Uyghurche Muqeddes Kitab Jem'iyiti

1 Yehudiye padishahi Yihoyaqim hökümranliqining üchinchi yili* Miladiyedin burunqi 605-yiligha toghra këlidu. Babil padishahi Nibukadnezer Yërusalëmgha hujum qilip, uni qorshawgha aldi. 2 Igimiz Xuda Yehudiye padishahi Yihoyaqimni we ibadetxanidiki bir qisim muqeddes buyumlarni Nibukadnezerge tapshurup berdi. Nibukadnezer bu buyumlarni Babildiki öz ilahi üchün yasalghan ibadetxanining xezinisige ekirip qoydi.

3 Babil padishahi heremaghisi Ashpinazgha perman qilip: “Babilgha ëlip këlingen esirler ichidiki Yehudiyening padishah jemeti we bashqa aqsöngekler a’ilisige tewe yash yigitlerning bir qismini ordigha bashlap kir. 4 Bu yash yigitler yette ezasi bëjirim, këlishken, parasetlik, bilimi mol, eqilliq, herqaysi jehetlerde padishah ordisida xizmet qilishqa layiq bolsun. Ulargha Babil til-edebiyatini ögitinglar” dëdi. 5 Padishah ulargha künde orda tamiqi we sharab bërish hemde ularni üch yil terbiyelep andin orda xizmitige sëlish toghrisida perman chüshürdi.

6 Bu yash yigitlerning ichide Yehuda qebilisidin Daniyal, Xananya, Misha’ël we Azaryalar bar idi. 7 Heremaghisi ulargha yëngi isim qoydi: Daniyalni Bëltishazzar, Xananyani Shadrak, Misha’ëlni Mëshak, Azaryani Abëdnigo dep atidi.

8 Daniyal orda tamiqi we sharab bilen özini bulghimasliqni qarar qilip, heremaghisidin özini pak tutushqa ijazet bërishini soridi. 9 Xuda Daniyalni heremaghisining mëhir-muhebbiti we rehimdillikige na’il qildi. 10 Emma heremaghisi Daniyalgha mundaq dëdi:

– Men padishah aliyliridin qorqimen, u silerning yëmek-ichmikinglarni shundaq orunlashturghan. Eger padishah silerning bashqa yigitlerge qarighanda rohsiz turghininglarni körse, kallamni ëlishi mumkin.

11 Daniyal heremaghisi teripidin Xananya, Misha’ël, Azarya we özini bashqurushqa orunlashturulghan qarawulgha mundaq dëdi:

12 – Sili biz xizmetkarlirigha köktat we sudin bashqa hëch nerse bermey, on kün sinap baqsila. 13 Këyin bizni, orda tamiqi yewatqan bashqa yash yigitler bilen sëlishturup körsile, andin öz közliri bilen körgen ehwalgha qarap bizni orunlashtursila!

14 Qarawul ularni on kün sinap bëqishqa qoshuldi. 15 On kün ötkendin këyin, ularning qamiti orda tamiqi yëgen bashqa yigitlerdinmu këlishken, saghlam bolup köründi. 16 Qarawul ularning orda tamiqi we sharabni bikar qilip, köktat bilen ozuqlinishigha yol qoydi.

17 Xuda bu töt yigitni edebiyat we pelsepede mukemmel bilimge ige qilish üchün ulargha eqil-paraset ata qildi we Daniyalgha her xil ghayibane alamet we chüshke tebir bëreleydighan qabiliyetni berdi.

18 Padishah belgiligen üch yil toshqandin këyin, heremaghisi hemme yigitlerni padishah Nibukadnezerning huzurigha bashlap kirdi. 19 Padishah ular bilen parangliship, yigitlerning ichide hëchkimning Daniyal, Xananya, Misha’ël we Azaryalargha yetmeydighanliqini bayqidi. Shuning bilen padishah bu töt yigitni öz xizmitige ëlip qaldi. 20 Padishah ulardin herqandaq bir meslihetni sorighanda, ularning eqli we chüshenchisining öz padishahliqidiki barliq sëhirgerler we palchilardin on hesse yuqiri ikenlikini hës qildi. 21 Daniyal Babilda Koresh padishah hökümranliqining birinchi yilighiche† Koresh padishah miladiyedin burunqi 539-yilida Babilning hökümranliq textide olturghan. turup qaldi.

1 Padishah Nibukadnezer öz hökümranliqining ikkinchi yili bir chüsh kördi, chüshi seweblik keypiyati buzulup, uyqusi qachti. 2 Shuning bilen u sëhirger, palchi, daxan we baxshilarni öz chüshige tebir bërish üchün chaqirtip keldi. Ular padishahning huzurigha kirgendin këyin, 3 padishah bu hökümalargha:

– Men bir chüsh kördüm, chüshüm keypiyatimni buzdi, men bu chüshning tebirini bilmekchimen, – dëdi.

4 Hökümalar padishahqa aramiy tilida* Esli tëkist bu ayettin bashlap 7-bab 28-ayetkiche Ibraniy tilida emes, belki aramiy tilida yëzilghan. Aramiy tili Babilliqlarning dölet tilidur. jawab bërip:

– Padishah aliyliri menggü yashighayla! Chüshlirini biz xizmetkarlirigha sözlep bersile, chüshlirige tebir bëreyli, – dëdi.

5 Padishah ulargha mundaq dëdi:

– Bilip qoyunglarki, eger siler mëning qandaq chüsh körgenlikimni we uning tebirini ëytip bërelmisenglar, tëninglar parchilinip, öyünglar xarabilikke aylinidu. 6 Eger siler körgen chüshümni ëytip bërip, uninggha tebir bërelisenglar, mendin katta in’am we mertiwige ërishisiler. Emdi mëning chüshümni we uning tebirini ëytip bëringlar.

7 Ular padishahqa yene jawab bërip:

– Padishah aliyliri, chüshlirini biz xizmetkarlirigha sözlep bersile, chüshlirige tebir bëreyli, – dëdi.

8 Padishah:

– Ëniq bilip turuwatimen, siler qararimning qet’iylikini bilip turup, waqitni arqigha sozuwatisiler. 9 Eger siler mëning chüshümge tebir bërelmisenglar, silerni peqet jaza kütüp turuptu. Siler til biriktürüp, manga yalghan gep qilip, ishlarni özgertmekchi boluwatisiler. Siler hazir mëning chüshümni dep bëringlar, shundila men silerning chüshke tebir bëreleydighanliqinglargha ishinimen, – dëdi.

10 Hökümalar padishahqa jawab bërip:

– Yer yüzide hëchqandaq adem aliylirining bu teleplirini qanduralmaydu. Elmisaqtin tartip hëchqandaq bir ulugh we qudretlik padishah bundaq bir telepni sëhirger, palchi we hökümalardin telep qilip baqmighan. 11 Aliylirining qilghan bu telipi intayin qiyindur, bu telepni peqet insanlar arisida yashimaydighan ilahlarla orundiyalaydu, – dëdi.

12 Buni anglap padishah qattiq derghezep bolup, Babildiki barliq hökümalarni qetl qilishqa emr qildi. 13 Hökümalarni qetl qilish hökümi ëlan qilindi. Adem ewetilip, Daniyal we uning hemrahlirinimu öltürmekchi bolushti.

14 Yasawullar bashliqi Aryok hökümalarni qetl qilish üchün yürüp ketti. Daniyal uning aldigha bërip zëreklik we ëhtiyatchanliq bilen:

15 – Padishah nëme üchün bundaq qattiq yarliqni chüshürdi? – dep soridi.

Aryok bolghan ehwalni Daniyalgha sözlep berdi. 16 Shuning bilen Daniyal padishahning aldigha kirip, özige waqit berse padishahning körgen chüshige tebir bëreleydighanliqini bildürdi. 17 Andin Daniyal öyige qaytip bërip, dostliri Xananya, Misha’ël we Azaryalargha nëme ishlarning yüz bergenlikini sözlep berdi. 18 U özliri we Babildiki bashqa hökümalarning qetl qilinmasliqi üchün, dostlirigha:

– Ershtiki Xudagha iltija qilinglar, uning bizge rehim qilip, bu sirliq chüshke tebir bërelishimizni ötününglar, – dëdi.

19 Shu këchisi bu sirliq chüshning tebiri Daniyalgha ghayibane wehiy arqiliq ayan boldi. Shuning bilen Daniyal ershtiki Xudagha medhiye oqup, 20 mundaq dëdi:

24 Daniyal padishah teripidin Babildiki hökümalarni qetl qilishqa buyrulghan Aryokning aldigha bërip:

– Babildiki hökümalarni qetl qilmang, mëni padishahning aldigha bashlap bëring, men padishahning chüshige tebir bërimen, – dëdi.

25 Aryok Daniyalni derhal padishahning aldigha ëlip kirdi we padishahqa:

– Men Yehudiye zëminidin esirge ëlinghanlar ichidin aliylirining chüshige tebir bëreleydighan birsini tëpip keldim, – dëdi.

26 Padishah Daniyaldin (bëltishazzar depmu atilidu):

– Sen mëning nëme chüsh körgenlikimni bilelemsen we chüshümge tebir bërelemsen? – dep soridi.

27 Daniyal mundaq jawab berdi:

– Hëchqandaq bir höküma, palchi, sëhirger yaki munejjim aliyliri sorighan bu sirliq ishning höddisidin chiqalmaydu. 28 Lëkin ershte sirlarni yësheleydighan bir Xuda bar. U padishah aliylirigha kelgüside yüz bëridighan ishlarni körsitip bergen. Sili uxlawatqan waqitta körgen chüsh we alametler mundaq:

29 Padishah aliyliri, silining uxlawatqan waqitta körgen chüshliri kelgüside bolidighan ishlardin bësharettur. Sirliq ishlarni ashkara qilalaydighan Xuda silige këyin yüz bëridighan ishlardin aldin bësharet bergendur. 30 Bu sirning manga ashkara qilinghanliqi mëning danaliqimni körsitish üchün emes, belki sili körgen bu chüshning menisini bilishliri üchündur.

