|
Markus bayan qilghan xush xewer 1 Chömüldürgüchi Yehyaning telim bërishi
1 Xudaning Oghli* Xudaning Oghli – Bu nam hergizmu Xuda bilen hezriti Eysa otturisidiki jismaniy jehettiki ata-baliliq munasiwetni emes, belki rohiy jehettiki munasiwetni bildüridu. Eysa Mesih toghrisidiki xush xewer mundaq bashlinidu: 2 Yeshaya peyghemberning yazmisida Xudaning munu sözliri xatirilengen:
“Mana, aldingda elchimni ewetimen.
U sëning yolungni aldin’ala teyyarlaydu.”
3 U bolsa: “Bayawanda: ‘dilinglarni Rebbimizning këlishige teyyar qilinglar!
Uning yollirini tüz qilinglar!’ ” dep towlaydighan kishidur.
4 Derweqe, chömüldürgüchi Yehya chöl-bayawanda peyda bolup, kishilerge:
– Yaman yolliringlardin yënip, towa qilinglar! Towa qilghanliqinglarni bildürüsh üchün chömüldürüshni qobul qilinglar. Shundaq qilghanda, Xuda silerni kechürüm qilidu! – dep jakarlidi.
5 Kishiler Yërusalëm shehiridin, jümlidin pütün Yehudiye ölkisidin uning aldigha këliship, gunahlirini iqrar qilishti we uning özlirini I’ordan deryasida chömüldürüshini qobul qilishti. 6 Yehya peyghember töge yungidin kiyim kiygen, bëlige kön tasma baghlighanidi. Yeydighini chëketke bilen yawa here hesili idi. 7 U mundaq dep jakarlaytti:
– Mendin këyin tëximu qudretlik biri këlidu. Men hetta ëngiship uning ayighining yiplirini yëshishkimu layiq emesmen! 8 Men silerni sughila chömüldürimen, lëkin u silerni Muqeddes Rohqa chömüldüridu.
Hezriti Eysaning chömüldürülüshi we sinilishi
9 Shu künlerde, hezriti Eysa Jeliliye ölkisining Nasire shehiridin këlip, Yehya peyghember teripidin I’ordan deryasida chömüldürüldi. 10 U sudin chiqipla, asmanning yërilip, Muqeddes Rohning kepter halitide asmandin chüshüp, öz üstige qonuwatqanliqini kördi. 11 Andin, ershtin Xudaning: “Sen mëning söyümlük Oghlum, men sendin xursenmen!” dëgen awazi anglandi.
12 Muqeddes Roh hezriti Eysani shu’an chöl-bayawangha ëlip keldi. 13 U chölde qiriq kün turup, Sheytan teripidin sinaldi. U yawayi haywanatlar yashaydighan yerde bolghan shu jeryanda, perishtiler uning xizmitide boldi.
Hezriti Eysaning töt bëliqchini chaqirishi
14 Yehya peyghember tutqun qilinghandin këyin, hezriti Eysa Jeliliye ölkisining herqaysi jaylirigha bërip: 15 “Waqit-sa’et yëtip keldi. Xudaning padishahliqi namayan bolush aldida turidu! Shunga, towa qilinglar, xush xewerge ishininglar!” dep, Xudaning xush xewirini jakarlashqa bashlidi.
16 Bir küni, hezriti Eysa Jeliliye köli boyida këtiwëtip, Simun bilen inisi Enderni kördi. Ular bëliqchi bolup, kölge tor sëliwatatti. 17 Hezriti Eysa ulargha:
– Manga egishinglar, men silerni bëliq tutushning ornigha, manga adem tutidighan qilimen, – dëdi. 18 Ular shu’an bëliq torlirini tashlap, hezriti Eysa bilen mangdi. 19 Köl boyida bir’az mangghandin këyin, hezriti Eysa Zebediyning oghulliri Yaqup bilen Yuhannani kördi. Ular këmide torlirini ongshawatatti. 20 Hezriti Eysa derhal ularni shagirtliqqa chaqirdi. Ular atisi Zebediyni medikarlar bilen bille këmide qaldurup, özliri hezriti Eysa bilen mangdi.
Jin chaplashqan ademning saqaytilishi
21 Ular Kepernahum shehirige kirdi. Dem ëlish küni hezriti Eysa ibadetxanigha kirip, telim bërishke bashlidi. 22 Xalayiq uning telimlirige heyran qëlishti. Chünki, uning telimliri nopuzluq idi, Tewrat ustazliriningkige oxshimaytti.
23 Ibadetxanida jin chaplashqan bir kishi bar idi. Del shu chaghda, u:
24 – Ey Nasirelik Eysa, biz bilen karing bolmisun! Bizni yoqatmaqchimusen? Men sëning kimlikingni bilimen. Xuda ewetken muqeddes bolghuchisen! – dep towlap ketti.
25 Hezriti Eysa uni sözlitiwatqan jingha buyruq qilip:
– Aghzingni yum, bu ademning tënidin chiq! – dëdi.
26 Jin hëliqi ademning bedinini qattiq tartishturdi we peryad kötürginiche uning tënidin chiqip ketti.
27 Buningdin heyran bolghan köpchilik bir-birige:
– Bu qandaq ish? Yipyëngi bir telimghu! U derweqe jinlargha buyruq qilish hoquqigha ige iken! Ularmu uning sözige boysunidiken, – dëyishti. 28 Buning bilen, hezriti Eysa toghrisidiki xewerler tëzlikte pütün Jeliliye ölkisige tarqaldi.
Hezriti Eysaning nurghun bimarlarni saqaytishi
29 Hezriti Eysa ibadetxanidin chiqipla, Simun we Ender bilen bille ularning öyige bardi. Yaqup we Yuhannamu ular bilen birge bardi. 30 Simunning qëynanisi qizitma ichide yatatti. Uning ehwali hezriti Eysagha derhal melum qilindi. 31 Hezriti Eysa bimarning qëshigha kirip, qolidin tutup yölep, öre turghuzdi. Ayalning qizitmisi derhal yënip, ularni kütüshke bashlidi.
32 Kechqurun kün patqanda, kishiler barliq bimarlarni we jin chaplashqanlarni hezriti Eysaning aldigha ëlip këlishti. 33 Pütün sheherdikiler ishik aldigha toplashqanidi. 34 Hezriti Eysa her xil kësellerge giriptar bolghan nurghun kishilerni saqaytti. Nurghun kishilerning tënidiki jinlarni heydep, jinlarning özi heqqide ëghiz ëchishigha yol qoymidi. Chünki, jinlar hezriti Eysaning kim ikenlikini bilishetti.
