|
Yuhanna bayan qilghan xush xewer 1 Hezriti Eysa – Xudaning kalamidur
1 Hemmidin burun “Kalam”* Kalam – “söz” dëgen menide bolup, hezriti Eysaning bir namidur. mewjut idi. U Xuda bilen bille idi hem özi Xuda idi. 2 U, alem yaritilishtin burunla Xuda bilen bille idi. 3 U arqiliq barliq mewjudatlar yaritildi. Hëchqandaq mewjudat uningsiz yaritilghan emes. 4 “Kalam” hayatliqning menbesi bolup, bu hayatliq insanlargha nur ëlip keldi. 5 Nur qarangghuluqni yorutidu. Qarangghuluq bolsa nurni hergiz bësip chüsheligen emes.
6 Waqit-sa’iti kelgende, bir adem Xuda teripidin meydangha keldi. Uning ismi Yehya idi. 7 U insanlarning özi arqiliq “heqiqiy nur”gha ishinishi üchün, uninggha guwahliq bërishke kelgenidi. 8 Yehya peyghember özi “heqiqiy nur” emes, u peqet “heqiqiy nur”gha guwahliq bergüchidur. 9 Dunyagha këlidighan bu “heqiqiy nur” pütkül insanni yorutidighan nurdur.
10 Dunya “Kalam” arqiliq yaritilghan bolsimu, “Kalam” bu dunyagha kelgende, dunya uni tonumidi. 11 U öz tupriqigha kelgen bolsimu, biraq uni öz xelqi qobul qilmidi. 12 Shundaqtimu, u özini qobul qilip, özige ëtiqad qilghanlarning hemmisige Xudaning perzenti bolush hoquqini berdi. 13 Bu hoquqqa ërishkenler ya qandin, ya jinsiy teleptin, ya insan xahishidin emes, belki Xudaning iradisidin qayta törelgen bolidu.
14 “Kalam” insan boldi hem arimizda yashidi. U mëhir-shepqet we heqiqetke tolghan bolup, biz uning ulughluqini, yeni atimiz Xudaning birdinbir yëgane oghlining ulughluqini körduq.
15 Yehya peyghember uninggha guwahliq bërip, xalayiqqa yuqiri awaz bilen mundaq dëdi:
– Men silerge: “Mendin këyin kelgüchi mendin ulughdur, chünki u men tughulushtin burunla mewjut” dëgenidimghu. U del mushu kishidur!
16 Uning mëhir-shepqiti cheksiz bolghachqa, hemmimiz her da’im bext üstige bextke ëriship kelduq. 17 Chünki, Tewrat qanuni Musa peyghember arqiliq yetküzülgen bolsa, Xudaning mëhir-shepqiti we heqiqiti Eysa Mesih† Mesih – peyghemberler aldin ëytqan, Xuda teripidin tallanghan, haman bir küni këlip menggü hökümranliq qilidighan padishahni körsitidu. arqiliq yetküzüldi. 18 Xudani hëchkim körüp baqqan emes. Biraq, uni atimiz Xudaning hemrahi we yëgane oghli, shundaqla özi Xuda bolghan Eysa Mesih bizge bildürdi.
Yehya peyghemberning sözi
19 Yërusalëmdiki Yehudiy aqsaqalliri Xudaning ewetidighan qutquzghuchisining Yehya peyghember yaki emeslikini bilish üchün, rohaniylar bilen merkiziy ibadetxanida ishleydighan Lawiylarni Yehyaning aldigha ewetti. 20 Yehya peyghember ikkilenmestin:
– Men Qutquzghuchi – Mesih emesmen, – dep ëniq jawab berdi.
21 Ular uningdin:
– Undaqta özüng kim bolisen? Ilyas peyghember bolamsen? – dep soridi.
– Yaq! Men Ilyas peyghember emesmen, – dëdi u.
– Emise, Musa peyghember aldin ëytqan peyghembermusen? – dep soridi ular. Yehya peyghember yene:
– Yaq! – dep ret qildi.
22 Axirda, ular:
– Undaqta, sen zadi kim bolisen? Bizni ewetkenlerge ëytqudek bir jawab bergin. Ëytqina. Sen qandaq ademsen? – dep soridi.
23 Yehya peyghember mundaq jawab berdi:
– Yeshaya peyghember burun ëytqan, Xuda ewetidighan qutquzghuchi këlishtin ilgiri chölde, “Rebbimizning këlishige tüz yol teyyar qilinglar” dep towlaydighan kishi mendurmen!
24-25 Yërusalëmdin ewetilgen bezi Perisiylermu‡ Perisiyler – Yehudiy dinigha tewe bolghan, Tewrat tüzümlirige qattiq ri’aye qilidighan mezheptiki kishiler. Yehya peyghemberning aldigha këlip, uningdin:
– Sen ya Qutquzghuchi – Mesih, ya Ilyas yaki Musa peyghember aldin ëytqan peyghember bolmisang, nëmishqa kishilerni Xudaning yoligha chaqirip, sugha chömüldürisen?§ Bu yerde tilgha ëlinghan chömüldürüsh kishilerning öz gunahlirigha towa qilip, Qutquzghuchi – Mesihning këlishige teyyarliq körüshidin ibaret murasimni körsitidu. – dep soridi.
26 Yehya peyghember ulargha mundaq dep jawab berdi:
– Men kishilerni sughila chömüldürimen, lëkin aranglarda siler tonumaydighan biri bar. 27 U mendin këyin kelgüchi bolup, men hetta uning ayighining yiplirini yëshishkimu layiq emesmen!
28 Mana bu ishlar I’ordan deryasining sherqiy qëtidiki Beytaniya dëgen yëzida, yeni Yehya peyghember kishilerni deryada chömüldürüwatqan yerde yüz bergenidi.
Xudaning qozisi
29 Etisi, Yehya peyghember hezriti Eysaning özige qarap këliwatqanliqini körüp mundaq dëdi:
– Mana bu, pütkül dunyadiki insanlarning gunahidin azad qilinishi üchün hazirlanghan Xudaning qozisidur! 30 Men silerge: “Mendin këyin kelgüchi mendin ulughdur, chünki u men tughulushtin burunla mewjut idi” dëgenidim. Mana bu del men tilgha alghan ashu kishidur! 31 Men burun uning kimlikini bilmisemmu, bu qutquzghuchi Isra’illargha ayan bolsun dep, silerni sugha chömüldürgili keldim. 32 Yehya peyghember yene guwahliq bërip mundaq dëdi:
– Men Xudaning Rohining kepter halitide asmandin chüshüp, uning üstige qonghanliqini kördüm. 33 Men uning Qutquzghuchi – Mesih ikenlikini bilmigenidim. Biraq, mëni kishilerni sugha chömüldürüshke ewetken Xuda manga: “Sen Xudaning Rohining chüshüp, birining üstige qonidighanliqini körisen. U, kishilerni Xudaning Muqeddes Rohigha chömüldüridighan qutquzghuchidur!” dëgenidi. 34 Hazir rasttinla bu weqeni öz közüm bilen körgenlikim üchün, uning sheksiz Xudaning Oghli* Xudaning Oghli – bu nam hergizmu Xuda bilen hezriti Eysa otturisidiki jismaniy jehettiki ata-baliliq munasiwetni emes, belki rohiy jehettiki munasiwetni bildüridu. ikenlikige guwahliq bërimen!
Hezriti Eysaning deslepki shagirtliri
35 Etisi, Yehya peyghember ikki shagirti bilen yene shu yerde idi. 36 U, u yerdin ötüp këtiwatqan hezriti Eysani körüp:
– Qaranglar! Xudaning qurban qilinidighan qozisi! – dëdi.
37 Bu sözni anglighan ikki shagirt hezriti Eysaning keynidin mëngishti. 38 Hezriti Eysa keynige burulup, egiship këliwatqanlardin:
– Nëmige hajitinglar chüshüp qaldi? – dep soridi.
ular:
– Rabboni (bu Ibraniyche söz bolup, “ustaz” dëgen menide), qeyerde turisiz? – dëdi.
39 – Këlip körünglar, – dëdi hezriti Eysa. Shuning bilen, ular bërip uning qeyerde turidighanliqini kördi. Bu, chüshtin këyin sa’et tötler bolghan waqit bolup, ular u künni hezriti Eysa bilen bille ötküzdi.
40 Yehya peyghemberning sözini anglap, hezriti Eysaning keynidin mangghan ikki kishining biri Simun Pëtrusning inisi Ender idi. 41 Ender derhal öz akisi Simunni tëpip, uninggha:
– Biz “Mesih”ni taptuq! – dëdi. (“Mesih” Ibraniyche söz bolup, “Xuda teyinligen qutquzghuchi” dëgen menide.)
42 Ender akisini hezriti Eysaning aldigha ëlip bardi. Hezriti Eysa uninggha qarap:
– Yuhannaning oghli Simun, buningdin këyin sëning isming “Kifas” bolsun, – dëdi. (“Kifas” Grëk tilidiki “Pëtrus” dëgen söz bilen menidash bolup, “qoram tash” dëgen menini bildüridu.)
Filip we Natanyelning chaqirtilishi
43 Etisi, hezriti Eysa Jeliliye ölkisige bërishni qarar qildi. U Filipni tëpip, uninggha:
– Manga egiship mang! – dëdi.
44 Filip Beytsaydaliq bolup, Ender bilen Pëtrusning yurtdishi idi.
45 Filip Natanyelni tëpip, uninggha:
– Musa peyghember Tewratta aldin ëytqan, bashqa peyghemberlermu tilgha alghan Qutquzghuchi – Mesihni taptuq. U, Yüsüpning oghli Nasirelik Eysa iken! – dëdi.
46 Biraq, Natanyel:
– Nasirelikmu?! Ashu kichik bir sheherdin mundaq yaxshi ish chiqarmu? – dëdi.
– Këlip körüp baq! – dëdi Filip.
47 Hezriti Eysa Natanyelning özining aldigha këliwatqanliqini körüp, u toghruluq:
– Mana bu, ichide qilche hiyle-mikrisi yoq heqiqiy bir Isra’il! – dëdi.
48 – Mëning qandaq adem ikenlikimni qeyerdin bildingiz? – dep soridi Natanyel heyran bolup.
Hezriti Eysa:
– Filip sëni chaqirishtin awwal, sëning enjür derixining tüwide olturghanliqingni körgenidim, – dep jawab berdi.
49 Natanyel hezriti Eysaning bashqilar körelmeydighan ishlarni köreleydighanliqidin heyran bolup:
– Ustaz, siz sheksizki Xudaning Oghli, Isra’illarning padishahi ikensiz! – dep ëtirap qildi.
50 Hezriti Eysa uninggha mundaq dëdi:
– Sëni enjür derixining tüwide körgenlikimni ëytqanliqim üchün ishiniwatamsen? Buningdinmu chong ishlarni körisen tëxi!
51 Andin, shagirtlirigha yene:
– Bilip qoyunglarki, siler asmanning ëchilip, Xudaning perishtilirining Insan’oghlining† Muqeddes yazmilarda “Insan’oghli”din ibaret ewetilgüchining Xudaning küch-qudriti we shan-sheripi bilen ershtin chüshüp, pütkül insanlarni menggü bashquridighanliqi aldin ëytilghan. Hezriti Eysa bu namni özi heqqide ishletken. yënigha chüshüp-chiqip yüridighanliqini körisiler! – dëdi.
*1 †17 ‡24-25 §24-25 *34 †51 2 Kana yëzisidiki toy ziyapiti
1 Ikki kündin këyin, Jeliliye ölkisining Kana yëzisida bir toy boldi. Hezriti Eysaning anisi Meryem u yerde idi. 2 Hezriti Eysa we uning shagirtlirimu toygha teklip qilinghanidi.
3 Toyda sharab tügep qalghanda, Meryem hezriti Eysagha:
– Ularning sharabliri tügep qaptu, – dëdi.
4 – Ana, mëni arilashturmisingiz. Mëning waqtim tëxi kelmidi, – dëdi hezriti Eysa.
5 Anisi chakarlargha:
– U silerge nëme qil dëse, shuni qilinglar, – dëdi.
6 U öyde Yehudiylarning tazilinish diniy qa’idisini ada qilish üchün ishlitilidighan, herbirige sekkiz-toqquz chëlektin su sighidighan alte tash küp qoyulghanidi.
7 Hezriti Eysa chakarlargha:
– Küplerge su toldurunglar, – dëdi.
Ular küplerni aghzighiche toldurushti. 8 Andin, hezriti Eysa ulargha yene:
– Emdi buningdin bir chine ëlip, ziyapet bashqurghuchigha bëringlar, – dëdi.
Ular beja keltürüshti.
9 Ziyapet bashqurghuchi sudin özgergen sharabni tëtip körüp, uning qeyerdin keltürülgenlikini bilmidi, emma buni su toshughanlar bilishetti. Shuning bilen, ziyapet bashqurghuchi küy’oghulni chaqirip, 10 uninggha:
– Bu sharab bek yaxshi iken! Bashqa sahibxanilar yaxshi sharabni toyning bëshida quyidu. Mëhmanlar xëli qanghuche ichkendin këyin, nachirini quyidu. Ejeb, sen eng yaxshi sharabni mushu chaghqiche saqlapsen! – dëdi.
11 Bu, hezriti Eysaning deslepki möjizisi* Möjize – Grëkchide “möjizilik belge” dëgen menide bolup, hezriti Eysa möjize arqiliq özining heqiqiy kimlikini ashkarilimaqchi bolghan. bolup, Jeliliyining Kana yëzisida körsitilgenidi. Buning bilen, hezriti Eysa özining ulughluqini ayan qildi. Uning shagirtliri uni Xudaning ewetkenlikige ishendi. 12 Bu ishtin këyin, hezriti Eysa anisi, iniliri we shagirtliri bilen Kepernahum shehirige bërip, u yerde birnechche kün turdi.
Oqetchilerning chong ibadetxanidin qoghlinishi
13 Yehudiylarning Ötüp Këtish hëytigha† Ötüp Këtish hëyti – Bu, Yehudiylarning Musa peyghemberning yëteklishi arqiliq özlirining Misirdiki qulluq hayatidin qutulghan künini xatirilesh hëyti bolup, eyni waqitta Yehudiy erlerning hemmisi Yërusalëmgha bërip, merkiziy ibadetxanida qurbanliq qilip, bu hëytni ötküzüshi kërek idi. az qalghanda, hezriti Eysa Yërusalëmgha bardi. 14 U, merkiziy ibadetxana‡ Merkiziy ibadetxana – Eyni chaghda, Yehudiylarning nurghun ibadetxaniliri bolup, bu Yehudiylarning eng köp yighilip ibadet qilidighan jayi idi. Xudaning emri boyiche, peqet Yërusalëmdiki merkiziy ibadetxanidila qurbanliq qilish toghra bolatti. hoylilirida qurbanliq üchün ishlitilidighan kala, qoy we kepter satquchilarni hem u yerde olturup pul tëgishidighan kishilerni körüp qaldi 15 we tanidin qamcha yasap, ularning hemmisini qoy-kaliliri bilen qoshup ibadetxanidin heydep chiqardi. Pul tëgishidighanlarning shirelirini örüp, pullirini chëchiwetti 16 we kepter satquchilargha:
– Nersiliringni bu pak yerdin kötürüsh, Xuda’atamning öyini bazargha aylandurushma! – dëdi.
17 Buni körgen shagirtliri Zeburda yëzilghan bu sözni ësige ëlishti:
“I Xuda! Sëning öyüng üchün körsetken qizghin muhebbitim xuddi köyüwatqan otning özidur.”
18 Yehudiy aqsaqalliri hezriti Eysagha:
– Bundaq qilishqa nëme hoququng bar? Sëni Xuda ewetken bolsa, buni ispatlash üchün bizge bir karamet körsitip baqmamsen, qëni?! – dep so’al qoydi.
19 Hezriti Eysa mundaq jawab berdi:
– Silerge körsitidighan karamitim shuki, bu ibadetxanini weyran qilsanglar, üch kün ichide uni yëngiwashtin yasap chiqimen.
20 Yehudiylar hezriti Eysaning jawabini chüshenmey:
– Bu ibadetxanining yasilishi üchün hazirghiche qiriq alte yil ketken tursa, sen uni qandaqsige üch kündila yasap chiqalaysen? – dep uni mesxire qilishti. 21 Halbuki, hezriti Eysa ëytqan “ibadetxana” uning öz tëni idi. 22 Shunga, hezriti Eysa ölüp üchinchi küni tirilgendin këyin, shagirtliri uning bu sözini ësige aldi we muqeddes yazmilarda qutquzghuchining tirilishi heqqide yëzilghan sözler hemde hezriti Eysa ëytqan sözlerning tëgige yëtip, ëtiqadi tëximu kücheydi.
23 Ötüp Këtish hëyti jeryanida hezriti Eysaning Yërusalëmda körsetken karamet we möjizilirini körgen nurghun kishiler uninggha ëtiqad qilishti. 24 Lëkin, hezriti Eysa pütkül insanlarning qelbini bilgechke, ulargha ishenmeytti. 25 Insan tebi’iti heqqide hëchkimning uninggha bir nerse dep bërishiningmu hajiti yoq idi. Chünki, u özi kishilerning könglide nëme bar ikenlikini biletti.
*11 †13 ‡14 3 Qaytidin törilish
1-2 Yehudiylarning Nikodim isimlik bir këngeshme kattiwëshi bar idi. Perisiylerdin bolghan bu adem bir këchisi hezriti Eysaning aldigha këlip:
– Teqsir, sizning Xuda ewetken bir ustaz ikenlikingizni bilimiz. Chünki, Xuda bilen bille bolmighan adem siz körsetken bu karamet we möjizilerni qet’iy körsitelmeydu, – dëdi.
3 Hezriti Eysa:
– Bilip qoyungki, hëchkim qaytidin törelmigüche, Xudaning padishahliqini körelmeydu! – dëdi.
4 Nikodim:
– Yashinip qalghan adem qandaqmu qaytidin törelsun? Anisining qorsiqigha kirip qayta törilishi mumkinmu?! – dep soridi.
5 Hezriti Eysa mundaq jawab berdi:
– Bilip qoyungki, hem sudin, hem Xudaning Rohidin törelmigüche, hëchkim Xudaning padishahliqigha kirelmeydu! 6 Ata-anisidin törelgenler jismaniy hayatliqqila ige bolidu. Biraq, Xudaning Rohidin törelgenler rohiy hayatliqqimu ige bolidu. 7 Sizge: “Qaytidin törilishinglar kërek” dësem, heyran bolmang. 8 Shamal xalighan yëride chiqidu, siz uning awazini anglaysiz, lëkin qeyerdin këlip, qeyerge këtidighanliqini bilelmeysiz. Shuninggha oxshash, Xudaning Rohining kishilerge qandaq qilip hayatliq ata qilidighanliqinimu bilelmeysiz.
9 Nikodim hezriti Eysadin:
– Bu ish qandaqmu mumkin bolar? – dep soridi.
10 Hezriti Eysa uninggha mundaq dëdi:
– Siz Isra’illarning muhim ustazi turuqluq, bunimu chüshenmemsiz? 11 Bilip qoyungki, biz bilidighinimizni we körginimizni ëytsaqmu, siler yenila bizning guwahliqimizni qobul qilmaywatisiler. 12 Silerge bu dunya toghrisidiki ishlarni ëytsam ishenmigen yerde, ersh toghrisidiki ishlarni ëytsam qandaqmu ishinisiler? 13 Hëchkim ershtiki ishlarning qandaq ikenlikini bilmeydu. Chünki, hëchkim ershtin chüshken emes. Lëkin, Insan’oghli bularni bilidu. Chünki, u ershtin chüshken. 14 Tuchtin yasalghan yilan Musa peyghember teripidin chölde ölüwatqanlarning qutuldurulushi üchün limda ëgiz kötürülginidek, Insan’oghli bolghan menmu shundaq ëgiz kötürülüshüm kërek. 15 Shundaq bolghanda, manga ëtiqad qilghanlarning hemmisi menggülük hayatqa ërisheleydu.
16 Chünki Xuda dunyadiki insanlarni shu qeder söyiduki, özining birdinbir yëgane Oghligha ëtiqad qilghan herbir kishi halak bolmay, menggülük hayatqa ërishishi üchün, uni qurban bolushqa ewetip berdi. 17 Xuda Oghlini dunyadiki insanlarni soraqqa tartishqa emes, belki ularni qutquzushqa ewetti. 18 Uninggha ëtiqad qilghanlar soraqqa tartilmaydu. Ëtiqad qilmighanlar bolsa alliburun soraqqa tartilghan bolidu. Chünki, ular Xudaning yekke-yëgane Oghligha ëtiqad qilmighanidi. 19 Ular da’im yamanliq qilghachqa, “heqiqiy nur” dunyagha kelgen bolsimu, ular bu nurni emes, zulmetni yaxshi kördi. Shunga, ular jazagha tartilidu. 20 Kimdekim yamanliq qilsa, nurgha öch bolidu we qilghan-etkenlirim ashkara bolup qalmisun dep, nurdin qachidu. 21 Lëkin, kimdekim heqiqet boyiche ish qilsa, ishlirimni Xudagha tayinip qilghanliqim melum bolsun dep, nurgha yëqin këlidu.
