|
«Estir» 1 Padishah Axashwëroshning Washtini xanishliqtin qaldurushi
1-2 Töwendiki weqe padishah Axashwërosh zamanida yüz bergen. Axashwërosh Suza qel’esidiki textide olturup, Hindistandin Misirning nërisighiche bolghan bir yüz yigirme yette ölkige hökümranliq qilghanidi. 3 U hökümranliqining üchinchi yilida barliq aliy emeldarliri bilen beglirige bir katta ziyapet berdi. Ziyapetke Përsiye bilen Midiyaning serkerdiliri, herqaysi ölkilerdiki yuqiri tebiqidikiler we aliy emeldarlar këlip qatnashti. 4 Ziyapet alte ay dawamlashti. Padishah bu jeryanda ulargha öz impëriyisining bayliqi we özining shan-sheripini namayan qildi.
5 Arqidinla padishah yene Suza qel’esidiki pütün kishilerge, mertiwisining yuqiri-töwenlikige qarimay, orda gülzarliqida yette kün ziyapet berdi. 6 Mezkur gülzarliq aq we kök kendir rexttin tikilgen perdiler bilen bëzelgen bolup, bu perdiler mermer tash tüwrüklerdiki kümüsh halqilargha sösün renglik kendir rext bilen chëkilgenidi. Mermer tash, sedep we türlük renglik tashlar yatquzulghan yerning üstige altun-kümüshtin yasalghan yölenchüklük uzun orunduqlar qoyulghanidi. 7 Sharablar bir-birige oxshimaydighan altun qedehlerge quyulghan bolup, padishahning buyruqi boyiche ordidiki sharablar merdlerche teminlendi. 8 Padishah orda xizmetkarlirigha hemmeylenning xalighanche sharab ichishige yol qoyushlirini, emma hëchkimge zorlimasliqlirini buyrudi. 9 Shuning bilen bir waqitta xanish Washti padishah Axashwëroshning ordisida ayallar üchün hem ziyapet berdi.
10 Katta ziyapetning yettinchi küni padishah sharabtin keypi chagh bolghinida, huzurida xizmet qilidighan yette heremaghisini* Heremaghiliri ordidiki nurghun ishlarda muhim orunda turidighan xizmetchiler bolup, köp hallarda ular orda toqallirini bashqurush ishigha mes’ul bolatti. Ular pichiwëtilgen erler bolup, qizlargha chëqilmaytti we perzentmu qalduralmaytti. yeni Mihuman, Bizta, Xarbona, Bighta, Abaghta, Zëtar, Kerkeslerni 11 xanish Washtigha xanishliq tajini kiydürüp, huzurigha teklip qilip këlishlirini buyrudi. Xanish intayin chirayliq ayal bolghachqa, padishah aliy emeldarliri bilen barliq ziyapet ehlige uning güzel jamalini körsetmekchidi. 12 Lëkin heremaghiliri xanish Washtigha padishahning emrini yetküzgende, u bërishni ret qildi. Buning bilen padishah intayin xapa bolup, ghezipi örlep ketti. 13 Ashu waqittiki padishahlarning qa’idisi boyiche padishah melum mesililerge duch kelgende, qanun we tertip-intizamni yaxshi bilidighanlarning meslihetini alatti, shunga padishah öz zamanining takamullashqan aqilliridin meslihet soridi. 14 Aqillardin uning yëqinliri karshina, Shëtar, Admata, Tarshish, Meres, Marsina we Mimukanlar idi. Ular Përsiye we Midiyadiki yette aliy emeldar bolup, padishah bilen da’im körüsheleydighan we impëriyide aldinqi orunda turidighan kishiler idi. 15 Padishah ulardin:
– Menki padishah Axashwërosh heremaghisini ewetip, xanish Washtigha emr yetküzgenidim. Lëkin, u emrimni beja keltürmidi. Qanun boyiche uni qandaq bir terep qilish kërek? – dep soridi. 16 Mimukan buninggha jawaben padishah we bashqa aliy emeldarlargha mundaq dëdi:
– Xanish Washti padishahning aldida emes, belki padishahning herqaysi ölkilerdiki aliy emeldarlirining shundaqla pütkül xelqlerning aldidimu xataliq ötküzüptu! 17 Chünki xanishning qilghan bu ishi impëriyimizdiki hemme ayallarning arisigha tarqilishi bilenla bu ish ularning öz erlirini közige ilmasliqigha seweb bolidu. Ular: “Padishah Axashwërosh xanish Washtini huzurigha teklip qilghaniken, emma u bërishni ret qiliptu” dëyishidu. 18 Përsiye we Midiyadiki emeldarlarning xanimliri xanishning bu ishini anglighan haman erlirige shundaq mu’amile qilishqa bashlaydu. Buning bilen a’ilide mensitmeslik bilen xapiliq üzülmeydu. 19 Eger aliyliri xalisila, buningdin këyin Washti padishahning huzurigha kelmisun, dep emr chüshürgeyla we bu emrni yazdurup, Përsiye bilen Midiyaning qanunigha özgermes qilip kirgüzgeyla we aliyliri uning xanishliq ornini uningdin yaxshiraq birsige bergeyla. 20 Padishah emri katta impëriyilirining hemme jaylirigha jakarlanghandin këyin, hemme ayallar öz erlirining mertiwisining bar yoqluqidin qet’iynezer, ularni hörmet qilidighan bolidu, – dëdi.