Jeliliyide telim bërish
35 Etisi etigen tang tëxi süzülmestinla, hezriti Eysa ornidin turup, sheher sirtidiki xilwet bir yerge bërip du’a-tilawet qildi. 36 Simun bilen uning hemrahliri hezriti Eysani izdep chiqip, 37 uni tapqanda:
– Hemmeylen sizni izdishiwatidu! – dëyishti. 38 Biraq, hezriti Eysa ulargha:
– Yëqin etraptiki yëzilarghimu barmisaq bolmaydu. U yerdimu Xudaning sözini yetküzüshüm kërek. Chünki, men mushu ish bilen keldim, – dëdi. 39 Shundaq qilip, hezriti Eysa Jeliliye ölkisining hemme yërige bërip, ibadetxanilarda telim berdi hemde kishilerning tënidiki jinlarni heydidi.
Hezriti Eysaning maxaw këselni saqaytishi
40 Maxaw kësilige† Maxaw kësili – bir xil qorqunchluq tëre kësili bolup, Yehudiylar bu xil këselge giriptar bolghanlarni napak, dep qaraytti. giriptar bolghan bir kishi hezriti Eysaning aldigha këlip, tizlinip turup:
– Teqsir, eger xalisingiz, mëni kësilimdin saqaytip pak qilghaysiz! – dep yalwurdi.
41 Ichi aghrighan hezriti Eysa qolini uninggha tegküzüp turup:
– Xalaymen, pak bolghin! – dëwidi, 42 u adem shu’an maxaw kësilidin saqiyip, pakpakiz boldi. 43-44 Hezriti Eysa uninggha:
– Hazir bu ishni hëchkimge tinma, lëkin udul merkiziy ibadetxanigha bërip, rohaniygha özüngning saqayghanliqingni körset. Andin, buni bashqilargha ispatlash üchün, Musa peyghemberning emri boyiche maxaw kësilidin saqayghanlar qilishqa tëgishlik qurbanliqni qil, – dep, uni qattiq agahlandurup yolgha saldi.
45 Biraq, u adem chiqip, bu ishni hemme yerge yëyiwetti. Netijide, xalayiqning özining etrapigha topliniwalmasliqi üchün, hezriti Eysa hëchqandaq sheherge ashkara baralmay, sheher sirtidiki xilwet jaylarda turushqa mejbur boldi. Shundaqtimu, her yerdin kelgen xelq uni yenila izdep turdi.
*1 †40 2 Hezriti Eysaning palech ademni saqaytishi
1 Birnechche kündin këyin, hezriti Eysa Kepernahumdiki burun turghan öyge yene keldi. Uning kelgenliki toghrisidiki xewer tarqilish bilenla, 2 u yerge shunchilik köp adem yighildiki, hetta ishik aldidimu put tiqqudek yer qalmighanidi. Hezriti Eysa ulargha Xudaning sözini yetküzüwatatti. 3 Shu esnada, uning yënigha palech bir ademni töt kishi kötürüp ëlip keldi. 4 Ular ademning toliliqidin hezriti Eysaning yënigha baralmay, u telim bëriwatqan öyning ögzisini tëship, bimarni yatqan orun-körpisi bilen hezriti Eysaning aldigha chüshürdi. 5 Ularning ishenchini körgen hezriti Eysa hëliqi palechke:
– Oghlum, sëning gunahliring kechürüm qilindi, – dëdi.
6 U yerde olturghan bezi Tewrat ustazliri könglide: 7 “Bu adem nëme üchün mundaq deydu? Bu kupurluqqu! Xudadin bashqa hëchkimning gunahlarni kechürüm qilish hoquqi yoqqu!” dëyishti.
8 Ularning nëme oylawatqanliqini shu’an bilgen hezriti Eysa ulargha mundaq dëdi:
– Siler buni nëme üchün kupurluq deysiler? 9 “Gunahliring kechürüm qilindi!” dëyish asanmu yaki “ornungdin tur, orun-körpengni yighishturup mang!” dëyishmu? Elwette, ëytmaq asan, qilmaq tes. 10 Emma, hazir Insan’oghlining* Muqeddes yazmilarda “Insan’oghli”din ibaret ewetilgüchining Xudaning küch-qudriti we shan-sheripi bilen ershtin chüshüp, pütkül insanlarni menggü bashquridighanliqi aldin ëytilghan. Hezriti Eysa bu namni özi heqqide ishletken. yer yüzide gunahlarni kechürüm qilish hoquqigha ige ikenlikini ispatlap bërey, – dëdi. Andin, palech këselge:
11 – Ornungdin tur, orun-körpengni yighishturup öyüngge qayt! – dep buyrudi. 12 Hëliqi adem ornidin des turup, orun-körpisini yighishturdi we hemmeylenning köz aldida öydin chiqip ketti. Heyran qalghan xalayiq Xudani medhiyiliship:
– Bundaq ishni ezeldin körüp baqmighaniduq, – dëyishti.
Hezriti Eysaning Lawiyni shagirtliqqa chaqirishi
13 Hezriti Eysa yene köl boyigha qarap mangdi. Nurghun kishiler uning etrapigha toplishiwaldi. Hezriti Eysa ulargha telim berdi.
14 Hezriti Eysa yoldin ötüp këtiwëtip, baj yighidighan jayda olturghan Alfayning oghli Lawiyni körüp, uninggha:
– Manga egeshkin, – dëdi. Lawiy ornidin turup, uninggha egeshti.
15 Këyin, hezriti Eysa Lawiyning öyide mëhmandarchiliqta boluwatqanda, teklip qilinghan nurghun bajgirlar† Bajgirlar – Isra’iliyini ishghal qilghan Rimliqlar üchün öz xelqidin baj yighip bëridighan we shu sewebtin nepretke uchrighan Yehudiylar. we shulardek gunahkar dep qaralghan bir qisim kishilermu hezriti Eysa we uning shagirtliri bilen hemdastixan boldi. Hezriti Eysagha egeshkenler ichide gunahkar dep qaralghan bundaq kishiler xëli köp idi. 16 Perisiy‡ Perisiyler – Yehudiy dinigha tewe bolghan, Tewrat tüzümlirige qattiq ri’aye qilidighan mezheptiki kishiler. diniy ëqimidiki bezi Tewrat ustazliri uning gunahkar dep qaralghanlar we bajgirlar bilen bir dastixanda olturghanliqini körüp, shagirtlirigha:
– Uning bajgir we gunahkarlar bilen bir dastixanda olturghini qandaq gep?! – dëyishti. 17 Buni anglighan hezriti Eysa ulargha:
– Saghlam adem emes, belki kësel adem tëwipqa mohtajdur. Men özlirini durus hësablaydighanlarni emes, belki özlirining gunahlirini tonuydighanlarni chaqirghili keldim, – dëdi.
Konigha ësiliwalmasliq
18 Yehya peyghemberning shagirtliri bilen Perisiyler roza tutatti. Bezi kishiler hezriti Eysaning aldigha këlip:
– Yehya peyghemberning shagirtliri we Perisiyler roza tutidu, sizning shagirtliringiz nëmishqa tutmaydu? – dep sorashti.
19 Hezriti Eysa jawaben mundaq dëdi:
– Toyi boluwatqan yigit tëxi toy ziyapitide turghan chaghda, mëhmanlar hesret chëkiwatqan ademlerdek roza tutsa qandaq bolghini?! Elwette bolmaydu! 20 Emma, yigitning ulardin ëlip këtilidighan küni këlidu, ene shu chaghda ular qayghu-hesret chekkinidin roza tutidu.