31 Padishah aliyliri, sili chüshliride aldilirida yaltirap, chaqnap turghan nahayiti chong bir heykelni kördile. Bu heykelning turqi intayin qorqunchluq bolup, 32 uning bëshi sap altundin, kökriki we biliki kümüshtin, qorsiqi we yotisi tuchtin yasalghan. 33 Pachiqi tömürdin, Putining bir qismi tömürdin, bir qismi sapaldin yasalghan. 34 Sili uninggha qarap turghanlirida, insan qoli bilen qëziwëlinmighan bir qoram tash domilap këlip, heykelning tömür we sapaldin yasalghan putlirigha uruldi-de, ularni parche-parche qiliwetti. 35 Shuning bilen tömür, sapal, tuch, kümüsh we altunlar parche-parche bolup, xuddi yazda xamangha döwilep qoyulghan samanni boran uchurup ketkendek, heykelning parchiliridin hëchbir eser qalmidi. Emma heykelni chëqip tashlighan hëliqi qoram tash chong bir taghqa aylinip, pütün yer yüzini qaplidi. 36 Bu silining körgen chüshliridur, emdi chüshlirige tebir bërey.

37 Padishah aliyliri, sili padishahlarning padishahidurla! Ershtiki Xuda silige seltenet, küch-qudret we shan-shöhret ata qildi. 38 U silini yer yüzide yashawatqan barliq insanlarning, hettaki yawayi haywanlar, asmandiki qushlarning xaqani qilghandur. Sili chüshliride körgen heykelning ashu altun bëshi özliri bolila. 39 Silidin këyin, silining padishahliqlirigha yetmeydighan yene bir padishahliq barliqqa këlidu, këyin yene üchinchi bir padishahliq barliqqa këlidu, bu padishahliq hëliqi tuchtur. U pütün yer yüzige hökümranliq qilidu. 40 Axirida tötinchi padishahliq barliqqa këlidu. U tömürdek qattiq bolup, tömür barliq nersilerni kukum-talqan qilalighinidek bu padishahliqmu bashqa padishahliqlarni urup, bitchit qilidu. 41 Sili körgen sapal bilen tömürdin yasalghan put we putning barmaqliri, bu padishahliqningmu parchilinidighanliqidin bësharet bëridu. Chüshliride tömür bilen sapal arilash yasalghandek, bu padishahliqningmu tömürdek küchlük teripi bolidu. 42 Put barmaqlirining bir qismining tömürdin yene bir qismining sapaldin yasalghanliqi bu padishahliqning tömürdek küchlük, hem sapaldek ajiz bolidighanliqini bildüridu. 43 Tömür bilen sapalning arilashqanliqi hökümdarlarning quda bolush yoli bilen padishahliqlirini mustehkemlesh oyida bolidighanliqini, emma tömür bilen sapal arilishalmighandek ularningmu birlishelmeydighanliqidin bësharet bëridu.

44 Ashu padishahlar höküm sürüwatqan zamanda, ershtiki Xuda menggü meghlup bolmaydighan we yoqalmaydighan bir padishahliqni barliqqa keltüridu. Bu padishahliq bashqa barliq padishahliqlarni yanjip, yoqitip, özi menggü höküm süridu. 45 Sili körgen, insan qoli bilen qëziwëlinmighan bir qoram tashning domilap këlip, tömür, tuch, sapal, kümüsh we altunlardin yasalghan heykelge urulup, uni chëqip tashlighanliqi, ulugh Xudaning padishah aliylirigha kelgüside yüz bëridighan ishlarni körsitip bergenlikidur. Silining körgen bu chüshliri rasttur, uning tebirimu ishenchliktur.

46 Padishah Nibukadnezer yerge bash qoyup, Daniyalgha tezim qildi. Padishah ademlirige Daniyalgha yëmeklik hediye qilish we isriq köydürüsh permanini chüshürdi. 47 U Daniyalgha:

– Rast, silerning Xudayinglar ilahlarning ilahi, padishahlarning igisi, sirlarning yeshküchisi iken. Chünki bu sirni peqet senla manga yëship bëreliding, – dëdi.

48 Shuning bilen padishah Daniyalgha yuqiri mertiwe berdi we yene uninggha köpligen qimmetlik nersilerni in’am qildi. U Daniyalni pütün Babil ölkisining† Bu yerde dëyilgen Babil, Babil padishahliqini emes, belki Babil padishahliqining ichidiki bir ölkini körsitidu. hökümranliqigha qoydi, shundaqla barliq hökümalarning aqsaqili qilip teyinlidi. 49 Uningdin bashqa padishah, Daniyalning iltimasi bilen Shadrak, Mëshak we Abëdnigolarni Babil ölkisini bashquridighan emellerge teyinlidi, Daniyal bolsa padishahning ordisida qaldi.

1 Padishah Nibukadnezer ëgizliki 30 mëtir, kengliki 3 mëtir këlidighan bir altun heykelni yasitip, uni Babil ölkisining Dura tüzlenglikige tiklidi. 2 Andin u ölke bashliqliri, waliylar, hakimlar, meslihetchiler, xezinichiler, sotchilar, teptishler we herqaysi ölkilerdiki bashqa barliq emeldarlarni chaqirtip, heykel tiklesh murasimigha qatnishishini emr qildi. 3 Shuning bilen ölke bashliqliri, waliylar, hakimlar, meslihetchiler, xezinichiler, sotchilar, teptishler we herqaysi ölkilerdiki bashqa barliq emeldarlar yighilip, padishah Nibukadnezer tikligen heykelning murasimigha qatnashti. Ular heykelning aldida turdi. 4 Shu chaghda jakarchi yuqiri awazda: “Herqaysi xelq, herqaysi millet, her xil tilda sözlishidighanlar anglanglar! Bu silerge jakarlanghan permandur: 5 siler burgha, ney, lira, qalun, chiltar, naghra qatarliq her xil sazlarning awazini anglighan haman, yerge bash qoyup, padishah Nibukadnezer tikligen altun heykelge sejde qilinglar. 6 Kimki yerge bash qoyup, sejde qilmisa, lawuldap ot yëniwatqan xumdangha tashlinidu” dep jakarlidi. 7 Shuning bilen herqaysi xelq, herqaysi millet, her xil tilda sözlishidighanlar burgha, ney, lira, qalun, chiltar qatarliq her xil sazlarning awazini anglighan haman, yerge bash qoyup, padishah Nibukadnezer tikligen altun heykelge sejde qildi.

8 Bu chaghda birnechche Babilliqlar padishahning aldigha bërip, Yehudiylarni chaqti. 9 Ular padishahqa mundaq dëdi:

– Padishah aliyliri menggü yashighayla! 10 Padishah aliyliri, sili perman qilip “burgha, ney, lira, qalun, chiltar, naghra qatarliq her xil sazlarning awazini anglighan haman, ademlerning hemmisi yerge bash qoyup, altun heykelge sejde qilsun. 11 Kimki yerge bash qoyup, sejde qilmisa, lawuldap ot köyüwatqan xumdangha tashlansun” dep jakarlighanidile. 12 Emma birnechche Yehudiylar yeni padishah aliyliri Babil ölkisige emeldar qilip teyinligen Shadrak, Mëshak we Abëdnigolar aliylirining emrige perwa qilmay, sili tikligen altun heykelge sejde qilmidi, ular silining ilahlirigha ëtiqad qilmaydiken.

13 Padishah Nibukadnezer derghezep bolup, Shadrak, Mëshak we Abëdnigolarni öz huzurigha keltürüshke buyrudi. Shuning bilen ular padishahning aldigha ëlip këlindi. 14 Nibukadnezer ulargha:

– Shadrak, Mëshak we Abëdnigo, siler mëning ilahlirimgha ëtiqad qilmay, men tikligen altun heykelge sejde qilmighininglar rastmu? 15 Hazir siler burgha, ney, lira, qalun, chiltar, naghra qatarliq her xil sazlarning awazini anglighan haman, men tikligen heykelge sejde qilsanglar, silerni kechürimen. Eger undaq qilmisanglar, siler lawuldap ot köyüwatqan xumdangha derhal tashlinisiler. Shu chaghda qaysi Xuda silerni mëning qolumdin qutquzalaydikin qëni? – dëdi.

16 Shadrak, Mëshak we Abëdnigolar padishahqa jawab bërip:

– Aliyliri, bu ishta silining aldilirida bizning özimizni aqlishimizning hajiti yoq. 17 Eger biz lawuldap ot köyüwatqan xumdangha tashlansaq, biz ëtiqad qiliwatqan Xuda bizni otning köydürüshidin saqliyalaydu we silining qolliridin qutquzidu. 18 Padishah aliyliri, bilip qalsila, u bizni qutquzmighan teqdirdimu, biz silining Xudalirigha yaki sili tikligen altun heykelge sejde qilmaymiz, – dëdi.

19 Shu chaghda Nibukadnezerning Shadrak, Mëshak we Abëdnigolargha qattiq ghezipi këlip, chirayi tatirip ketti. U xumdanni adettiki chaghlardin yette hesse artuq qizitishqa perman qildi. 20 Leshkerler ichidiki qawul ademlirige Shadrak, Mëshak we Abëdnigolarni baghlap, lawuldap ot köyüwatqan xumdangha tashlashqa buyruq qildi. 21 Shuning bilen bu ücheylen baghlinip, ton, ishtan, bash kiyim we bashqa ëginliri bilenla otqa tashlandi. 22 Padishah xumdandiki otni ulghaytishqa qattiq buyruq qilghachqa, ot yalquni ularni otqa tashlashqa kelgen leshkerlerni köydürüp tashlidi. 23 Bu ücheylen – Shadrak, Mëshak we Abëdnigolar baghlaqliq pëti lawuldap yëniwatqan otqa tashlandi.

24 Padishah Nibukadnezer tuyuqsiz heyran bolup sekrep ketti we meslihetchiliridin:

– Biz üch ademni baghlap otqa tashlighan emesmiduq? – dep soridi.

Ular:

– Shundaq, padishah aliyliri, – dëdi.

25 Padishah:

– Emma men ot ichide baghlanmighan töt ademning saq-salamet mëngip yürgenlikini kördüm, ularning tötinchisi ilahiy zatqa oxshaydiken, – dëdi.