Yehya peyghemberning guwahliqi
22 Bu ishtin këyin, hezriti Eysa shagirtliri bilen Yehudiye ölkisige bardi. Hezriti Eysa ular bilen bille u yerde bir mezgil turup, kishilerni chömüldürdi. 23 Shu chaghda, Salim yëzisining yënidiki Aynon dëgen yerde Yehya peyghembermu kishilerni chömüldürüwatatti. Chünki, u yerning süyi mol idi. kishiler uning aldigha këliship chömüldürüshni qobul qilishatti. 24 Bu, Yehya peyghember tëxi zindangha chüshmigen waqit idi. 25 Yehya peyghemberning shagirtliri bir Yehudiy bilen tazilinish diniy qa’idisi toghrisida taliship qaldi. 26 Shagirtlar Yehya peyghemberning yënigha këlip:
– Ustaz, ötkende I’ordan deryasining u qëtida siz bilen birge bolghan, özingiz “bu adem mendin ulugh” dep guwahliq bergen kishi hazir bashqilarni chömüldürüwatidu. Emdi hemmisi bizdin qëchip, uning yënigha këtiwatidu, – dëdi.
27 Yehya peyghember mundaq jawab berdi:
– Xuda bermise, insan hëchnëmige ërishelmeydu. 28 Men silerge: “Men Qutquzghuchi – Mesih emes, peqet uning aldida kelgen yol hazirlighuchi” dëgen. Buninggha siler özünglarmu guwahliq bëreleysiler. 29 Qiz choqum özi bilen toy qilidighan yigitke mensup bolidu. Qoldash bolsa yigitning teyyarliqini qilip, uning këlishini kütidu hem uning awazini anglap xursen bolidu. Shuninggha oxshash, menmu hezriti Eysaning këlishidin xushallinip, qin-qinimgha patmay qaldim. 30 Emdi uning shöhriti ösüshi, mëning bolsa töwenlishi kërek.
31 U ershtin kelgüchi bolup, hemmidin üstündur. Men bolsam bu dunyadin kelgüchi, shunga qilidighan sözlirimmu bu dunyadiki ishlar bilenla cheklinidu. Ershtin kelgüchi hemmidin üstün bolup, 32 u özining ershte körgen we anglighanlirigha guwahliq bëridu. Biraq, uning guwahliqigha ishinidighanlar nahayiti az bolidu. 33 Halbuki, uning guwahliqigha ishinidighanlar Xudaning heq ikenlikigimu guwahliq bëridu. 34 Xuda ewetken qutquzghuchi Xudaning sözini sözleydu, chünki Xuda öz rohini uninggha ayimastin bërip kelmekte. 35 Ershtiki atimiz Oghlini söyidu we hemme ishlarni uning qoligha tapshurghan. 36 Xudaning Oghligha ëtiqad qilghan kishi menggülük hayatqa ërishken bolidu. Lëkin, uni ret qilghan kishi menggülük hayattin mehrum qalidu-de, Xudaning ghezipi mana shundaqlardin menggü nëri bolmaydu.
4 Hezriti Eysa bilen Samariyilik ayal
1 Hezriti Eysa Yehya peyghemberdinmu köp shagirt qobul qilip, ularni chömüldürüwëtiptu dëgen xewer Perisiylerge yetti. 2 (Emeliyette hezriti Eysa özi emes, shagirtliri chömüldüretti.) 3 Ularning xewer tapqinini uqqan hezriti Eysa Yehudiye ölkisidin chiqip yene Jeliliyige ketti. 4 Yol üstide Samariye ölkisidin ötüshke toghra keldi. 5 Buning bilen, hezriti Eysa Samariyining Sihar dëgen yëzisigha keldi. Sihar burunqi zamanda Yaqup öz oghli Yüsüpke miras qilghan yerge yëqin bolup, 6 “Yaqup quduqi” dëgen quduqmu shu yerde idi. Hezriti Eysa seperde charchighanliqi üchün quduqning yënigha këlip olturdi. Bu chüsh waqti bolup, 7-8 hezriti Eysaning shagirtliri yëmeklik sëtiwëlish üchün, sheherge kirip ketkenidi.
Shu chaghda, Samariyilik bir ayal sugha keldi. Hezriti Eysa uninggha:
– Manga bir’az ussuluq bergeysiz, – dëdi.
9 Yehudiylarning Samariyiliklerni kapir dep, hetta ularning chine-qachilirinimu ishletmeydighanliqini bilidighan ayal:
– Özingiz Yehudiy turup, mendek Samariyilik ayaldin qandaqlarche su telep qilip qaldingiz? – dep soridi.
10 Hezriti Eysa mundaq jawab berdi:
– Eger siz Xudaning sowghitining nëmiliki we sizdin ussuluq sorighan kishining kim ikenlikini bilsingizidi, undaqta siz uningdin shuni tileyttingiz-de, umu sizge hayatliq süyini bëretti.
11 Ayal:
– Teqsir, quduq chongqur, uning üstige su tartidighan eswablar yoq tursa, hayatliq süyini nedin tapalaysiz? 12 Bu quduqni ejdadimiz Yaqup kolighan. Uningdin özi, oghulliri we mal-waranlirimu su ichken. Ejeba, siz bu sudinmu yaxshi su bërimen dep, özingizni ejdadimiz Yaquptin ulugh dëmekchimu?! – dep soridi.
13 Hezriti Eysa mundaq dep jawab berdi:
– Bu suni ichkenler yene ussaydu. 14 Emma, men bëridighan suni ichkenler menggü ussimaydighan bolidu. Men bëridighan su, ichken kishilerning qelbide ëtilip chiqidighan bir bulaqqa aylinip, ulargha menggülük hayatliq bëridu.
15 – Teqsir, manga bu sudin bergeysiz. Shu su bilen teshnaliqimni qandurup, quduqqa ikkinchi kelmeydighan bolay, – dëdi ayal.
16 Hezriti Eysa:
– Bërip ëringizni bashlap këling, – dëdi.
17 – Ërim yoq, – dep jawab berdi ayal.
– Ërim yoq dep, rastini ëyttingiz. 18 Besh erge tegkenidingiz, hazir siz bilen bille yashawatqan adem ëringiz bolmaydu. Buni toghra ëyttingiz! – dëdi hezriti Eysa.
19 – Teqsir, emdi chüshendim, siz eslide peyghember ikensiz! 20 Shunga ëytip bersingiz, ejdadlirimiz bu taghda ibadet qilip kelgen, lëkin siler Yehudiylar nëme üchün “ibadetni Yërusalëmda qilish kërek!” dep ching turisiler, – dëdi ayal.
21 Hezriti Eysa uninggha mundaq dëdi:
– Xanim, sözlirimge ishining, shundaq bir waqit këliduki, Xudagha ibadet qilish üchün, kishilerning bu taghqa yaki Yërusalëmgha bërishining hajiti qalmaydu. 22 Siler Samariyilikler Xudagha ibadet qilghan bilen uni bilmeysiler. Biraq, biz Yehudiylar kimge ibadet qilghinimizni bilimiz. Chünki, qutquzulush Yehudiylar arqiliq dunyagha këlidu. 23 Lëkin shundaq bir waqit këlidu, shundaqla këlip qaldiki, kishiler rohi bilen we Xuda ashkarilighan heqiqet boyiche uninggha ibadet qilidu. Ershtiki atimiz özige ene shundaq heqiqiy ibadet qilghuchilarni izdimekte. 24 Xuda – Rohtur. Uninggha ibadet qilghuchilar rohi bilen we Xuda ashkarilighan heqiqet boyiche uninggha ibadet qilishi kërek.
25 Ayal hezriti Eysagha:
– Mesihning, yeni qutquzghuchining këlidighanliqini bilimen. U kelgende, bizge heqiqetni toluq chüshendürüp bëridu, – dëdi.
26 – Siz bilen sözlishiwatqan men, u bolimen! – dëdi hezriti Eysa.
27 Del shu chaghda, hezriti Eysaning shagirtliri qaytip keldi. Ular uning bir Samariyilik ayal bilen sözlishiwatqanliqigha hang-tang qëlishti, lëkin, hëchqaysisi hezriti Eysadin: “Siz uningdin nëme sorimaqchisiz?” yaki “Siz nëmishqa uning bilen sözlishisiz?” depmu sorimidi.
28 Shuning bilen, ayal kozisini tashlap, sheherge qaytip bërip, kishilerge:
29 – Yürünglar, hayatimda qilghan ishlirimning hemmisini manga ëytip bergen ademni körüp këlinglar. Ejeba, Qutquzghuchi – Mesih shumidu? – dëdi.
30 Buning bilen, kishiler sheherdin chiqip, hezriti Eysaning aldigha këlishke bashlidi.
31 Shu waqitning özide shagirtliri hezriti Eysagha:
– Ustaz, azraq bir nerse yewalsingizchu? – dep ötünüshti.
32 Lëkin, hezriti Eysa:
– Mëning siler bilmeydighan bir yëmeklikim bar, – dëdi.
33 Shagirtlar bir-birige:
– Ejeba, biri ustazgha yëmeklik ekëlip bergenmidu? – dëyishti.
34 – Mëning yëmeklikim – mëni ewetken Xudaning iradisini emelge ashurush we uning manga tapshurghan ishini tamamlashtur, – dëdi hezriti Eysa.
35 Hezriti Eysa sheherdin këliwatqanlarni közde tutup sözini dawamlashturup, shagirtlirigha mundaq dëdi:
– Siler: “Hosul yëghishqa yene töt ay bar” deysiler. Emma silerge ëytimenki, bëshinglarni kötürüp ëtizlargha qaranglar, zira’etler sarghiyip orushqa teyyar bolghandek, bu kishilermu ëtiqad qilishqa teyyar boldi!
36 Xuddi hosul yighquchi heqqini ëliwatqandek, bu kishilerni manga ëtiqad qilishqa yëteklewatqanlarmu Xudadin tëgishlik in’am ëliwatidu. Ularning yighqan hosuli bolsa menggülük hayatqa ërishken kishilerdur. Shundaq qilip, “tëriqchi” we “ormichi” teng xushallinidu. 37 “Biri tëriydu, yene biri yighidu” dëgen temsil toghridur. 38 Men silerni özünglar emes, bashqilar emgek singdürgen bir “hosul”ni yighishqa ewettim. Shuning üchün, siler teyyar bolghan bu “hosul”ni yighquchisiler.
39 Sihar yëzisidiki nurghun Samariyilikler hëliqi ayalning: “Hayatimda qilghan ishlirimning hemmisini manga ëytip berdi!” dëgen sözini anglap, hezriti Eysagha ëtiqad qildi. 40 Shunga, ular hezriti Eysaning aldigha këlip, uning özliri bilen bille turushini telep qilishti. Shuning bilen, hezriti Eysa u yerde ikki kün turdi.
41 Uning telimi arqiliq tëximu köp adem uninggha ëtiqad qildi. 42 Ular ayalgha:
– Bizning ëtiqad qilishimiz emdi peqet sizning sözliringiz sewebidinla emes, belki özimizning anglighanliqidinmu boldi. Uning heqiqeten dunyaning qutquzghuchisi ikenlikini bilduq! – dëyishti.
Bir emeldarning oghlining saqaytilishi
43 Ikki kündin këyin hezriti Eysa Jeliliye ölkisige qarap yol aldi. 44 U özi burun: “Hëchqandaq peyghember öz yurtida hörmetke sazawer bolmaydu” dëgen. 45 Jeliliyige kelginide, Jeliliyilikler uni qarshi ëlishti, chünki ularmu Ötüp Këtish hëytini Yërusalëmda ötküzgen we hezriti Eysaning u yerde yaratqan möjize hem karametlirini körgenidi.
46 Hezriti Eysa Jeliliye ölkiside turghan waqtida, Kana yëzisigha yene bardi. (U del shu yëzidiki bir toyda suni sharabqa aylandurghanidi.) Shu künlerde, Kepernahum shehiride oghli kësel bolup yatqan bir orda emeldari bar idi. 47 U hezriti Eysaning Yehudiyidin Jeliliyige kelgenlikini anglap, uning aldigha bardi we:
– Öyümge bërip, sekratta yatqan oghlumni saqaytip bersingiz! – dep ötündi.
48 Shuning bilen, hezriti Eysa uninggha:
– Siler Jeliliyilikler möjize we karametlerni körmigüche, manga ëtiqad qilmaydighan oxshaysiler! – dëdi.
49 Orda emeldari hezriti Eysagha:
– Hezretliri, balam ölmeste barghaysiz! – dëdi.
50 – Öyingizge qayting, oghlingiz hayat qalidu! – dëdi hezriti Eysa.
Hëliqi adem hezriti Eysaning ëytqan sözige ishinip, öyige qarap mangdi. 51 Yolda chakarliri uning aldigha chiqip, oghlining hayat hem salamet ikenlikini uqturdi.
52 Emeldar ulardin oghlining qachandin bashlap yaxshilinishqa yüzlengenlikini sorighinida, ular:
– Tünügün chüshtin këyin sa’et birde qizitmisi yandi, – dëyishti.
53 Balining atisi buning del hezriti Eysaning özige: “Oghlingiz hayat qalidu!” dëgen waqit ikenlikini ësige aldi. Shuning bilen, u we pütün a’ilisidikiler hezriti Eysagha ëtiqad qilishti.
54 Bu, hezriti Eysaning Yehudiyidin Jeliliyige këlip körsetken ikkinchi möjizisi idi.
5 Kölchek boyidiki palechning saqaytilishi
1 Buningdin uzun ötmey, Yehudiylarning bir hëyti yëtip keldi. Shunga, hezriti Eysa Yërusalëmgha bardi. 2 Yërusalëmdiki “Qoy Derwazisi”ning yënida Ibraniy tilida “Beytesta” dep atilidighan bir kölchek bolup, uning etrapida besh pëshaywan bar idi. 3 Bu pëshaywanlar astida bir top qarighu, tokur we palechler yëtishatti. {ular yëtip kölchekning süyining chayqilishini kütetti. 4 Chünki, Xudaning bir perishtisi turup-turup kölchekke chüshüp suni chayqaydiken, suning chayqilishidin këyin kölchekke birinchi bolup kirgen kishi herqandaq këseldin xalas bolidiken.} 5 u yerde ottuz sekkiz yil kësel tartqan bir bimar bar idi. 6 Hezriti Eysa bu tokur ademni kördi we uning uzundin bëri shu ehwalda ikenlikini bilip, uningdin:
– Saqiyip këtishni xalamsen? – dep soridi.
7 Bimar mundaq jawab berdi:
– Hezretliri, su chayqalghanda mëni sugha chüshüridighan adimim yoq. Men chüshey dëgüche, bashqilar mëning aldimda chüshüwalidu.
8 Hezriti Eysa uninggha:
– Ornungdin tur, orun-körpengni yighishturup mang! – dëdi.
9 Hëliqi adem shu’an saqiyip, orun-körpisini yighishturup mëngishqa bashlidi.
Bu, Yehudiylarning dem ëlish küni* Dem ëlish küni – bu, Yehudiylarning ibadet qilidighan muqeddes künini körsitidu. U küni ishlesh qet’iy men’i qilinghan. idi. 10 Shunga, bezi Yehudiy aqsaqalliri saqayghan ademge:
– Bügün dem ëlish küni tursa, Tewrat qanunimizda dem ëlish küni ish qilish men’i qilinghanliqini bilip turup, yene orun-körpengni kötürüp yürisenghu! – dëdi.
11 Lëkin, bimar ulargha mundaq jawab berdi:
– Mëni saqaytqan kishi manga: “Orun-körpengni yighishturup mang” dëgen tursa!
12 – Sanga: “Orun-körpengni yighishturup mang” dëgen zadi kim iken u? – dep sorashti ular.
13 Biraq, saqayghan adem hezriti Eysaning kim ikenlikini bilmeytti. U yerde adem köp bolghanliqtin, hezriti Eysa özini daldigha ëlip, astighina këtip qaldi.
14 Bu ishtin këyin, hezriti Eysa hëliqi ademni merkiziy ibadetxanida körüp:
– Kësilingdin saqayding. Emdi gunah sadir qilma, bëshinggha tëximu chong bala-qaza këlip qalmisun! – dëdi.
15 Hëliqi adem Yehudiy aqsaqallirining qëshigha bërip, özini saqaytqan hezriti Eysa ikenlikini uqturdi. 16 Hezriti Eysa bu ishlarni dem ëlish küni qilghanliqi üchün, Yehudiy aqsaqalliri uninggha ziyankeshlik qilishqa bashlidi. 17 Lëkin, hezriti Eysa ulargha:
– Xuda’atam ta hazirghiche toxtimastin ish qilip kelmekte, menmu shundaq qilishim kërek! – dëdi.
18 Shundaq qilip, Yehudiy aqsaqallirining uni öltürüsh niyiti tëximu kücheydi. Chünki, u dem ëlish künining qa’idisini buzupla qalmastin, Xudaning öz atisi ikenlikini ëytish bilen, özini Xudagha teng qilghanidi.
Hezriti Eysaning hoquqi
19 Hezriti Eysa bu shikayetlerge jawaben Yehudiy aqsaqallirigha mundaq dëdi:
– Bilip qoyunglarki, Oghli özlükidin hëchnëme qilalmaydu. Peqet ershtiki Atisining nëme qiliwatqanliqini körüp, andin shu ishni qilalaydu. Atisi nëme qilsa, umu shuni qilidu. 20 Chünki, Atisi uni söyidu we özining qilidighan barliq ishlirini uninggha körsitidu hem Oghli arqiliq silerni heyran qaldurghudek, tëximu zor we ulugh ishlarni ayan qilidu. 21 Ölgenlerni Atisi qandaq tirildürüp, ulargha hayatliq ata qilghan bolsa, Oghlimu shuninggha oxshash özi xalighan kishilerge menggülük hayat ata qilidu. 22 Shundaqla, Atisi hëchkimni soraqqa tartmaydu, belki Oghli tartidu. Chünki, soraqqa tartishning pütün hoquqini Oghligha bergendur. 23 Buningdin meqset, insanlarning özini hörmetliginidek, Oghlinimu hörmetlishi üchündur. Oghlini hörmetlimigenler uni ewetküchi Atisinimu hörmetlimigenlerdin bolidu. 24 Bilip qoyunglarki, sözümni anglap, mëni ewetküchige ishengenler menggülük hayatqa ërishken bolidu. Bundaq adem soraqqa tartilmaydu, shundaqla ölümdin hayatliqqa ötken bolidu.
25 Bilip qoyunglarki, rohi ölüklerning Xudaning Oghlining awazini anglaydighan waqit-sa’iti yëtip kelmekte, shundaqla këlip qaldiki, anglap ishengenler hayatliqqa ige bolidu. 26 Chünki, Atisi özi qandaq hayatliq menbesi bolsa, Oghlinimu shundaq hayatliq menbesi qildi. 27 Yene uninggha soraq qilish hoquqinimu berdi, chünki u Insan’oghlidur. 28 Buninggha heyran bolmanglar. Ölgenlerning hemmisi mëning awazimni anglaydighan waqit këlidu 29 we ular yerlikliridin chiqishidu. Yaxshiliq qilghanlar tirilip, menggülük hayatqa ërishidu, yamanliq qilghanlar tirilip soraqqa tartilidu. 30 Men özlükümdin hëchnëme qilalmaymen, peqet Atamning ëytqini boyiche soraq qilimen. Mëning hökümüm adildur. Chünki, mëning niyitim mëning irademni emes, belki mëni ewetküchining iradisini ishqa ashurushtur.
Xudaning hezriti Eysagha bergen guwahliqi
31 – Eger özüm üchün özüm guwahliq bersem, guwahliqim bikar bolidu. 32 Lëkin, men üchün guwahliq bëridighan bashqa biri bar. Uning manga qilidighan guwahliqining rastliqini bilimen. 33 Yehya peyghemberge adem ewetken emesmidinglar?! U heqiqetke guwahliq bergen. 34 Emeliyette, manga bir insanning guwahliqi kërek emes. Silerni Yehya peyghemberning guwahliqigha ishinip, qutquzulsun dep, bularni ëytiwatimen. 35 Yehya peyghember nur chëchip turghan bir chiraghqa oxshaydu. Siler uning yoruqluqidin waqitliq bolsimu behrimen bolushni xalidinglar. 36 Lëkin, Yehya peyghemberning men üchün bergen guwahliqidinmu chong bir guwahliq bar. U bolsimu mëning yaratqan möjizilirim, yeni Atam mëning orundishim üchün manga tapshurghan ishlardur. Bular Atamning mëni ewetkenlikige guwahliq bëridu. 37 Mëni ewetken Atam özimu men üchün guwahchidur. Siler hëchqachan uning awazini anglimidinglar, qiyapitini körmidinglar. 38 Uning sözliri silerning qelbinglardin orun almidi, chünki mëni uning ewetkinige ishenmidinglar.
39 Muqeddes yazmilarni tetqiq qilisiler, chünki uningdin menggülük hayatqa ige bolushning yolini tapalaymiz, dep qaraysiler. Ejeba, bu yazmilar mëni Xuda ewetidighan qutquzghuchi dep tonushturghan emesmu?! 40 Shundaq turuqluq, siler yene mëning yënimgha këlip, hayatliqqa ërishishni xalimaysiler.
41 Men insanlarning maxtishini izdimeymen. 42 Lëkin, men silerni bilimen. Qelbinglarda Xudagha bolghan muhebbitinglar yoq. 43 Men atamning nami bilen kelsem, siler mëni qobul qilmaysiler. Halbuki, bashqilar öz nami bilen kelse, uni qobul qilisiler. 44 Siler bir-biringlarning maxtishini qobul qilisileryu, yëgane Xudaning maxtishigha ige bolushqa tirishmaysiler. Bu halda manga qandaqmu ëtiqad qilalaysiler?!