21 Hëchkim kona könglekke kiriship këtidighan yëngi rexttin yamaq salmaydu. Undaq qilsa, kiyim yuyulghanda yëngi yamaq kiriship, kiyimni yirtip tashlaydu. Netijide, yirtiq tëximu yoghinap këtidu. 22 Shuningdek, hëchkim yëngi sharabni kona tulumgha qachilimaydu. Eger undaq qilsa, yëngi sharabning köpüshi bilen tulum yërilidu-de, sharabmu, tulummu kardin chiqidu. Shuning üchün, yëngi sharabni yëngi tulumgha qachilash kërek.
Dem ëlish küni heqqidiki mesile
23 Bir dem ëlish küni, hezriti Eysa bughdayliqtin ötüp këtiwatatti. Bille këtiwatqan shagirtliri bashaqlarni üzüwëlip, yëyishke bashlidi. 24 Perisiyler hezriti Eysagha:
– Shagirtliringiz nëmishqa dem ëlish küni cheklengen ishni§ Yehudiylarning en’enisi boyiche, dem ëlish küni xaman tëpish qa’idige xilap idi. Perisiyler shagirtlarning danlarni yëyish üchün aqlishini xaman tepkenlik, dep qarighan. Emeliyette, men’i qilinghini bashaqlarni üzüwëlip, yëyish emes, belki zira’etlerge orghaq sëlishtur. qilidu, – dëyishti.
25 Hezriti Eysa ulargha:
– Padishah Dawut we uning hemrahlirining ach we mohtajliqta qalghanda qandaq qilghanliqini muqeddes yazmilardin oqumighanmu? 26 Bash rohaniy Abiyatarning waqtida, padishah Dawut ibadetxanidiki muqeddes jaygha kirip, Xudagha atalghan nanlarni rohaniydin sorap yëgen hem hemrahlirighimu bergen. Halbuki, bu nanlarni rohaniylardin bashqa herqandaq kishining yëyishi Tewrat qanunigha xilap idi, – dëdi. 27 Hezriti Eysa ulargha yene:
– Insan dem ëlish küni üchün emes, dem ëlish küni insan üchün yaritildi. 28 Shuning üchün, men Insan’oghli dem ëlish küniningmu igisidurmen, – dëdi.
*10 †15 ‡16 §24 3 Qoli qurup ketken bimarning saqaytilishi
1 Hezriti Eysa yene ibadetxanigha kirdi. Ibadetxanida bir qoli qurup ketken bir adem bar idi. 2 Beziler hezriti Eysaning üstidin erz qilish üchün bahane izdesh meqsitide uning dem ëlish künimu kësel saqaytidighan-saqaytmaydighanliqini paylap yürüshetti. 3 Hezriti Eysa qoli qurup ketken këselge:
– Ornungdin turup, aldigha chiq! – dëdi.
4 Andin, ibadetxanidikilerdin:
– Qandaq qilish Tewrat qanunigha uyghun? Dem ëlish küni yaxshiliq qilishmu yaki yamanliq qilishmu? Janni qutquzushmu yaki halak qilishmu? – dep soridi. Ular zuwan sürüshmidi.
5 Hezriti Eysa etrapidikilerge ghezep bilen köz yügürtti. Ularning tersaliqi uni ëchindurghanidi. Andin këyin, u hëliqi këselge:
– Qolungni uzat! – dëdi. U adem qolini uzitishi bilenla qoli eslige keldi. 6 Buning bilen, Perisiyler tashqirigha chiqip, hezriti Eysani qandaq jayliwëtish heqqide Hirod padishahning terepdarliri bilen meslihetlishishke bashlidi.
Köl boyidiki xalayiq
7 Hezriti Eysa shagirtliri bilen bille u yerdin ayrilip köl boyigha ketti, Jeliliye ölkisidin nurghun xalayiq uninggha egiship bardi. 8 Uning qilghan ishlirini anglighan yene nurghun xalayiq Yërusalëm shehiri, pütün Yehudiye ölkisi, Idumëya ölkisi, I’ordan deryasining qarshi teripi, Tir we Sidon sheherlirining etrapidiki jaylardin seldek ëqip, uning aldigha këlishti. 9 Hezriti Eysa xalayiqning arisida qistilip qalmasliq üchün, shagirtlirigha kichik bir këme teyyarlap qoyushni buyrudi. 10 Chünki, u nurghun bimarlarni saqaytqachqa, her xil këselliklerge giriptar bolghanlarning hemmisi uning uchisini siliwëlish üchün qistiship këlishkenidi. 11 Qachanla bolmisun, jin chaplishiwalghanlar hezriti Eysani körse, uning ayighigha bash qoyup: “Sen Xudaning Oghlisen!” dep warqirishatti. 12 Lëkin, hezriti Eysa ulargha özining kim ikenlikini ashkarilimasliqni qattiq jëkileytti.
Hezriti Eysaning on ikki elchini tallishi
13 Hezriti Eysa bir taghqa chiqip, özi xalighan kishilerni yënigha chaqirdi. Chaqirilghanlar uning yënigha këlishti. 14 Hezriti Eysa ulardin on ikki kishini elchi dep atap, ularni özi bilen bille bolush, Xudaning sözini yetküzüsh 15 we jinlarni heydesh hoquqigha ige qilish üchün tallidi.
16 Bu on ikki kishi: Simun (hezriti Eysa uni Pëtrus depmu atighan), 17 Zebediyning oghli Yaqup we uning qërindishi Yuhanna, (hezriti Eysa ularni “Bëni Regesh”, yeni “güldürmama oghulliri” depmu atighan), 18 Ender, Filip, Bartolomay, Metta, Tomas, Halpayning oghli Yaqup, Taday, wetenperwer dep atalghan Simun 19 we hezriti Eysagha satqunluq qilidighan Yehuda Ishqariyotlardin ibaret.
Hezriti Eysa Sheytandin küchlüktur
20 Hezriti Eysa öyge qaytip kelgendin këyin, u yerge yene shunche nurghun xalayiq toplandiki, hezriti Eysa bilen shagirtlirining ghizalinishqimu cholisi tegmidi. 21 Hezriti Eysaning a’ilisidikiler buni anglap, uni qayturup kelgili bërishti. Chünki, ular uni “eqlidin ëziptu” dep oylashqanidi.
22 Yërusalëmdin kelgen Tewrat ustazliri bolsa: “Uninggha Sheytan chaplishiwaptu”, “u jinlarni ularning bashliqi bolghan Sheytangha tayinip heydeydiken” dëyishetti.