26 Andin padishah Nibukadnezer lawuldap ot köyüwatqan xumdanning ëghizigha këlip:

– Shadrak, Mëshak we Abëdnigo, ulugh Xudaning xizmetkarliri, bu yaqqa chiqinglar, – dep warqiridi.

Shuning bilen Shadrak, Mëshak we Abëdnigolar ottin chiqti. 27 Ölke bashliqliri, waliylar, hakimlar we orda meslihetchiliri ularni oriwëlishti we otning ularning kiyimlirini, bedinini, hetta bir tal moyinimu köydürelmigenlikini körüshti. Hetta ularning tonida otning is puriqimu yoq idi.

28 Padishah Nibukadnezer:

– Shadrak, Mëshak we Abëdnigolarning Xudasigha medhiyeler bolsun! U perishtisini ewetip, özige ishengen xizmetkarlirini qutquzdi. Ular mëning emrimge xilapliq qilsimu, emma öz Xudasidin bashqa hëchqandaq bir ilahqa choqunup, sejde qilishni xalimay, hayatidin këchishke razi bolushti. 29 Shunga men shundaq perman qilimenki, “meyli qaysi xelq, qaysi millet, qaysi tilda sözlishidighanlar bolsun, Shadrak, Mëshak we Abëdnigolarning Xudasigha qarshi gep qilsa, ular chëpip tashlinidu, ularning öyliri xarabilikke aylanduruwëtilidu, ulargha nijatliq bergen Xudadin bashqa Xuda nijatliq bërelmeydu”, – dëdi.

30 Shuning bilen padishah Babil ölkiside Shadrak, Mëshak we Abëdnigolarning mertiwisini östürdi.

1 Padishah Nibukadnezer yer yüzide yashaydighan herqaysi xelq, herqaysi millet we her xil tilda sözlishidighanlargha mundaq dep jakarlidi:

– Hemminglargha da’im asayishliq bolsun! 2 Men ulugh Xudaning manga körsetken möjiziliri we bësharetlirini silerge xushalliq bilen sözlep bërimen.

4 Men Nibukadnezer ordamda bayashat we rahet yashawatqanidim. 5 Bir küni këchide qorqunchluq bir chüsh kördüm. Chüshümde körgen ghayibane alametlerdin shundaq qorqup kettim. 6 Men Babildiki barliq hökümalarni aldimgha chaqirtip këlip, chüshümge tebir bërishke buyrudum. 7 Shuning bilen sëhirger, palchi, baxshi we munejjimler aldimgha këlishti. Men ulargha chüshümni dep berdim. Emma ular chüshümge tebir bërelmidi. 8 Axirida Daniyal huzurumgha keldi. (men, ilahimning ismigha oxshitip, uningghimu Bëltishazzar dep isim qoyghan idim). Uningda muqeddes ilahlarning rohi bar iken. Men chüshümni uninggha dep berdim. 9 Men uninggha: “Ey hökümalarning ustazi Bëltishazzar, sende muqeddes ilahlarning rohi barliqini bilimen, sen yëshelmeydighan hëchqandaq sir yoq. Chüshümge tebir bergin.

10 Men chüshümde zëminning otturisida nahayiti ëgiz bir derexning turghanliqini kördüm. 11 U derex toxtimay zoriyip, ösüp, uning uchi pelekke taqashti. Bu derexni zëmindiki barliq kishiler köreleytti. 12 Uning yopurmaqliri körkem, mëwiliri ghuchchide bolup, hemme janliqlargha ozuq bolatti. Yawayi haywanlar uning astida sayidaytti. Asmandiki qushlar uning shaxlirigha changga tizatti. Her xil janiwarlar uningdin ozuqlinatti.

13 Men ornumda yëtip, köz aldimdiki bu menzirini oylawatattim. Shu peytte asmandin bir közetküchi perishte chüshti. 14 U yuqiri awazda: ‘Bu derexni kësinglar, shaxlirini putanglar, yopurmaqlirini chüshürüwëtinglar, mëwilirini qëqiwëtinglar. Haywanlarni sayisidin we qushlarni shaxliridin qoghliwëtinglar. 15 Emma, derexning kötiki bilen yiltizlirigha tegmenglar, ularni tömür we tuch bilen chemberlep, ot-chöpler arisida qaldurunglar. U shebnemlerde höl bolup, yawayi haywanlar bilen birge ösümlük arisida yashisun. 16 Yette mezgil* Yette mezgil – Menisi esli tëkistte anche ëniq emes, yette mezgil, yette yilni körsitishi mumkin. ichide u insanning tepekkuride emes belki haywanning tepekkuride yashisun.’ dëdi.

17 Mana bu, dunya padishahliqlirining hökümrani bolghan ulugh Xudaning yeryüzidiki padishahliqlarni xalighan ademge, hetta töwen tebiqidiki ademlergimu bëridighanliqini hemme ademge bildürüsh üchün bu qararni perishtiler arqiliq jakarlighinidur.

18 Bu men padishah Nibukadnezer körgen chüsh. Mëning chüshümge padishahliqimdiki hëchqaysi hökümalar tebir bërelmidi. Sen Bëltishazzar mëning chüshümge tebir bergin. Peqet senla bu chüshümge tebir bëreleysen, chünki sende muqeddes ilahlarning rohi bar” dëdim.

19 Daniyal, yeni Bëltishazzar bir dem tënep qaldi we özining xiyalidin qorqup ketti.

Padishah uninggha:

– Bëltishazzar, chüshüm we chüshümning tebiri sëni chöchütüp qoymisun, – dëdi.

Bëltishazzar jawaben mundaq dëdi:

– Padishahim, men bu chüsh we chüshlirining tebirining silige emes, belki düshmenlirining bëshigha këlishini ümid qilattim. 20 Chüshliride körgen derex toxtimay zoriyip, ösüptu, uning uchi pelekke taqishiptu, uni zëmindiki barliq kishiler köreleydiken. 21 Uning yopurmaqliri körkem, mëwiliri ghuchchide bolup, hemme janliqlargha ozuq bolalaydiken. Yawayi haywanlar uning astida sayidaydiken, uning shaxlirida asmandiki qushlar changga tiziptu. 22 Padishah aliyliri, u derex bolsa sili özliridur. Sili zoriyip, ulughliship, hoquqliri ershkiche yëtiptu. Hökümranliqliri zëminning eng chëtigiche yëtip bëriptu.

23 Padishah aliyliri sili bir perishtining asmandin chüshkenlikini körüpla we uning mundaq dëgenlikini anglapla: “Derexni kësip tashlap, uni weyran qilinglar. Emma, derexning kötiki bilen yiltizlirigha tegmenglar, ularni tömür we tuch bilen chemberlep, ot-chöpler arisida qaldurunglar. U shebnemlerde höl bolsun, yawayi haywanlar bilen birge u yerde yette mezgil yashisun”.

24 Padishah aliyliri, mana bu ulugh Xuda silining bashlirigha këlishini bëkitken ishlardur. Körgen chüshlirining tebiri mundaqtur: 25 “Sili insanlar arisidin qoghlinidila we yawayi haywanlar bilen birge yashaydila. Sili kaligha oxshash ot-chöp yeydila, shebnemlerde höl bolidila. Yette mezgildin këyin sili dunyadiki barliq padishahliqlargha hökümranliq qilghuchining peqet ulugh Xuda ikenlikini, u padishahliqlirini xalighan ademge bëridighanliqini tonup yëtidila. 26 Perishtining ‘derexning kötiki we yiltizlirini qaldurup qoyunglar’ dëgini bolsa, sili ershtiki Xudaning hökümranliqini ëtirap qilghandin këyin, padishahliqlirining özlirige qayturup bërilidighanliqini bildüridu. 27 Shuning üchün padishah aliyliri, mëning nesihetimni qobul qilghayla, gunahlardin qol üzüp, adaletlik ish qilghayla, yamanliq qilishtin yënip, kembeghellerge shapa’et qilghayla. Shundaq qilsiliri belkim dawamliq ronaq tapidila.”

28 Bu ishlarning hemmisi padishah Nibukadnezerning bëshigha keldi. 29 On ikki aydin këyin u Babildiki ordisining ögziside aylinip yürüp, 30 mundaq dëdi: “Ulugh Babil shehirige qaranglar! Bu paytextni men küch-qudritim we shan-sheripimni namayan qilish üchün saldurghan emesmidim?”

31 Uning gëpi tügimey turupla, asmandin bir awaz keldi: “Padishah Nibukadnezer, men sanga dep qoyay, sëning padishahliqing sendin tartiwëlindi! 32 Sen insanlar arisidin qoghlinip, yawayi haywanlar bilen birge yashaysen, kaligha oxshash ot-chöp yeysen. Yette mezgildin këyin, sen dunyadiki padishahliqlargha hökümranliq qilghuchining ulugh Xuda ikenlikini, u padishahliqlirini xalighan ademge bëridighanliqini bilip yëtisen.”

33 Bu ish shu’an padishah Nibukadnezerning bëshigha keldi. U insanlar arisidin qoghlandi, kaligha oxshash ot-chöp yëdi. Uning tëni shebnemlerde höl boldi. Uning chachliri ösüp bürkütning peyliridek, tirnaqliri ösüp qushlarning tirnaqliridek uzun bolup ketküche bu ehwal dawamlashti.

34 Belgilengen muddet toshqanda, men Nibukadnezer közümni asmangha tiktim, kallam segekleshti. Ulugh Xudani medhiyelep, menggü yashaydighan Xudagha shükür ëyttim we uni ulughlidim:

36 Kallam segekleshkendin këyin, shan-sheripim, padishahliqim eslige keldi. Meslihetchilirim we emeldarlirim mëni izdep këlishti. Men qaytidin padishah bolup, shöhritim burunqidinmu ashti. 37 Hazir men Nibukadnezer ershtiki padishah – Xudani maxtaymen, medhiyeleymen, ulughlaymen. Uning tutqan yoli, qilghan ishlirining barliqi heqtur. U tekebburlarning heywisini sundurushqa qadirdur.