21 Padishah we uning aliy emeldarliri bu pikirni toghra tapti, shunga padishah Mimukanning teklipi boyiche ish kördi. 22 Padishah herbir ölke xelqining öz til-yëziqida impëriyining hemme jaylirigha: “Herbir er öz a’ilisining xojayinidur” dep höküm chüshürdi.
*10 2 Estirning xanish bolushi
1 Padishah Axashwëroshning ghezipi qaytqandin këyin, Washti we uning qilghanliri hem uning üstidin chiqirilghan öz yarliqi heqqide oylaydighan boldi. 2 Padishahning mexsus ghulamliri padishahqa:
– Aliyliri üchün yash we chirayliq qizlar tëpip keltürülsun. 3 Bu chirayliq qizlarni Suza qel’esidiki heremxanigha yighip këlish üchün impëriyilirining herqaysi ölkilirige emeldarlar teyinlensun. Qizlar orda toqallirigha mes’ul heremaghisi Hëgayning bashqurushida bolsun we pedez mulazimiti bilen teminlensun. 4 Andin özlirige yaqqan qiz Washtining ornigha xanish bolsun, – dep teklip berdi. Bu teklip padishahqa yaqqachqa, u shundaq qildi.
5 Suza qel’eside Mordikay isimlik bir Yehudiy bolup, u Binyamin qebilisidin bolghan Ya’irning oghli idi. Ya’ir Shim’ining oghli, Shim’i bolsa Kishning oghli idi. 6 Babil padishahi Nibukadnezer Yërusalëmdin Yehudiye padishahi Yihoyakinni bir top ademler bilen bille esir qilip ëlip kelgende, Kishmu shularning ichide idi. 7 Mordikayning Estir isimlik bir newre singlisi bolup, uning Ibraniyche ismi Hadassa idi. U bir güzel, këlishken qiz bolup, ata-anisi tügep ketkendin këyin Mordikay uni öz qizi qilip bëqiwëlip, chong qilghanidi.
8 Padishahning permani bilen nurghun qizlar Suza qel’esidiki heremxanigha keltürülgende, Estirmu ordidiki qizlargha mes’ul Hëgaygha tapshuruldi. 9 Estir Hëgaygha yaqti. Hëgay uninggha iltipat qilip, derhal uni perdaz mulazimiti we alahide yëmeklikler bilen teminlidi. Shundaqla u ordidin yette kënizekni uning xizmitini qilishqa tallap, Estir we ulargha heremxanidin eng yaxshi jayni berdi. 10 Estir öz xelqi we uruq-ejdadi heqqide hëchkimge hëchnëme ëytmidi, chünki Mordikay uninggha bu toghrisida ëghiz achmasliqni buyrughanidi. 11 Mordikay Estirning hal-ehwalidin xewer ëlish we uninggha qandaq mu’amile qiliniwatqanliqini bilish üchün, her küni heremxana hoylisining etrapida mëngip yürdi.
12 Resmiyet boyiche herbir yash qiz padishah Axashwëroshning huzurigha kirish üchün, öz nöwiti këlishtin burun alte ay murmekki yëghi bilen, alte ay xush puraq etir we maylar bilen jem’iy on ikki ay perdaz qilinishi kërek idi. 13 Qiz padishahning huzurigha kirgende, heremxanidin ordigha nëmini ëlip këtishni xalisa, uninggha shu nersiler bëriletti. 14 Kechqurun padishah huzurigha kirgen qiz etisi etigende ordidiki heremxanining bashqa bir bölümige ewetiletti. U heremxana toqallarni bashqurghuchi heremaghisi Sha’ashghaz nazariti astida idi. Peqet padishahqa yaqqan, ismi atap chaqirilghan qizla qaytidin uning huzurigha kireleytti. 15 Estir yeni Abixayilning qizi (Mordikay bëqiwalghan özining bir newre singlisi)ning padishah huzurigha kirish nöwiti kelgende, heremaghisi Hëgay uninggha nëmini ëlish heqqide teklip bergen bolsa, shuni aldi we bashqa hëch nerse sorimidi. Estirni körgenlerning hemmisi uni yaqturup qalatti. 16 Shundaq qilip Axashwërosh impëriyisining yettinchi yili, oninchi ayda* “Estir”de eger aylar nomur boyiche ëlinghan bolsa, Ibraniy kalëndaridiki waqitni körsitidu. Eger aylar ismi bilen ëlinghan bolsa, Pars kalëndaridiki waqitni körsitidu. Ushbu ayettiki waqit miladiye kalëndari boyiche texminen miladiyedin burunqi 478- yilning on ikkinchi ëyigha toghra këlidu. yeni tebet ëyida Estir padishah Axashwëroshning ordisigha keltürüldi. 17 Padishah Estirni barliq ayallardin yaxshi kördi. U padishahning iltipati we amraqliqigha barche qizlardin artuq sazawer bolghachqa, padishah uning bëshigha xanishliq tajini kiydürüp, Washtining ornigha xanish qildi. 18 Keynidin, padishah hemme aliy emeldarliri we beglirige Estir sheripi üchün bir katta ziyapet berdi. Hemme ölkilerde bayram ëlan qilindi we sëxiyliq bilen hediyeler bërildi.
Mordikayning padishahning hayatini qutquzushi
19 Qizlar ikkinchi qëtim heremxanigha yighilghanda, Mordikay ordida mensepke ërishkenidi. 20 Estir Mordikayning tapilishi boyiche, özining xelqi we uruq-ejdadi heqqide yenila hëchkimge hëchnëme ëytmidi. Estir Mordikaygha uning terbiyisidiki waqtida boysunghandek boysunatti.