23 Shuning üchün, hezriti Eysa Tewrat ustazlirini yënigha chaqirip, ulargha temsiller bilen mundaq dëdi:
– Sheytan Sheytanni qandaqmu qoghlisun? 24 Eger bir dölettikiler ikki guruhqa bölünüp soqushsa, u dölet put tirep turalmaydu. 25 Bir a’ilidikiler öz’ara jëdel-majira qilishsa, u a’ile weyran bolushtin saqlinalmaydu. 26 Shuninggha oxshash, Sheytanmu öz-özige qarshi chiqip, öz bashqurushida bolghan jinlar bilen soqushsa, umu put tirep turalmaydu, jezmen halak bolidu. 27 Hëchkim küchtünggür ademning öyige kirip, uning mëlini bulap këtelmeydu. Peqet shu küchtünggür ademni baghliyalighanlarla uning öyini bulang-talang qilalaydu.
28 Bilip qoyunglarki, insanlarning ötküzgen gunahi we qilghan kupurluqlirining hemmisini kechürüshke bolidu. 29 Lëkin, Muqeddes Rohqa kupurluq qilghan adem hergiz kechürüm qilinmaydu, chünki u adem menggü kechürüm qilinmaydighan gunah sadir qilghan bolidu.
30 Hezriti Eysa bu sözlerni bezilerning “uninggha jin chaplishiptu” dëginige qarita ëytqanidi.
Hezriti Eysaning anisi we iniliri
31 Shu chaghda, hezriti Eysaning anisi bilen iniliri keldi. Ular tashqirida turup, uni chaqirishqa adem kirgüzdi. 32 Hezriti Eysaning etrapida olturghan jama’ettin beziliri:
– Aningiz, iniliringiz {we singilliringiz} sizni sirtta chaqiriwatidu, – dëyishti.
33 Hezriti Eysa buninggha jawaben:
– Kimler mëning anam we inilirim? – dëdi. 34 Andin, u chöriside olturghanlargha qarap mundaq dëdi:
– Mana bular mëning anam we inilirim! 35 Chünki, kim Xudaning iradisige emel qilsa, shu mëning aka-inim, acha-singlim we anamdur.
4 Uruq chëchish toghrisidiki temsil
1 Hezriti Eysa yene köl boyida xelqqe telim bërishke bashlidi. Uning etrapigha toplanghan xalayiq intayin köp bolghachqa, u bir këmige chiqip olturdi. Xalayiq bolsa köl boyida turushatti. 2 Hezriti Eysa ulargha temsil bilen nurghun hëkmetlerni ögetti. U telimide mundaq dëdi:
3 – Qulaq sëlinglar! Bir dëhqan uruq chachqili ëtizigha chiqiptu. 4 Chachqan uruqlirining beziliri chighir yol üstige chüshüptu, qushlar këlip ularni yep këtiptu. 5 Beziliri tupriqi kem tashliq yerlerge chüshüptu. Topisi nëpiz bolghanliqtin, tëzla ünüp chiqiptu, 6 lëkin chongqur yiltiz tartmighachqa, kün chiqish bilenla soliship qurup këtiptu. 7 Beziliri tikenlerning arisigha chüshüptu, tikenler ösüp maysilarni bësiwaptu. Netijide, maysilar hosul bërelmeptu. 8 Beziliri bolsa munbet tupraqqa chüshüptu. Ular ünüp chiqqandin këyin, ösüp chong bolup, yaxshi hosul bëriptu. Ularning beziliri ottuz, beziliri atmish, yene beziliri bolsa yüz hesse hosul bëriptu.
9 Hezriti Eysa yene mundaq dëdi:
– Bu sözlerni quliqinglarda ching tutunglar!
Temsillerning meqsiti
10 Xalayiq ketkendin këyin, hezriti Eysaning on ikki shagirti bilen egeshküchiliri uningdin temsillerning menisini sorashti. 11 Hezriti Eysa ulargha mundaq dëdi:
– Xudaning padishahliqining siri silerning bilishinglargha bërildi. Lëkin, padishahliqning sirtidikilerge hemme ish temsiller bilen uqturulidu. 12 Buning bilen, Xudaning munu sözliri emelge ashuruldi:
“Qilghanlirimgha qaraydu, qaraydu, menisini uqmaydu.
Sözlirimni anglaydu, anglaydu, chüshenmeydu.
Undaq bolmisidi, manga qaytatti,
menmu ularni kechürüm qilattim.”
Uruq chëchish toghrisidiki temsilning chüshendürülüshi
13 Andin, hezriti Eysa ulargha mundaq dëdi:
– Siler mushu temsilnimu chüshenmidinglarmu? Undaqta, bashqa temsillerni qandaqmu chüshinisiler? 14 Dëhqan chachqan uruq Xudaning sözidur. 15 Chighir yolgha chüshken uruqlar mundaq ademlerge temsil qilinghan bolup, ular Xudaning sözini anglighan haman Sheytan këlip ularning qelbige chüshken sözni ëlip këtidu. 16 Tupriqi kem tashliq yerlerge chüshken uruqlar mundaq kishilerge temsil qilinghan. Ular Xudaning sözini anglighan haman xushalliq bilen qobul qilidu. 17 Halbuki, Xudaning sözi ularda yiltiz tartmighachqa, ular uzungha berdashliq bërelmeydu. Xudaning sözige ishengenlikidin qiyinchiliq yaki ziyankeshlikke uchrisa, derhal Xuda yolidin chetnep këtidu. 18 Yene bezi kishiler bolsa tikenlikke chüshken uruqlargha temsil qilinghan. 19 Undaq kishilerning könglige bu dunyaning endishiliri, bayliqning ëziqturushi we bashqa nersilerge bolghan hewesler kiriwëlip, Xudaning sözini boghuwëtidu-de, ular hosulsiz qalidu. 20 Yene bezi kishiler munbet tupraqqa chüshken uruqlargha temsil qilinghan. Ular Xudaning sözini anglap, qobul qilidu. Xudaning sözi ularda ottuz, atmish, hetta yüz hesse hosul bëridu.
Das astidiki chiragh
21 Hezriti Eysa ulargha yene mundaq dëdi:
– Kim chiraghni yëqip, uni das yaki kariwat astigha yoshurup qoyidu? U elwette chiraghni chiraghdan üstige qoymamdu? 22 Herqandaq mexpiy ish ashkarilanmay qalmaydu; yoshurun tutulghan herqandaq ish pash bolmay qalmaydu. 23 Bu sözlerni quliqinglarda ching tutunglar!
24 Anglighanliringlargha zëhin qoyunglar! Siler qanchiki köp zëhin qoysanglar, silerge shunche köp chüshenche bërilidu, hetta yëtip ashqudekmu bërilidu. 25 Chünki, kimde eqil-paraset bolsa, uninggha tëximu köp bërilidu. Lëkin, kimde eqil-paraset bolmisa, uningda bar bolghinimu ëlip këtilidu.