1 Padishah Bëlshazzar zamanida, u ming neper emeldarlirini yighip, chong ziyapet berdi we ular bilen birge sharab ichti* Bu weqe padishah Nibukadnezerning ölümidin 23 yil këyin yüz bergen.. 2 Bëlshazzar keyp bolghandin këyin, u ejdadi Nibukadnezer Yërusalëmdiki ibadetxanidin olja alghan altun, kümüsh qedehlerni ëlip këlishini buyrudi. U ayalliri, toqalliri we emeldarliri bilen bu qedehlerde sharab ichishmekchi bolushti. 3 Shuning bilen ular Yërusalëmdiki ibadetxanidin olja ëlinghan altun, kümüsh qedehlerni ëlip keldi. Padishah ayalliri, toqalliri we emeldarliri bilen sharab ichishti. 4 Ular sharab ichishiwatqanda, altun, kümüsh, tuch, tömür, yaghach we tashlardin yasalghan butlarni medhiyeleshti.

5 Shu chaghda tuyuqsiz bir adem qoli peyda bolup, ordidiki chiraghning nuri chüshken haklanghan tamgha xet yëzishqa bashlidi. Padishah xet yëziwatqan qolni körüp, 6 wujudini qorqunch basti. Chirayi tatirip, putliri halsizlinip, tizliri titreshke bashlidi. 7 Padishah warqirap, palchilarni, baxshilarni we munejjimlerni chaqirtip keldi. U Babilning hökümalirigha mundaq dëdi:

– Kimki bu xetlerni oqup, menisini yëship bërelise, uninggha sösün renglik shahane ton kiydürülüp, boynigha altun zenjir taqilip, padishahliqning üchinchi chong emeldari qilinidu.

8 Shuning bilen padishahning barliq hökümaliri keldi, ularning hëchqaysisi bu xetlerni oqup, menisini yëship bërelmidi. 9 Padishah Bëlshazzar tëximu qorqup, yüzliride qan qalmidi. Emeldarliri nëme qilishni bilelmey qaldi.

10 Xanning anisi padishah we uning emeldarlirining warang-churungini anglap, ziyapet zaligha kirdi. U padishahqa mundaq dëdi:

– Padishah aliyliri menggü yashighayla! Qorqup, renggiliri öngüp ketmisun! 11 Padishahliqlirida bir adem bar, uningda muqeddes ilahlarning rohi bar. Bowiliri Nibukadnezer hayat chëghida, bu ademni eqil-parasetlik, ilahlardek dana dep biletti. Bowiliri uni sëhirgerler, palchilar, baxshilar we munejjimlerning bëshi qilip teyinligenidi. 12 Bu ademning ismi Daniyal bolup, bowiliri uninggha Bëltishazzar dep isim qoyghanidi. Uningda alahide eqil we ilim-hëkmet bar idi. U chüshke tebir bëreleytti, sirlarni achalaytti we qiyin mesililerni yësheleytti. Uni chaqirip këlinglar, u choqum bu xetlerning menisini yëship bëreleydu.

13 Shuning bilen padishah Daniyalni huzurigha chaqirtip keldi. Padishah uninggha:

– Sen shah bowam Yehudiye zëminidin esirge ëlip kelgenler ichidiki Daniyal bolamsen? 14 Anglisam sende ilahlarning rohi bar iken, intayin eqil-parasetlik, dana ikensen. 15 Men bu xetlerni oqup, menisini yëshish üchün hökümalar we palchilarni aldimgha hazir qilghanidim, emma ular hëchnëme dëyelmidi. 16 Men sëning chüshke tebir bëreleydighanliqingni we qiyin mesililerni yësheleydighanliqingni anglidim. Eger sen bügün bu xetlerni oqup, uning menisini manga yëship bëreliseng, sanga sösün renglik shahane ton kiydürüp, boynunggha altun zenjir taqap, padishahliqning üchinchi chong emeldari qilimen, – dëdi.

17 Emma Daniyal padishahqa mundaq dëdi:

– Sowghiliri we in’amliri özliride qalsun yaki bashqilargha bersile! Men silige xetlerni oqup, menisini yëship bërey. 18 Padishah aliyliri, ulugh Xuda bowiliri Nibukadnezerni padishah qilip, uninggha shan-sherep we ulughluqni bergenidi. 19 Xuda uninggha bergen ulughluq shunchilik yüksek idiki, hemme xelq, hemme millet we her xil tilda sözlishidighanlar uningdin shundaq qorqup, titrep turatti. Uning kimni öltürgüsi kelse, shuni öltüretti, kimni hayat qaldurghusi kelse, shuni hayat qalduratti. Kimni ezizligüsi kelse, shuni eziz qilatti, kimni xar qilghusi kelse, shuni xar qilatti. 20 Emma u hakawur, jahil idi. Shunga u text we ulughluqtin mehrum qilindi. 21 U insanlar arisidin qoghlinip, haywanlarche tepekkur qilidighan boldi, yawayi ëshekler bilen birge yashidi. Kaligha oxshash ot-chöplerni yëdi. Tëni shebnemlerde höl boldi. U axirida pütün dunyadiki padishahliqlarning hökümranining ulugh Xuda ikenlikini, Xudaning padishahliqlargha özi xalighan ademni teyinleydighanliqini tonup yetti.

22 I padishah Bëlshazzar, sili uning ewladi, sili gerche bu ishlarning hemmisini bilsilimu, emma özlirini bilelmidile. 23 Sili hakawurliship, ershtiki igimizge qarshi ish qildila, uning ibadetxanisidiki qedehlerni ëlip këlip, ayalliri, toqalliri we emeldarliri bilen birge bu qedehlerde sharab ichishtile. Sili yene hëchnëmini körelmeydighan, angliyalmaydighan, hëchnëmini bilmeydighan altun, kümüsh, tuch, tömür, yaghach we tashlardin yasalghan butlarni medhiyelidile. Emma silige hayat bergüchi we hayat yollirini belgiligüchi Xudani ulughlimidila. 24 Shuning üchün Xuda qol ewetip, tamgha xet yazdurdi. 25 Tamgha: “San, san, ëghirliq, bölüsh† San, san, ëghirliq, bölüsh – aramiy tilida mine, mine, tiqel, Parsin dep yëzilghan. ” dep yëzilghandur. 26 Bu sözlerning menisi töwendikichidur:

san – padishahliqlirining axirlishidighan künining sanaqliqla qalghanliqini,

27 ëghirliq – tarazida tartilip bolghanliqlirini, nësiwilirining yëterlik emeslikini,

28 bölüsh – padishahliqlirining Midiyaliqlar bilen Përsiyeliklerge bölünüp bërilidighanliqini körsitidu.

29 Shuning bilen Bëlshazzar perman chüshürüp, Daniyalgha sösün renglik shahane ton kiydürdi, uninggha altun zenjir taqap, padishahliqning üchinchi chong emeldarliqini berdi.

30 Del shu küni këchide, Babilning padishahi Bëlshazzar öltürüldi. 31 Midiyaliq Dari’os uning padishahliqini tartiwaldi. Shu chaghda Dari’osh 62 yashlarda idi.

1 Padishah Dari’os 120 neper ölke bashliqini teyinlep, pütün padishahliqni idare qilishni qarar qildi. 2 U özining hoquq-menpe’etini qoghdash üchün Daniyal bilen yene bashqa ikki ademni ulargha bash qilip, wezirlikke teyinlidi. 3 Daniyal alahide eqil-parasetlik bolghachqa, uzun ötmey uning bashqa ikki wezir we ölke bashliqliridin iqtidarliq ikenliki melum boldi. Shunga padishah Daniyalni özining pütün padishahliqini bashqurushqa qoyushni pilanlidi. 4 Daniyalning hemrahliri we ölke bashliqliri uning padishahliqtiki ishliridin birer eyib, sewenlik tëpishqa urundi. Emma Daniyal rastchil, pak we estayidil bolghachqa, ular uningdin hëchqandaq qusur tapalmidi. 5 Shuning bilen ular:

– Eger biz Daniyaldin qusur tapmaqchi bolsaq, peqet uning diniy ëtiqadidin tëpishimiz kërek iken, – dëyishti.

6 Shuning bilen ikki wezir we ölke bashliqliri birliship padishahning aldigha bërip, mundaq dëyishti:

– Padishah Dari’os aliyliri menggü yashighayla! 7 Padishahliqlirining wezirliri, ölke bashliqliri, waliyliri, meslihetchiliri we hakimliri bolghan biz meslihetliship, padishah aliylirining mundaq perman chüshürüshlirige këlishtuq. Sili: “30 kün ichide herqandaq bir adem men padishah aliyliridin bashqa herqandaq ilah yaki ademge du’a qilsa, shir uwisigha tashlansun, bu perman qet’iy ijra qilinsun” dep perman chüshürsile. 8 Padishah aliyliri, bügünla yazma perman chüshürsile, uni hëchkim özgertelmeydu. Midiyaliqlar we Përsiyeliklerning qanunigha asasen permanni hëchkim özgertelmeydu.

9 Shuning bilen padishah Dari’os shundaq bir yazma permanni chüshürdi.

10 Daniyal bu permanning chüshkinini anglap, öyige qaytti. Uning öyide bir balixana bar idi. Balixanining dërizisi Yërusalëm terepke qarap ëchilghanidi. U burunqidekla dërizining aldida tizlinip, künde üch qëtim özi ëtiqad qilghan Xudagha du’a qilip, ibadet qiliwerdi. 11 Padishahning aldigha kirgen hëliqi emeldarlar Daniyalning öyige bille bërip, uning öz Xudasigha iltija qilip, du’a qiliwatqanliqini kördi. 12 Ular shu haman padishahning aldigha bërip, perman heqqide toxtaldi. Ular padishahqa mundaq dëdi:

– Padishah aliyliri, sili: “30 kün ichide herqandaq bir adem men padishah aliyliridin bashqa herqandaq ilah yaki ademge du’a qilsa, shir uwisigha tashlansun” dep perman chüshürgenidile.

– Shundaq, mushundaq perman chüshürgenidim. Midiyaliqlar we Përsiyeliklerning qanunigha asasen permanni hëchkim özgertelmeydu, – dëdi padishah.