45 Biraq, mëni üstimizdin Atamgha shikayet qilidu, dep oylimanglar. Üstünglardin shikayet qilidighan men emes, belki siler ümid baghlighan Musa peyghemberdur. 46 Eger siler rasttin Musa peyghemberge ishengen bolsanglar, mangimu ishengen bolattinglar. Chünki, muqeddes yazmilarda Musa peyghember men toghruluq yazghan. 47 Lëkin, uning muqeddes yazmilarda yazghan sözlirige ishenmisenglar, mëning sözlirimge qandaqmu ishinisiler?!
*9 6 Besh ming ademning toydurulushi
1 Bir mezgildin këyin, hezriti Eysa Jeliliye köli (Tibëriye köli depmu atilidighan köl)ning u qëtigha ötti. 2 Zor bir top xalayiq uning keynidin egiship mangdi, chünki ular uning kësellerni saqaytqan möjizilirini körgenidi. 3 Hezriti Eysa taghqa chiqip, u yerde shagirtliri bilen bille olturdi. 4 Bu, Yehudiylarning Ötüp Këtish hëytigha az qalghan waqit idi. 5 Hezriti Eysa bëshini kötürüp, zor bir top xalayiqning özining aldigha këliwatqanliqini körüp, Filiptin:
– Shunche köp ademni toydurghudek nanni nedin tapimiz? – dep soridi. 6 Hezriti Eysa bu sözni uni sinash üchün ëytqanidi. Emeliyette, qandaq qilishni özi biletti.
7 Filip jawaben:
– Hemmeylenning bir burdidin nan yëyishi üchün, yërim yilliq kirimmu yetmeydu! – dëdi.
8 Shagirtlardin yene biri, yeni Simun Pëtrusning inisi Ender hezriti Eysagha:
9 – Bu yerde bir kichik bala bolup, uningda besh arpa nan bilen ikki bëliq bar. Lëkin, bunchiwala adem üchün bu nëmige yetsun?! – dëdi.
10 – Köpchilikni olturghuzunglar, – dëdi hezriti Eysa.
U yer keng ketken chimenzarliq idi. Xalayiqning hemmisi olturdi. U yerdiki erlerning sanila besh mingche bar idi. 11 Hezriti Eysa nanlarni qoligha ëlip, Xudagha shükür ëytqandin këyin, olturghanlargha bölüp berdi. Bëliqlarnimu shundaq qildi. Köpchilik xalighanche yëdi. 12 Hemmeylen yep toyghanda, hezriti Eysa shagirtlirigha:
– Ëship qalghinini yighinglar, hëch nerse zaye bolmisun, – dëdi.
13 Shuning bilen, ular köpchilikning besh arpa nandin yep ëship qalghinini on ikki sëwetke toldurup yighiwaldi.
14 Xalayiq hezriti Eysaning körsetken bu möjizisini körüp: “Dunyagha këlishini Musa peyghember aldin ëytqan peyghember heqiqeten mushu iken!” dëyishti. 15 Hezriti Eysa ularning özini Isra’illarning padishahi bolushqa mejburlaydighanliqini bilip, ulardin ayrilip, qaytidin taghqa tenha chiqip ketti.
Hezriti Eysaning su üstide mëngishi
16 Kechqurun, hezriti Eysaning shagirtliri köl boyigha këlishti. 17 Gerche qarangghu chüshüp ketken bolsimu, hezriti Eysa tëxiche ularning yënigha kelmigenidi. Shuning bilen, ular bir këmige olturup, kölning u qëtidiki Kepernahum shehirige qarap yol ëlishti. 18 Qattiq boran chiqip, kölde dolqun kötürülüwatatti. 19 Shagirtlar palaq urup töt-besh chaqirim yergiche barghandin këyin, hezriti Eysaning köl üstide mëngip këmige yëqinlishiwatqanliqini körüp qorqushup ketti. 20 Lëkin, hezriti Eysa ulargha:
– Qorqmanglar, bu men! – dëdi.
21 Buning bilen, ular hezriti Eysani këmige chiqishqa ündidi. U këmige chiqqandin këyinla, ular barmaqchi bolghan yërige bërip qaldi.
Hezriti Eysa – rohiy ozuqtur
22 Ikkinchi küni, kölning u qëtida qalghan xalayiq tünügünki künde u yerde peqet birla këmining barliqini, hezriti Eysaning öz shagirtliri bilen bille u këmige olturmighanliqini, shagirtlirining yalghuz ketkenlikini ësige aldi. 23 Birnechche këme Tibëriye shehiridin hezriti Eysa du’a qilip xalayiqqa nan tarqitip bergen yerge yëqin këlip toxtidi. 24 Hezriti Eysaning we shagirtlirining u yerde emeslikini bilgen xalayiq u këmilerge olturup, Kepernahum shehirige hezriti Eysani izdigili mangdi.
25 Xalayiq uni kölning u qëtida tapqandin këyin:
– Ustaz, bu yerge qachan keldingiz? – dep sorashti.
26 Hezriti Eysa mundaq jawab berdi:
– Bilip qoyunglarki, siler mëni möjizilirimni körüp chüshengenlikinglar üchün emes, belki nanlardin xalighanche yep toyghanliqinglar üchün izdidinglar. 27 Biraq, siler buzulidighan ozuqluq üchün emes, buzulmaydighan, menggülük hayatliq bëridighan ozuqluq üchün jan tikip ishlenglar! Buni silerge Insan’oghli – özüm bërimen, chünki mëning bundaq qilishimni Xuda’atam testiqlighan.
28 Ular:
– Qandaq qilghanda Xudaning xizmitide bolalaymiz? – dep sorashti.
29 – Xudaning xizmiti – Xudaning ewetkinige ëtiqad qilishtur, – dep jawab berdi hezriti Eysa.
30 Ular yene:
– Siz qandaq möjize yaritish bilen bizni özingizge ishendürisiz? Bizge nëme qilip bermekchisiz? 31 Ejdadlirimiz chölde yürgende, “manna” dep atalghan nan yëgen. Bu heqte Zeburda: “U ulargha ershtin chüshürülgen nan teqdim qildi” dëyilgen. Siz bizge nëme teqdim qilmaqchisiz? – dëyishti.
32 Biraq, hezriti Eysa ulargha mundaq dëdi:
– Bilip qoyunglarki, ejdadliringlargha asmandin chüshken nanni Musa peyghember emes, belki Xuda’atam bergen. Mana hazirmu silerge asmandin chüshken heqiqiy nanni Xuda’atam bëriwatidu. 33 Bu nan ershtin chüshkendur we pütün dunyagha hayatliq bergüchidur.
34 – Teqsir, hemishe bizge bundaq nan bërip turghaysiz! – dëyishti ular.
35 Hezriti Eysa mundaq dëdi:
– Hayatliq bëridighan nan özümdurmen! Mëning yënimgha kelgenler hergiz ach qalmaydu. Manga ëtiqad qilghanlar hëchqachan ussimaydu. 36 Lëkin silerge ëytqinimdek, siler mëni körgen bolsanglarmu, manga ëtiqad qilmaywatisiler.
37 Xuda’atam manga tapshurghanlarning hemmisi mëning yënimgha këlidu. Mëning yënimgha kelgenlerni hergiz tashliwetmeymen. 38 Chünki, men öz irademni emes, mëni ewetküchining iradisini emelge ashurush üchün ershtin chüshtüm. 39 Mëni ewetküchining iradisi bolsa uning manga tapshurghanliridin birinimu yoqatmasliqim, shundaqla qiyamet küni ularning hemmisini tirildürüp, menggülük hayatqa ërishtürüshümdin ibaret. 40 Chünki, mëning Atamning iradisi oghlini, yeni mëni tonughan we manga ëtiqad qilghanlarning hemmisini menggülük hayatqa ërishtürüshtur. Men ularni qiyamet küni tirildürüp, menggülük hayatqa ërishtürimen.
41 Hezriti Eysa: “Ershtin chüshken ‘nan’ özümdurmen!” dëgenliki üchün, Yehudiylar uninggha narazi bolup ghodungshishqa bashlidi. 42 “Bu Yüsüpning oghli Eysa emesmu? Atisinimu, anisinimu tonuydighan tursaq, yene qandaqlarche: ‘ershtin chüshtüm!’ dëyelisun?” dëyishetti ular.
43 – Manga ghodungshimanglar, – dëdi hezriti Eysa, – 44 mëni ewetken Xuda’atam özi kishilerning qelbige salmisa, ular mëning yënimgha këlelmeydu. Mëning yënimgha kelgen kishilerni qiyamet küni tirildürimen. 45 Peyghemberlerning yazmilirida mundaq yëzilghan: “Ularning hemmisige Xuda teripidin telim bërilidu.” Shunga, Atamning telimini anglighan we uningdin ögengen kishiler mëning yënimgha këlidu. 46 Bu, Atamni bir kishi körgen dëgenlik emes. Atamni peqet uning yënidin kelgüchi menla körgen.
47 Bilip qoyunglarki, manga ëtiqad qilghanlar menggülük hayatqa alliqachan ërishken bolidu. 48 Hayatliq bëridighan “nan” özümdurmen. 49 Gerche ejdadliringlar chöllerde manna yëgen bolsimu, yenila öldi. 50 Lëkin, ershtin chüshken shundaq bir “nan” barki, uni yëgenler ölmeydu. 51 Ershtin chüshken, “hayatliq bëridighan nan” özümdurmen. Kimdekim bu “nan”din yëse, menggü yashaydu. Bu “nan” mëning tënimdur. Men dunyadiki insanlar heqiqiy hayatqa ige bolsun dep, uni atimaqchi.
52 Bu söz bilen ular xapa bolushup:
– Bu adem bizning yëyishimizge öz tënini qandaq bëreleydu? – dëyiship, talash-tartish qilishqa bashlidi.
53 Hezriti Eysa ulargha mundaq dëdi:
– Bilip qoyunglarki, Insan’oghlining tënini yëmigüche we qënini ichmigüche, silerde menggülük hayatliq bolmaydu. 54 Tënimni yëgen we qënimni ichken kishi menggülük hayatqa ërishken bolidu. Men u kishini qiyamet küni tirildürimen. 55 Chünki, tënim heqiqiy yëmeklik, qënim bolsa heqiqiy ichimliktur. 56 Tënimni yëgen we qënimni ichken kishi mende yashaydu. Menmu uningda yashaymen.
57 Hayatliqning menbesi bolghan Atam mëni ewetti. Men uning bar bolghanliqidin yashaymen. Shuninggha oxshash, mëning tënimni yëgen kishimu mëning bar bolghanliqimdin yashaydu. 58 Mana bu ershtin chüshken “nan”dur. Ejdadliringlar “manna” dep atalghan nanni yëgen bolsimu, öldi, biraq bu nanni yëgenler bolsa menggü yashaydu!
59 Hezriti Eysa bu sözlerni Kepernahum shehiridiki ibadetxanida telim berginide ëytqanidi.
60 Nurghun shagirtlar buni anglighanda:
– Bu telimni hezim qilish bek tes iken! Buni kim qobul qilalisun? – dëyishti.
61 Shagirtlirining ghodungshighinini bilgen hezriti Eysa:
– Sözlirim chishinglargha tëgiwatamdu? 62 Mubada Insan’oghlining esli kelgen jayi – asmangha kötürülüwatqanliqini körsenglar, nëme deysiler?! 63 Insangha hayatliq bergüchi – Xudaning Rohidur. Bu ish insanning qolidin kelmeydu. Silerge ëytqan sözlirim Xudaning Rohidin kelgen bolup, u hayatliq teqdim qilidu. 64 Lëkin, aranglarda ëtiqad qilmighanlarmu bar, – dëdi. (Chünki, hezriti Eysa ëtiqad qilmighanlarni we özige satqunluq qilmaqchi bolghan kishining kim ikenlikini burundin biletti.)
65 – Men silerge dëdimghu! Atam manga yëqinlashturghanlardin bashqa, hëchkim mëning yënimgha këlelmeydu! – dëdi hezriti Eysa yene qoshumche qilip.
66 Buning bilen, egeshküchiliridin xëli köpi chëkinip chiqip, uninggha egeshmeydighan boldi. 67 Hezriti Eysa on ikki shagirtidin:
– Silerchu, silermu mendin ayrilmaqchimu? – dep soridi.
68 Simun Pëtrus mundaq jawab qayturdi:
– I Rebbim, menggü hayatliq bëridighan sözler peqet sizdila tursa! Biz kimning yënigha këtettuq? 69 Ishinimiz we bilimizki, siz Xuda ewetken muqeddes bolghuchisiz!
70 Hezriti Eysa jawaben:
– Men siler on ikkinglarni tallidim, biraq aranglarda biri Sheytanning ilkididur! – dëdi.
71 Hezriti Eysa Simunning oghli Yehuda Ishqariyotni dëmekchi idi, chünki Yehuda on ikki shagirtning biri bolup turuqluq, këyin hezriti Eysagha satqunluq qilatti.
7 Hezriti Eysaning inilirining uninggha qarshi turushi
1 Shuningdin këyin, hezriti Eysa Jeliliye ölkiside këzip yürdi. Yehudiy aqsaqalliri uni öltürüshni meqset qilghanliqi üchün, u Yehudiye ölkiside turushni xalimaytti. 2 Bu chaghda, Yehudiylarning Kepe Tikish hëytigha az qalghanidi, 3 shunga, hezriti Eysaning iniliri uninggha:
– Hëyttin burun Yehudiyige bëring, egeshküchiliringizmu karametliringizni körsun! 4 Chünki, özini tonutmaqchi bolghan kishi yoshurun ish qilmaydu. Bu ishlarni qiliwatqanikensiz, özingizni insanlargha körsiting! – dëyishti. 5 (Sewebi, inilirimu uninggha ëtiqad qilmighanidi.)
6 Hezriti Eysa ulargha:
– Mëning waqit-sa’itim tëxi kelmidi. Lëkin, silerge qachanla bolsa purset bar. 7 Bu dunyadiki kishiler silerni hergiz öch körmeydu, lëkin mëni öch köridu. Chünki, men ularning qilmishliri rezil dep, guwahliq bëriwatimen. 8 Siler hëytqa bëriwëringlar. Men hazirche barmaymen, chünki mëning waqit-sa’itim tëxi yëtip kelmidi, – dëdi.
9 Hezriti Eysa bu sözlerni qilip, Jeliliyide qaldi.
Kepe Tikish hëytida
10 Hezriti Eysaning iniliri Yërusalëmgha hëyt üchün ketkendin këyin, hezriti Eysa özimu u yerge bardi. Emma ashkara emes, yoshurun bardi. 11 Hëyt-ayem künliride Yehudiy aqsaqalliri uni izdep, xalayiqtin: “Eysani kördünglarmu?” dep sorashti.
12 Kishiler arisida uninggha munasiwetlik köp gep-sözler ëqip yürdi. Beziler uni: “Yaxshi adem!” dëse, yene beziler: “Yaq, del eksiche, xelqni azduruwatidu!” dëyishti. 13 Biraq, hëchkim uning yaxshiliqi toghruluq ashkara sözlimeytti, chünki Yehudiy aqsaqalliridin qorqatti.
14 Hëytning yërimi ötkende, hezriti Eysa merkiziy ibadetxana hoylilirigha kirip xelqqe telim bërishke bashlidi. 15 Yehudiy aqsaqalliri:
– Bu adem hëchqandaq telim almighan turuqluq, uning qandaqmu munche köp bilimi bolsun? – dep hang-tang qëlishti.
16 Hezriti Eysa ulargha:
– Bu telimler mëning emes, belki mëni ewetküchi Xudaningkidur. 17 Xudagha chin dilidin ita’et qilishni xalaydighan kishi bu telimlerning Xudadin kelgenlikini yaki özlükümdin ëytiwatqanliqimni bileleydu. 18 Öz aldigha sözligen kishi öz shan-sheripini izdeydu, lëkin özini ewetküchining shan-sheripini izdeydighan kishi heq sözleydu. Undaq kishide heqsizliq yoqtur. 19 Musa peyghember silerge Tewrat qanunini özi yetküzgen, shundaqqu?! Lëkin, hëchqaysinglar bu qanungha emel qilmidinglar! Ëytinglarchu, nëmishqa mëni öltürmekchi bolisiler? – dëdi.
20 Köpchilik:
– Sizge jin tëgiptu! Sizni öltürmekchi bolghan kim iken? – dëyishti.
21 – Men dem ëlish künide bir möjize yaritip qoysam, hemminglar hang-tang qëlishtinglar, – dëdi hezriti Eysa, 22 – biraq, silermu Musa peyghemberning bala tughulup sekkizinchi küni xetnisini qilish kërek dëgen buyruqini ada qilimiz dep, dem ëlish küni bolsimu, balilarning xetnisini qiliwërisiler. Emeliyette, xetne qilish Musa peyghemberdin emes, ejdadinglar Ibrahimdin qalghan. 23 Tewrat qanuni buzulmisun dëyilip turup, dem ëlish küni xetne qiliniduyu, bundaq künde bir ademni sapmusaq qilsam, nëme üchün manga achchiqlinisiler? 24 Tekshürmey turup höküm qilmanglar, hökümünglar adil bolsun!
Hezriti Eysa qutquzghuchimidu?
25 Yërusalëmliqlarning beziliri:
– Aqsaqallar öltürmekchi bolghan adem bu emesmidi? 26 Ashkara sözlewatsimu, uninggha qarshi hëch nerse dëmeywatqinini! Aqsaqallar uning Qutquzghuchi – Mesih ikenlikige heqiqeten közliri yettimu? 27 Halbuki, Mesih kelgende, uning qeyerdin kelgenlikini hëchkim bilelmeydighu. Biraq, bu ademning bolsa qeyerdin kelgenlikini ëniq bilimiz, – dëyishti.
28 U chaghda, merkiziy ibadetxana hoylilirida telim bëriwatqan hezriti Eysa yuqiri awaz bilen mundaq dëdi:
– Siler mëni tonuymiz hemde mëning qeyerdin kelgenlikimnimu bilimiz, dep qaraysiler, shundaqmu? Biraq, men özlükümdin emes, men wekillik qilghuchining ewetishi bilen keldim. U heqtur, biraq siler uni tonumaysiler. 29 Men uni tonuymen. Chünki men uning yënidin keldim, mëni u ewetti.
30 Shuning bilen, beziler hezriti Eysani tutmaqchi bolushti, lëkin uninggha qol salidighan adem chiqmidi, chünki uning waqit-sa’iti tëxi yëtip kelmigenidi. 31 Xalayiq arisidiki nurghun kishilermu uninggha ëtiqad qildi. Ular: “Mesih qandaqmu uningdin köp möjize yaritar?!” dëyishti.
Hezriti Eysani tutush üchün qarawullarning ewetilishi
32 Perisiyler xelq ichide hezriti Eysa heqqidiki ëqip yürgen gep-sözlerni anglap, aliy rohaniylar bilen meslihetliship, hezriti Eysani tutush üchün ibadetxana qarawullirini ewetti. 33 Hezriti Eysa:
– Yene bir’az waqit siler bilen bille bolimen. Këyin, mëni ewetküchining yënigha këtimen. 34 Mëni izdeysiler, lëkin tapalmaysiler. Men baridighan yerge baralmaysiler, – dëdi.
35 Buning bilen, Yehudiy aqsaqalliri bir-birige:
– U biz tapalmighudek qeyerlerge këter? Chet elde turuwatqan Yehudiy muhajirlarning yënigha bërip, Grëklargha telim bëremdighandu? 36 “Mëni izdeysiler, lëkin tapalmaysiler. Men baridighan yerge baralmaysiler” dëgini nëmisidu? – dëyishti.
Hayatliq süyi
37 Hëytning axirqi hem eng tentenilik küni, hezriti Eysa ornidin turup, yuqiri awaz bilen mundaq jakarlidi:
– Kimdekim ussisa, mëning yënimgha këlip ichsun!* Hezriti Eysa bu sözlerni hëytning axirqi küni, yeni del Xudaning Isra’il xelqi chöldiki waqtida Musa peyghember arqiliq ularni su bilen teminligen möjizisining eslitilidighan küni dëgen. 38 Chünki, muqeddes yazmilarda manga ëtiqad qilghanlar heqqide: “Ularning könglidin hayatliq süyining deryaliri ëqip chiqidu!” dep yëzilghan.
39 U bu sözni özige ëtiqad qilghanlargha ata qilinidighan Xudaning Muqeddes Rohigha qarita ëytqanidi. Xudaning Rohi tëxi hëchkimge chüshmigenidi, chünki hezriti Eysa tëxi Atisining ershtiki shan-sheripige kirmigenidi.
Xelqning bölünüp këtishi
40 Xelq ichide bezi kishiler bu sözlerni anglap:
– Musa peyghember aldin ëytqan peyghember heqiqeten u iken! – dëyishti.
41 Beziler: “Bu, Qutquzghuchi – Mesih!” dëyishetti. Yene beziler bolsa: “Undaq emestu! Mesih Jeliliyidin kelmeyttighu? 42 Muqeddes yazmilarda Mesihning padishah Dawutning ewladidin hem padishah Dawutning yurti Beytlehem yëzisidin këlishi heqqide dëyilmigenmidi?” dëyishti.
43 Buning bilen, xalayiq hezriti Eysaning wejidin ikkige bölünüp ketti. 44 Beziliri uni tutushni oylighan bolsimu, hëchkim uninggha qol salmidi.