21 Mordikay ordida xizmet qilghan mezgilde, orda derwazisida közetchilik qilidighan Bightan we Teresh isimlik ikki heremaghisi bolup, ular padishah Axashwëroshqa intayin ghezeplinip, uni öltürüwëtishni qestlep yüretti. 22 Mordikay bu suyiqestni bilip qëlip, xanish Estirge melum qildi. Estir bu ishni Mordikayning namida padishahqa yetküzdi. 23 Tekshürülüsh arqiliq bu ishning rastliqi ispatlanghandin këyin, bu ikki kishi dargha ësip öltürüldi. Bu weqe impëriyining tezkirisige padishahning köz aldida yëzip qoyuldi.
*16 3 Hamanning Yehudiylarning neslini yoqitish suyiqesti
1 Bu ishlardin këyin padishah Axashwërosh Agagning neslidin bolghan Hammidataning oghli Hamanning emilini barliq emeldarlarningkidin yuqiri östürdi. Mertiwe jehette Haman padishah Axashwëroshning keynidila turatti. 2 Ordidiki pütün emeldarlarning hemmisi padishahning buyrughinidek Hamanning aldidin ötkende, uninggha ëgilip tezim qilishatti. Peqet Mordikayla ëgilmeytti hem tezim qilmaytti. 3 Buni körgen ordidiki bashqa emeldarlar uningdin:
– Padishahning emrige boysunmighiningiz nëmisi? – dep soridi. 4 Ular Mordikaygha bu gepni her küni dësimu, emma Mordikay ularning sözige qulaq salmidi. Mordikay ulargha chüshendürüp:
– Men Yehudiy, Hamangha tezim qilmaymen, – dëdi. Shuning bilen, ular Hamanning Mordikayning bu ishigha yol qoyidighan-qoymaydighanliqini bilip bëqish üchün bu gepni uninggha dep qoydi.
5 Haman Mordikayning uninggha ëgilip tezim qilmighanliqini körüp intayin ghezeplendi. 6 U yene Mordikayning Yehudiy ikenlikini bilishi bilen, yalghuz Mordikayning özinila jazalash azliq qilidiken dep qaridi. Shunga u Axashwërosh impëriyisidiki pütün Yehudiylarni yeni Mordikayning öz xelqini qirip tashlashni pilanlidi.
7 Axashwërosh impëriyisining on ikkinchi yili birinchi ayda yeni nisan ëyida * Miladiye kalëndari boyiche texminen miladiyedin burunqi 472- yilning tötinchi ëyigha toghra këlidu. bu pilanning emelge ashurulushigha bir künning belgilinishi üchün, Hamanning aldida “pur” (chek) tartildi. Purda on ikkinchi ayning yeni adar ëyining on üchinchi küni*† Miladiye kalëndari boyiche üchinchi ayning yettinchi künige toghra këlidu, texminen bir yildin këyinki waqit chiqti. 8 Andin Haman padishah Axashwëroshqa:
– Impëriyilirining hemme ölkilirige chëchilip ketken shundaqla öm yashaydighan bir xelq bar. Ularning qanunliri bashqa xelqlerning qanunlirigha oxshimaydu. Ular impëriyimizning qanunlirigha boysunmaydu. Ularning yashishigha yol qoyush impëriyimizning menpe’itige paydisizdur. 9 Eger aliyliri xalisila, ularni yoqitish üchün mektup yazdurghayla. Men impëriyimizning memuriy xirajiti üchün xezinige üch yüz atmish ming kilo kümüsh tapshurushqa kapaletlik qilimen, – dep melum qildi. 10 Shuning bilen padishah qoshulghanliqini bildürüp, özining möhürlük üzükini Yehudiylarning düshmini bolghan Agagning neslidin bolghan Hammidataning oghli Hamangha berdi. 11 Padishah uninggha:
– Bu kümüshler özüngge qalsun. U xelqni qandaq qilimen dëseng, shundaq qil! – dëdi. 12 Shunga birinchi ayning on üchinchi küni‡ Miladiye kalëndari boyiche tötinchi ayning on yettinchi künige toghra këlidu. Haman padishahning pütükchilirini yighip, impëriyining hemme ölkilerdiki re’isliri, begliri we aliy emeldarlirigha qarita mektup yazdurdi. Mektuplar herbir ölke xelqining öz til-yëziqida bolup, ular padishahning namida yëzildi. Shundaqla ulargha padishahning möhürlük üzüki bësildi. 13 Mektuplar chaparmenler arqiliq padishahning qol astidiki hemme ölkilerge ewetildi. Mektuplarda: “On ikkinchi ayning yeni adar ëyining on üchinchi küni§ Miladiye kalëndari boyiche üchinchi ayning yettinchi künige toghra këlidu. Yehudiylarning qëri-yash, er-ayal, bala-chaqilirining hemmisi bir kün ichide qirilsun, öltürülsun, yoq qilinsun, mal-mülükliri talan-taraj qilinsun” dep yëzilghanidi. 14 Hemme ademning shu küni teyyar bolup turushi üchün, mektupning köchürme nusxisi herqaysi ölkilerde perman bolup, hemme puqralargha aldin ëlan qilinmaqchi boldi. 15 Padishahning emrige bina’en, mezkur perman Suza qel’eside ëlan qilindi. Chaparmenler permanni derhal herqaysi ölkilerge ëlip bërishti. Bu waqitta padishah bilen Haman buni tebriklesh yüzisidin sharab ichishke olturdi. Suza qel’esi bolsa biseremjanliqta qaldi.