Üngen uruq toghrisidiki temsil
26 Këyin, hezriti Eysa mundaq dëdi:
– Xudaning padishahliqi yene buninggha oxshaydu: dëhqan tupraqqa uruq chachidu. 27 U këchisi uxlaydu, kündüzi turidu. Uruq ünüp yëtishidu. Lëkin, u dëhqan qandaqsige bundaq bolghanliqini bilmeydu. 28 Tupraq tebi’iy halda hosul bëridu. Uruq awwal ünidu, këyin bash chiqiridu, axirda bashaqlar toluq dan tutidu. 29 Dan piship yëtilgende, u dëhqan derhal orghaq salidu, chünki hosul yighish waqti kelgen bolidu.
Qicha uruqi toghrisidiki temsil
30 Hezriti Eysa yene mundaq dëdi:
– Xudaning padishahliqini nëmige oxshitay? Qandaq bir temsil bilen süretlep bërey? 31 U goya bir tal qicha uruqigha oxshaydu. Qicha uruqi pütün uruqlarning ichide eng kichik bolsimu, 32 tërilghandin këyin, herqandaq zira’ettin ëgiz ösüp* Bu yerde tilgha ëlinghan qicha Ottura Sherqte ösidighan, yaxshi öskende hetta üch mëtirdin ëship këtidighan ösümlükni körsitidu. shundaq shaxlayduki, qushlarmu uning sayiside uwulaydu.
33 Hezriti Eysa Xudaning sözini buninggha oxshash nurghun temsiller bilen jama’et chüshineligüdek qilip chüshendüretti. 34 Temsil keltürmey turup hëchqandaq telim bermeytti. Öz shagirtliri bilen yalghuz qalghinida, ulargha hemmini chüshendürüp bëretti.
Hezriti Eysaning boranni tinchitishi
35 U küni kechqurun, hezriti Eysa shagirtlirigha:
– Kölning u qëtigha öteyli, – dëdi. 36 Shagirtlar xalayiqtin ayrilip, hezriti Eysa olturghan këmige chüshüp, uni ëlip yürüp këtishti. Ular bilen bille mangghan bashqa këmilermu bar idi. 37 Qattiq boran chiqip, dolqunlar shundaq urdiki, këmige su toshay dep qalghanidi. 38 Hezriti Eysa këmining ayagh teripide yastuqqa bash qoyup uyqugha ketkenidi. Shagirtlar uni oyghitip:
– Ustaz, biz gherq bolush aldida turuwatsaq, karingiz yoqmu? – dëyishti.
39 Hezriti Eysa ornidin turup borangha buyruq qildi we dolqunlargha: “Toxta! Tinchlan!” dëdi. Buning bilen, boran toxtap, dolqun peslep, hemmisi tinchidi.
40 Hezriti Eysa shagirtlirigha:
– Nëmanche qorqisiler! Tëxiche ishenchinglar yoqmu? – dëdi.
41 Ular bolsa qattiq qorqunch ichide bir-birige:
– Bu adem zadi kimdu? Hetta boran we dolqunlarmu uning gëpini anglaydiken-he! – dep këtishti.
*32 5 Jin chaplashqan Gërasaliq ademning saqaytilishi
1 Ular kölning u qëtidiki Gërasaliqlar turidighan yerge bardi. 2 Hezriti Eysa këmidin chüshüshi bilenla, jin chaplashqan bir adem gör qilinidighan öngkürlerning biridin chiqip, uning aldigha yügürdi. 3 U adem öngkürlerni makan tutqan bolup, hëchkim uni hetta zenjir bilenmu baghlap qoyalmaytti. 4 Birnechche qëtim qolliri zenjirlinip, putlirigha kishenler sëlinghan bolsimu, zenjirlerni üzüp, kishenlerni chëqiwetkenidi. Hëchkim uni boysunduralmighanidi. 5 Këche-kündüz mazarliq we dalalarda warqirap-jarqirap yüretti. Öz-özini tash bilen urup yarilanduratti.
6 U hezriti Eysani yiraqtin körüp, yügürgen pëti uning aldigha bërip, yerge bash qoydi 7 we qattiq warqirap:
– Ulugh Xudaning Oghli Eysa, ishimgha arilashma! Xuda aldida sendin ötünüp soraymenki, mëni qiynima! – dëdi. 8 Sewebi, hezriti Eysa: “Hey jin, bu ademning tënidin chiq!” dep buyrughanidi.
9 Andin, hezriti Eysa bu ademdin:
– Isming nëme? – dep soridi.
– Ismim “minglighan”, chünki sanimiz köp, – dep jawab berdi bu ademni sözlitiwatqan jin 10 we hezriti Eysadin özlirini u zëmindin chiqiriwetmeslikni telep qilip, köp ötünüp yalwurdi.
11 Shu etraptiki tagh baghrida chong bir top tongguz padisi ozuqlinip yüretti. 12 Jinlar hezriti Eysagha:
– Bizni mushu tongguz padisigha heydiwetkin, ularning ichige kirip këtishke ijazet bergin, – dep yalwurushti. 13 Hezriti Eysaning ijaziti bilen jinlar chiqip, tongguzlarning tënige kirip ketti. Ikki minggha yëqin tongguz patiparaq bolup, yügürgen pëti tik yardin chüshüp, kölge gherq boldi.
14 Tongguz baqquchilar u yerdin qëchip, sheher-yëzilarda bu xewerni tarqatti. Xalayiqmu ehwalni körgili chiqishti. 15 Ular hezriti Eysaning yënigha kelginide, ilgiri minglighan jinlargha esir bolghan hëliqi ademning kiyimlirini kiyip, es-hoshi jayida halda olturghinini körüp, qorqup këtishti. 16 Bu möjizini körgenler jin chaplashqan ademning qutquzulghanliqi we tongguzlarning aqiwitini xalayiqqa sözlep berdi. 17 Buning bilen, xelq hezriti Eysaning özlirining zëminidin chiqip këtishini telep qildi.
18 Hezriti Eysa këmige chiqiwatqanda, ilgiri jin chaplashqan hëliqi adem uninggha:
– Menmu siz bilen bille këtey, – dep yalwurdi.
19 Lëkin, hezriti Eysa uninggha ruxset qilmay:
– Uruq-tughqanliringning yënigha bërip, ulargha Rebbingning sanga neqeder chong ishlarni qilip bergenlikini we qanchilik mëhir-shepqet körsetkenlikini yetküzgin, – dëdi. 20 U adem qaytip bërip, hezriti Eysaning özige qilip bergen chong ishlarni on sheher rayonida tarqitishqa bashlidi. Buni anglighanlarning hemmisi heyran qëlishti.
Tirildürülgen qiz we saqaytilghan ayal
21 Hezriti Eysa këme bilen kölning u qëtigha qaytqinida, nurghun xalayiq köl boyida yene uning yënigha yighildi. 22-23 Bu chaghda, melum bir ibadetxanining Ya’ir isimlik bir mes’uli keldi. U hezriti Eysani körüp ayighigha yiqilip:
– Kichik qizim sekratqa chüshüp qaldi. Bërip uninggha qolingizni tegküzüp qoysingiz, u saqiyip ömür körse! – dep yalwurdi.