Yehudiy aqsaqallirining ëtiqadsizliqi
45 Ibadetxana qarawulliri ibadetxanidin qaytip kelgende, aliy rohaniylar bilen Perisiyler:
– Nëme üchün uni tutup kelmidinglar? – dep sorashti.
46 Ibadetxana qarawulliri:
– Hëchkim hëchqachan bu ademdek sözligen emes! – dep jawab bërishti.
47 Perisiyler:
– Silermu azdurulmighansiler? 48 Aqsaqallardin yaki Perisiylerdin uninggha ëtiqad qilghanlar barmu nëme? 49 Uninggha ëtiqad qilghan guruhning Muqeddes Yazmilardin xewiri yoq, shunga u xeqni Xuda uridu! – dëyishti.
50 Ularning arisidin biri, yeni burun bir axshimi hezriti Eysaning aldigha kelgen Nikodim ulargha:
51 – Tewrat qanunimizda bir ademning öz iqrarini anglimay we qilmishlirini bilmey turup, uning üstidin höküm chiqirishqa bolmaydu, dep yëzilghan, – dëdi.
52 – Ejeba, senmu Jeliliyilikmu nëme? – dëyishti aqsaqallar, – muqeddes yazmilarni oqusang, Jeliliyidin peyghember chiqmaydighanliqini bileleysen!
{ 53 buning bilen, köpchilik öylirige qaytishti.
*37 8 Zina qilghan ayal
1 Hezriti Eysa Zeytun tëghigha chiqip ketti. 2 Etisi seherde, u yene merkiziy ibadetxana hoylilirigha keldi. Pütün jama’et uning yënigha këliwalghanidi. U olturup, ulargha telim bërishke bashlidi. 3 Shu chaghda, bezi Tewrat ustazliri bilen Perisiyler zina qilip tutulup qalghan bir ayalni uning aldigha ëlip këlishti. Ular ayalni otturigha chiqirip, 4 hezriti Eysadin:
– Ustaz, bu ayal zina üstide tutuwëlindi. 5 Musa peyghember Tewrat qanunida zina qilghan ayallarni chalma-kësek qilip öltürüshni buyrughan. Sizche qandaq qilish kërek? – dep sorashti. 6 Ularning bundaq dëyishtiki gherizi, hezriti Eysani tuzaqqa chüshürüp, uni gunahkar dep eyibleshke bahane izdesh idi. Biraq, hezriti Eysa ëngiship, qoli bilen yerge bir nëmilerni yazghili turdi. 7 Ular shu so’alni sorawerdi, shunga hezriti Eysa ruslinip, ulargha:
– Aranglardiki gunahsiz kishi bu ayalgha birinchi tashni atsun! – dëdi.
8 Andin, yene ëngiship, yerge yëzishni dawamlashturdi. 9 Ular bu sözlerni anglap, aldi bilen yashanghanliri, andin këyin bashqiliri birining keynidin biri u yerdin chiqip këtishti. Axirda, hezriti Eysa aldida öre turghan hëliqi ayal bilen yalghuz qaldi. 10 Hezriti Eysa ruslinip turup, uninggha:
– Xanim, sizni shikayet qilghanlar qëni? Sizni soraqqa tartidighan adem chiqmidimu? – dep soridi.
11 – Chiqmidi, hezretliri, – dëdi ayal.
Hezriti Eysa:
– Menmu sizni soraq qilmaymen. Qayting, buningdin këyin gunah qilmang! – dëdi.}
Hezriti Eysa dunyaning nuri
12 Hezriti Eysa yene köpchilikke mundaq dëdi:
– Dunyaning nuri özümdurmen. Manga egeshkenler qarangghuluqta qalmaydu. Eksiche, hayatliq nurigha ërishidu.
13 Perisiyler:
– Sen özüngge özüng guwahliq bëriwatisen. Shunga sëning gepliringge ishengili bolmaydu, – dëyishti.
14 Hezriti Eysa ulargha mundaq dëdi:
– Men özümge guwahliq bërip sözlisemmu, sözlirim heqtur, chünki men özümning qeyerdin kelgenlikimni we qeyerge këtidighanliqimni bilimen. Lëkin, siler buni bilmeysiler. 15 Siler insanlarning ölchimi boyiche höküm qilisiler. Biraq, men hëchkimge höküm qilmaymen. 16 Höküm qilip qalsammu, hökümüm toghra bolatti, chünki höküm qilghanda men yalghuz emes, belki mëni ewetküchi Atam men bilen billidur. 17 Siler ri’aye qilidighan Tewrat qanunida: “Ikki guwahchining sözi oxshash chiqsa, ularning sözliri toghra” dep yëzilghan. 18 Men özüm üchün özüm guwahliq bërimen, mëni ewetken Atammu men üchün guwahchidur.
19 – Atang qeyerde? – dep sorashti ular.
– Siler ya mëni tonumaysiler, ya Atamni. Mëni tonughan bolsanglar, Atamnimu tonuyttunglar, – dep jawab berdi hezriti Eysa.
20 Hezriti Eysa bu telimlerni merkiziy ibadetxanidiki i’ane toplinidighan yerde ëytqanidi. Biraq, hëchkim uni tutmidi, chünki uning waqit-sa’iti tëxi yëtip kelmigenidi.
Hezriti Eysaning ëtiqadsizlarni agahlandurushi
21 Hezriti Eysa ulargha yene:
– Men bu yerdin këtimen, siler mëni izdeysiler, biraq tapalmaysiler. Shundaqla, gunahliringlar kechürüm qilinmayla ölisiler. Men këtidighan yerge siler baralmaysiler, – dëdi.
22 Buning bilen, Yehudiy aqsaqalliri:
– U: “Men këtidighan yerge siler baralmaysiler” deydu. Bu, özümni öltürüwalimen dëgenlikimidu? – dëyishti.
23 Hezriti Eysa ulargha:
– Siler bu yerlik bolup, bu dunyagha tewe. Men bolsam ershtin kelgen bolup, bu dunyagha tewe emes. 24 Shuning üchün, silerge: “Gunahliringlar kechürüm qilinmay ölisiler” dëdim. Chünki, siler mëning “menggü bar bolghuchi”* “Menggü bar bolghuchi” – bu, Xudaning Musa peyghemberge ashkarilighan nami bolup (“Misirdin Chiqish” 3-bab 14-ayet), hezriti Eysamu bu namni özige qollanghan. ikenlikimge ishenmisenglar, gunahliringlar kechürüm qilinmay ölisiler, – dëdi.
25 – Sen zadi kim? – dep sorashti ular.
– Bashtin tartip silerge nëme dëgen bolsam, men shu. 26 Esli mëning silerni soraqqa tartidighan nurghun sözlirim bar idi. Shundaq bolsimu, mëni ewetküchidin anglighanlirimnila insanlargha uqturuwatimen, chünki u heqtur, – dëdi hezriti Eysa.
27 Ular hezriti Eysaning özlirige ëytqanlirining atisi Xuda toghruluq ikenlikini chüshinelmidi. 28 Shunga, hezriti Eysa mundaq dëdi:
– Siler Insan’oghlini krëstke mixlap tikligendin këyin, uning “menggü bar bolghuchi” ikenlikini bilisiler. Shundaqla, hëch ishni özlükümdin qilmighanliqimni we peqet Atamning ögetkininila sözligenlikimnimu bilisiler. 29 Mëni ewetküchi men bilen billidur, u mëni hergiz yalghuz qoymidi, chünki men hemishe uni xush qilidighan ishlarni qilimen.
30 Hezriti Eysa bu sözlerni qiliwatqan chaghning özide, nurghun kishiler uninggha ëtiqad qildi.
Heqiqiy erkinlikke ërishtürgüchi
31 Hezriti Eysa özige ëtiqad qilghan Yehudiylargha:
– Eger mëning telimim boyiche ish körsenglar, mëning heqiqiy shagirtlirim bolisiler. 32 Heqiqetni bilisiler we heqiqet silerni erkinlikke ërishtüridu, – dëdi.
33 – Biz Ibrahimning ewladlirimiz, – dep jawab bërishti ular, – hëchkimge hëchqachan qul bolmiduq. Sizning: “Heqiqet silerni erkinlikke ërishtüridu” dëginingizning menisi zadi nëme?
34 – Bilip qoyunglarki, gunah sadir qilghan kishi gunahning qulidur, – dëdi hezriti Eysa ulargha, 35 – Qul a’ilining menggülük ezasi bolalmaydu. Oghul bolsa shu a’ilining menggülük ezasidur. 36 Shuning üchün, Xudaning Oghli silerni erkin qilsa, heqiqiy erkin bolisiler. 37 Silerning Ibrahimning ewladi ikenlikinglarni bilimen. Biraq, mëni öltürmekchi boluwatisiler, chünki mëning telimim silerning qelbinglarda orun almidi. 38 Men Atamning yënida körgenlirimni silerge ëytiwatimen. Siler öz atanglardin anglighanliringlarni qiliwatisiler!
39 – Bizning atimiz, ejdadimiz Ibrahim, – dep jawab qayturushti ular.
– Ibrahimning perzentliri bolsanglar, Ibrahimning yaxshi emellirini qilghan bolattinglar! 40 Biraq, hazir eksiche mëni, yeni Xudadin anglighan heqiqetni silerge yetküzgen kishini öltürmekchi boluwatisiler. Ejdadinglar Ibrahim hergiz undaq ishni qilmighan. 41 Siler öz atanglarning qilghinini qiliwatisiler! – dëdi hezriti Eysa.
– Biz haramdin bolmiduq. Bizning peqet birla atimiz bar, u bolsa Xudadur! – dëyishti ular.
42 – Atanglar Xuda bolghan bolsa, mëni söygen bolattinglar, – dëdi hezriti Eysa, – chünki men Xudaning yënidin keldim, shuning üchün bu yerdimen. Özlükümdin kelgen emesmen, belki u teripidin ewetilgenmen. 43 Sözlirimni nëmishqa chüshenmeysiler? Ëniqki, mëning telimim quliqinglargha yaqmaywatidu! 44 Atanglar Sheytan bolghachqa, silermu uning hewesliri boyiche ish qilisiler. U ezeldin qatil hem heqiqette turmaydu. Chünki, uningda heqiqet yoqtur. Yalghan sözlesh uning tebi’iy xususiyiti, chünki u yalghanchi we yalghanchiliqning piridur. 45 Men bolsam heqiqetni sözleymen, shunga manga ishenmeysiler. 46 Qaysinglar mëning gunahim barliqini ispatlap bëreleysiler, qëni? Heqiqetni sözlisem, nëme üchün manga ishenmeysiler? 47 Xudaning perzentliri Xudaning sözlirini anglaydu, siler Xudaning perzentliri bolmighanliqinglar üchün, uning sözlirini anglimaysiler!
48 Yehudiy aqsaqalliri hezriti Eysagha jawaben:
– Ejeba, bizning sëni: “Samariyilik† Samariyilikler – Yehudiylar közge ilmaydighan bir xelq bolup, ularning közqarishiche Samariyilikler Xudaning sözini burmilighan we jin tegkenlerdur. hem jin chaplashqan ademsen” dëgen sözimiz toghra emesmu? – dëyishti.
49 – Manga jin chaplashqini yoq, – dëdi hezriti Eysa, – men Atamni hörmet qilimen. Lëkin, siler manga bihörmetlik qiliwatisiler. 50 Mëning özümni ulughlighum yoq, lëkin mëning ulugh bolushumni xalaydighan biri bar. Uning hökümi adildur. 51 Bilip qoyunglarki, mëning telimim boyiche ish körgen kishi menggü ölmeydu.
52 Ular hezriti Eysagha:
– Sanga jin chaplashqanliqini emdi ëniq bilduq, – dëyishti, – hetta ejdadimiz Ibrahim we bashqa peyghemberlermu ölgen tursa, sen qandaqche: “Telimim boyiche ish körgen kishi menggü ölmeydu!” dëyeleysen? 53 Ejeba, sen alemdin ötken atimiz Ibrahimdin we wapat bolghan bashqa peyghemberlerdinmu üstün turamsen? Sen özüngni zadi qandaq adem dep hësablaysen?
54 Hezriti Eysa mundaq jawab berdi:
– Eger men özümni ulughlisam, mëning ulughluqum bikar bolatti. Biraq, mëni ulughlighuchi – siler “Xudayimiz” dep ataydighan Atamning özidur. 55 Siler uni tonup yëtelmidinglar, lëkin men uni tonuymen. Uni tonumaymen dësem, silerdek yalghanchi bolimen, biraq men uni tonuymen we uning sözi boyiche ish körimen. 56 Atanglar Ibrahim mëning këlishimge intizar bolghan hem kelgenlikimni aldin’ala körüp, intayin xushal bolghan.
57 – Sen tëxi ellik yashqa kirmigen turup, ejdadimiz Ibrahimnimu kördüngmu? – dëyishti ular.
58 Hezriti Eysa ulargha:
– Bilip qoyunglarki, men Ibrahim tughulmastila bar idim! – dëdi.
59 Buning bilen, ular yerdin tash ëlip, hezriti Eysani chalma-kësek qilmaqchi bolushti, lëkin u özini daldigha ëlip, merkiziy ibadetxanidin chiqip ketti.
*24 †48 9 Hezriti Eysaning tughma qarighuni saqaytishi
1 Hezriti Eysa yolda këtiwëtip, tughma qarighu bir ademni kördi. 2 Shagirtliri hezriti Eysadin:
– Ustaz, bu ademning tughma qarighu bolushi kimning gunah sadir qilghanliqidin bolghan? Öziningmu yaki ata-anisiningmu? – dep sorashti.
3 Hezriti Eysa mundaq jawab berdi:
– Özi yaki ata-anisining gunah sadir qilghanliqidin emes, belki Xudaning öz qudritini uning hayatida ayan qilmaqchi bolghanliqidindur. 4 Künning yoruq waqtida, mëni ewetküchining bizge tapshurghan wezipisini ada qilishimiz kërek. Kech kirip qarangghu chüshüp ketse, hëchkim ish qilalmaydu. 5 Dunyada bolghan mezgilimde, dunyaning nuri özümdurmen.
6 Hezriti Eysa bu sözlerni qilghandin këyin, yerge tükürüp, tükürük bilen lay qilip, layni hëliqi ademning közlirige sürüp qoydi 7 we uninggha: “Siloha kölchikige bërip közliringni yu” dëdi. (“Siloha” Ibraniyche söz bolup, “ewetilgüchi” dëgen menini bëridu.)
Hëliqi adem hezriti Eysaning dëgini boyiche qildi we közliri ëchilghan halda qaytti. 8 Qoshniliri we tilemchilik qilghinida uni körgenler:
– Bu, olturup tilemchilik qilidighan hëliqi adem emesmu? – dëyishti.
9 Beziler: “He’e, shu” dëse, yene beziler: “Yaq, u emes, emma uninggha oxshaydiken” dëyishti.
Biraq, u özi:
– Men del shu kishi bolimen! – dëdi.
10 – Undaqta közliring qandaq ëchildi? – dep sorashti ular.
11 U mundaq jawab berdi:
– Eysa dëgen bir kishi tükürükidin lay qilip közlirimge sürüp qoyup, manga: “Siloha kölchikige bërip közliringni yu” dëgenidi. Men u yerge bërip yusam, közlirim ëchilip ketti.
12 – U hazir qeyerde? – dep sorashti ular.
– Bilmeymen, – dëdi u.
Perisiylerning weqeni sürüshtürüshi
13 Xalayiq ilgiri qarighu bolghan bu ademni Perisiylerning yënigha ëlip bërishti. 14 Hezriti Eysa lay qilip bu ademning közlirini saqaytqan kün – del dem ëlish küni idi. 15 Perisiyler bu ademdin közlirining qandaq ëchilghanliqini soriwidi, u: “U közlirimge lay sürüp qoydi, andin yüzümni yudum. Hazir mana köreleydighan boldum!” dëdi.
16 Shuning bilen, Perisiylerdin beziliri:
– U adem Xudaning yënidin kelgen emes, chünki u dem ëlish küni ish qilmasliq emrige xilapliq qildi, – dëyishti.
Yene beziliri:
– Gunahkar bolsa, qandaqlarche bundaq möjizilerni yaritalaydu? – dëyishti.
Buning bilen, ularning arisida bölünüsh peyda boldi. 17 Ular qarighu ademdin yene:
– Közliringni achqan u adem sëningche qandaq ademdu? – dep sorashti.
– U bir peyghember, – dëdi hëliqi adem.
18 Yehudiy aqsaqalliri közliri ëchilghan ademning ata-anisini tëpip kelmigüche, burun uning qarighu ikenlikige we hazir közlirining ëchilghanliqigha ishenmeytti. Shunga, ular uning ata-anisini chaqirtip, 19 ulardin:
– Tughma qarighu dëgen oghlunglar mushumu? Hazir qandaqlarche köreleydighan bolup qaldi? – dep sorashti.
20 – Uning bizning oghlimiz ikenliki we tughulushidinla qarighu ikenliki rast, 21 lëkin hazir qandaqlarche köreleydighan bolup qalghanliqini, közlirini kim achqanliqini bilmeymiz. Uni özünglar soranglar, u chong adem tursa, öz ishini özi sözlep bersun, – dep jawab berdi uning ata-anisi.
22 Ular Yehudiy aqsaqalliridin qorqqanliqi üchün shundaq dëyishti, chünki Yehudiy aqsaqalliri hezriti Eysani Qutquzghuchi – Mesih, dep ëtirap qilghanlarni ibadetxana jama’etchilikidin qoghlap chiqirishni qarar qilghanidi. 23 Shuning üchün, hëliqi ademning ata-anisi: “U chong adem tursa, özidin soranglar” dëgenidi.
24 Perisiyler ilgiri qarighu bolghan u ademni yene chaqirip:
– Xuda aldida qesem qil! Biz bu ademning gunahkar ikenlikini bilimiz, – dëyishti.
25 U mundaq jawab berdi:
– Uning gunahkar yaki emeslikini bilmeymen. Men peqet birla ishni bilimen, u bolsimu qarighu idim, hazir köreleydighan boldum.
26 Bu chaghda, ular:
– U sëni qandaq qildi? Közliringni qandaq achti? – dep sorashti.
27 U jawaben:
– Silerge ëytsam, qulaq salmidinglar. Yene qandaqlarche anglimaqchi bolup qaldinglar? Silermu uning shagirtliri bolmaqchimu nëme?! – dëdi.
28 Buning bilen, ular uni haqaretlep:
– Sen u eblexning shagirti! Biz bolsaq Musa peyghemberning shagirtliri. 29 Xudaning Musa peyghemberge sözligenlikini bilimiz. Bu eblexning bolsa eng qisqisi qeyerdin kelgenlikinimu bilmeymiz, – dëyishti.
30 Hëliqi adem ulargha mundaq jawab qayturdi:
– Ajayip ishqu bu! U közlirimni achti. Shundaqtimu, siler uning qeyerdin kelgenlikini bilmidinglar. 31 Biz bilimizki, Xuda gunahkarlarning telipini anglimaydu, belki özige ibadet qilghan we iradisini ishqa ashurghanlarningkini anglaydu. 32 Dunya apiride bolghandin bëri, birer kishining tughma qarighuning közini achqanliqini anglap baqqan emesmiz. 33 Bu adem Xuda teripidin ewetilmigen bolsa, hëchnëme qilalmighan bolatti.
34 Ular uni:
– Sen gunah ichide tughulghan turuqluq, emdi bizge telim bermekchimusen? – dëyiship, ibadetxanidin qoghlap chiqirishti.
Rohiy qarighuluq
35 Hezriti Eysa ularning hëliqi ademni ibadetxanidin qoghlap chiqarghanliqini anglap, uni izdep tëpip:
– Sen Insan’oghligha ëtiqad qilamsen? – dep soridi.
36 – Hezretliri, u kim? Ëytip bergeysiz, uninggha ëtiqad qilay, – dëdi hëliqi adem.
37 – Uni körüp turupsen, hazir sen bilen sözlishiwatqan del shuning özi, – dëdi hezriti Eysa uninggha.
38 Hëliqi adem:
– I Rebbim, sanga ëtiqad qildim! – dep, hezriti Eysagha sejde qildi.
39 – Dunyadiki ademler üstidin höküm chiqarghili keldim. Korlarni köridighan qilish, körimen deydighanlargha ularning kor ikenlikini körsitish üchün keldim, – dëdi hezriti Eysa.
40 Uning yënidiki bezi Perisiyler bu sözlerni anglap:
– Bu biznimu kor dep qarighanliq emestu? – dep sorashti.
41 – Kor bolghan bolsanglar, gunahkar bolmighan bolattinglar, – dëdi hezriti Eysa, – lëkin hazir, “körüwatimiz” dëgenlikinglar üchün gunahkarsiler.
10 Hezriti Eysa – “yaxshi qoychi”dur
1 Hezriti Eysa mundaq bir temsilni ëytip berdi:
– Bilip qoyunglarki, qoyning qotinigha ishiktin kirmey, tëmigha yamiship kirgen kishi oghri we qaraqchidur. 2 Ishiktin kiridighan kishi bolsa shu qoylarning qoychisidur. 3 Közetchi ishikni qoychigha ëchip bëridu. Qoylar qoychining awazini tonuydu, umu öz qoylirining isimlirini chaqirip ularni sirtqa ëlip chiqidu. 4 Qoychi qoylirining hemmisini sirtqa chiqirip bolup, ularning aldida mangidu, qoylarmu uning keynidin egiship mëngishidu, chünki uning awazini tonuydu. 5 Yat birining keynidin mangmaydu, eksiche uningdin qachidu, chünki yatlarning awazini tonumaydu.