*7 †7 ‡12 §13 4 Mordikayning Estirdin yardem sorishi
1 Mordikay bu ishlardin xewer tapqandin këyin intayin qayghurup, kiyimlirini yirtip, chige rextke yöginip, bëshigha kül chëchip, Suza qel’esini aylinip yürüp, nahayiti qattiq ahuperyad kötürdi. 2 U orda derwazisigha këlip, toxtap qaldi. Chünki belgilime boyiche chige rextke yögengen kishiler ordigha kirgüzülmeytti. 3 Padishahning permani qaysi ölkige yëtip kelse, u yerdiki Yehudiylar qayghurup, nale-peryad urushti. Ular roza tutup, köz yëshi qilip, haza tutushti, nurghun kishiler chige rextke yöginip, külge milinip yëtishti.
4 Estirning xizmitini qilidighan kënizekler bilen heremaghiliri Mordikay heqqide Estirge xewer yetküzgende, u intayin bi’aram bolup, Mordikaygha kiyim-këcheklerni ewetip, uning matani tashliwëtishini telep qildi. Lëkin Mordikay qobul qilmidi. 5 Estirning xizmitige teyinlengen padishahning Hatak isimlik bir heremaghisi bar idi. Estir uni chaqirtip, Mordikayning yënigha bërip, zadi nëme ishning uni qiynawatqanliqini we nëmishqa undaq bolghanliqini bilip këlishke ewetti. 6 Shuning bilen Hatak orda derwazisi aldidiki meydanda Mordikay bilen körüshti. 7 Mordikay yüz bergen ishlarni uninggha bir-birlep ëytip berdi shundaqla Hamanning Yehudiylarni yoqitish üchün dölet xezinisige qanchilik pul i’ane qilishni wede qilghanliqini dëdi. 8 Mordikay uninggha yene Suzada ëlan qilinghan, Yehudiylarni yoqitish toghriisidiki permanidin bir nusxa berdi. Mordikay uning bu permanni Estirge tapshurup bërishini hemde Estirge ehwalni chüshendürüp, uning padishahqa yëlinip, öz xelqining bir qoshuq qënini tilishini telep qildi.
9 Hatak qaytip Mordikayning telipini Estirge yetküzdi. 10 Estir:
– Mordikaygha munu geplerni yetküz, – dep Hatakni yene ewetti.
11 – Padishah ordisida xizmet qiliwatqanlar we padishahning qol astidiki xelqliri shuni biliduki: er yaki ayal bolushidin qet’iynezer, qaysi bir kishi chaqirilmay, ichkiriki hoyligha – padishahning huzurigha kirse, qanun boyiche öltürülidu. Peqet padishah uninggha qolidiki altun seltenet hasisini uzitip qalsa, u tirik qalidu. Mëni bolsa padishah chaqirmighili bir ay boldi.
12 Estirning bu gepliri Mordikaygha yetküzüldi. 13 Mordikay Estirge mundaq jawab ewetti:
– Yehudiylarning hemmisi öltürülidighan yerde sen “hergizmu ordida yashighanliqim üchün aman qalimen” dep oylimighin. 14 Eger mushu waqitta sen süküt qilsang, Yehudiylargha bashqa jaydin yardem këlidu, ular qutulup qalidu, lëkin sen pütün jemeting bilen qoshulup ölisen. Kim bilidu, belkim sen mushu waqitlar üchün xanishliq mertiwisige ërishkendursen?
15 Estir këyin Mordikaygha mundaq jawab qayturdi:
16 – Siz bërip, Suza qel’esidiki barliq Yehudiylarni yighing, siler men üchün roza tutunglar, üch këche-kündüz hëch nerse yëmenglar, hëch nerse ichmenglar. Menmu kënizeklirim bilen shundaq qilimen. Andin men qanungha xilap bolsimu, padishahning aldigha kirimen. Buning üchün ölsemmu meyli.
17 Shundaq qilip Mordikay ketti we Estirning tapilighinidek qildi.
5 Estirning padishah bilen Hamangha ziyapet bërishi
1 Üchinchi küni Estir shahane libasni kiyip, ordining ichkiriki hoyligha yeni padishah texti qoyulghan xas xanisi udulidiki hoyligha kirdi. Padishah xas xanisi ishikining udulidiki textide olturatti. 2 Padishah xanish Estirning ichkiriki hoylida turghinini körüp, xanish uning neziride iltipat tapqach altun seltenet hasisini uninggha uzatti. Shuning bilen Estir uning aldigha bërip, hasining uchini tutti. 3 Padishah uningdin:
– Ey xanish Estir! Nëme boldi? Nëme teliping bar? Hetta impëriyimning yërimini telep qilsangmu, u sanga bërilidu, – dëdi.
4 – Eger aliyliri xalisila, bügün Haman bilen birge, sili üchün teyyarlighan ziyapitimge qedem teshrip qilghayla, – dëdi Estir padishahqa. 5 Padishah:
– Estirning telep qilghinidek Hamanni derhal ëlip këlinglar, – dëdi. Shundaq qilip, padishah ziyapetke Haman bilen bille bardi.