13 Ular padishahqa yene:

– Yehudiye zëminidin esirge ëlinghan Daniyal sili we sili chüshürgen permangha boysunmay, her küni üch qëtim özining ilahigha du’a qiliwatidu, – dëdi.

14 Padishah bu gepni anglap, qattiq bi’aram boldi we Daniyalni qandaq qutquzuwëlish heqqide oylandi. U kün patquche Daniyalni qutquzuwëlishning amalini oylidi. 15 Kün patqanda Daniyalning üstidin erz qilghuchilar birliship padishahning huzurigha yene keldi we padishahqa mundaq dëdi:

– Padishah aliyliri, sili bilila, Midiyaliqlar we Përsiyeliklerning qanunigha asasen padishah chüshürgen permanni hëchkim özgertelmeydu.

16 Shuning bilen padishah Daniyalni tutup këlip, shir uwisigha tashlashqa buyrudi hemde padishah Daniyalgha mundaq dëdi:

– Sen ixlas bilen choqunidighan Xuda sëni qutquzghay!

17 Bir qoram tash bilen uwa ëghizi ëtip qoyuldi. Hëchkimning Daniyalni qutquzuwalmasliqi üchün, padishah qoram tashqa özining üzük möhüri bilen emeldarlirining möhürlirinimu basti. 18 Padishah ordigha yënip këlip, këchiche bir nerse yëmidi, köngül achmidi hem uxlimidi.

19 Etisi sübhi bilen padishah ornidin turup, aldirap shir uwisigha yol aldi. 20 U shir uwisining yënigha kelgende, qayghuluq awaz bilen:

– Daniyal, menggü hayat Xudaning xizmetkari, sëning ixlas bilen choqunidighan Xudaying sëni shirlardin qutquzuwaldimu? – dep soridi.

21 Daniyal padishahqa jawab bërip mundaq dëdi:

– Padishah aliyliri menggü yashighayla! 22 Mëning Xudayim öz perishtisini ewetip, shirlarning ëghizlirini ëtip qoydi. Shuning bilen shirlar manga ziyankeshlik qilalmidi. Chünki men Xuda aldida pak idim. Padishahim, silining aldiliridimu xataliq ötküzmigenmen.

23 Padishah intayin xushal boldi we Daniyalni shir uwisidin tartip chiqirishqa perman qildi. Daniyal saq-salamet uwidin chiqti. Chünki u Xudasigha ishengenidi. 24 Shuning bilen padishah Daniyalning üstidin yaman niyet bilen erz qilghuchilarni xotun-baliliri bilen qoshup, shir uwisigha tashlashqa perman qildi. Ular tëxi shir uwisining tëgige yetmey turupla, shirlar ulargha ëtilip këlip, söngeklirini chaynap, ëziwetti.

25 Padishah Dari’os yer yüzidiki herqaysi xelq, herqaysi millet, her xil tilda sözlishidighanlargha mektup yollap mundaq dëdi:

“Silerge amanliq yar bolsun! 26 Men shundaq perman jakarlaymenki, mëning padishahliqimdiki herbir adem Daniyal ëtiqad qilip kelgen Xudadin eyminishi we uninggha hörmet qilishi kërek.

28 Padishah Dari’os we Përsiyelik padishah Koreshning zamanlirida Daniyalning mertiwisi üstün boldi.

1-2 Babil padishahi Bëlshazzar hökümranliqining birinchi yili men Daniyal këchisi bir chüsh kördüm. Chüshümde körgen ghayibane alametlerni xatirilep qoydum. Körgen chüshüm mundaq idi:

aldimda töt tereptin kötürülgen qara boran dëngiz süyini chayqawatatti. 3 Dëngizdin bir-birige oxshimaydighan ghayet chong töt diwe chiqip keldi.

4 Birinchisi shirgha oxshaytti, emma bürkütningkidek qaniti bar idi. Men közitip turghinimda, uning qanatliri sundurup ëliwëtildi. Uni yöligenidi, u xuddi ademdek ikki puti bilen öre turdi. Uninggha insanning tepekkuri bërilgenidi.

5 Ikkinchi diwe ëyiqqa oxshaytti. U keyni putliri bilen öre turatti. Chishliri arisida üch tal qowurgha söngek chishleklik turatti. Bir awaz uninggha: “Qëni, köprek gösh yëgin!” dewatatti.

6 Andin këyin üchinchi diwini kördüm, u yilpizgha oxshaytti. Uning dümbiside qushlarning qanitidek töt tal qanat bar idi. Uning yene töt bëshi bolup, uninggha hökümranliq hoquqi bërilgenidi.

7 Shu esnada tötinchi diwe peyda boldi. U intayin qorqunchluq we küchlük bolup, nahayiti wehimilik idi. U chong tömür chishliri bilen oljilirini parche-parche qilip, yalmap yutatti, ashqanlirini dessep cheyleytti. U aldinqi üch diwige oxshimaydighan bolup, uning on münggüzi bar idi.

8 Men bu münggüzlerge qarap turghinimda, münggüzlerning otturisidin bir kichik münggüz ösüp chiqti. Bu münggüz eslidiki on münggüzning ichidiki üch münggüzni yiltizliri bilen bille qomurup tashlidi. Bu münggüzning ademge oxshash közi bar bolup, uning ëghizi tekebburlarche po ëtiwatatti.

11 Men közitip turattim, hëliqi kichik münggüz tëxiche po ëtiwatatti. Shu esnada tötinchi diwe öltürüldi. Uning jesiti weyran qilinip, yalqunlawatqan otqa tashlandi. 12 Qalghan üch diwining hökümranliqi tartiwëlinip, yene bir mezgil yashashqa yol qoyuldi.

13 Chüshümde insanoghligha oxshaydighan birsining bulutlar bilen ezeldin mewjut bolghuchining huzurigha këliwatqanliqini kördüm. U ezeldin mewjut bolghuchining huzurigha bashlap kirildi. 14 Uninggha hökümranliq, shan-sherep we seltenet ata qilindi. Hemme xelq, hemme millet, her xil tilda sözlishidighanlar uninggha boysunduruldi. Uning hökümranliqi ebediydur, padishahliqi menggü axirlashmaydu, hëchqachan gumran bolmaydu.

15 Men bu ghayibane alametlerdin qorqup, xatirjemsizlendim. 16 Shuning bilen men text yënida turghan bir perishtidin bularning ëniq menisini soridim. U manga bularning menisini dep berdi. U mundaq dëdi: 17 “Bu töt diwe bolsa yer yüzide barliqqa këlidighan töt padishahliqtur. 18 Axirida ulugh Xudaning teqwadarliri Xudaning bu padishahliqini qobul qilip, uninggha menggü ige bolidu.”

19 Shu chaghda men tötinchi diwining ehwalini tëximu ëniq biliwëlishni oylidim. U bashqa üch diwige oxshimaytti. U intayin qorqunchluq idi. U tömür chishliri, tuch tirnaqliri bilen oljilirini parche-parche qilip, yalmap yutatti, ashqanlirini dessep cheyleytti. 20 Men yene uning bëshidiki on tal münggüz we këyin ösken münggüzning ularning ichidiki üch münggüzni yulup tashlighanliqtin ibaret ishlarni bilmekchi boldum. Kichik münggüzning ademge oxshash közi we ëghizi bar bolup, tekebburlarche po atatti. Uning tesiri bashqa münggüzlerge qarighanda chongraq idi. 21 Men közitip turghinimda, bu münggüz Xudaning teqwadarliri bilen urush qilip, ularni meghlup qildi. 22 Shuningdin këyin ezeldin mewjut bolghuchi – ulugh Xuda këlip, teqwadarliri üchün adaletni yaqilidi. Teqwadarlarning padishahliqqa ërishidighan künliri yëtip keldi.

23 U perishte mundaq dëdi: “Tötinchi diwe bolsa yer yüzide barliqqa këlidighan tötinchi padishahliq bolup, bashqa padishahliqlargha oxshimaydu. U pütün dunyani yalmap yutup, dessep-cheylep, pare-pare qilidu. 24 On münggüz bolsa bu padishahliqtiki on padishahni körsitidu. Ulardin këyin yene bir padishah barliqqa këlidu. U ilgiriki bashqa padishahlargha oxshimaydu. U on padishahning ichidiki üch padishahni meghlup qilidu. 25 U ulugh Xudagha qarshi gep qilidu we uning teqwadarlirini ëzidu. Xuda bëkitken muqeddes bayramlar we qanunlarni özgertmekchi bolidu. Teqwadarlar uning hökümranliqida bir mezgil, ikki mezgil we yene yërim mezgil* “Bir mezgil, ikki mezgil we yene yërim mezgil” – Üch yërim yilni körsitishi mumkin. turidu.

26 Andin ershte so’al-soraq bashlinidu. Zalim padishahning hoquqi tartiwëlinip, menggülük yoq qilinidu. 27 Yer yüzidiki barliq padishahliqlarning hoquqi, heywisi we selteniti ulugh Xudaning teqwadarlirigha ötküzüp bërilidu. Ularning padishahliqi menggülük bolidu, hemme hökümranlar ulargha xizmet qilidu we boysunidu.”

28 Chüshüm mushu yerde axirlashti. Qorqqinimdin chirayimning tatirip ketkenlikini hës qildim, lëkin bu ishlarni peqet özümla bilip qaldim.

1 Padishah Bëlshazzar hökümranliqining üchinchi yili, men Daniyal ikkinchi bir ghayibane alametni kördüm. 2 Men Ëlam ölkisi Ulay qanili boyidiki Suza qel’eside turghudekmen. 3 Aldimdiki Ulay qanili boyida uzun qosh münggüzlük bir qochqar turghanliqini kördüm. Uning bir münggüzi yene bir münggüzidin uzunraq idi, uzun münggüzi këyin ösüp chiqqanidi. 4 Men qochqarning gherb, shimal, jenub tereplerge özini uruwatqanliqini kördüm. Hëchqandaq haywan uninggha teng këlelmidi hem ularni uning qudritidin hëchkim qutquzalmidi. U nëmini xalisa shuni qilip, barghanche meghrurliship ketti.