6 Etrapidikiler hezriti Eysaning bu temsilni sözlesh arqiliq özlirige nëme dëmekchi bolghanliqini chüshenmidi. 7 Shunga, hezriti Eysa chüshendürüp, mundaq dëdi:
– Bilip qoyunglarki, qoylar kiridighan ishik özümdurmen. 8 Mendin ilgiri kelgenlerning hemmisi oghri we qaraqchidur,* Bu yerde közde tutulghini Perisiyler we Yehudiy aqsaqalliri bolup, Tewratta tilgha ëlinghan peyghemberler közde tutulmighan. lëkin qoylar ulargha boy bermidi. 9 Ishik özümdurmen. Men arqiliq kirgini qutquzulidu hem kirip-chiqip yürüp, yapyëshil ot-chöplerni tëpip yëyeleydu. 10 Oghri bolsa oghrilash, öltürüsh we buzush üchünla këlidu. Men bolsam ademler hayatliqqa ërishsun we u hayatliq mol bolsun, dep keldim.
11 Yaxshi qoychi özümdurmen. Yaxshi qoychining qoyliri üchün jëni pidadur. 12 Medikar undaq qilmaydu. U qoylarning xojayini hem qoychisi bolmighanliqi üchün, börining kelgenlikini körse, qoylarni tashlap qachidu. Shuning bilen, böre qoylarni tutuwëlip tiripiren qiliwëtidu. 13 Medikar nëmishqa qachidu? Chünki, u qoylarning igisi emes, shunglashqa ulargha köngül bölmeydu.
14-15 Yaxshi qoychi özümdurmen. Atam mëni we men Atamni – biz bir-birimizni tonughinimizdek, men öz qoylirimni tonuymen, ularmu mëni tonuydu. Qoylirim üchün jënim pida. 16 Bu qotandin bolmighan bashqa qoylirimmu bar. Ularnimu chaqirishim kërek. Ularmu awazimni anglaydu. Hemme qoylar bir pada bolushup, bir qoychigha egishidu.
17 Atam mëni söyidu. Chünki, men özümni qurban qilghandin këyin tirilishim üchün, jënimni pida qilishni xalaymen. 18 Jënimni hëchkim alalmaydu, men uni öz ixtiyarim bilen pida qilimen. Men uni bërishke we qayturuwëlishqa hoquqluq. Atam manga shundaq qilishni buyrughan.
19 Bu sözler tüpeylidin Yehudiylar arisida yene bölünüsh chiqti. 20 Birmunche kishiler:
– Uninggha jin tëgiptu, sarang bolup qaptu, nëme üchün uning sözige qulaq salghudekmiz? – dëyishetti.
21 Yene beziler bolsa:
– Jin tegken ademning sözliri bundaq bolmaydu. Jin tegken adem qandaqmu qarighularning közlirini achalisun?! – dëyishti.
Hezriti Eysaning ret qilinishi
22 Qish pesli bolup, Yërusalëmda merkiziy ibadetxanining qayta ëchilghanliqini xatirileydighan bayram ötküzülüwatatti. 23 Hezriti Eysa ibadetxanidiki “Sulayman padishahning pëshaywini” dëgen yerde aylinip yüretti. 24 Xeqler uning etrapigha olishiwëlip:
– Bizni yene qachanghiche gumanda qaldurisen? Eger Qutquzghuchi – Mesih bolsang, bizge ochuqini ëyt, – dëyishti.
25 Hezriti Eysa mundaq jawab berdi:
– Men silerge ëytqan, lëkin manga ëtiqad qilmidinglar. Atamning nami bilen qilghan ishlirim mëning kim ikenlikimge guwahliq bëridu. 26 Biraq, siler ëtiqad qilmidinglar, chünki mëning qoylirimdin emessiler. 27 Mëning qoylirim gëpimni anglaydu. Men ularni tonuymen. Ular manga egishidu. 28 Ulargha menggülük hayat ata qilimen. Ular esla halak bolmaydu. Ularni hëchkim qolumdin tartiwalalmaydu. 29 Ularni manga teqdim qilghan Atam hemmidin üstündur. Ularni Atamning qolidin tartiwëlishqa hëchkimning küchi yetmeydu. 30 Atam ikkimiz eslide birmiz.
31 Buning bilen, Yehudiylar yene uni chalma-kësek qilish üchün, yerdin tash ëlishti.
32 – Atam manga buyrughan nurghun yaxshi ishlarni aldinglarda körsettim. Bu ishlarning qaysisi üchün mëni chalma-kësek qilmaqchisiler? – dëdi hezriti Eysa ulargha.
33 – Sëni yaxshi ishliring üchün emes, kupurluq qilghanliqing üchün chalma-kësek qilimiz. Chünki, sen adem turuqluq, özüngni Xuda qilip körsetting! – dep jawab qayturushti xalayiq.
34 Hezriti Eysa mundaq dëdi:
– Muqeddes yazmilarda Xudaning burunqi zamandiki Yehudiy yëtekchilerge: “Siler ilahlar” dëgini yëzilghan emesmu? 35 Muqeddes yazmilarda ëytilghini menggü özgermeydu-de! Xuda özining sözlirini yetküzgenlerni: “Ilahlar” dep atighanghu! 36 Emdi manga kelsek, Atam mëni tallap paniy dunyagha ewetti. Shundaq turuqluq, nëme üchün “Xudaning Oghlimen” dësem, mëni “kupurluq qilding!” deysiler? 37 Eger Atam buyrughan ishlarni qilmisam, manga ëtiqad qilmanglar. 38 Lëkin qilsam, sözlirimge ishenmigen halettimu, qilghanlirimni körüp, ularning heqliqige ishininglar. Buning bilen, Atamning mende ikenlikini, mëningmu Atamda ikenlikimni heq dep bilip yëtisiler.
39 Buning bilen, ular yene uni tutmaqchi boldi, biraq hezriti Eysa özini ulardin qachurup qutuldi. 40 Andin, I’ordan deryasining u qëtigha, yeni burun Yehya peyghember ademlerni chömüldürgen yerge këtip, u yerde turdi.
41 Nurghun kishiler uning yënigha keldi. Ular:
– Yehya peyghember hëch möjize körsetmigen, lëkin bu adem toghrisida ëytqanlirining hemmisi toghra chiqti! – dëyishti. 42 Shundaq qilip, nurghunlighan kishiler bu yerde hezriti Eysagha ëtiqad qildi.
*8 11 Lazarning ölümi
1-2 Lazar isimlik bir adem kësel bolup qalghanidi. U hediliri Meryem we Marta bilen Yehudiye ölkisidiki Beytaniya yëzisida turatti. Meryem bolsa hezriti Eysaning putlirigha xush puraq yagh sürkep, chachliri bilen ularni ërtip qurutqan ayal idi.
3 Lazarning hediliri hezriti Eysagha: “I Rebbimiz, siz yaxshi köridighan dostingiz kësel bolup qaldi” dep xewer bërishti.
4 Hezriti Eysa buni anglap:
– Bu kësellik Lazarning ölümi bilen ayaghlashmaydu. Eksiche, bu arqiliq Xudaning Oghlining ulughluqi ayan bolup, xalayiq Xudagha medhiye oquydu, – dëdi.
5 Hezriti Eysa Marta, Meryem we Lazarni bek yaxshi köretti. 6 Gerche u Lazarning kësel ikenlikini anglighan bolsimu, özi turuwatqan yerde yene ikki kün turdi. 7 Andin këyin, shagirtlirigha:
– Yehudiyige qayta barayli! – dëdi.
8 Shagirtliri uninggha:
– Ustaz, yëqindila u yerdiki xeqler sizni chalma-kësek qilmaqchi bolghan tursa, yene u yerge qayta baramsiz? – dëyishti.
9 Hezriti Eysa mundaq dëdi:
– Kündüz on ikki sa’et emesmu? Kündüzi yol mangghan yiqilmas, chünki u bu dunyaning yoruqini köridu. 10 Lëkin, këchisi yol mangghan yiqilar, chünki uningda yoruqluq yoqtur.
11 Hezriti Eysa bu sözlerni qilghandin këyin:
– Dostimiz Lazar uxlap qaldi, men uni oyghatqili barimen, – dep qoshup qoydi.
12 Shagirtlar:
– Uxlighan bolsa yaxshi bolup qalidu, i Rebbimiz, – dëdi.
13 Hezriti Eysa Lazarning ölümini dëmekchidi, lëkin ular adettiki uyquni dewatidu, dep oylashti. 14 Shuning bilen, hezriti Eysa ulargha ochuqini ëytip:
– Lazar alemdin ötti, dëmekchimen. 15 Silerni dep, uning qëshida bolmighanliqimgha xushalmen. Chünki, bu silerning ëtiqadinglarning kücheytilishi üchün, yene bir purset yaritip berdi. Emdi u bar yerge barayli, – dëdi.
16 “Qoshkëzek” dep atilidighan Tomas bashqa shagirtlargha:
– Bizmu uning bilen bille barayli hem uning bilen bille öleyli, – dëdi.
Hezriti Eysaning Lazarni tirildürüshi
17 Hezriti Eysa shagirtliri bilen Beytaniyagha barghanda, Lazarning yerlikke qoyulghinigha töt kün bolghanliqidin xewer tapti. 18 Beytaniya Yërusalëmdin üch chaqirim yiraqliqta idi. 19 Nurghun Yehudiylar Marta bilen Meryemning inisining ölümige teselli bërish üchün, ularning yënigha kelgenidi. 20 Marta hezriti Eysaning këliwatqanliqidin xewer tëpip, uning aldigha chiqti. Meryem bolsa öyde qaldi.
21 – I Rebbim, – dëdi Marta hezriti Eysagha, – bu yerde bolghan bolsingiz, inim ölmes idi. 22 Hëlimu, Xudadin nëme tilisingiz, uning sizge shuni bëridighanliqini bilimen.
23 – Iningiz tirilidu, – dëdi hezriti Eysa.
24 Marta:
– Qiyamet küni, uning jezmen tirilidighanliqini bilimen, – dëdi.
25 – Insanlarni ölümdin tirildürgüchi we hayatliq bergüchi özümdurmen, – dëdi hezriti Eysa uninggha, – manga ëtiqad qilghan kishi ölsimu, yene hayat bolidu. 26 Manga ëtiqad qilip, menggülük hayatqa ërishkenler esla ölmeydu; buninggha ishinemsiz?
27 – Ishinimen Rebbim, – dëdi Marta, – sizning insanlar arisigha këlishke teyinlengen Qutquzghuchi – Mesih, Xudaning Oghli ikenlikingizge ishinimen.
28 Marta buni dep bolghandin këyin, qaytip singlisi Meryemni astighina chaqirip:
– Ustazimiz këlip boldi. Sëni chaqiriwatidu, – dëdi.
29 Meryem buni anglap, derhal ornidin turup, hezriti Eysa bilen körüshkili mangdi.
30 U peytte hezriti Eysa tëxi yëzigha kirmigen bolup, Marta aldigha chiqqan yerde idi. 31 Öyde Meryemge teselli bëriwatqan xalayiq Meryemning birdinla ornidin turup, sirtqa chiqip ketkenlikini körüshti we uni qebristanliqqa yigha-zar qilghili mangdi dep oylap, uning keynidin mëngishti.
32 Biraq, Meryem hezriti Eysa bar yerge bardi we uni körüp, ayighigha yiqilip:
– I Rebbim, bu yerde bolghan bolsingiz, inim ölmes idi! – dëdi.
33 Meryemning we uning bilen bille kelgen xalayiqning yigha-zar qilishqinini körgen hezriti Eysa ghezeplinip,* Bu yerde hezriti Eysa özi yaxshi köridighan kishilerge Sheytanning gunah we ölüm ëlip kelgenlikidin uninggha ghezeplengen bolushi yaki etrapidikilerning tutqan haziliridin ularning Xudaning ademlerni ölümdin tirildüreleydighanliqigha ishenmigenlikige ghezeplengen bolushi mumkin. köngli qattiq azablinishqa bashlidi we:
34 – Uni qeyerge qoydunglar? – dep soridi.
– I Rebbimiz, këlip körüng, – dëyishti ular.
35 Hezriti Eysa köz yëshi qildi. 36 Xeqler:
– Qaranglar, u Lazarni nëmidëgen yaxshi körgen! – dëyishti.
37 Ularning ichide beziliri:
– Qarighuning közini achqan kishi Lazarning hayatini ölümdin saqlap qalalmayttimu? – dëyishti.
38 Hezriti Eysa ichide yene ghezeplinip, yerlikning aldigha bardi. Yerlik kirish aghzi chong bir tash bilen tosulghan öngkür idi. 39 Hezriti Eysa:
– Tashni ëliwëtinglar! – dëdi.
Ölgüchining hedisi Marta:
– I Rebbim, alemdin ötkinige töt kün boldi, hazir jesiti purap ketkendu, – dëdi.
40 Hezriti Eysa uninggha:
– Men sanga: “Ëtiqad qilsang, Xudaning ulughluqini körisen” dëgenidimghu! – dëdi.
41 Buning bilen, xalayiq tashni ëliwetti, hezriti Eysa közlirini asmangha tikip, mundaq du’a qildi:
– I Ata, telipimni anglaydighining üchün sanga shükür ëytimen. 42 Teleplirimni hemishe anglaydighanliqingni bilimen. Shundaq bolsimu, etrapimdiki xalayiq sëning mëni ewetkenlikingge ishensun dep, buni ëytiwatimen.
43 Hezriti Eysa bu sözlerni qilghandin këyin, yuqiri awazda:
– Lazar, tashqirigha chiq! – dep towlidi.
44 Lazar qol-putliri këpenlengen, ëngiki tëngilghan halda tashqirigha chiqti. Hezriti Eysa ulargha:
– Këpenlikni saldurup, uni öz meylige qoyuwëtinglar! – dëdi.
Hezriti Eysani öltürüsh suyiqesti
45 Meryemning yënigha petilep kelgen we hezriti Eysa körsetken bu möjizini körgen nurghun xeqler hezriti Eysagha ëtiqad qildi. 46 Lëkin, ularning ichide beziliri Perisiylerning yënigha bërip, hezriti Eysaning qilghan ishlirini melum qilishti. 47 Shunga, Perisiyler we aliy rohaniylar Yehudiylarning aliy këngeshmisini yighip:
– Qandaq qilghuluq? Bu ademning yaratqan nurghun möjizilirige qarap bëqinglar. 48 Uni bundaq qoyup bersek, hemme adem uninggha ëtiqad qilip këtidu. Shundaq bolghanda, Rim hökümiti ibadetxanimizni, hetta millitimizni weyran qiliwëtidu! – dëyishti.
49 Ularning ichide biri, yeni shu yili bash rohaniy bolghan Qayapa:
– Siler hëchnëmini bilmeydikensiler! 50 Pütün xelqning halak bolushining ornigha, birla ademning ular üchün ölüshining yaxshi ikenlikini chüshenmeydikensiler, – dëdi.
51-52 Bu sözni u özlükidin ëytmighanidi. U shu yili bash rohaniy bolghachqa, hezriti Eysaning Yehudiy xelqi üchün, shundaqla peqet u xelq üchünla emes, belki Xudaning her yangha chëchilip ketken perzentlirining hemmisini bir qilip uyushturush üchün ölidighanliqini aldin ëytqanidi.
53 Shundaq qilip, ular shu kündin ëtibaren hezriti Eysani öltürüwëtish üchün suyiqest qilishqa bashlidi. 54 Shunga, hezriti Eysa emdi Yehudiylar arisida ashkara yürmey, u yerdin ayrilip chölge yëqin rayondiki Efrayim shehirige këtip, shagirtliri bilen bille u yerde turdi.
55 Yehudiylarning Ötüp Këtish hëytigha az qalghanidi. Nurghun kishiler tazilinish diniy qa’idisini ada qilish üchün, hëyttin birqanche kün ilgiri yëzilardin Yërusalëmgha këlishti. 56 Ular hezriti Eysani izdeytti. Ular merkiziy ibadetxanida yighilghinida bir-birige:
– Sëningche qandaq bolar, hezriti Eysa hëytqa kelmemdikin? – dëyishetti.
57 Aliy rohaniylar bilen Perisiyler hezriti Eysani tutush üchün, uning qeyerdilikini bilidighanlarning özlirige melum qilishini buyrughanidi.
*33 12 Gunahkar ayalning hezriti Eysani etirlishi
1 Ötüp Këtish hëytidin alte kün ilgiri, hezriti Eysa özi ölümdin tirildürgen Lazar turghan jay – Beytaniyagha keldi. 2 U yerde uninggha ziyapet bërildi. Marta u yerde mëhmanlarni kütüwatatti. Lazar hezriti Eysa bilen hemdastixan bolghanlardin biri idi. 3 Meryem sap sumbuldin yasalghan intayin qimmet bahaliq etirdin az kem bir qadaq ekëlip, hezriti Eysaning putlirigha quydi we chachliri bilen etirni uning putlirigha sürdi. Öy etirning xush puriqi bilen toldi. 4 Lëkin, hezriti Eysaning shagirtliridin biri, yeni këyin uninggha satqunluq qilidighan Yehuda Ishqariyot:
5 – Bu etirning qimmiti bir ademning yilliq kirimige teng këlidiken! Nëmishqa bu etir sëtilip, puli kembeghellerge bërilmidi? – dëdi.
6 Bu sözni u kembeghellerge köngül bölidighanliqi üchün emes, oghri bolghanliqi üchün dëgenidi. U shagirtlarning ortaq pulini bashquratti we oghrilap xejleytti.
7 – Ayalning ixtiyarigha qoyuwet! – dëdi hezriti Eysa, – u bu arqiliq mëning depne qilinidighan künümge teyyarliq qiliwatidu. 8 Kembegheller her da’im aranglarda, lëkin men her da’im aranglarda bolmaymen.
Aliy rohaniylarning Lazarni öltürüsh suyiqesti
9 Zor bir türküm Yehudiylar hezriti Eysaning Beytaniyada ikenlikini anglidi we yalghuz hezriti Eysani emes, u ölümdin tirildürgen Lazarnimu körüsh üchün u yerge keldi. 10 Aliy rohaniylar bolsa Lazarnimu öltürüshni qestlidi. 11 Chünki, uning sewebidin nurghun Yehudiylar ulardin yüz örüp, hezriti Eysagha ëtiqad qiliwatatti.
Sherep bilen Yërusalëmgha kirish
12 Etisi, Ötüp Këtish hëytini ötküzüshke kelgen zor bir türküm xalayiq hezriti Eysaning Yërusalëmgha këliwatqanliqini anglidi. 13 Ular qollirigha xorma shaxlirini tutushqan halda uni qarshi alghili chiqishti we “Xudagha shükür! Perwerdigarning namida kelgüchige mubarek bolsun! Isra’illarning padishahigha mubarek bolsun!” dep warqirashti.
14 Hezriti Eysa bir texey tëpip mindi. Bu ishni Zikiriya peyghember xëli burun aldin ëytip, mundaq yazghanidi:
15 “Ey Yërusalëm xelqi, emdi qorqmanglar! Mana, padishahinglar texey minip këliwatidu.”
16 Uning shagirtliri u chaghda buni chüshenmigenidi, lëkin hezriti Eysa tirilish we asmangha chiqish bilen ulughlanghandin këyin, Zikiriya peyghember yazghan bu sözlerni hemde bu ish del peyghember aldin ëytqandek chiqqanliqini tonup yetti.
17 Hezriti Eysaning Lazarni yerlikidin chaqirip tirildürgenlikini körgen kishiler bu möjize toghrisida bashqilargha toxtimastin xewer qildi. 18 Xalayiq hezriti Eysaning yaratqan bu möjizisini anglighachqa, uni qarshi alghili chiqishti. 19 Perisiyler bolsa bir-birige:
– Qaranglar, bizning qilghinimiz bikar ketti! Mana emdi pütün dunya uninggha egiship ketmekte! – dëyishti.
Grëklarning hezriti Eysa bilen körüshüshni telep qilishi
20 Ötüp Këtish hëytida, Yërusalëmgha ibadet qilghili kelgenler ichide Yehudiy dinigha kirgen bezi Grëklarmu bar idi. 21 Bular Jeliliyining Beytsayda yëzisidin bolghan Filipning yënigha këlip:
– Janabliri, biz hezriti Eysa bilen körüshmekchiduq, – dep telep qilishti.
22 Filip bërip buni Enderge melum qildi. Andin, ular ikkisi hezriti Eysagha xewer qildi.
23 Hezriti Eysa mundaq dëdi:
– Insan’oghlining shan-sherepke ige bolidighan waqit-sa’iti yëqinliship qaldi. 24 Bilip qoyunglarki, bughday dëni topigha tashlinip qurban bolmighuche, yenila bir tal dan pëti turidu. Qurban bolsa, bix sürüp, köp hosul bëridu. 25 Hayatini ayighanlar uningdin mehrum bolidu. Lëkin, bu dunyada hayatini ayimighanlar uni menggü saqliyalaydu. 26 Kimdekim manga xizmet qilishni xalisa, manga egeshsun. Men qeyerde bolsam, mëning chakirim shu yerde bolidu. Manga xizmet qilghuchilarni ershtiki Atam hörmetleydu.
Hezriti Eysaning öz ölümi toghrisida ëytqanliri
27 – Hazir könglüm qattiq azabliniwatidu. Buninggha nëme dëyishim kërek? “Ata, mëni këlidighan azab-oqubetlik waqit-sa’ettin qutquz!” deymu? Yaq! Men shu waqit-sa’etni bëshimdin ötküzüsh üchün keldim. 28 Ata, ulughluqungni körsetkin!