6 Sharab ichiliwatqanda, padishah Estirdin yene:
– Iltimasing nëme? Iltimasing beja keltürülidu. Nëme teliping bar? Hetta impëriyimning yërimini telep qilsangmu, u sanga bërilidu, – dëdi.
7-8 – Mëning iltimasim we telipim shuki: eger men aliylirining iltipatigha muyesser bolsam, aliyliri xalisila, ete özliri Haman bilen birge ikkiliri üchün teyyarlighan ziyapitimge qatniship bergeyla. Shu chaghda silining sorighanlirigha jawab bërey, – dëdi Estir.
Hamanning Mordikayni qestlesh pilani
9 Haman ziyapettin köngli xush qaytti. Lëkin u orda derwazisi aldidin ötkinide, Mordikayning u yerde ornidin midirlimay olturghinini, özidin bir’azmu eymenmigenlikini körüp, intayin ghezeplendi. 10 Lëkin u ghezipini bësiwëlip, öyige qaytip, aghinilirini chaqirtti we xotuni Zereshnimu keltürdi. 11 Haman ulargha özining cheksiz bayliqi we perzentlirining köplüki heqqide po atti, shundaqla padishahning uning mertiwisini qandaq östürüp, barliq aliy emeldarlar bilen beglerdin yuqiri qilghanliqini aghzi aghzigha tegmey sözlidi. 12 Haman yene:
– Bulardin bashqa xanish Estir bergen ziyapetke padishah bilen mendin bashqa hëchkim teklip qilinmaptu. U yene padishah bilen mëni etiki ziyapetke teklip qildi! 13 Biraq men qachanla hëliqi Yehudiy Mordikayning orda derwazisi aldida olturghinini körsem, bu ishlarning hemmisining manga hëchbir ehmiyetsiz ikenlikini hës qilimen, – dëdi.
14 Uning xotuni we aghiniliri uninggha:
– Siz buyruq chüshürüp, ottuz yette gez* Texminen 22 mëtirgha toghra këlidu. ëgizlikte bir dar teyyarliting we ete etigende padishahtin Mordikayni dargha ësishni telep qiling. Shundaq qilghanda ziyapetke xushal-xuram barisiz, – dep teklip bërishti. Haman buni yaxshi meslihet dep bilip, ëgiz bir dar teyyarlatti.
6 Padishahning Mordikaygha shan-sherep bërishi
1 Shu küni kechte padishahning uyqusi kelmigechke, impëriyining tezkirisini aldurup oqutti. 2 Tezkirining: “Mordikay padishahni yoshurun öltürüsh heqqidiki bir suyiqestni pash qilghan, bu suyiqestni orda derwazisini közet qilidighan Bightan bilen Teresh isimlik ikki heremaghisi pilanlighan” dep yëzilghan yërige kelgende,
3 padishah:
– Bu ish üchün Mordikay qandaq teqdirlendi, uning özige nëme izzet-ikram körsitildi? – dep soridi.
Padishahning ghulamliri:
– Uninggha hëch nerse bërilmeptu, – dep jawab bërishti.
4 – Orda hoylisida kim bar? – dep soridi padishah. Bu chaghda Haman Mordikayni yasitip qoyghan dargha ësishqa padishahtin ijazet sorash üchün orda hoylisigha emdila kirgenidi. 5 Shunga padishahning ghulamliri uninggha:
– Hoylida Haman turidu, – dep jawab berdi.
– Uni kirgüzünglar! – dëdi padishah. 6 Haman kirgende, padishah uningdin:
– Padishah izzet-ikram körsetmekchi bolghan kishige nëme keltürülse bolidu? – dep soridi. Haman öz könglide: “Padishah mendin bashqa kimgimu izzet-ikram körsiter idi” dep oylidi 7-8 we padishahqa:
– Padishahimiz izzet-ikram körsetmekchi bolghan kishi üchün özliri kiygen shahane libas, özliri mingen taj taqalghan at ëlip këlinsun. 9 Andin padishahning eng hörmetlik aliy emeldarliridin biri u kishige libas kiydürüp, uni atqa mindürüp, sheher meydanini aylandurup: “Qaranglar! Padishah izzet-ikram körsetmekchi bolghan kishi mana mushundaq qilinidu” dep uning aldida jar salsun, – dëdi.
10 Shundaq qilip, padishah Hamangha:
– Derhal shahane libas bilen atni keltürüp, hazirqi dëgining boyiche orda derwazisi aldida olturghan Yehudiy Mordikaygha shundaq qil! Ëytqanliringdin birersimu kem qilinmisun! – dep buyrudi. 11 Haman shahane libas bilen atni keltürdi. Mordikaygha libas kiydürüp, atqa mindürdi we uni sheher meydanigha ëlip bërip aylandurup:
– Qaranglar! Padishah izzet-ikram körsetmekchi bolghan kishi mana mushundaq qilinidu, – dep uning aldida jar saldi. 12 Shuningdin këyin Mordikay ordidiki wezipisini dawamlashturushqa qaytip keldi. Haman bolsa bëshini chümkep, ghemkin halda derhal öyige qaytip ketti. 13 U özi duch kelgen ishlarni xotuni Zereshke we barliq aghinilirigha bir-birlep sözlep berdi. Xotuni we meslihetchiliri uninggha:
– Siz yëngilishke bashlighan Mordikay Yehudiy neslidin bolghachqa, uninggha taqabil turalmaysiz, siz choqum uning köz aldida yëngilip qalisiz, – dëdi.