24 Hezriti Eysa u adem bilen bille bardi. Uning etrapigha olishiwalghan xalayiqmu keynidin egiship mëngishti.
25 Topning ichide xun tewresh kësilige giriptar bolghinigha on ikki yil bolghan bir ayal bar idi. 26 U nurghun tëwiplarning qolida köp azab chëkip, bar-yoqini serp qilghan bolsimu, kësili yaxshilanmaq tügül, tëximu ëghirliship ketkenidi. 27 Bu ayalmu hezriti Eysa heqqidiki gep-sözlerni anglighanidi. Shuning üchün, xalayiqning arisidin qistilip këlip, arqa tereptin uning chapinini silap qoydi. 28 Chünki, u ichide “hezriti Eysaning chapinini tutsamla, choqum saqiyip këtimen” dep oylighanidi. 29 Xun shu’an toxtap, ayal özining kësel azabidin qutulghanliqini hës qildi. 30 Del shu waqitta, hezriti Eysa wujudidin qudritining chiqqanliqini sezdi. U xalayiqning ichide keynige burulup:
– Kiyimimni tutqan kim? – dep soridi.
31 Shagirtliri uninggha:
– Öpchöringizdiki xalayiqning qistap këliwatqanliqini körüp turuqluq, yene: “Mëni tutqan kim?” dep soraysizghu? – dëyishti.
32 Biraq, hezriti Eysa özini tutqan kishini tëpish üchün dawamliq etrapigha qaridi. 33 Özide nëme ehwalning yüz bergenlikini sezgen ayalmu qorqqinidin titrigen halda hezriti Eysaning aldigha këlip, ayighigha yiqildi we uninggha heqiqiy ehwalni ëytti. 34 Hezriti Eysa uninggha:
– Qizim, ishenching sëni saqaytti! Tinch-aman qayt. Dawamliq salamet bol, – dëdi.
35 Hezriti Eysa bu sözni qiliwatqanda, ibadetxana mes’ulining öyidin kishiler këlip, ibadetxana mes’uli Ya’irgha:
– Qizingiz jan üzdi. Emdi ustazni aware qilishning hajiti yoqmikin, – dëyishti.
36 Hezriti Eysa bu sözlerge qarimay, ibadetxana mes’uligha:
– Qorqmighin! Ishenching bolsun, – dëdi. 37 Shuning bilen, hezriti Eysa Pëtrus, Yaqup we Yaqupning inisi Yuhannani ëlip yolgha chiqti. Ulardin bashqa hëchkimning özi bilen bille bërishigha ruxset qilmidi. 38 Ular ibadetxana mes’ulining öyi aldigha kelgende, hezriti Eysa qattiq derd-peryad kötürgen kishiler topini kördi. 39 Hezriti Eysa öyge kirip ulargha:
– Nëmishqa derd-peryad kötürüp yighlaysiler? Bala ölmidi, uxlap qaptu, – dëdi. 40 Biraq, ular hezriti Eysani mesxire qilishti.
Hezriti Eysa hemmeylenni tashqirigha chiqiriwetkendin këyin, balining ata-anisini we bille kelgen shagirtlirini ëlip, bala bar öyge kirdi. 41 U balining qolidin tartip, uninggha: “Talita kumi” dëdi. Bu sözning menisi “qizim sanga ëytimenki, ornungdin tur” dëgenlik idi. 42 On ikki yashliq bu qiz shu’an ornidin turup, mëngishqa bashlidi. U yerdikiler bu ishqa intayin heyran bolushti. 43 Hezriti Eysa ulargha bu ishni hëchkimge tinmasliqni qattiq tapilidi we ulargha qizning qorsiqigha birnerse bërishni buyrudi.
6 Nasireliklerning hezriti Eysani ret qilishi
1 Hezriti Eysa u yerdin ayrilip, öz yurtigha qaytti. Shagirtlirimu uning bilen bille idi. 2 Dem ëlish küni, hezriti Eysa ibadetxanida telim bërishke bashlidi. Uning sözlirini anglighan jama’et heyran bolushup:
– Bu adem bularni nedin ögengendu? Uninggha bunchiwala eqil-parasetni kim bergendu? Bu möjizilerni qandaq yaritidighandu? 3 U peqet addiy bir yaghachchighu? Meryem uning anisi, Yaqup, Yose, Yehuda we Simun uning qërindashliri emesmu? Singilliri bu yerde öz ichimizdighu? – dëyishetti. Shuning bilen, ular uni ret qildi.
4 Hezriti Eysa ulargha:
– Peyghember öz yurti, öz uruq-tughqanliri arisida we öz öyide hörmetke sazawer bolmaydu, – dëdi. 5 Shunga, hezriti Eysa u yerde birqanche bimarni ularning uchisigha qollirini tegküzüp saqaytqandin bashqa, hëchqandaq möjize körsitishni toghra tapmidi. 6 U bu kishilerning ëtiqadsizliqidin heyran qaldi.
Hezriti Eysaning on ikki elchini ewetishi
Këyin, hezriti Eysa etraptiki yëza-kentlerni aylinip telim bëriwatatti. 7 U on ikki shagirtini yënigha chaqirip, ulargha jinlarni heydesh hoquqini berdi we xelq arisigha ikki-ikkidin ewetti. 8 Hem ulargha seperde yënigha hasidin bashqa nerse ëliwalmasliq, ne nan, ne xurjun kötürmeslik, pulmu sëliwalmasliqni ëytti. 9 Putigha ayagh kiyishke ijazet berdi, biraq birer artuq könglek ëliwalmasliqni buyrudi. 10 U yene:
– Bir yurtqa barghininglarda, qaysi a’ilide qarshi ëlinsanglar, u yerdin ketküche shu a’ilidila turunglar. 11 Eger birer yerdiki kishiler silerni qarshi almisa we sözünglarni anglimisa, u yerdin ayrilghininglarda, ularni agahlandurush üchün ayighinglardiki topini qëqiwëtinglar! – dëdi.
12 Shundaq qilip, shagirtlar yolgha chiqip, kishilerni gunahlirigha towa qilishqa ündidi. 13 Ular nurghun jinlarni heydidi, nurghun bimarlargha zeytun yëghini sürkep saqaytti.
Chömüldürgüchi Yehyaning ölümi
14 Hirod xan hezriti Eysa heqqidiki hemme ishlardin xewer tapti, chünki hezriti Eysaning dangqi hemme yerge pur ketkenidi. Beziler: “Bu adem ölümdin tirilgen chömüldürgüchi Yehya bolsa kërek. Uning pewqul’adde qudretlerge ige bolghanliqining sewebi ene shu” dëyishetti. 15 Beziler: “U ilyas peyghember” dëse, yene beziler: “Burunqi peyghemberlerdek bir peyghember bolsa kërek” dëyishetti.
16 Bularni anglighan Hirod xan:
– Men kallisini aldurghan Yehya tiriliptu! – dëdi. 17-18 Hirodning bundaq dëyishining sewebi, u ögey akisi Filipning ayali Hirodiyeni tartiwalghanda, u ayalning telipi bilen Yehyani tutqun qilip, zindangha tashlighanidi. Chünki, Yehya Hirodqa: “Akangning ayalini tartiwëlishing Tewrat qanunigha xilaptur” dep kelgenidi.