5 Men nëme ish bolghandu, dep oylinip turghinimda, gherbtin bir tëke yëtip keldi. Uning tëzlikidin putliri yerge tegmey, pütün zëminni aylinip chiqqandek idi. Uning ikki közining otturisida bashqilarning diqqitini tartidighan bir münggüzi bar idi. 6 U udul körünüp turghan qanalning boyidiki qosh münggüzlük qochqarning aldigha keldi we uninggha shiddet bilen ëtildi. 7 Men, tëkining qochqargha ghezep bilen ëtilip, uning qosh münggüzini sundurup tashlighanliqini kördüm. Shuning bilen qochqar uninggha qarshiliq qilalmidi. Tëke uni yerge yiqitti we putliri bilen dessidi. Uning küch-qudritidin qochqarni hëchkim qutquzalmidi. 8 Bu tëke intayin meghrurlinip ketkenidi. Biraq uning küchi taza wayigha yetken waqtida, münggüzi sunup ketti. Emma shu münggüzning ornidin yene yer yüzining töt yönilishini körsitip turidighan, ademning diqqitini tartidighan töt tal münggüz ösüp chiqti. 9 Bu töt münggüz ichidiki bir münggüzdin yene bir kichik münggüz ösüp chiqti. U jenub, sherq we güzel Isra’iliye zëminigha qarap këngiyip, küchlinip baratti. 10 Uning qudriti ershtiki samawi qoshungha zerbe bërishke bërip yetti, hetta samawi qoshundiki bezi perishtiler we yultuzlarni urup, yerge chüshürdi we dessep cheylidi. 11 U ershtiki samawi qoshunning serkerdisi bolghan Xuda bilen qarshiliship, uninggha qilinidighan kündilik qurbanliqlarni toxtatti we uning muqeddes ibadetxanisini bulghidi.

12 Perwerdigarning xelqi gunah qilghanliqi üchün münggüzge yëngilgenidi. Shunga kündilik qurbanliqlar toxtidi, heqiqet depsende boldi. Bu münggüzning hemme ishliri shunchilik rawan boluwatatti.

13 Men ikki perishtining öz’ara sözlishiwatqinini anglidim. Birsi: “Bu wehiyde dëyilgen ishlar qachanghiche dawam ëter? Yirginchlik ishlar qachanghiche kündilik qurbanliqning ornini igiler? Ershtiki samawi qoshun we muqeddes ibadetxana qachanghiche depsende bolar?” dep soridi.

14 Yene biri: “2300 këche we kündüzdin këyin ibadetxana eslige këlidu” dep jawab berdi.

15 Men Daniyal ghayibane alamette zahir bolghan bu ishlarni körgendin këyin, uning menisini bilmekchi boldum. Shu chaghda turqi ademge oxshaydighan birsi aldimda peyda boldi. 16 Shu peytte men: “Jebra’il, bu ghayibane alamette zahir bolghan ishlarning menisini bu ademge ëytip bergin” dëgen bir awazning Ulay qanilidin chiqqanliqini anglidim.

17 Jebra’il aldimgha keldi. Men qorqup, yerge bash qoydum. U manga:

– Ey adem, shuni bilginki, bu ghayibane alamette zahir bolghan ishlar zaman axirining bësharitidur, – dëdi.

18 U manga gep qiliwatqanda, men hoshumdin ketkendek bolup, yerde düm yattim. U manga qolini tegküzüp, turghuzup qoydi-de, mundaq dëdi:

19 – Men sanga Perwerdigarning ghezipi kelgendin këyin nëme ishlarning yüz bëridighanliqini dep bërey. Chünki bu ghayibane alamette zahir bolghan ishlar zaman axiridin bësharettur. 20 Sen körgen qosh münggüzlük qochqar Midiya we Përsiye padishahliqlirini körsitidu. 21 Tëke Yunan padishahliqini körsitidu. Uning ikki közi otturisidiki chong münggüz bolsa Yunan padishahliqining tunji padishahidur. 22 Sunup ketken bir münggüzning ornini igiligen töt münggüz bolsa, bu padishahliqtin bölünüp chiqidighan töt padishahliqtur. Bular aldinqisidek qudretlik bolmaydu. 23 Bu töt padishahliqning axirqi yilliri ularning gunahliri chëkidin ëship, yawuz, hiyliger bir padishah meydangha këlidu. 24 Uning küchi shunchilik zoraysimu, emma bu özining küchi bilen bolmaydu. U köp weyranchiliq ëlip këlidu. Nëme ish qilsa shuningda ghelibe qilidu. U qudretliklernimu, Xudaning teqwadarlirinimu weyran qilidu. 25 U intayin hiyliger bolup, shunchilik hakawurliship këtidu. Köp ademlerge agahlandurmastin tuyuqsiz hujum qilip, ularni weyran qilidu. U hetta eng qudretlik padishah bolghan Xudaghimu qarshi chiqidu. Biraq u axiri weyran bolidu, emma insanning qoli bilen bolmaydu.

26 – Yuqirida sanga dëyilgen kechlik we etigenlik qurbanliqlar toghrisidiki wehiy emelge ashidu. Emma hazir uni sir saqla, chünki u emelge ashquche uzun waqit këtidu.

27 Men Daniyal maghdursizlinip, birqanche kün aghrip, yëtip qaldim. Këyin yene padishahning xizmitige keldim. Emma bu ghayibane alamettin tëngirqap qëlip, menisini chüshinelmidim.

1 Midiyaliq Axashwëroshning oghli Dari’os Babilgha padishah boldi. 2 Uning padishahliqining birinchi yili, men Daniyal muqeddes yazmilardin Perwerdigarning peyghember Yeremiyagha wehiy qilghan: “Yërusalëm weyranchiliqta 70 yil turushi kërek” dëgen sözini oqudum. 3 Shuning bilen men igem Xudagha yüzlinip, roza tutup, matagha yöginip, külge milinip, uninggha ixlas bilen du’a qildim. 4 Du’ayimda gunahlirimizni Perwerdigar Xudayimgha iqrar qildim:

“I igem Xuda, sen ulugh we heywetliksen! Sëni söygen we emrliringge ita’et qilghanlargha mëhir-muhebbet körsitip, ehdengde turisen. 5 Biz gunah ötküzduq we xatalashtuq. Biz yaman yolgha mangduq, sanga asiyliq qilduq; sëning emr-permanliringdin chetnep kettuq. 6 Sëning xizmetkarliring bolghan peyghemberlerning gëpini anglimiduq. Ular sëning naming bilen padishahlirimizgha, yolbashchilirimizgha, ejdadlirimizgha we zëminimizdiki barliq kishilerge söz qilghanidi.

7 I igem, sen heqqaniydursen. Emma bügün bizning sanga ita’et qilmasliqimiz sewebidin yëqin we yiraqqa qoghlanghanlarning, Yehudiye we Yërusalëmda turuwatqan barliq Isra’illarning yüzimiz nomustin qizarmaqta. 8 I Perwerdigar, biz we bizning padishahlirimiz, yolbashchilirimiz we ejdadlirimiz sëning aldingda gunah ötküzgenlikimizdin nomus qilmaqtimiz. 9 Igimiz Xuda, biz sanga asiyliq qilsaqmu, sen yenila rehimdil we epuchan. 10 Biz sanga ita’et qilmiduq. I Perwerdigar, bizning Xudayimiz, xizmetkarliring bolghan peyghemberler arqiliq chüshürgen qanunliringgha emel qilmiduq. 11 Barliq Isra’illar sëning qanunliringgha emel qilmidi we yolungdin chetnidi, gëpingni anglashni ret qildi. Shuning üchün xizmetkaring Musagha chüshürülgen tewrat qanunidiki qarghishlar we qesemler ötküzgen gunahimiz sewebidin bëshimizgha keldi. 12 Sen bizge we bizning yolbashchilirimizgha qilghan sözliringni emeliyette körsetting, bizge zor bala-qazani yaghdurdung. Yërusalëm duch kelgen balayi’apet ezeldin pütün alemde bolup baqmighanidi. 13 Bu balayi’apetler Musa peyghember arqiliq chüshürülgen tewrat qanunida yëzilghinidek bëshimizgha keldi. Emma, i Perwerdigar Xudayimiz, biz tëxi gunahlirimizdin yanmiduq, heqiqitingge boysunmay, sendin shapa’et tilimiduq. 14 Shunga Perwerdigar, sen bizni jazalimaqchi bolup, bëshimizgha bu balayi’apetni salding. Sen bizge heqiqeten toghra qilding, chünki biz sanga ita’et qilmiduq.

15 Igimiz Xuda, sen öz xelqingni qudretlik qolung bilen Misirdin ëlip chiqting, bu qudriting sëning namingni hazirghiche ësimizde qaldurdi. Biz gunah qilduq we xatalashtuq. 16 Igimiz, burun bizge körsetken heqqaniy ishliringdek öz shehiring Yërusalëm – muqeddes tëghingdin ghezep-nepritingni nëri qilghin. Chünki bizning we ejdadlirimizning gunahliri seweblik etrapimizdiki xelqler öz xelqingni we Yërusalëmni mesxire qilmaqta.

17 I Xuda, pëqirning du’asi we iltijayigha qulaq salghin. I igem, weyran bolghan ibadetxananggha özüngning hörmiti üchün didaringning nurini chachqin. 18 I Xudayim, iltijayimgha qulaq salghin. Ümidsiz halitimizni, yeni özüngge mensup bolghan sheherning xarabe halitini körgin. Bizning heq bolghanliqimizdin emes, belki sëning bek rehimdil bolghanliqingdin sendin tilewatimiz. 19 I igimiz, zarimizni anglighin, bizni epu qilghin! I igimiz, nalimizni anglap, birer tedbir qollanghin. I Xudayim, öz naming üchün këchikmigin, chünki bu sheher we xelq özüngning”.