14 Ular sözliship turghinida, ordining heremaghiliri këlip, Hamanni Estirning teyyarlighan ziyapitige bërishqa aldiratti.
7 Hamanning dargha ësip öltürülüshi
1-2 Shuning bilen padishah Haman bilen bille Estirning ziyapitige bardi. Sharab ichiliwatqanda, padishah Estirdin yene:
– Ey, xanish Estir! Iltimasing nëme? Iltimasing beja keltürülidu. Nëme teliping bar? Hetta impëriyimning yërimini telep qilsangmu, u sanga bërilidu, – dëdi.
3 Estir:
– Eger men aliylirining iltipatigha muyesser bolsam, aliyliri xalisila, iltimasim üchün jënimni qutuldurghayla. Telipim üchün xelqimning hayatini saqlighayla. 4 Men we xelqim qirilip, öltürülüp, yoq qilinishqa sëtilip kettuq. Eger biz peqet qul we dëdeklikke sëtilip ketken bolsaq, men süküt qilar idim chünki bizning külpet tartishimiz padishahqa ëlip këlidighan köngülsizlikke sëlishturghanda hëch gep emes, – dep jawab berdi.
5 U waqitta padishah Axashwërosh xanish Estirdin:
– U kim iken? Bundaq qilishqa jur’et qilalaydighan kishi qeyerde iken? – dep soridi.
6 – Bizning esheddiy düshminimiz del bu rezil Hamanning özi! – dep jawab berdi Estir.
Haman padishah we xanish aldida titrep ketti. 7 Padishah ghezep bilen ornidin turup, ziyapetxanidin orda gülzarliqigha chiqip ketti. Haman padishahning özini bosh qoyuwetmeydighanliqini bilip, xanish Estirdin bir qoshuq qënini tilesh üchün qaldi. 8 Padishah orda gülzarliqidin ziyapetxanigha qaytip kirginide, Haman xanish Estir yanpashlap yatqan uzun orunduqqa özini tashlap yatatti. Padishah:
– Men turuqluq, u mëning ordamda xanishqa edepsizlik qiliwatamdu nëme? – dep warqiridi. Padishah shundaq dëyishi bilenla heremaghiliri Hamanning bash-közini chümkep, uni öltürüshke teyyar boldi. 9 Padishahning aldida turuwatqan heremaghiliridin Xarbona isimlik birsi:
– Haman aliylirining hayatini qutquzghan Mordikayni ësish üchün ottuz yette gez ëgizlikte yasatqan dar uning hoylisida turidu! – dëdi.
– Uninggha Hamanning özini ësinglar! – dep emr qildi padishah. 10 Shuning bilen Mordikayni asmaqchi bolghan dargha Hamanning özi ësildi. Shundila padishahning ghezipi bësildi.
8 Mordikay bilen Estirning öz xelqini qutquzushi
1 Shu küni padishah Axashwërosh Yehudiylarning düshmini Hamanning pütün öy-jay, mal-mülkini xanish Estirge berdi. Mordikayning padishahning huzurigha kirishige ijazet bërildi. Chünki Estir padishahqa uning öz tughqini ikenlikini ëytip bergenidi. 2 Padishah Hamandin tartiwëlinghan möhürlük üzükni Mordikaygha berdi. Estir Mordikaygha Hamanning öy-jay, mal-mülkini bashqurushni hawale qildi. 3 Estir yene padishahning ayighigha yiqilip, yighlap turup, uningdin Agagning neslidin bolghan Hamanning Yehudiylarning neslini yoqitish suyiqestini bikar qilishini yëlinip soridi. 4 Padishah Estirge altun seltenet hasisini uzatqanidi, Estir padishahning aldida ornidin turup:
5 – Eger men aliylirining iltipatigha muyesser bolsam, aliyliri toghra tëpip, mendin memnun bolsila, aliyliri xalisila, bir emr chüshürüp, Agagning neslidin bolghan Hammidataning oghli Hamanning impëriyilirining hemme ölkiliridiki Yehudiylarni yoqitish üchün yazdurghan mektuplirini bikar qilghayla. 6 Men xelqimning yoqitilishigha, tughqanlirimning qirilishigha qandaqmu chidap turalaymen? – dëdi.
7 Padishah Axashwërosh xanish Estir bilen Yehudiy Mordikaygha mundaq dëdi:
– Haman Yehudiylarni qirip tashlimaqchi bolghanliqi üchün, uni dargha asturdum we mal-mülkini Estirge berdim. 8 Emdi xalighininglarche, mëning namimda Yehudiylargha mektup yëzip, möhürlük üzükimni bësinglar. Shuni ësinglarda tutunglarki, padishahning namida yëzilip, padishahning möhürlük üzüki bësilghan herqandaq mektup bikar qilinmaydu.
9 Shuning bilen üchinchi ayning yeni shiwan ëyining yigirme üchinchi küni* Miladiye kalëndari boyiche altinchi ayning yigirme beshinchi künige toghra këlidu. Mordikay padishahning pütükchilirini yighip, Yehudiylargha we Hindistandin Misirning nërisighiche bolghan impëriyining jem’iy bir yüz yigirme yette ölkisidiki re’isliri, begliri we emeldalirigha qarita, mektup yazdurdi. Mektuplar herbir ölkining öz til-yëziqida shundaqla Yehudiylarning til-yëziqida yëzildi. 10 Mordikay padishah Axashwëroshning namida yazdurghan bu mektuplargha uning möhürlük üzükini basturdi we ularni ordidiki chapqur atlargha mingen chaparmenler arqiliq tarqatti.