19 Hirodiye shu wejidin Yehya peyghemberge öchmenlik saqlap, uni öltürüwetmekchi bolsimu, lëkin emelge ashuralmighanidi. 20 Chünki, Yehya peyghemberning durus we Xudagha atalghan bir adem ikenlikini bilidighan Hirod xan uningdin qorqatti we uni muhapizet qilatti. Hirod Yehya peyghemberning sözlirini anglighan chaghlirida nëme qilishni bilelmey qalatti. Biraq, uning sözlirini yenila qiziqip anglaytti.
21 Hirodiye kütken purset axir yëtip keldi. Hirod özining tughulghan künini xatirilesh üchün katta ziyapet ötküzüp, qol astidiki emeldarlar, qomandanlar we Jeliliye ölkisidiki yurt kattilirini kütüwaldi. 22 Hirodiyening burunqi ëridin bolghan qizi kirip ussul oynap berdi. Bu Hirod bilen mëhmanlargha bekmu yëqip ketti. Hirod xan qizgha:
– Mendin nëme telep qilsingiz, shuni bërimen, – dëdi. 23 Arqidinla u qesem qilip yene:
– Mendin nëme telep qilsingiz, hetta xanliqimning yërimini dësingizmu merhemet, – dëdi.
24 Qiz tashqirigha chiqip, anisidin:
– Nëme telep qilay? – dep soridi.
– Chömüldürgüchi Yehyaning kallisini telep qil, – dëdi anisi.
25 Qiz shu’an Hirod xanning aldigha yügürüp kirip:
– Chömüldürgüchi Yehyaning kallisini derhal bir texsige qoyup keltürüshingizni telep qilimen, – dëdi.
26 Hirod xan buninggha nahayiti ongaysizlanghan bolsimu, mëhmanlarning aldida qilghan qesimi tüpeylidin, qizning telipini ret qilishni rawa körmidi. 27 U derhal bir jallat ewetip, Yehya peyghemberning kallisini ëlip këlishni buyrudi. Jallat zindangha bërip Yehya peyghemberning kallisini ëlip, 28 uni bir texsige qoyup, qizning aldigha ëlip keldi. Qiz uni anisigha tapshurdi. 29 Buningdin xewer tapqan Yehya peyghemberning shagirtliri këlip, jesetni ëlip bërip yerlikke qoydi.
Hezriti Eysaning besh ming kishini toydurushi
30 Yëza-qishlaqlargha ewetilgen elchiler qaytip këlip, hezriti Eysaning aldigha yighildi we qilghan ishliri hem bergen telimlirini uninggha melum qilishti. 31 Këlip-këtiwatqanlar nahayiti köp bolghanliqtin, hezriti Eysa we shagirtlargha ghizalinishqimu waqit chiqmidi. Shunga, hezriti Eysa ulargha:
– Yürünglar, men bilen xilwet bir jaygha bërip, bir dem aram ëlinglar, – dëdi. 32 Buning bilen, ular këmige chüshüp, xilwet bir yerge qarap yol aldi. 33 Biraq, ularning këtiwatqanliqini körgen birmunche kishiler ularni tonuwalghanidi. Xalayiq etraptiki pütün yëzilardin bes-bes bilen piyade yolgha chiqip, ulardin burun u yerge yëtip bërishti. 34 Hezriti Eysa këmidin chüshüp, nurghun xalayiqni kördi. Qoychisiz qoy padisigha oxshaydighan bu insanlargha ich aghritti we ulargha köp nersilerni ögitishke bashlidi.
35 Waqit bir yerge bërip qalghanidi. Shagirtliri hezriti Eysaning aldigha këlip:
– Bu xilwet bir jay iken, kech kirip ketti. 36 Xalayiqni tarqitiwetken bolsingiz, ular etraptiki yëza-qishlaqlargha bërip, özlirige yeydighan bir nerse sëtiwalsun, – dëdi.
37 Lëkin, hezriti Eysa:
– Ulargha özünglar tamaq bëringlar, – dëdi.
Shagirtlar hezriti Eysadin:
– Yërim yilliq kirimni xejlep, ulargha nan ekëlip üleshtürüp bëremduq? – dep soridi.
38 – Qanche nëninglar bar? Qarap bëqinglar, – dëdi hezriti Eysa ulargha. Ular tekshürüp kelgendin këyin:
– Bizde besh nan bilen ikki bëliq bar iken, – dëyishti.
39 Hezriti Eysa ulargha xalayiqni top-top qilip yëshil chimliqta olturghuzushni buyrudi. 40 Xalayiq yüzdin, elliktin bolup olturushti. 41 Hezriti Eysa besh nan bilen ikki bëliqni qoligha ëlip, asmangha qarap Xudagha shükür ëytti. Andin, nanlarni oshtup, köpchilikke tarqitip bërish üchün shagirtlirigha berdi. Ikki bëliqnimu shundaq qildi. 42 Hemmeylen yep toydi. 43 Shagirtlar ëship qalghan nan we bëliq parchilirini liq on ikki sëwetke yighiwaldi. 44 Tamaq yëgen erlerning sanila besh ming idi.
Hezriti Eysaning su üstide mëngishi
45 Buning keynidinla, hezriti Eysa shagirtlirining këmige olturup, özidin awwal kölning u qëtidiki Beytsayda yëzisigha ötüshini buyrudi. Bu arida özi xalayiqni tarqitiwetti. 46 Ularni uzatqandin këyin, du’a-tilawet qilish üchün taghqa chiqti.
47 Kechqurun, këme kölning otturisigha barghanidi. Quruqluqta özi yalghuz qalghan hezriti Eysa 48 shagirtlirining palaqni nahayiti teste uruwatqanliqini kördi, chünki qarshi tereptin shamal chiqiwatatti. Tang ëtishqa az qalghanda, hezriti Eysa kölning üstide mëngip, shagirtliri terepke keldi we ularning yënidin ötüp ketmekchi boldi. 49 Shagirtlar hezriti Eysaning kölning üstide mëngip këliwatqanliqini körüp, uni alwasti, dep oylap warqiriship ketti. 50 Hemmeylen uni körüp intayin alaqzade bolushqanidi.
Lëkin, hezriti Eysa derhal ulargha:
– Xatirjem bolunglar, bu men, qorqmanglar! – dëdi.
51 Hezriti Eysa këmige chiqip ulargha qoshulghanda, shamal toxtidi. Shagirtlar buningdin intayin heyran qëlishti. 52 Chünki, ular nan toghrisidiki möjizini tëxiche chüshenmigenidi, ularning eqli bolsa bixudliship ketkenidi.