20 Men du’alirimni dawamlashturup, gunahlirimni we xelqim Isra’illarning gunahlirini iqrar qildim. Perwerdigar Xudayimdin uning muqeddes tëghi Yërusalëm üchün iltija qildim. 21 Kechlik qurbanliq waqtida du’a qiliwatattim, aldinqi wehiyde körgen adem – Jebra’il aldimgha uchup keldi. 22 U manga chüshendürüp, mundaq dëdi:

– Daniyal, men sanga chüshenche bergili keldim. 23 Sen du’a qilishni bashlighan waqtingdila sanga jawab bërilip bolunghanidi. Men shu jawabni sanga yetküzgili bu yerge keldim, chünki Xuda sëni eziz köridu. Diqqet qilip anglisangla, wehiyning menisini chüshineleysen.

24 Xelqing we muqeddes shehiringning ita’etsizlikini axirlashturushi, gunahini yuyushi, yamanliqini toxtitishi, menggülük adalet ornitishi, wehiydiki bësharetlerning emelge ëshishi we muqeddes ibadetxanining paklinishi üchün yetmish kerre yette mezgil bëkitildi. 25 Shuni bilip qoyghinki, Yërusalëmni qayta qurush buyruqi bërilgendin bashlap, taki Xuda tallighan padishah dunyagha kelgüche, yette kerre yettige qoshulghan atmish ikki kerre yette mezgil ötidu. Gerche u künler musheqqet ichide ötsimu, emma Yërusalëm shehiri kocha we xendekliri bilen qayta qurulidu.

26 Bu waqit ötkendin këyin, Xuda tallighan padishah öltürülüp, uninggha yardem bergüdek adem qalmaydu. Andin këyin bir hökümran meydangha këlip, qoshunliri bilen sheher we ibadetxanini weyran qilidu. Aqiwiti xuddi kelkün kelgendek bolidu. Urushlar yüz bërip, urush weyranchiliqi Xudaning iradisi bilen taki bu dewr axirlashquche dawamlishidu. 27 U hökümran köp xelqler bilen yette mezgil këlishim tüzidu, emma waqitning yërimi ötkendin këyin, u qurbanliqlar we hediyelerni toxtitidu. U ibadetxanining eng ëgiz yërige “weyranchiliq ëlip këlidighan yirginchlik bir nerse” ornitidu. Perwerdigardin u hökümrangha bëkitilgen axirqi kün kelgüche, bu nerse shu yerde turidu.

1 Përsiye padishahi Koresh hökümranliqining üchinchi yili, Bëltishazzar depmu atalghan Daniyalgha Xudadin bir wehiy keldi. Bu wehiy rast, lëkin chüshinish nahayiti qiyin idi. Daniyal ghayibane alametlerdin uning tebirini kördi.

2 U chaghda men Daniyal üch hepte hazidardek yürdüm. 3 Bu üch heptining ichide alahide ghizalanmidim, gösh yëmidim, sharab ichmidim we xush puraq may ishletmidim.

4 Birinchi ayning 24-küni* Miladiye kalëndari boyiche texminen miladiyedin burunqi 536-yili, 4-ayning 23-künige toghra këlidu., men büyük Dejle deryasining boyida turup, 5 yuqirigha qarighanidim, uchisigha kendir rexttin tikilgen libas artqan, bëlige sap altun kemer baghlighan birsini kördüm. 6 Uning tëni yaquttek julalinip, yüzliri chaqmaqtek yaltirap turatti. Közliri ottek chaqnaytti. Put-qolliri parqiraq tuchtek walildaytti. Awazi bir top ademning awazidek jarangliq idi.

7 Bu ghayibane alametni yalghuz özümla körgenidim. Yënimdikiler hëchnëme körmigen bolsimu, emma ularni wehime bësip, qëchip bërip yoshurunuwaldi. 8 U yerde özüm yalghuz turup, bu ajayip alametni kördüm. Tënim maghdursizlinip, chirayimning tatirip ketkenlikini hës qildim. Put-qolumda jan qalmighanidi. 9 Uning awazini anglighan haman hoshumdin ketkendek bolup, yerge düm chüshtüm. 10 Bir qol manga tëgip, qol we tizlirimda yükündürüp qoydi. 11 U manga:

– Ey Daniyal, Xuda sëni eziz köridu! Ornungdin turup, sözlirimni köngül qoyup angla. Men sëning yëninggha ewetildim, – dëdi.

Men uning bu sözini anglap, titrigen halda ornumdin turdum. 12 U yene:

– Ey Daniyal, qorqma, sen Xudayingning aldida ghayibane alametning menisini chüshinishni töwenchilik bilen telep qilghiningdin bashlap, u du’ayingni anglidi. Men sëning iltijayinggha bina’en bu yerge keldim. 13 Lëkin, Përsiye padishahliqigha hökümranliq qilidighan perishte† Perishte – Perishtilerning bir qismi Xudadin yüz örigenidi. Ular sheytanning xizmitini qilidu. mëni 21 kün tosuwaldi. Men Përsiyede yalghuz bolghachqa, Mika’il isimlik bir bash perishte manga yardem qildi. 14 Men kelgüside xelqning bëshigha këlidighan ishlardin sanga aldin xewer bergili keldim. Bu, kelgüsi toghrisidiki ghayibane alamettur, – dëdi.

15 U manga sözlewatqanda, men yerge tikilip qarighinimche zuwan sürmey turdum. 16 Ademge oxshaydighan bu perishte lewlirimni silap qoydi. Men uninggha:

– Hezritim, bu ghayibane alamettin wujudum titrep, majalim qalmidi. 17 Pëqir hezritim bilen qandaqmu sözlisheleymen? Maghdurum tügep, nepisim üzüldi, – dëdim.

18 U manga yene bir qëtim qol tegküzüp, tënimge maghdur berdi. 19 U manga:

– Xuda sëni eziz köridu, qorqma, aman bol! Chidamliq, batur bol, – dëdi.

Uning bu sözlirini anglap, manga tëximu maghdur kirdi. Men:

– Hezritim, siz manga küch-quwwet berdingiz, emdi sözlewëring! – dëdim.

20-21 – Yëninggha nëme üchün kelgenlikimni bilemsen? – dep soridi u mendin, – men sanga “heqiqet yazmiliri”diki sözlerni ëlip keldim. Men qaytip bërip, Përsiye padishahliqigha hökümranliq qilidighan perishte bilen jeng qilimen. Këyin Yunan padishahliqigha hökümranliq qilidighan perishte meydangha chiqidu. Isra’iliyeni qoghdaydighan perishte Mika’ildin bashqa, manga yardem bëridighan hëchkim yoq.

1 Midiyaliq Dari’os hökümranliqining birinchi yili men bash perishte Mika’ilgha yardem bërip, uni qoghdap turghanidim.

2 Perishte yene mundaq dëdi:

– Emdi men sanga heqiqiy bolidighan ishlarni ëytip bërey. Përsiye padishahliqigha yene üch padishah hökümranliq qilidu. Këyin tötinchi padishah meydangha këlidu. U bashqa padishahlargha qarighanda nahayiti döletmen bolidu. U küchiyip, qudret tapqanda, hemmisini Yunan padishahliqigha qarshi jengge atlanduridu. 3 Uningdin këyin yene bir küchlük padishah meydangha chiqidu. U chong hoquqni igilep, özi xalighinini qilidu. 4 U eng qudret tapqanda, padishahliqi tötke bölünüp këtidu. Textige ewladliri warisliq qilalmaydu. Uning texti yiltizidin qomurup tashlinip, bashqilargha bërilidu. Lëkin padishahliq u höküm sürgen waqittikidek küchlük bolmaydu.

5 Këyin jenub padishahi* Jenub padishahi Misir padishahini körsitidu. qudret tapidu, lëkin serkerdilirining ichidin uningdinmu küchlük biri meydangha këlip, tëximu zor padishahliqqa hökümranliq qilidu. 6 Birnechche yildin këyin, jenub padishahi shimal padishahi † Shimal padishahi Süriye padishahini körsitidu.bilen ittipaq tüzüp, qizini uninggha yatliq qilidu. Lëkin qizi özining tesirini uzaqqiche saqlap qalalmighachqa, bu ittipaq uzun dawamlishalmaydu. Qizi, qizining ëri, balisi we qizi bilen bille barghan xizmetkarliri biraqla öltürülidu.

7 Këyin, qizining qërindashliridin biri jenub padishahliqigha padishah bolidu. U shimal padishahliqining qoshunlirigha hujum qilip, qel’esige bësip kiridu we ularni meghlup qilidu. 8 U shimal padishahliqtiki ilahlirining butlirini we butlargha atalghan altun-kümüshtin yasalghan qimmetlik nersilerni olja ëlip, jenub padishahliqi bolghan Misirgha ëlip këtidu. U këyinki birnechche yil ichide shimal padishahliqigha hujum qilmaydu. 9 Këyin shimal padishahi jenub padishahining zëminigha basturup këlidu, lëkin chëkinishke mejbur bolidu. 10 Shimal padishahining shahzadiliri jengge hazirlinip, zor qoshun teshkilleydu. Shahzadilerdin biri düshmen qel’esige kelkündek bësip këlidu.

11 Jenub padishahi qattiq ghezeplinidu. U shimal padishahigha hujum qilip, uning zor qoshunini esirge alidu. 12 Jenub padishahi düshmen qoshunini esirge alghanliqidin meghrurlinip, tümenligen ademlerni qirip tashlaydu. Biraq uning ghelibisi uzungha barmaydu.

13 Birnechche yildin këyin shimal padishahi burunqidin küchlük qoshun teshkillep, xil qorallanghan qudretlik qoshunni jenubqa bashlap këlidu. 14 U chaghda nurghun kishiler jenub padishahigha qarshi bash kötüridu. Ey Daniyal, sëning xelqingning ichidiki bezi zorawanlarmu asiyliq qilip, ghayilirini emelge ashurmaqchi bolidu, lëkin ular meghlup bolidu. 15 Shimal padishahi jenub padishahliqigha tewe mustehkem bir sheherni muhasirige ëlip, uni bësiwalidu. Jenub qoshuni qarshiliq qilalmaydu. Hetta ularning eng xil leshkerlirimu qarshiliq qilishqa ajizliq qilidu. 16 Shimal padishahi xalighan ishini qilidu, hëchkim uninggha qarshiliq qilalmaydu. U güzel Isra’iliye zëminini igilep, uni weyran qilish imkaniyitige ige bolidu.