11 Mezkur mektuplarda padishah herqaysi sheherlerdiki Yehudiylarning özini qoghdash üchün birlishishige ijazet bergen. Yehudiylarning özlirige hujum qilmaqchi bolghan herqandaq millet we ölkidin bolghan ademlerni we ularning xotun-balilirini qirishigha, öltürüshige, yoq qilishigha we ularning mal-mülüklirige ige bolushigha ruxset bërilgen. 12 Bu ish pütün ölkilerde on ikkinchi ayning yeni adar ëyining on üchinchi küni† Miladiye kalëndari boyiche üchinchi ayning yettinchi künige toghra këlidu. yeni eslide Yehudiylarni qirghin qilishqa belgilengen küni, bir kün ichide ijra qilinsun dep bëkitildi. 13 Bu mektupning köchürme nusxisi herqaysi ölkilerde perman bolup jakarlinidighan we hemme ademge uqturulidighan boldi. Shundaq bolghanda Yehudiylar düshmenliridin shu küni intiqam ëlishqa teyyar bolalaytti. 14 Chaparmenler ordidiki chapqur atlargha minip padishahning buyruqi boyiche jiddiy atlandi, Suzadiki qel’edimu bu perman ëlan qilindi.
15 Mordikay aq we kök shahane libasni kiyip, kendir yiptin toqulghan sösün reng yengsiz yëpinchisini yëpinip, katta altun tajini taqap, padishahning huzuridin chiqti. Suza shehiri xushalliq tentenilirige chömdi. 16 Yehudiylargha nisbeten bu chagh bext-sa’adetke ërishken, shad-xoramliq we izzet-hörmetke tolghan chagh boldi. 17 Padishahning permani hemme ölke we sheherlerge yëtip barghanda, uni anglighan Yehudiylar shadliqqa tolup, xushalliq ziyapiti bërishti, bayram qilish arqiliq tebrikleshti. Nurghun yerlik ahaliler Yehudiylardin qorqushup, Yehudiy bolushti.
*9 †12 9 > Yehudiylarning öz düshmenlirini meghlup qilishi
1 On ikkinchi ayning yeni adar ëyining on üchinchi küni* Miladiye kalëndari boyiche üchinchi ayning yettinchi künige toghra këlidu. keldi. Bu padishahning permanining beja keltürülidighan küni, shundaqla Yehudiylarning düshmenliri ularning üstidin ghalib këlishke ümid baghlighan kün idi. Eksiche bu künde Yehudiylar ularning üstidin ghelibe qildi. 2 Yehudiylar özlirige ziyankeshlik qilghuchilargha qarshi turush üchün padishah Axashwëroshning pütün ölkiliridiki özliri turushluq sheherlerde yighilishti. Jaylardiki xelqler ulardin qorqushatti. Shunga ulargha hëchkim qarshiliq körsitelmidi. 3 Pütün ölkilerning re’isliri, aliy emeldarliri, begliri we orda ishlirigha mes’ul xadimlar Mordikaydin qorqqachqa, Yehudiylargha yardem bërishti. 4 Chünki Mordikayning hoquq da’irisi barghansëri këngiyish bilen u ordida intayin nopuzluq bolup, uning nam-shöhriti barliq ölkilerge tarqalghanidi.
5 Shunga Yehudiylar öz düshmenlirige xalighinini qildi. Ular düshmenlirini qilich bilen qirip yoqatti. 6 Yehudiylar Suza qel’esidila besh yüz kishini öltürdi. 7-10 Ularning ichide Yehudiylarning esheddiy düshmini Hammidataning oghli bolghan Hamanning on oghlimu yeni Parshandata, Dalfon, Aspata, Porata, Adalya, Aridata, Parmashta, Arisay, Ariday we Wayzatalarmu bar idi. Yehudiylar düshmenlirini öltürdi, lëkin ularning hëchqandaq mal-mülkini olja almidi.
11 Shu küni Suza qel’eside öltürülgenlerning sani padishahqa melum qilinghanidi, 12 padishah xanish Estirge:
– Yehudiylar yalghuz Suza qel’esidila besh yüz adem öltürüptu. Öltürülgenlerning ichide Hamanning on oghlimu bar iken, impëriyining bashqa ölkiliride yene nëme ishlar qilghandur? Emdi iltimasing nëme? Iltimasing beja keltürülidu. Yene nëme teliping bar? Dëgining këlidu, – dëdi. 13 Estir:
– Aliyliri xalisila, Suzadiki Yehudiylarning etimu bügünki perman boyiche ish qilishigha ijazet bergeyla hemde Hamanning on oghlining jesetlirini dargha asturghayla, – dep jawab berdi.
14 Padishah shu boyiche perman chüshürdi we bu perman Suzada jakarlandi. Hamanning on oghlining jesetliri dargha ësildi.
15 Adar ëyining on tötinchi küni† Miladiye kalëndari boyiche üchinchi ayning sekkizinchi künige toghra këlidu. Suzadiki Yehudiylar yene bir qëtim jem bolup, Suzada üch yüz ademni qirdi. Lëkin ular oxshashla mal-mülük olja almidi.