Shu waqitta, ershtin bir awaz anglandi:
– Ulughluqumni körsettim we yene körsitimen.
29 Shu meydandiki buni anglighan xalayiq:
– Hawa güldürlidi, – dëyishti.
Yene beziler bolsa:
– Bir perishte uninggha gep qildi, – dëyishti.
Biraq, hezriti Eysa:
30 – Bu sözler mëni dep emes, silerni dep ëytilghan. 31 Bu dunya emdi soraqqa tartilidu. Bu dunyaning hökümdari – Sheytanmu emdi aghdurulidu. 32 Men yerdin kötürülginimde, pütkül insanlarni özümge jelp qilimen, – dëdi. 33 (U buni dëyish arqiliq özining qandaq ölidighanliqini uqturdi.)
34 Xalayiq bu geplerni chüshenmey, hezriti Eysadin:
– Muqeddes yazmilarda: “Qutquzghuchi – Mesih ölmey menggü hayat turidu” dëyilgen tursa, siz qandaqsige “Insan’oghli kötürülüshi kërek” dëyeleysiz?! Insan’oghli zadi kim bolidu? – dep soridi.
35 – Nurning aranglarda chaqnaydighan waqti uzun emestur. Shunga, qarangghuluqning silerni bësiwalmasliqi üchün, nur bar waqtida dawamliq mënginglar. Qarangghuluqta mangghan kishi özining qeyerge këtiwatqanliqini bilmeydu. 36 Shunglashqa, nur aranglarda bar waqitta, uninggha ishininglar. Buning bilen, nurning perzentliri bolisiler, – dëdi hezriti Eysa.
Yehudiylarning tersaliqi
Hezriti Eysa bu sözlerni qilghandin këyin, xalayiqtin ayrilip yoshurunuwaldi. 37 Gerche u xalayiqning köz aldida shunche möjize körsetken bolsimu, ular uninggha ëtiqad qilmidi. 38 Bu ehwal del Yeshaya peyghemberning yazmisida aldin’ala körsitilgendek chiqti:
“I Perwerdigar, biz yetküzgen sözlerge kim ishendi?
Sëning küch-qudriting kimge körsitildi?”
39-40 Xalayiq hezriti Eysagha ëtiqad qilalmidi. Buning sewebini Yeshaya peyghember aldin’ala chüshendürüp bergenidi:
“Perwerdigar ularning közlirini kor qildi, qelbini bixudlashturdi. Uning netijiside, ularning közliri körmes, qelbi sezmes bolup qaldi.
‘Ular gunahlirigha towa qilip, manga qaytishni xalimaydu. Xalisidi, men ularni saqaytattim’ deydu Xuda.”
41 Yeshaya peyghember hezriti Eysaning ulughluqini körgenliki üchün, bu sözlerni uninggha qarita aldin’ala ëytqanidi.
42 Wehalenki, nurghunlighan kishiler, hetta Yehudiy aqsaqallirimu hezriti Eysagha ëtiqad qildi. Lëkin, ular özlirining Perisiyler teripidin ibadetxana jama’etchilikidin qoghlap chiqiriwëtilmesliki üchün, ëtiqad qilghanliqini ashkarilimidi. 43 Buning sewebi, ular insandin këlidighan maxtashni Xudadin këlidighan maxtashtinmu yaxshi köretti.
44 Hezriti Eysa yuqiri awaz bilen mundaq dëdi:
– Manga ëtiqad qilghanlar mangila emes, mëni ewetküchige ëtiqad qilghan bolidu. 45 Mëni körgenler mëni ewetküchinimu körgen bolidu. 46 Men manga ëtiqad qilghanlar qarangghuluqta qalmisun dep, dunyagha nur bolup keldim. 47 Sözlirimni anglap, sözlirimge emel qilmighanlarni soraqqa tartmaymen, chünki men insanlarni soraqqa tartqili emes, belki ularni qutquzghili keldim. 48 Biraq, mëni ret qilghanlarni we sözlirimni qobul qilmighanlarni soraqqa tartquchi bar. U bolsimu ëytqan sözlirim bolup, u qiyamet küni kishilerni soraqqa tartidu. 49 Chünki, men özlükümdin sözliginim yoq. Nëmini sözlishim we qandaq sözlishim këreklikini mëni ewetken Atam manga buyrudi. 50 Uning buyruqining menggülük hayat ëlip këlidighanliqini bilimen. Shunga, nëmini sözlisem, Xuda’atamning manga buyrughinidek sözleymen.
13 Hezriti Eysaning öz shagirtlirining putini yuyup qoyushi
1 Ötüp Këtish hëytining harpisi idi. Hezriti Eysa bu dunyadin ayrilip, Atisining yënigha këtidighan waqitning yëtip kelgenlikini bildi. U bu dunyadiki öz ademlirige bolghan mëhir-muhebbitini burunla körsetken bolup, uning qanchilik chongqurluqini emdi toluq körsetmekchidi.
2 Hezriti Eysa shagirtliri bilen kechlik tamaqta bille boldi. Sheytan alliburun Simunning oghli Yehuda Ishqariyotning könglige hezriti Eysani Yehudiy aqsaqallirigha tutup bërish weswesisini salghanidi. 3 Hezriti Eysa Atisining hemme hoquqni özige amanet qilghanliqini, Atisi Xudaning yënidin këlip, Xudaning yënigha këtidighanliqini biletti. 4 U dastixandin turup, tonini yëship, bir löngge bilen bëlini baghlidi. 5 Andin, bir jawurgha su quyup, shagirtlarning putlirini yuyushqa we bëlige baghlighan löngge bilen ërtip qurutushqa bashlidi. 6 Nöwet Simun Pëtrusqa kelgende, Pëtrus:
– I Rebbim, putumni siz yusingiz qandaq bolghini?! – dëdi.
7 Hezriti Eysa uninggha:
– Nëme qiliwatqinimni hazir chüshenmeysen, lëkin këyin chüshinisen, – dëdi.
8 – Men putumni hergiz sizge yughuzmaymen! – dëdi Pëtrus.
– Putungni yumisam, sen men bilen birge bolalmaysen, – dëgen jawabni qayturdi hezriti Eysa.
9 Simun Pëtrus:
– I Rebbim, undaqta putlirimnila emes, qollirimnimu, bëshimnimu yughaysiz! – dëdi.
10 Hezriti Eysa uninggha:
– Yuyunup bolghan ademning qayta yuyunushining hajiti yoq. Peqet putlirini yusila, pütün ezasi pak bolidu. Silermu gunahliringlardin pak, lëkin hemminglar emes, – dëdi.
11 (Hezriti Eysa özini kimning tutup bëridighanliqini biletti. Shuning üchün, u hemmisiningla pak emeslikini dëgenidi.) 12 Hezriti Eysa ularning putlirini yuyup bolghandin këyin, tonini kiyip yene dastixangha olturdi we ulargha mundaq dëdi:
– Siler nëme qilghanliqimni chüshendinglarmu? 13 Siler mëni “Rebbim” we “ustazim” deysiler. Rast ëytisiler, emeliyettimu shundaq. 14 Men Rebbinglar we ustazinglar turuqluq putliringlarni yughandikin, silermu bir-biringlarning putlirini yuyushunglar kërek. 15 Bu silerningmu manga oxshash bashqilargha xizmet qilishinglar üchün körsetken ülgemdur. 16 Bilip qoyunglarki, qul xojayinidin üstün turmaydu, elchimu özini ewetküchidin üstün turmaydu. 17 Bu ishlarni bilgenikensiler, silermu shundaq qilsanglar, neqeder bextliksiler!
Hezriti Eysaning satqunluqqa uchrishini aldin ëytishi
18 “Siler gunahliringlardin pak” dëgen sözüm hemminglargha qaritilghan emes. Men tallighanlirimni bilimen, lëkin muqeddes yazmilarda aldin ëytilghan: “Men bilen hemdastixan bolup, nënimni yëgen dostum mendin yüz örüdi!” dëgen bu söz emelge ashurulushi kërek. 19 Silerge bu ish yüz bërishtin awwal ëytip qoyayki, u ishlar yüz bergende mëning “menggü bar bolghuchi” ikenlikimge ishinisiler. 20 Yene shuni bilip qoyunglarki, men ewetken herqandaq bir kishini qobul qilghanlar mëni qobul qilghan bolidu. Mëni qobul qilghanlar bolsa mëni ewetküchi Xudani qobul qilghan bolidu.
21 Hezriti Eysa bu sözlerni qilghandin këyin, qattiq azablanghan halda ochuqini ëytti:
– Bilip qoyunglarki, aranglarda bireylen manga satqunluq qilidu!
22 Shagirtlar kimni dewatqanliqini chüshenmey, bir-birige qarashti. 23 Hezriti Eysa intayin yaxshi köridu dep qaralghan shagirt uning yënida yanpashlap yatatti. 24 Simun Pëtrus uninggha hezriti Eysadin kimni dëmekchi bolghanliqini sorap bëqishni isharet qildi.
25 Shunga, u hezriti Eysagha yëqin këlip, töwen awazda:
– I Rebbim, sizge satqunluq qilidighan kim? – dep soridi.
26 Hezriti Eysa:
– Bir chishlem nanni ashqa tögürüp kimge sunsam, shu, – dep jawab berdi. Këyin, u nanni ashqa tögürüp, Simunning oghli Yehuda Ishqariyotqa sundi. 27 Yehuda nanni ëlishighila ichige Sheytan kirdi.
– Qilidighiningni chapsan qil, – dëdi hezriti Eysa uninggha.
28 Dastixanda olturghanlarning hëchqaysisi hezriti Eysaning Yehudagha bu sözlerni nëme üchün qilghanliqini chüshenmidi. 29 Ularning ortaq puli Yehudada bolghanliqtin, beziler hezriti Eysa uninggha: “Hëytliq nersilerni ëlip kel” yaki “kembeghellerge bir nerse ber” dëmekchi bolsa kërek, dep oylashti.
30 Yehuda nanni ëlipla tashqirigha chiqip ketti. Bu chagh këche idi.
Yëngi emr
31 Yehuda tashqirigha chiqip ketkendin këyin, hezriti Eysa mundaq dëdi:
– Emdi Insan’oghlining shan-sheripi körünidighan waqit-sa’et yëtip keldi. U arqiliq Xudaning shan-sheripimu ayan bolidu. 32 Xudaning shan-sheripi u arqiliq ayan bolghaniken, Xuda özimu Insan’oghlining shan-sheripini derhal ayan qilidu. 33 Balilirim, mëning emdi siler bilen bille bolidighan waqtim az qaldi. Këyin, siler mëni izdeysiler, lëkin Yehudiy aqsaqallirigha ëytqinimdek silergimu ëytimenki, men baridighan yerge siler baralmaysiler. 34 Hazir silerge yëngi bir emr bërimen. “Bir-biringlargha mëhir-muhebbet körsitinglar. Silerni söyginimdek, silermu bir-biringlarni söyünglar.” 35 Bir-biringlargha mëhir-muhebbitinglar bolsa, hemmeylen silerning mëning shagirtlirim ikenlikinglarni tonuydu.
Hezriti Eysaning Pëtrusning tanidighanliqini ëytishi
36 Simun Pëtrus hezriti Eysadin:
– I Rebbim, qeyerge barisiz? – dep soridi.
– Men këtidighan yerge hazirche egiship baralmaysen, lëkin këyin barisen, – dep jawab berdi hezriti Eysa.
37 Pëtrus uninggha:
– I Rebbim, nëme üchün hazir sizning keyningizdin baralmaymen? Siz üchün jënim pida! – dëdi.
38 Hezriti Eysa mundaq dëdi:
– Men üchün rasttinla jëning pidamu? Bilip qoyghinki, xoraz chillashtin burun, sen mendin üch qëtim tanisen!
14 Hezriti Eysa – yol, heqiqet we hayatliq
1 Hezriti Eysa shagirtlirigha yene mundaq dëdi:
– Könglünglarni bi’aram qilmanglar! Xudagha ishininglar, mangimu ishininglar. 2 Xuda’atamning dergahida nurghun öy-makanlar bar. Undaq bolmisa, buni silerge ëytip yürmigen bolattim. Men herbiringlargha orun teyyarlash üchün, shu yerge këtip barimen. 3 Men teyyarliq qilghili baridighanikenmen, choqum qaytip këlip, silerni men bilen bille ëlip këtimen. Shundaq bolghanda, men qeyerde bolsam, silermu shu yerde bolisiler. 4 Siler mëning qeyerge këtidighanliqimni we u yerge baridighan yolni bilisiler.
5 – I Rebbim, sizning qeyerge këtidighanliqingizni bilmeymiz. Shundaq turuqluq, u yolni qandaq bilimiz? – dëdi Tomas.
6 Hezriti Eysa uninggha:
– Yol, heqiqet we hayatliq özümdurmen. Mëningsiz hëchkim Xuda’atamning yënigha baralmaydu. 7 Eger mëni tonughan bolsanglar, Atamnimu tonughan bolattinglar. Hazirdin bashlap uni tonudunglar hem uni kördünglar, – dëdi.
8 – I Rebbim, Atingizni körsitip qoysingizla, razi bolattuq, – dëdi Filip.
9 – Filip, – dëdi hezriti Eysa, – siler bilen birge bolghinimgha talay waqit boldi, mëni tëxiche tonumidingmu? Mëni körgen kishi Atam Xudani körgen bolidu. Shundaq turuqluq, sen nëmishqa yene: “Bizge Atingizni körsiting” deysen? 10 Men Atamda, atam mende ikenlikige ishenmemsen? Silerge ëytqan sözlirimni özlükümdin ëytqinim yoq, belki mëning Atam ëytqan. U mende turup xizmetlirini qiliwatidu. 11 “Men Atamda, Atam mende” dëginimge ishininglar. Hëchbolmighanda, mëning qilghanlirimdin manga ishininglar.
12 Bilip qoyunglarki, manga ishengen kishi mëning emeliyitimdek qilalaydu. Mundaq kishi buningdinmu ulugh ishlarni qilidu, chünki men Atamning yënigha qaytip këtimen. 13 Mëning namim bilen nëmini tilisenglar, öz Atamning ulughluqi men arqiliq ayan bolsun üchün, tilekliringlarni ijabet qilimen. 14 Mëning namim bilen nëme tilisenglar, men silerge shuni bërimen.
Hezriti Eysaning Muqeddes Rohni ewetishke wede bërishi
15 Hezriti Eysa shagirtlirigha yene mundaq dëdi:
– Mëni söysenglar, emrlirimge emel qilisiler. 16 Menmu Xuda’atamdin silerge bashqa bir yardemchi ata qilishni tileymen. U siler bilen menggü birge turidu. 17 U bolsimu heqiqetke bashlighuchi – Muqeddes Rohtur. Uni bu dunyaning ademliri qobul qilalmaydu, chünki uni körmeydu, tonumaydu. Biraq, siler uni tonuysiler, chünki u da’im siler bilen bille turidu hem silerde yashimaqchi.
18 Men silerdin ayrilghanda, silerni yëtim qaldurmaymen. Silerning yëninglargha yene qaytip këlimen. 19 Az waqittin këyin, bu dunyaning ademliri mëni körmeydu, lëkin siler körisiler. Men hayat bolghanliqim üchün, silermu hayat bolisiler. 20 Shu waqit kelgende bilisilerki, men Atamda bolimen, siler mende bolisiler, menmu hem silerde bolimen. 21 Kim emrlirimni qobul qilip, uninggha emel qilsa, mëni söyidighan kishi shu bolidu. Mëni söyidighan kishini Atammu söyidu, menmu uni söyimen we özümni uninggha ayan qilimen.
22 Yehuda isimlik bashqa bir shagirt (Yehuda Ishqariyot emes) hezriti Eysadin:
– I Rebbim, nëme üchün özingizni bu dunyaning ademlirige ayan qilmay, bizgila ayan qilisiz? – dep soridi.
23 Hezriti Eysa uninggha mundaq jawab qayturdi:
– Mëni söyidighan kishi dëginimni qilidu, Atammu uni söyidu. Atam bilen ikkimiz mundaq kishining yënigha bërip, uning bilen bille makan qurimiz. 24 Mëni söymeydighan kishi dëginimni qilmaydu. Siler anglawatqan sözler mëning emes, belki mëni ewetken Atamningkidur. 25 Men siler bilen bille boluwatqan chëghimda, silerge bularni dëdim. 26 Lëkin, Atam mëning namim bilen ewetidighan yardemchi, yeni özining Muqeddes Rohi silerge hemmini ögitidu hem mëning ëytqan hemme sözlirimni ësinglargha salidu.
27 Silerge amanliq qaldurimen, öz amanliqimni silerge teqdim qilimen. Mëning silerge teqdim qilghinim bu dunyaning ademlirining silerge berginige oxshimaydu. Könglünglarni bi’aram qilmanglar, qorqmanglar.
28 Siler mëning: “Men silerdin ayrilip këtimen, këyin silerning yëninglargha qaytip këlimen” dëgen sözümni anglidinglar. Mëni söysenglar, Atamning yënigha këtidighanliqim üchün xushal bolattinglar. Chünki, Atam mendin ulughdur. 29 Silerni bu ishlar yüz bergende manga ishensun dep, bularni silerdin ayrilishtin burun ëyttim. 30 Siler bilen sözlishidighan waqit köp qalmidi. Chünki bu dunyaning hökümdari – Sheytan këlish aldida turidu. Uning mëni bësip chüshküdek qudriti esla yoqtur. 31 Lëkin, bu dunyaning ademliri mëning Atamni söyidighanliqimni bilsun dep, Atam manga emr qilghan ishni emelge ashurimen. Turunglar, bu jaydin këteyli.
15 Hezriti Eysa – üzüm tëlidur
1 Hezriti Eysa shagirtlirigha mundaq dëdi:
– Heqiqiy “üzüm tëli” özümdurmen, Atam Xuda bolsa baghwendur. 2 Baghwen mendiki mëwe bermeydighan herbir shaxni kësip tashlaydu. Mëwe bergenlirini bolsa tëximu köp mëwe bersun dep, putap turidu. 3 Siler putalghan shaxlargha oxshash bolup, men silerge yetküzgen sözler arqiliq alliburun pak boldunglar. 4 Siler mende bolunglar. Menmu silerde bolimen. Shax talda bolmay turup özlükidin mëwe bërelmeydighinidek, silermu mende bolmisanglar, mëwe bërelmeysiler.
5 “Üzüm tëli” özümdurmen. Siler bolsanglar shaxlirisiler. Kim mende bolsa, menmu uningda bolimen. Shundaq bolghanda, u köp mëwe bëridu. Chünki, Xuda yaqturidighan herqandaq ishni mensiz qilalmaysiler. 6 Mende bolmighan kishi këreksiz shaxlargha oxshash tashliwëtilip, qurup këtidu. Bundaq shaxlar yighip otqa tashlinidu.
7 Siler mende bolsanglar we sözlirim silerde saqlansa, nëmini telep qilsanglar, shuninggha ërishisiler. 8 Siler köp mëwe bërishinglar arqiliq mëning shagirtlirim ikenlikinglarni ispatlaysiler. Bu, Atamgha shan-sherep ëlip këlidu. 9 Atam mëni söyginidek, menmu silerni söydüm, mëning mëhir-muhebbitimde bolunglar. 10 Eger emrlirimge emel qilsanglar, xuddi men Atamning emrlirige emel qilghan we hemishe uning mëhir-muhebbitide bolghinimdek, silermu hemishe mëning mëhir-muhebbitimde bolisiler.
11 Bularni silerge xushalliqimdin behrimen bolsun we xushalliqi tolup tashsun, dep ëyttim. 12 Mëning emrim shuki, men silerge mëhir-muhebbet körsetkendek, silermu bir-biringlargha mëhir-muhebbet körsitinglar. 13 Öz dostliri üchün jënini pida qilishtin chongqur mëhir-muhebbet yoqtur. 14 Silerge buyrughan emrlirimni ada qilsanglar, mëning dostlirim bolisiler. 15 Emdi silerni “chakar” dëmeymen. Chünki, chakar xojayinining nëme qilidighanliqini bilmeydu. Uning ornigha silerni “dost” deymen, chünki Atamdin anglighanlirimning hemmisini silerge yetküzdüm. 16 Siler mëni tallighininglar yoq, eksiche men silerni tallidim. Men silerni mëwe bersun hemde mëwiliringlar menggü saqlansun, dep teyinlidim. Mushundaq mëwe bergininglarda, mëning namim bilen Atamdin nëme tilisenglar, Atam shuni bëridu. 17 Silerge shuni emr qilimenki, bir-biringlargha mëhir-muhebbet körsitinglar.
Ademlerning hezriti Eysagha bolghan nepriti
18 – Bu dunyaning ademliri silerdin nepretlense, silerdin awwal mendin nepretlengenlikini bilinglar. 19 Silermu bu dunyaning ademliridin bolghan bolsanglar, bu dunyaning ademliri silerni özining dep, söygen bolatti. Biraq, men silerni bu paniy dunyadin ayrip tallighanliqim üchün, emdi bu dunyagha mensup emessiler. Shuning üchün, bu dunyaning ademliri silerdin nepretlinidu. 20 Men silerge ëytqan sözni ësinglarda tutunglar: “Qul xojayinidin üstün turmaydu.” Manga ziyankeshlik qilghanlar silergimu ziyankeshlik qilidu. Mëning sözümge emel qilghanlar silerningkigimu emel qilidu.