17 Shimal padishahi pütün qoshuni bilen seperge atlinishqa niyet qilidu. U jenub padishahi bilen ittipaq tüzüp, qizini uninggha yatliq qilidu, chünki u jenub padishahliqini yoqitish niyitige kelgenidi. Lëkin uning bu pilani emelge ashmaydu. 18 Këyin shimal padishahi dëngiz boyidiki xelqlerge hujum qilip, nurghun xelqlerni boysunduridu. Lëkin yaqa yurtluq bir serkerde uning edipini bërip, qilghan qilmishigha yarisha jazasini bëridu. 19 Shuning bilen shimal padishahi öz dölitidiki qel’elirige chëkinidu, mushu meghlubiyettin këyin iz-dëreksiz, ghayib bolidu.

20 Uning textige warisliq qilghuchi xezinisini bëyitish üchün emeldarini ewetip, xelqtin her türlük alwan-sëliqlarni yighidu. Lëkin uzun ötmey padishah öltürülidu. Uning ölümi jengde emes, belki suyiqest bilen bolidu.

21 Shuningdin këyin bir yarimas adem padishah bolidu. Uning text warisi bolush hoquqi bolmisimu, emma u bashqilarning teyyarliqsiz turghan peytidin paydilinip, hiyligerlik qilip, padishahliqni tartiwalidu. 22 U özige qarshi chiqqan qoshunlarni, jümlidin ehde shahzadisinimu‡ Bu belkim bash rohaniyni körsitidu. yoqitidu. 23 Këlishim tüzüsh arqiliq bashqa xelqlerni aldaydu. Gerche uninggha egeshkenler az bolsimu, emma u barghansëri qudret tapidu. 24 Bashqilar teyyarliqsiz turghanda, bayliqi mol ölkilerge tajawuz qilip kiridu. U ejdadliridin hëchkimmu qilip baqmighan ishlarni qilip, olja alghan mal-mülüklirini egeshküchilirige üleshtürüp bëridu. U qel’elerge hujum qilishni pilanlighan bolsimu, emma uning künliri uzungha barmaydu.

25 U zor qoshun toplap, pütün küchi bilen jenub padishahigha hujum qilidu. Jenub padishahimu qudretlik qoshuni bilen jengge atlinidu. Lëkin jenub padishahi suyiqestke uchrap, jengde ghelibe qilalmaydu. 26 Uning hemdastixanliri uni weyran qilidu. Leshkerliri jengde tarmar bolup, köpinchisi halak bolidu. 27 Këyin bu ikki padishah bir dastixanda tamaqqa daxil bolidu. Lëkin her ikkilisi bir-birini aldaydighan yaman niyetlerde bolidu. Emma aqiwiti Xuda belgiligen waqitta yüz bëridighan bolghachqa, ularning pilanliri emelge ashmaydu. 28 Shimal padishahi nurghun gheniymetlerni ëlip yurtigha qaytidu, lëkin u Xudaning muqeddes ehdisige qarshi turush niyitige këlidu. U yolda xalighinini qilip, andin öz yurtigha qaytidu.

29 Waqti kelgende, shimal padishahi jenubqa yene bësip këlidu. Lëkin bu qëtimqi ehwal ilgirikige oxshimaydu. 30 Kittimliqlar§ Rimliqlarni körsitishi mumkin.ning këmiliri uninggha hujum qilip, uni qorqutuwëtidu, u chëkinishke mejbur bolidu. Shimal padishahi muqeddes ehdining kishilirige ghezep qilish arqiliq achchiqini chiqiridu we muqeddes ehdini terk etküchilerni mukapatlaydu.

31 Shimal padishahining qoshunliri muqeddes ibadetxanigha basturup kirip, u yerni bulghaydu. Kündilik qurbanliqlarni toxtitip, weyranchiliq ëlip këlidighan yirginchlik bir nersini muqeddes ibadetxanigha ornitidu. 32 Shimal padishahi muqeddes ehdige boysunmighanlarni shërin-shëker sözler bilen aldap, yënigha tartidu. Lëkin Xudani tonuydighanlar qozghilip, qarshiliq körsitidu.

33 Xelq ichidiki dana yolbashchilar xelqqe telim bëridu. Lëkin, dana yolbashchilarning beziliri melum mezgil ichide jengde halak bolidu, beziliri otta köyüp ölidu, beziliri bolsa esirge chüshidu yaki bulang-talanggha uchraydu. 34 Qiyinchiliq mezgilide Xudaning xelqi azghine yardemge ërishidu. Nurghun kishiler ularning seplirige qoshulghan bolsimu, emma ularning köpliri chin niyetliri bilen qoshulmighanidi. 35 Bezi dana yolbashchilar azab chëkidu, lëkin ular chekken azabliri arqiliq zaman axirighiche tawlinidu, paklinidu we qusursiz bolidu. Bu ish taki Xuda belgiligen kün kelgüche dawamlishidu.

36 Shimal padishahi xalighinini qilidu. U tekebburliship, özini “herqandaq ilahlardinmu ulughmen” dep maxtaydu. Hetta hemme ilahlarning ilahi bolghan Perwerdigargha qarshi sözlep, kupurluq qilidu. U taki Xudaning ghezipi kelgüche dawamliq shundaq qilidu. Xuda özining qararlirini özgertmey, choqum emelge ashuridu. 37 Shimal padishahi ejdadliri choqunup kelgen ilahlarghimu hörmet qilmaydu, ayallar etiwarlaydighan ilahnimu közge ilmaydu. U özini herqandaq ilahtin ulugh dep qaraydu. 38 Emma ejdadliri choqunup baqmighan qorghanlar ilahigha choqunidu. U bu ilahqa altun, kümüsh, yaqut we bashqa qimmetlik sowghatlarni teqdim qilidu. 39 Öz qorghinini yat xelqning ilahi arqiliq muhapizet qilidu. Öz hökümranliqini qobul qilghuchilargha shan-sherep we yuqiri mertiwe ata qilidu. Ularni yer-zëmin bilen mukapatlaydu.

40 Zaman axiri bolghanda jenub padishahi shimal padishahigha hujum qilidu. Shimal padishahi jeng harwiliri, jeng tulparliri we këmilirini ishlitip, küchlük qayturma zerbe bëridu. Uning qoshunliri kelkündek bësip këlip, nurghun döletlerni bësiwalidu. 41 Hetta güzel Isra’iliye zëminigha bësip kirip, on minglighan kishilerni öltüridu. Peqet Idom, Mo’ab xelqi we Ammonlarning rehberliri qëchip qutulidu. 42 Shimal padishahi nurghun döletlerge bësip kirgende, hetta Misirmu uning changgilidin qëchip qutulalmaydu. 43 U Misirning altun-kümüshlirini we bashqa qimmet bahaliq buyumlirini talan-taraj qilidu. Liwiyilikler we Kushlarni boysunduridu. 44 Këyin sherq we shimaldin kelgen xewerler shimal padishahini alaqzade qilidu. U ghezeplinip, hujumgha ötüp, düshmenlirini teltöküs yoqitidu. 45 U dëngiz we Isra’iliyediki körkem, muqeddes tagh arisigha bërip, u yerde shahane chëdirlirini tikidu. Emma u shu yerde jan bëridu, hëchkim uni qutquzuwalalmaydu.

1 Perishte gëpini dawamlashturdi:

– U chaghda xelqingni qoghdighuchi bash perishte Mika’il meydangha chiqidu. Andin xelqing apiride bolghandin buyan hëchqachan bolup baqmighan apetlik bir dewrni bashtin kechüridu, lëkin xelqingning ichidiki nami hayatliq deptirige pütülgenlerning hemmisi nijatliqqa ërishidu. 2 Qara yer baghrida yatqanlarning nurghunliri tirilidu. Ularning beziliri menggülük hayatliqqa ërishidu; beziliri nomusta qëlip, menggülük shermende bolidu. 3 Dana yolbashchilar asman gümbizidek nurluq bolidu, kishilerge toghra yol körsetkenler yultuzlardek menggü parlap turidu.

4 I Daniyal, sen emdi bu pütükni axirlashturup, taki zaman axirighiche pëchetliwetkin. Nurghun kishiler yüz bermekchi bolghan ishlar üstide yürek qanlirini serp qiliship, chüshenchige ige bolidu.

5 Andin, men Daniyal etrapqa qarisam, yene ikkiylen turuptu, biri deryaning bu teripide, yene biri qarshi teripide iken. 6 Ulardin biri, deryaning üstide turghan, kendir rexttin tikilgen libas artqan hëliqi biridin:

– Bu ajayip weqelerning axirlishidighinigha qanchilik waqit këtidu? – dep soridi.

7 Men uning ikki qolini asmangha kötürüp, menggü hayat Xudaning nami bilen qesem qilip: “Bir mezgil, ikki mezgil we yene yërim mezgil këtidu. Xudaning xelqi uchrawatqan bu ziyankeshlik axirlashqanda, bu ishlarning hemmisi tügeydu” dep jawab bergenlikini anglidim.

8 Uning sözini anglighan bolsammu, emma nëme dëmekchi bolghanliqini chüshenmidim. Shunga men:

– Hezritim, bu ishlarning aqiwiti qandaq bolidu? – dep soridim.

9 U mundaq dëdi:

– Ey Daniyal, sen këtiwergin, chünki bu sözler zaman axirighiche pëchetlinip, mexpiy tutulidu. 10 Bu azablar arqiliq nurghun kishiler tawlinidu, paklinidu we qusursiz bolidu. Yamanlar chüshenmey, yamanliq qiliwëridu, peqet danalar chüshinidu. 11 Kündilik qurbanliqlarni toxtitip, weyranchiliq ëlip këlidighan yirginchlik bir nerse ornitilghan kündin bashlap, 1290 kün ötidu. 12 Axirghiche sadiq bolup, 1335 kün saqlighanlar neqeder bextlik-he! 13 Ey Daniyal, sen axirghiche sadiq bol, këyin alemdin ötisen. Zaman axirida in’amingni alghili qayta tirilisen.