16 Adar ëyining on üchinchi küni‡ Miladiye kalëndari boyiche üchinchi ayning yettinchi künige toghra këlidu. impëriyining herqaysi ölkiliridiki bashqa Yehudiylarmu yighiliship özlirini qoghdashqanidi. Özlirige öchmenlik qilghan yetmish besh ming kishini öltürüp, aram tapqanidi. Lëkin mal-mülükke qol tegküzmigenidi. 17 Ikkinchi küni ular dem aldi hem bu künni xushalliq ziyapiti küni qilip belgilidi. 18 Suzadiki Yehudiylar bolsa adar ëyining on üchinchi, on tötinchi künliri§ Miladiye kalëndari boyiche üchinchi ayning yettinchi, sekkizinchi künlirige toghra këlidu. yighiliship, özlirini qoghdashti. On beshinchi küni* Miladiye kalëndari boyiche toqquzinchi künige toghra këlidu. dem aldi hem bu künni xushalliq ziyapiti küni qilip belgilidi. 19 Shunga kichik yëza-kentlerde turidighan Yehudiylar adar ëyining on tötinchi künini† Miladiye kalëndari boyiche üchinchi ayning sekkizinchi künige toghra këlidu. xushalliq ziyapiti bëridighan aram ëlish küni qilip, bir-birige sowghatlar teqdim qilishidighan boldi.
Purim bayrimining këlip chiqishi
20 Mordikay bu ishlarni xatirilep, pütün Axashwërosh impëriyisining yiraq-yëqin ölkiliridiki Yehudiylargha mektup yëzip ewetip, 21 ularning her yili adar ëyining on tötinchi we on beshinchi künini‡ Miladiye kalëndari boyiche üchinchi ayning sekkizinchi, toqquzinchi künlirige toghra këlidu. hëyt küni qilishlirini buyrudi. 22 Bu künler Yehudiylarning düshmenliridin aram tapqan künler, bu ay Yehudiylarning qayghuliri shadliqqa, mung-zarliri xushalliqqa aylanghan ay idi. Ularning bu künlerni ziyapetler bërish bilen ötküzüp, öz’ara shundaqla kembeghellerge sowghatlar bërishliri buyruldi.
23 Buning bilen Yehudiylar Mordikayning özlirige yëzip qaldurghini boyiche ish qildi we bashlighan bu hëytni dawamlashturushni qarar qilishti. 24 Yehudiylarning esheddiy düshmini, Agagning neslidin bolghan Hammidataning oghli Haman Yehudiylarni yoqitish suyiqestini pilanlighanidi. U Yehudiylarni yoqitish üchün pur (chek) tartish arqiliq bir künni belgiligenidi. 25 Lëkin Hamanning suyiqesti padishahning quliqigha yetkende, padishah Hamanning özi pilanlighan Yehudiylargha ziyankeshlik qilish pilani uning öz bëshigha kelsun dep emr yazdurghanidi. Shuning bilen Haman hem uning oghullirining hemmisi dargha ësilghanidi.
26 Haman tartqan chek “pur” dep atalghachqa, Yehudiylar xatiriligen bu künlermu “purim” dep ataldi. Yehudiylar Mordikay yazghan mektup, özlirining körgenliri we bëshidin ötküzgenliri wejidin, 27 özliri, ewladliri we ular bilen birleshken kishiler üchün bir en’ene belgilep, Mordikayning yëzip qaldurghini boyiche her yili bu ikki künni xatirileshni qarar qildi. 28 Ular hem bu künler impëriyining herbir ölke we sheherliride, hemme a’ililerde xatirilinishi we ewladtin ewladqiche dawamlishishi kërek, bu künlerning Yehudiylar arisida xatirilinishi hëchqachan toxtap qalmasliqi shundaqla yüz bergen ishlar ewladlar teripidin hergiz untulup qalmasliqi kërek, dep qarar qildi.
29 Abiha’ilning qizi xanish Estirmu Yehudiy Mordikay bilen birge, Mordikay burun yazghandek bir parche mektüp yëzip, xanishliq nopuzi bilen Purim bayrimi ötküzüshni qollidi.
30 Bu mektuplar padishah Axashwërosh hakimiyiti astidiki bir yüz yigirme yette ölkidiki pütün Yehudiylargha yëzilghanidi. Mektuplarda Yehudiylargha tinchliq-amanliq tilengenidi. 31 Bu mektuplar Purim bayrimini belgilidi. Bu bayramning her yili belgilengen künlerde xatirilinishini Yehudiy Mordikay bilen xanish Estir otturigha qoydi. Xelqler xuddi özliri we ewladliri üchün roza tutush we qariliq tutush waqtini belgileshni qarar qilghandek, bu bayramni ötküzüshnimu qarar qildi. 32 Estirning buyruqi Purim bayrimigha a’it qa’idilerni belgilidi we bularning hemmisi xatire kitabigha yëzildi.
*1 †15 ‡16 §18 *18 †19 ‡21 10 Padishah Axashwërosh bilen Mordikayning utuqi
1 Padishah Axashwërosh öz impëriyisining pütün yerliridin, hetta Ottura Dëngizghiche bolghan jaylardin alwan yighatti. 2 Uning küch-qudriti, pa’aliyetliri we Mordikayni qandaq östürüp, mertiwige chiqarghanliqi Përsiye we Midiya padishahlirining tezkirisige yëzilghanidi. 3 Yehudiy Mordikay öz xelqining bextini izdep, öz millitining tinchliqini yaqlighachqa, Yehudiylar arisida izzet tëpip, qërindashlirining qedirlishige ërishkenidi. U mertiwe jehette padishah Axashwëroshning keynidila turatti.
|
||