21 Mëning namim sewebidin ular silerge ziyankeshlik qilidu, chünki ular mëni ewetküchini tonumaydu. 22 Eger men këlip ulargha telim bermigen bolsam, ularning gunahliri gunah dep qaralmaytti. Lëkin, hazir ular öz qilmishlirining yaman ikenlikini bilmiduq, dëyelmeydu. 23 Ularning mendin nepretlengenliki Atamdinmu nepretlengenliki bolidu. 24 Men ularning arisida bashqa hëchkim qilip baqmighan ishlarni qilmighan bolsam, ularning gunahliri gunah dep qaralmaytti. Emeliyette, ular mëning qilghan ishlirimni körgen, shundaqtimu yene mendin we Atamdin nepretlendi. 25 Lëkin buning bilen, muqeddes yazmilarda yëzilghan: “Hëchqandaq sewebsizla mendin nepretlendi” dëgen söz emelge ashuruldi.
26 Men silerge Atamning yënidin yardemchi, yeni heqiqetke bashlighuchi – Muqeddes Rohni ewetimen. U Atamning yënidin këlip, manga guwahliq bëridu. 27 Silermu manga guwahliq bërisiler, chünki siler bashtin tartip men bilen bille boldunglar.
16 Ëtiqadinglar tewrenmisun!
1 – Bularni silerge ëtiqadini tashlap qoymisun, dep ëyttim. 2 Siler ibadetxana jama’etchilikinglardin qoghlap chiqiriwëtilisiler hemde shundaq bir waqit-sa’etler këliduki, silerni öltüridighanlar özlirini Xudagha xizmet qiliwatimen, dep hësablaydu. 3 Ular bularni ya Atamni, ya mëni tonumighanliqi üchün qilidu. 4 Shuning üchün ëytimenki, ular silerge ziyankeshlik qilghanda, mëning agahlandurghanliqimni ësinglargha keltürünglar.
Xudaning Muqeddes Rohining wezipisi
– Men deslepte bularni silerge ëytmidim, chünki siler bilen bille idim. 5 Lëkin, emdi mëni ewetküchining yënigha qaytip këtimen. Shundaq bolsimu, aranglardin hëchkim mendin: “Nege këtisiz?” dep sorimaywatidu. 6 Buning ornigha, silerge bularni ëytqanliqim üchün, qelbinglar hesret bilen toldi. 7 Bilip qoyunglarki, mëning këtishim silerge paydiliq. Ketmisem, silerge yardemchi kelmeydu. Emma ketsem, uni silerge ewetimen. 8 U kelgende, bu dunyadiki kishilerni özlirining gunahkar ikenlikige, mëning heqqaniyliqimgha we axirqi zamandiki so’al-soraqning bolidighanliqigha qayil qilidu. 9 Ular gunahkar ikenlikige qayil bolidu. Chünki, ular manga ëtiqad qilmidi. 10 Ular mëning heqqaniyliqimgha qayil bolidu. Chünki, men heqqaniymen hem shunga Atamning yënigha qaytishqa layiqturmen. Shundaq qilip, siler mëni körelmeysiler. 11 Ular axirqi zamandiki so’al-soraqning choqum bolidighanliqigha qayil bolidu. Chünki, Xuda bu dunyaning hökümdari bolghan Sheytanni soraqqa tartti.
12 Silerge ëytidighan yene köp sözlirim bar idi. Biraq, siler uninggha berdashliq bërelmeysiler. 13 Lëkin, heqiqetke bashlighuchi – Muqeddes Roh kelgende, silerge barliq heqiqetni ögitidu. U özlükidin sözlimeydu; eksiche, Atam ikkimizning sözlirini anglighandin këyin sözleydu we kelgüside bolidighan ishlarni silerge yetküzidu. 14 U mende bar bolghanni silerge yetküzüp, mëning ulughluqumni ayan qilidu. 15 Atamda bar bolghanning hemmisi hem mëningdur. Shuning üchün, Muqeddes Roh mende bar bolghanni silerge yetküzidu, dep ëyttim.
Ghem-qayghuliringlar xushalliqqa aylinidu
16 – Az waqittin këyin, mëni körmeysiler. Yene bir’az waqit ötkendin këyin, mëni qayta körisiler.
17 Shagirtlarning beziliri bir-birige:
– Bu qandaq gep? U bizge: “Az waqittin këyin, mëni körmeysiler. Yene bir’az waqit ötkendin këyin, mëni qayta körisiler” deydu. U yene: “Chünki, men Atamning yënigha këtimen” deydu. 18 “Az waqittin këyin” dëgen sözining menisi zadi nëmidu! Uning nëmilerni dewatqanlirini bilelmiduq, – dëyishti.
19 Hezriti Eysa ularning sorimaqchi bolghan so’alini bilip, mundaq dëdi:
– Mëning “az waqittin këyin, mëni körmeysiler. Yene bir’az waqit ötkendin këyin, mëni körisiler” dëginimning menisini bir-biringlardin sorawatamsiler? 20 Bilip qoyunglarki, siler yigha-zar qilip qayghurisiler, lëkin bu dunyaning ademliri xushal bolushup këtidu. Siler bolsanglar, qayghurisiler, lëkin qayghuliringlar xushalliqqa aylinidu. 21 Ayal tughutta azablinidu, chünki uning azab-oqubetlik waqit-sa’iti yëtip kelgen. Lëkin, bowiqi tughulup bolghandin këyin, bir perzentning dunyagha kelgenlikining xushalliqi bilen, tartqan azabini untup qalidu. 22 Shuninggha oxshash, silermu hazir azabliniwatisiler, lëkin men siler bilen qayta körüshimen. Shu chaghda, qelbinglar xushalliqqa chömidu. Xushalliqinglarni hëchkim silerdin tartiwalalmaydu. 23 Bilip qoyunglarki, shu waqit kelgende, mendin hëch nerse sorishinglarning hajiti yoq. Chünki, mëning namim bilen Atamning özidin nëmini tilisenglar, u shuni bëridu. 24 Hazirghiche mëning namim bilen hëchnëme tilimidinglar. Emdi tilenglar, ërishisiler. Buning bilen, xushalliqinglar tolup tashsun.
Bu dunya üstidin ghelibe qilish
25 – Silerge bularni temsiller bilen bildürdum. Biraq, shundaq bir waqit këliduki, u chaghda temsiller bilen sözlimeymen, Atam toghruluq ochuq ëytimen. 26 Shu künler kelgende, tilekliringlarni mëning namim bilen tileysiler. Men siler üchün Atamdin telep qilimen, dëmekchi emesmen. 27 Buning sewebi, Atam özimu silerni söyidu. Chünki, siler mëni söyisiler we mëni Atamning ewetkenlikige ishendinglar.
28 Men Atamning yënidin bu dunyagha keldim. Emdi bu dunyadin Atamning yënigha këtimen.
29 Shagirtliri:
– Emdi temsil keltürmey, ochuq ëyttingiz! 30 Biz sizning hemmini bilidighanliqingizni emdi chüshenduq. Chünki, biz so’al sorimisaqmu, siz könglimizdikini bilidikensiz. Buningdin sizning Xudaning yënidin kelgenlikingizge ishenduq, – dëyishti.
31 Hezriti Eysa ulargha:
– Hazir ishendinglar, shundaqmu? 32 Mana, shundaq waqit këley dep qaldi, shundaqla këlip qaldiki, hemminglar mëni yalghuz tashlap öz yolliringlargha këtisiler. Biraq, men yalghuz qalmaymen, chünki Atam men bilen billidur. 33 Bularni silerge men arqiliq amanliq tapsun, dep ëyttim. Bu dunyaning ademliri silerni azab-oqubetke salidu. Emma, gheyretlik bolunglar! Chünki, men bu dunya üstidin ghelibe qildim!
17 Hezriti Eysaning shagirtlirigha du’a qilishi
1 Hezriti Eysa bu sözlerni qilghandin këyin, közlirini ershke tikip mundaq du’a qildi:
– I Ata, mëning waqit-sa’itim yëtip keldi. Sen Oghlungning ulughluqini ayan qilghin. Buning bilen Oghlungmu ulughluqungni ayan qilsun. 2 Chünki, sen uninggha pütkül insaniyettin üstün hoquq ata qilding. Buning bilen, u sen uninggha bergen ademlerning hemmisige menggülük hayat ata qilsun. 3 Menggülük hayat bolsa heqiqiy birdinbir Xuda – sëni we sen ewetken Eysa Mesihni tonushtur. 4 Men sen manga buyrughan hemme ishlarni orundash bilen sëning ulughluqungni yer yüzide ayan qildim. 5 I Ata, sëning yëninggha qaytqinimda, dunya apiride bolushtin burun biz behrimen bolghan ulughluqtin mëni qayta behrimen qilghaysen.
6 Sen bu dunyadin manga tallap bergenlerge sëni ayan qildim. Ular sëningki idi. Ularni manga berding, ular sëning sözüngge emel qildi. 7 Ular sen manga bergen hemme nersilerning sëningdin kelgenlikini emdi bildi. 8 Chünki, sen manga qilghan sözlerni ulargha yetküzdüm, ularmu qobul qildi. Sendin kelgenlikimni heq dep bilip yetti hemde mëni ewetkenlikinggimu ishendi. 9 Bulargha du’a qilimen. Bu dunyaning ademlirige emes, belki sen manga bergen ademlerge du’a qilimen. Chünki ular sëningkidur. 10 Mëningki sëningkidur. Sëningki bolsa mëningkidur. Mëning ulughluqum ular arqiliq ayan boldi.
11 Men emdi ayrilish aldida turimen. Ularni bu dunyada qaldurup, sëning yëninggha këtiwatimen. I muqeddes Ata, ularning sanga bolghan sadiqliqini saqlighin. Biz ikkimiz bir bolghandek, ularmu bir bolsun. 12 Men ular bilen bille bolghan waqtimda, ularning sanga bolghan sadiqliqini saqlidim hem qoghdidim. Ularning ichide halaket yoligha mangghan kishidin bashqa birimu yoqalmidi. Muqeddes yazmilardiki manga satqunluq qilidighan kishi toghruluq ëytilghanlarning emelge ashurulushi üchün, mushundaq boldi. 13 Mana emdi sëning yëninggha këtimen. Ularning qelbide mëning xushalliqim tolup tashsun dep, bu sözlerni dunyadiki waqtimda sözlidim, 14 sözliringni yetküzdüm. Bu dunyaning ademliri ulardin nepretlendi, chünki men bu dunyagha mensup bolmighinimdek, ularmu bu dunyagha mensup emestur. 15 Ularni bu dunyadin ayriwet dep emes, belki Sheytandin saqla, dep tileymen. 16 Men bu dunyagha mensup bolmighinimdek, ularmu bu dunyagha mensup emestur. 17 Ularni heqiqiting arqiliq özüngge atighuzghaysen, chünki sëning sözliring heqtur. 18 Sen mëni dunyagha ewetkiningdek, menmu ularni dunyagha ewettim. 19 Ularmu özlirini heqiqiy atisun dep, özümni sanga ataymen.
20 Men ular üchünla emes, yene ularning yetküzidighan sözlirini anglap, manga ëtiqad qilidighanlar üchünmu du’a qilimen. 21 Ularning hemmisi bir bolsun. I Ata, sen mende, men sende bolghandek, ularmu bizde bolsun. Shu arqiliq, bu dunyaning ademliri mëni sëning ewetkenlikingge ishensun, dep du’a qilimen. 22 Biz ikkimiz bir bolghandek, ularmu bir bolsun dep, sen manga bergen ulughluqni ulargha ata qildim. 23 Men ularda, sen mende; bu ularning ittipaqliqining mukemmellishishi üchündur. Bu dunyaning ademliri shu arqiliq mëni ewetkenlikingni hem mëni söyginingdek manga ëtiqad qilghanlarnimu söyidighanliqingni bilsun.
24 I Ata, sen manga bergen kishilerning hemmisining men bilen bir yerde bolushini hem ularning ulughluqumni körüshini arzu qilimen. Bu, dunya apiride bolushtin burun, mëni söygenliking üchün manga bergen ulughluqtur. 25 I adil Ata, bu dunyaning ademliri sëni tonumaydu, emma men sëni tonuymen. Shagirtlirimmu mëni sëning ewetkenlikingni bilidu. 26 Men sëni ulargha ayan qildim, yene dawamliq ayan qilimen. Buning bilen, manga bolghan mëhir-muhebbiting ularda bolsun, hem menmu ularda bolay.
18 Hezriti Eysaning tutqun qilinishi
1 Hezriti Eysa bu du’ani qilghandin këyin, shagirtliri bilen bille tashqirigha chiqip, Yërusalëmning sirtidiki Kidron wadisining u qëtigha ötti. U yerde bir baghche bar idi. Hezriti Eysa bilen shagirtliri u baghchige kirdi. 2 Uninggha satqunluq qilidighan Yehudamu u yerni biletti, chünki hezriti Eysa shagirtliri bilen pat-pat u yerde jem bolatti. 3 Shundaq qilip, Yehuda bir qisim Rim leshkerliri bilen aliy rohaniylar we Perisiyler ewetken ibadetxana qarawullirini bashlap bu yerge keldi. Ularning qollirida panus, mesh’el we qorallar bar idi. 4 Hezriti Eysa bëshigha këlidighanlarning hemmisini bilip, ularning aldigha chiqip:
– Kimni izdeysiler? – dep soridi.
5 – Nasirelik Eysani, – dep jawab bërishti ular.
Hezriti Eysa ulargha:
– Mana men shu, – dëdi.
Uninggha satqunluq qilghan Yehudamu ularning qatarida turatti. 6 Hezriti Eysa: “Mana men shu” dëyishigila, ular arqilirigha yënip yerge yiqilishti. 7 Hezriti Eysa ulardin yene bir qëtim:
– Kimni izdeysiler? – dep soridi.
– Nasirelik Eysani, – dëyishti ular.
8 – Silerge ëyttimghu, mana men shu. Eger mënila izdigen bolsanglar, bularni tutmanglar, – dëdi hezriti Eysa.
9 Buning bilen, özining: “Ata, sen manga bergenlerdin hëchqaysisini yoqatmidim” dëgen sözi emeliyette ispatlandi.
10 Simun Pëtrus yënidiki qilichni qoligha ëlip, bash rohaniyning Malkus isimlik chakirigha urdi. Qilich chakarning ong quliqigha tëgip, uni shilip chüshürüwetti. 11 Hezriti Eysa Pëtrusqa:
– Qilichni ghilipinggha sal! Mëni Atam emr qilghan bu azab qedihini ichmeydu demsen? – dëdi.
Hezriti Eysaning Hannanning aldigha ëlip bërilishi
12 Shuning bilen, leshker topi bilen qomandani hem Yehudiylar ewetken ibadetxana qarawulliri hezriti Eysani tutup baghlashti. 13 Andin, uni aldi bilen shu yili bash rohaniy bolup turghan Qayapaning qëynatisi Hannanning aldigha ëlip bërishti. 14 Burun Yehudiy aqsaqallirigha: “Pütün xelqning halak bolushidin saqlinish üchün, birla ademning ölüshi ewzel” dëgen kishi del shu Qayapa idi.
Pëtrusning hezriti Eysadin tënishi
15 Simun Pëtrus bilen yene bir shagirt hezriti Eysaning keynidin egiship mangghanidi. U shagirt bash rohaniyning tonushi bolghanliqi üchün, hezriti Eysa bilen bash rohaniyning hoylisigha kirelidi. 16 Simun Pëtrus bolsa tashqirida, derwazining yënida qaldi. Shunga, bash rohaniyning tonushi bolghan shagirt tashqirigha chiqip, derwaziwen qiz bilen sözliship, Pëtrusni ichkirige bashlap kirdi. 17 Derwaziwen qiz Pëtrustin:
– Sizmu Eysaning shagirtliridin emesmu? – dep soridi.
– Yaq, men emes, – dëdi Pëtrus.
18 Hawa soghuq bolghanliqi üchün, bash rohaniyning chakarliri we ibadetxana qarawulliri yaghach kömürdin yëqilghan gülxanning chöriside issinip turushatti. Pëtrusmu ularning yënida turup otqa qaqlandi.
Bash rohaniyning hezriti Eysani soraq qilishi
19 Bash rohaniy hezriti Eysadin shagirtlirini we uning telim bërishi bilen munasiwetlik so’allarni soridi. 20 Hezriti Eysa uninggha mundaq jawab berdi:
– Men sözlirimni hemme ademlerge ashkara sözlidim, Yehudiylar yighilidighan yerlik ibadetxanilarda we merkiziy ibadetxanida da’im telim berdim. Hëchqandaq mexpiy söz qilmidim. 21 Bularni nëmishqa mendin soraysiz? Sözlirimni anglighanlardin sorang, ular nëme dëgenlikimni bilidu.
22 Hezriti Eysa bu sözlerni qilghanda, yënida turghan ibadetxana qarawulliridin biri uni bir kachat urup:
– Bash rohaniygha mushundaq jawab qayturamsen? – dëdi.
23 – Eger xata gep qilghan bolsam, buni köpchilikning aldida körset. Emma, ëytqanlirim toghra tursa, mëni nëme üchün urisen? – dëdi hezriti Eysa uninggha.
24 Buning bilen, Hannan uni baghlaqliq pëti bash rohaniy Qayapagha yollidi.
Pëtrusning hezriti Eysadin qayta-qayta tënishi
25 Simun Pëtrus otning aldida issinip turuwatqanda, bashqilar:
– Senmu Eysaning shagirtliridin emesmu? – dëyishti.
– Yaq, men emes, – dep tandi Pëtrus.
26 U yerde bash rohaniyning chakarliridin biri, yeni Pëtrus quliqini chëpip tashlighan ademning tughqinimu bar idi. U Pëtrusqa:
– Baghchide sëni Eysa bilen bille kördümghu! – dëdi.
27 Pëtrus yene tandi. Del shu chaghda, xoraz chillidi.
Hezriti Eysaning waliy Pilatus aldida soraq qilinishi
28 Tang yorughanda, hezriti Eysa Qayapaning yënidin Rimliq waliy Pilatusning ordisigha ëlip këlindi. Uni ëlip kelgen Yehudiy aqsaqalliri bolsa özimizning ëtiqadini bulghiwalmayli dep, ordigha kirmey, sirtta saqlap turatti. Bolmisa Ötüp Këtish hëytining dastixinigha jem bolalmaytti.
29 Shunga, waliy Pilatus tashqirigha chiqip, ularning aldigha këlip:
– Bu ademning üstidin nëme ish toghruluq erz qilisiler? – dep soridi.
30 Ular:
– Bu adem yaman ish qilmighan bolsa, uni sizge tapshurmighan bolattuq, – dep jawab bërishti.
31 – Uni özünglar ëlip këtip, öz qanununglar boyiche soranglar, – dëdi waliy Pilatus ulargha.
Ular:
– Bizning ölüm jazasi bërish hoquqimiz yoq tursa, – dëyishti.
32 Hezriti Eysaning özining qandaq ölidighanliqi toghrisidiki aldin ëytqinining emelge ashurulushi üchün, bu ishlar yüz berdi.
33 Waliy Pilatus yene ordisigha kirip, hezriti Eysani chaqirtip, uningdin:
– Sen Yehudiylarning padishahimu? – dep soridi.
34 Hezriti Eysa uninggha:
– Bu so’alni özingiz qoyuwatamsiz yaki bashqilar men toghruluq sizge shundaq ëytqanmu? – dëdi.
35 – Men ya Yehudiy bolmisam mundaq so’allarni soraydighan! Sëni manga tapshurghanlar öz xelqing we aliy rohaniylarghu! Nëme jinayet ötküzgeniding? – dëdi waliy Pilatus.
36 – Mëning padishahliqim bu dunyagha mensup emes. Eger mensup bolsidi, shagirtlirim mëning Yehudiylargha tapshurulmasliqim üchün jeng qilghan bolatti. Halbuki, mëning padishahliqim bu dunyadiki padishahliqqa oxshimaydu, – dëdi hezriti Eysa.
37 – Dëmek sen bir padishah, shundaqmu? – dëdi waliy Pilatus.
– Ëytqiningizdek, men padishah, men heqiqetke guwahliq bërish üchün dunyagha keldim, heqiqette turidighan kishiler mëning sözlirimni anglaydu, – dëdi hezriti Eysa.
38 Waliy Pilatus uningdin:
– “Heqiqet” dëgen nëme? – dep soridi.
Waliy Pilatus bundaq dep sorighandin këyin, yene tashqirigha chiqip Yehudiylargha:
– Men uningdin hëchqandaq jinayet tapalmidim. 39 Lëkin, silerning her yili Ötüp Këtish hëytida Yehudiy mehbuslardin birni qoyup bërishni telep qilish aditinglar bar. Shunga, eger xalisanglar, bu “Yehudiylarning padishahi”ni qoyup bërey? – dëdi.
40 Ular yene:
– Bu ademni emes, Barabbasni qoyup bëring! – dep chuqan sëlishti. (Barabbas bir qaraqchi idi.)
19 Hezriti Eysaning ölümge höküm qilinishi
1 Buning bilen, waliy Pilatus hezriti Eysani qamchilatti. 2 Leshkerler tiken shaxlirini örüp, bir taj yasap, hezriti Eysaning bëshigha kiydürüshti. Andin, uninggha shahane sösün renglik ton kiydürüshti. 3 Ular yene uning aldigha këliship:
– Yashisun Yehudiylarning “padishahi”! – dep mesxire qiliship, uni kachatlashti.
4 Waliy Pilatus yene ordisidin chiqip, xalayiqqa:
– Diqqet! Uningdin hëchqandaq jinayet tapalmighanliqimni bilishinglar üchün, uni silerning aldinglargha ëlip chiqimen, – dëdi.
5 Buning bilen, hezriti Eysa bëshidiki tikenlik taj we uchisidiki sösün renglik ton bilen tashqirigha ëlip chiqildi. Waliy Pilatus ulargha:
– Mana, u adem! – dëdi.
6 Aliy rohaniylar we ibadetxana qarawulliri hezriti Eysani körüp:
– Uni krëstke mixliting, krëstke mixliting! – dep warqirashti.
– Uni özünglar mixlanglar! Men uningdin hëchqandaq jinayet tapalmidim! – dëdi Pilatus.
7 Yehudiylar mundaq dëyishti:
– Bizde shundaq bir qanun bar. Shu qanungha asasen, u özini Xudaning Oghli dep atighanliqi üchün, öltürülüshke tëgishlik.
8 Waliy Pilatus bu sözni anglap tëximu qorqup, 9 yene ordisigha kirip, hezriti Eysadin:
– Sen zadi qeyerdin kelgen? – dep soridi.
Hezriti Eysa jawab bermidi.
10 – Sen manga gep qilmamsen? Sëni qoyup bërishke hoququm bolghinidek, krëstke mixlashqimu hoququm barliqini bilmemsen? – dëdi waliy Pilatus.
11 – Sizge ershtin bërilmigen bolsa, manga nisbeten hëchqandaq hoquqingiz bolmighan bolatti. Shuning üchün, mëni sizge tapshurup bergen ademning gunahi tëximu ëghirdur, – dëdi hezriti Eysa.
12 Shuning bilen, Pilatus hezriti Eysani qoyuwetmekchi boldi, lëkin Yehudiylar:
– Bu ademni qoyuwetsingiz, Rim impëratorining dosti bolmighan bolisiz! Kim özini padishah dëse, u kishi impëratorgha qarshi chiqqan bolidu! – dep chuqan sëlishti.
13 Waliy Pilatus bu sözlerni anglap, hezriti Eysani tashqirigha chiqardi we “tash yatquzulghan hoyla” (Aramiy tilida “Ghabbata”) dëgen yerdiki höküm chiqirish ornida olturdi.
14 U küni Ötüp Këtish hëytining harpisi bolup, sa’et on ikkige az qalghanidi. Waliy Pilatus Yehudiylargha:
– Mana bu silerning padishahinglar! – dëdi.
15 – Yoqiting, yoqiting, uni krëstke mixliting! – dep warqirashti Yehudiylar.
– Mëni padishahinglarni krëstke mixlatsun demsiler? – dëdi waliy Pilatus.
Aliy rohaniylar:
– Rim Impëratoridin bashqa padishahimiz yoq! – dep towlashti.
16 Buning bilen, hezriti Eysa waliy Pilatusning buyruqi bilen krëstke mixlinishqa tapshuruldi.
Hezriti Eysaning krëstke mixlinishi
17 Leshkerler hezriti Eysani ëlip mangdi. U öz krëstini dümbisige artip, “Bash Söngek” (Aramiy tilida “Golgota”) dëgen yerge bardi. 18 Ular uni shu yerde krëstke mixlap, krëstni tiklidi. Hezriti Eysaning ikki teripide yene ikki jinayetchi bar bolup, ularmu uning bilen teng mixlandi. Hezriti Eysaning krësti ikki jinayetchining otturisigha tiklengenidi.
19 Waliy Pilatus taxtigha “Nasirelik Eysa – Yehudiylarning padishahi” dep yëzip, krëstke asturup qoydi. 20 Taxtidiki sözler Ibraniyche, Latinche we Grëkche üch xil yëziqta yëzilghanliqi hemde hezriti Eysa mixlanghan yer sheherge yëqin bolghanliqi üchün, nurghun Yehudiylar taxtidiki sözlerni oqughanidi. 21 Shunga, Yehudiylarning aliy rohaniyliri waliy Pilatusqa:
– “Yehudiylarning padishahi” dep yazmang. Özini “men Yehudiylarning padishahi dëgen” dep yëzing, – dëyishti.
22 Biraq, waliy Pilatus ulargha:
– Yazidighinimni yazdim! – dëdi.
23 Leshkerler hezriti Eysani krëstke mixlighandin këyin, uning kiyimlirini ëlip, tötke bölüp, herbiri bir ülüshtin ëlishti. Tonining ichidiki uzun köngleknimu ëlishti. Bu könglek tikilmigen bolup, üstidin astigha bir yürüsh toqulghanidi. 24 Shuning bilen, leshkerler bir-birige:
– Buni yirtmay, chek tartishayli, kimge chiqsa shu alsun, – dëyishti.
Buning bilen, muqeddes yazmilardiki munu sözler emelge ashuruldi.
“Tonumni bölüshti ular,
könglikim üchün tartishti chekler.”
Derweqe, leshkerler shundaq qilishti.
25 Hezriti Eysaning krëstining yënida anisi, anisining singlisi, Klopaning ayali Meryem we Mejdellik Meryemler turatti. 26 Hezriti Eysa anisi bilen özi yaxshi köridighan shagirtining birge turghanliqini körüp, anisigha:
– Ana, bu sizning oghlingiz bolsun, – dëdi.
27 Këyin, shagirtigha:
– Bu sëning anang bolsun, – dëdi.
Shu waqittin ëtibaren, hezriti Eysaning u shagirti Meryemni özining öyide turghuzdi.
Hezriti Eysaning ölümi
28 Hezriti Eysa hemme ishlirining tamamlanghanliqini bildi. Andin:
– Ussidim! – dëdi.
Buning bilen muqeddes yazmilarda yëzilghan sözler emelge ashuruldi.
29 U yerde erzan üzüm sharabi bilen toldurulghan bir küp bar idi. Ular üzüm sharabigha chilanghan bir parche bulutni lëpekgül gholigha baghlap, hezriti Eysaning aghzigha uzatti. 30 Hezriti Eysa üzüm sharabini tëtighandin këyin:
– Tamam boldi! – dëdi-de, bëshini töwen chüshürüp, jan berdi.
Hezriti Eysaning biqinigha neyze sanjilishi
31 U küni Ötüp Këtish hëytining harpisi idi. Bu hëyt dem ëlish künige toghra kelgenidi. Yehudiylar krëstke mixlanghanlarning jesitini dem ëlish künide krëstte qaldurushni toghra tapmaytti. Shunga, Yehudiy aqsaqalliri jesetlerni krësttin ëliwëtish meqsitide, waliy Pilatustin mixlanghanlarning tëzrek ölüshi üchün ularning putlirini chëqiwëtishni telep qildi.
32 Shuning bilen, leshkerler bërip hezriti Eysa bilen bille krëstke mixlanghan hëliqi ikki ademning putlirini chëqiwetti. 33 Lëkin, hezriti Eysagha kelgende, uning alliqachan ölgenlikini kördi, shuning bilen uning putini chaqmidi. 34 Biraq, leshkerlerdin biri uning biqinigha neyzisini sanjiwidi, shu’an qan we su ëqip chiqti.
35 Silerni ishensun dep, buni körgüchi guwahliq berdi. Uning guwahliqi heqtur. Körgüchi özining ëytqanlirining heq ikenlikini bilidu. 36-37 Bu ishlarning hemmisi muqeddes yazmilarda: “Uning bir tal söngikimu sunmaydu” we “ular özliri neyze sanjighan ademge qariship qalidu” dep aldin ëytilghanlarni emelge ashurdi.
Hezriti Eysaning depne qilinishi
38 Bu ishlar yüz bergendin këyin, Aramatiyaliq Yüsüp hezriti Eysani depne qilish üchün, waliy Pilatustin uning jesitini ëlip këtishni telep qildi. (Yüsüp hezriti Eysaning egeshküchisi idi. Lëkin, Yehudiy aqsaqalliridin qorqqinidin buni mexpiy tutatti.) Waliy Pilatus ruxset bergendin këyin, Yüsüp bërip hezriti Eysaning jesitini krësttin chüshürüp ëlip ketti. 39 Burun bir këchisi hezriti Eysaning yënigha kelgen Nikodimmu jesetke chachidighan sebre arilash murmekki dëgen dora-dermandin ottuz nechche kilo ëlip, Yüsüp bilen bille keldi. 40 Ikkiylen hezriti Eysaning jesitini Yehudiylarning depne qilish aditi boyiche dora-dermanlarni chëchip, kendir rext bilen orap këpenlidi. 41 Hezriti Eysa krëstke mixlanghan yerde bir bagh bolup, baghning ichide tëxi hëchkim qoyulmighan yëngi bir öngkür yerlik bar idi. 42 Bu kün hëytning harpisi hem bu yerlik yëqin jayda bolghanliqi sewebidin, ular hezriti Eysani shu yerge depne qildi.
20 Hezriti Eysaning tirilishi
1 Yekshenbe küni tang tëxi yorumighanda, Mejdellik Meryem hezriti Eysaning yerlikige bardi we öngkürning aghzidiki tashning ëliwëtilgenlikini kördi. 2 U yügürgen pëti Simun Pëtrus we hezriti Eysa yaxshi köridighan hëliqi shagirtning yënigha këlip, ulargha:
– Rebbimizni yerlikidin ëliwëtiptu, qeyerge qoyghanliqini bilmiduq! – dëdi.
3 Pëtrus bilen hëliqi shagirt tashqirigha chiqip, yerlikke qarap yol aldi. 4 Ikkiylen bille yügürüshüp mangdi, lëkin hëliqi shagirt Pëtrustin tëz yügürüp, yerlikke birinchi bolup yëtip bardi. 5 U ëngiship ichige qarap, kendir këpenning u yerde yëyiqliq turghanliqini kördi, lëkin ichkirige kirmidi. 6 Keynidin Simun Pëtrus yëtip këlip yerlikke kirdi we u yerde yëyiqliq turghan këpenni kördi. 7 Hezriti Eysaning bëshigha chigilgen yaghliqnimu kördi. Yaghliq këpen bilen bir yerde emes, belki ayrim yerde yögeklik turatti.
8 Andin, yerlikke awwal kelgen shagirtmu yerlikning ichige kirip, ehwalni körüp, hezriti Eysaning tirilgenlikige ishendi. 9 Shundaq bolsimu, ular hezriti Eysaning ölüp qayta tirilishi kërekliki heqqide muqeddes yazmilarda yëzilghan sözlerni tëxiche chüshenmigenidi. 10 Shuningdin këyin, ikkiylen özliri turuwatqan jaygha qaytishti.
Hezriti Eysaning Mejdellik Meryemge körünüshi
11 Meryem bolsa yerlikning sirtida turup yighlawatatti. U yighlap turup yerlikning ichige ëngiship qariwidi, 12 aq kiyim kiygen ikki perishtini kördi. Ularning biri hezriti Eysaning jesiti qoyulghan yerning bash teripide, yene biri ayagh teripide olturatti.
13 Ular Meryemdin:
– Xanim, nëmishqa yighlaysiz? – dep soridi.
– Rebbimni ëlip këtiptu, uni nege qoyghanliqini bilelmeywatimen, – dëdi Meryem.
14 U shu gepni qilipla keynige qariwidi, birining u yerde turghinini kördi. U del hezriti Eysa idi. Lëkin, u hezriti Eysa ikenlikini bilelmidi.
15 – Xanim, nëmishqa yighlaysiz, kimni izdeysiz? – dep soridi hezriti Eysa.
Meryem uni baghwen dep oylap:
– Teqsir, eger uni siz yötkiwetken bolsingiz, qeyerge qoyghanliqingizni ëytip bergeysiz. Men uni ëlip kelsem, – dëdi.
16 – Meryem! – dëdi hezriti Eysa uninggha.
Meryem burulupla, Ibraniy tilida:
– Rabboni! – dëdi. (Bu söz “ustaz” dëgen menide.)
17 – Manga ësilmang! Chünki, men tëxi atamning yënigha qaytip chiqmidim. Bërip qërindashlirimgha ëyting: “Silerningmu Atanglar bolghan Atamning, yeni Xudayinglar bolghan Xudayimning yënigha qaytip chiqimen!” – dëdi hezriti Eysa.
18 Shuning bilen, Mejdellik Meryem shagirtlarning yënigha bërip, ulargha:
– Rebbimizni kördüm! – dëdi. Andin, hezriti Eysaning özige ëytqanlirini ulargha sözlep berdi.
Hezriti Eysaning shagirtlirigha körünüshi
19 Shu yekshenbe küni kechte, shagirtlar jem bolghan yëride Yehudiylardin qorqqanliqidin öyning ishiklirini taqiwetkenidi. Shu peytte, hezriti Eysa ularning arisida peyda bolup, öre turghan halda ulargha:
– Aman bolunglar! – dëdi 20 we arqidinla qolliri we biqinini ulargha körsetti. Shagirtlar Rebbini körginidin qin-qinigha patmay xushal bolushup ketti. 21 Hezriti Eysa ulargha yene:
– Aman bolunglar! Atam mëni ewetkinidek, menmu silerni ewetimen, – dëdi.
22 Bu sözlerni qilip bolghandin këyin, ulargha bir püwlep:
– Xudaning Muqeddes Rohigha muyesser bolunglar. 23 Kimning gunahlirini kechürsenglar, uning gunahliri kechürüm qilinidu! Kimning gunahlirini kechürüm qilmisanglar, uning gunahliri kechürüm qilinmaydu!* Bu, elchilerning kishilerning gunahini kechürüm qilish hoquqi bar, dëgenlik emes. Peqet Xudala gunahni kechürüm qilalaydu. Bu yerde elchilerge hezriti Eysagha ëtiqad qilghanlarning gunahining kechürüm qilinghanliqini jakarlash imtiyazi bërilgenliki sherhlengen. – dëdi.
Hezriti Eysaning Tomasqa körünüshi
24 On ikki shagirttin biri, yeni “Qoshkëzek” dep atilidighan Tomas hezriti Eysa kelgende ularning yënida emes idi. 25 Këyin, ular uninggha:
– Biz Rebbimizni körduq! – dëyishti. Lëkin Tomas:
– Uning qollirida mixning izini körmigüche, mixlarning izigha öz barmiqimni we biqinigha öz qolumni tegküzüp baqmighuche, hergiz ishenmeymen, – dëdi.
26 Bir heptidin këyin, shagirtlar yene shu öyde jem bolghan bolup, Tomasmu ular bilen bille idi. Ishikler taqaqliq bolsimu, hezriti Eysa kirip ularning arisida turup:
– Aman bolunglar! – dëdi. 27 Andin, Tomasqa:
– Barmiqingni bu yerge tegküzüp, qollirimgha qara. Qolungni uzitip, biqinimgha tegküzüp baq. Guman qilmay, manga ishen! – dëdi.
28 – Sen mëning Rebbim hem Xudayimsen! – dëdi Tomas uninggha jawaben.
29 Hezriti Eysa uninggha:
– Mëni körgenliking üchün ishendingmu? Körmey turup ishengenler neqeder bextlik-he! – dëdi.
Bu kitabtin meqset
30 Hezriti Eysa shagirtlirining aldida, bu kitabta yëzilmighan bashqa nurghun möjizilernimu körsetti. 31 Bu xatiriler silerni hezriti Eysaning Qutquzghuchi – Mesih, shundaqla Xudaning Oghli ikenlikige ishensun hem bu arqiliq uninggha baghlinip hayatliqqa ërishsun, dep yëzildi.
*23 21 Hezriti Eysaning yette shagirtigha körünüshi
1 Bu ishlardin këyin, hezriti Eysa Tibëriye kölining boyida shagirtlirigha yene bir qëtim köründi. Bu qëtimqi körünüshning jeryani mundaq boldi: 2 Simun Pëtrus, “Qoshkëzek” dep atilidighan Tomas, Jeliliyidiki Kanaliq Natanyel, Zebediyning oghulliri we bashqa ikki shagirt bille idi. 3 Simun Pëtrus:
– Men bëliq tutqili barimen, – dëdi.
Köpchilik:
– Bizmu sen bilen bille barimiz, – dëyishti.
Ular tashqirigha chiqip, këmige olturdi, lëkin këchiche hëch nerse tutalmidi. 4 Tang atqanda, hezriti Eysa su boyida turatti, biraq shagirtlar uning hezriti Eysa ikenlikini bilmidi. 5 Hezriti Eysa:
– Balilar, silerde bëliq yoqmu? – dep soridi.
– Yoq, – dep jawab berdi ular.
6 – Torni këmining ong teripige tashlanglar, andin tutalaysiler, – dëdi hezriti Eysa.
Ular torni shu yaqqa tashlap, shundaq köp bëliq tuttiki, hetta torni tartip chiqiralmay qaldi. 7 Hezriti Eysaning yaxshi körgen shagirti Pëtrusqa:
– Bu Rebbimizghu! – dëdi.
Simun Pëtrus uning hezriti Eysa ikenlikini anglap, sëliwetken chapinini kiyip, sugha sekridi. 8 Qalghanlar qirghaqtin anche yiraq emes, texminen yüz mëtirche yiraqliqta bolup, bëliq bilen tolghan torni këme bilen tartip qirghaqqa keldi. 9 Ular qirghaqqa chiqqanda, yaghach kömürdin yëqilghan, üstide bëliq bar gülxanni we nanni kördi. 10 Hezriti Eysa:
– Emdi tutqan bëliqinglardin ekëlinglar, – dëdi.
11 Simun Pëtrus këmige chiqip, torni qirghaqqa tartip chiqardi. Tor chong bëliqlar bilen tolghan bolup, jemiy bir yüz ellik üch bëliq bar idi. Bëliq shunche köp bolsimu, tor yirtilmighanidi. 12 Hezriti Eysa:
– Këlinglar, tamaq yenglar, – dëdi. Shagirtlarning ichide birersimu uningdin:
– Siz kim bolisiz? – dep sorashqa pëtinalmidi. Chünki, ular uning özlirining Rebbi ikenlikini bildi. 13 Hezriti Eysa nan bilen bëliqni ekëlip ulargha berdi. 14 Mana bu hezriti Eysaning ölgendin këyin tirilip, shagirtlirigha üchinchi qëtimqi körünüshi idi.
Hezriti Eysaning Pëtrus bilen sözlishishi
15 Tamaqtin këyin, hezriti Eysa Simun Pëtrustin:
– Yuhanna oghli Simun, sen mëni bulardinmu chongqur söyemsen? – dep soridi.
– Shundaq Rebbim, mëning sizni söyidighanliqimni siz bilisiz! – dëdi Pëtrus.
Hezriti Eysa uninggha:
– Undaqta, qozilirimni otlat! – dëdi.
16 Ikkinchi qëtim yene uningdin:
– Yuhanna oghli Simun, mëni söyemsen? – dep soridi.
Pëtrus yene:
– Shundaq, Rebbim, mëning sizni söyidighanliqimni bilisiz, – dëdi.
Hezriti Eysa uninggha:
– Undaqta, qoylirimni baq, – dëdi.
17 Üchinchi qëtim yene:
– Yuhanna oghli Simun, mëni söyemsen? – dep soridi.
Pëtrus hezriti Eysaning bu so’alni üch qëtim sorighanliqigha köngli bir qisma bolup:
– Rebbim, siz hemmini bilisiz, sizni söyidighanliqimnimu bilisiz, – dëdi.
Hezriti Eysa uninggha:
– Undaqta, qoylirimni otlat. 18 Bilip qoyghinki, yash waqtingda öz belbëghingni özüng baghlap, xalighan yëringge këtetting, lëkin yashanghanda, qolliringni uzitip bërisen. Bashqilar sëni baghlap, sen xalimaydighan yerge ëlip këtidu, – dëdi.
19 Hezriti Eysa bu sözni Pëtrusning qandaq ölüsh arqiliq Xudagha shan-sherep keltüridighanliqini bildürüsh üchün ëytti. Andin, uninggha yene:
– Manga egishiwer, – dëdi.
20 Pëtrus keynige burulup, hezriti Eysaning yaxshi köridighan shagirtining egiship këliwatqanliqini kördi. (Bu, hezriti Eysaning axirqi kechlik tamiqida uninggha yëqin olturup: “I Rebbim, sizni tutup bermekchi bolghan kimdu?” dep sorighan shagirt idi.) 21 Pëtrus uni körüp, hezriti Eysadin:
– I Rebbim, bu adem kelgüside qandaq bolar? – dep soridi.
22 – Eger men qayta kelgüche uning hayat bolushini xalisam, buning sen bilen nëme munasiwiti bar?! Manga egishiwer, – dëdi hezriti Eysa uninggha.
23 Buning bilen, qërindashlar arisida hëliqi shagirtning ölmeydighanliqigha da’ir gep tarqaldi. Lëkin, hezriti Eysa Pëtrusqa: “U ölmeydu” dëmigenidi. Peqet: “Eger men qayta kelgüche uning hayat bolushini xalisam, buning sen bilen nëme munasiwiti bar?” dëgenidi.
Xatime
24 Bu ishlargha guwahliq bergüchi hemde bu ishlarni xatiriligüchi ene shu shagirttur. Bizmu bilimizki, uning guwahliqi heqtur.
25 Hezriti Eysa bulardin bashqa nurghun ishlarnimu qilghanidi. Eger ularning hemmisi ayrim-ayrim yëzilghan bolsa, mëningche kitablar pütün dunyagha sighmaytti!
|
|||||||||||||||||||||||