53 Hezriti Eysa bilen shagirtliri kölning qarshi qëtigha bërishida, Ginesar dëgen yerde quruqluqqa chiqip këmini baghlidi. 54 Ular këmidin chüshüshi bilenla, xelq hezriti Eysani tonuwaldi. 55 Ular yügürüshüp yürüp, bu xewerni etraptiki jaylargha yetküzdi. Hezriti Eysa qeyerde bolsa, kishiler bimarlarni zembilge sëlip, shu yerge ëlip bërishti. 56 Hezriti Eysa meyli yëza, meyli sheher yaki qishlaqqa barsun, xalayiq bimarlarni asasliq kochilargha ëlip chiqip yatquzup, hezriti Eysadin bimarlarning hëchbolmighanda uning tonining pëshige bolsimu qolini tegküzüwëlishigha ruxset qilishini sorap yalwuratti. Uninggha qolini tegküzgenlerning hemmisi saqaydi.
7 Xudaning emrini yoqqa chiqarmasliq
1 Bir küni, Yërusalëmdin kelgen bezi Perisiyler we Tewrat ustazliri hezriti Eysaning chörisige yighildi. 2 Ular hezriti Eysaning shagirtliri ichide bezilirining tamaqtin burun qol yuyush diniy qa’idisini ada qilmayla tamaq yewatqanliqini kördi. 3 (Perisiyler, jümlidin pütün Yehudiylar ejdadlirining en’enisi boyiche qollirini pakiz yumay turup tamaq yëmeydu. 4 Shuningdek, bazardin alghan nersilernimu yumay yëmeydu. Uningdin bashqa, qedeh, chögün we mis qachilarni yuyush toghrisidimu birmunche en’enilerge ri’aye qilidu.)
5 Perisiyler we Tewrat ustazliri hezriti Eysadin:
– Shagirtliring nëmishqa ejdadlirimizning en’enilirige ri’aye qilmaydu? Nëmishqa napak qolliri bilen tamaq yeydu? – dep sorashti.
6 Hezriti Eysa ulargha mundaq jawab berdi:
– Xuda Yeshaya peyghember arqiliq aldin ëytqan munu sözler siler saxtipezlerge nëmidëgen mas këlidu-he?! Uning yazmisida mundaq yëzilghan:
“Bu xelq mëni aghzidila hörmetleydu,
lëkin qelbi mendin yiraq.
7 Manga qilghan ibaditi bihudidur.
Chünki, ögetkenliri Xudaning emrliri emes,
belki özliri chiqiriwalghan petiwalardur.”
8 Siler Xudaning emrini bir yaqqa qayrip qoyup, insanlarning en’enisige ësiliwalidikensiler.
9 Hezriti Eysa ulargha yene mundaq dëdi:
– Öz en’enenglarni saqlap qëlish üchün, Xudaning emrlirini bir yaqqa qayrip qoyushta nëmanche ustiliq qilisiler! 10 Musa peyghember: “Ata-anangni hörmet qil” we “atisi yaki anisini haqaretligenlerge ölüm jazasi bërilsun” dep buyrughan. 11 Lëkin, siler: “Ata-anisigha: ‘mendin alidighan pütün maddiy yardiminglarni qurban qildim, yeni Xudagha atiwettim’ dëse, 12 u adem öz ata-anisining halidin xewer almisimu bolidu” dep ögitisiler. 13 Shundaq qilip, ewladtin ewladqiche dawamlashturup kelgen en’eniliringlarni dep Xudaning emrini yoqqa chiqirisiler. Siler bundaq ishlarni köp qilisiler.
Insanni nëme napak qilidu?
14 Hezriti Eysa xalayiqni yene yënigha chaqirip, ulargha:
– Hemminglar sözümge qulaq sëlinglar we shuni chüshininglarki, 15 insanning sirtidin ichige kiridighan nersilerning hëchqandiqi uni napak qilmaydu, insanni napak qilidighini insanning ichidin chiqidighinidur. { 16 Bu sözlerni quliqinglarda ching tutunglar!} – dëdi.
17 Hezriti Eysa xalayiqtin ayrilip öyge kirgende, shagirtliri uningdin bu temsilning menisini soridi. 18 Hezriti Eysa ulargha:
– Silermu tëxiche chüshenmeywatamsiler? Sirttin insanning ichige kiridighan herqandaq nersining uni napak qilalmaydighanliqini chüshenmemsiler? 19 Sirttin kirgen nerse insanning qelbige emes, ashqazinigha baridu. U yerdin teret bolup chiqip këtidu, – dëdi. Hezriti Eysa bu sözler arqiliq, yëmekliklerning hemmisining halal ikenlikini bildürgenidi.
20 Hezriti Eysa sözini dawamlashturup mundaq dëdi:
– Insanni napak qilidighini insanning ichidin chiqidighinidur. 21 Chünki, yaman niyet, jinsiy exlaqsizliq, oghriliq, qatilliq, 22 zinaxorluq, achközlük, yamanliq, hiyligerlik, shehwaniyliq, hesetxorluq, töhmetxorluq, tekebburluq we hamaqetlikler insanning ichidin, yeni qelbidin chiqidu. 23 Bu yamanliqlarning hemmisi insanning ichidin chiqip, insanni napak qilidu.
Yehudiy emes ayalning ëtiqadi
24 Hezriti Eysa u yerdin ayrilip Tir shehirining etrapidiki rayonlargha bardi. U yerde bir öyge kirdi. Eslide u buni hëchkimning bilishini xalimighan bolsimu, lëkin yoshuralmidi. 25 Jin tegken kichikkine bir qizning anisi hezriti Eysa toghrisidiki xewerni anglighan haman yëtip këlip, hezriti Eysaning ayighigha yiqildi. 26 Süriye ölkisining Fenikiye dëgen yëride tughulghan Yehudiy emes bu ayal hezriti Eysadin qizidiki jinni heydiwëtishni ötündi. 27 Hezriti Eysa uninggha:
– Aldi bilen balilar yep toysun, balilarning nënini itlargha tashlap bërish toghra emes,* Hezriti Eysa bu yerde özining ewetilishining aldi bilen Yehudiylar, andin Yehudiy emesler üchün ikenlikini tekitligen. – dëdi.
28 Hëliqi ayal buninggha jawaben:
– Shundaq, teqsir, biraq itlarmu üstel astida balilardin chüshken nan uwaqlirini yeydighu, – dëdi.
29 Hezriti Eysa uninggha:
– Toghra ëytting. Mushu sözüng üchün jin qizingdin chiqip ketti, emdi qaytqin, – dëdi.
30 Ayal öyige qaytqinida, qizining kariwatta yatqanliqini kördi. Jin uning tënidin chiqip ketkenidi.
Hezriti Eysaning bir gas-gacha ademni saqaytishi
31 Hezriti Eysa Tir shehirining etrapidiki rayonlardin chiqip, Sidon shehiri we on sheher rayonidin ötüp, yene Jeliliye kölige keldi. 32 Kishiler uning aldigha gas hem tili ëghir bir ademni ëlip këlip, uning uchisigha qolini tegküzüp saqaytip qoyushni telep qilishti. 33 Hezriti Eysa bu ademni xalayiq ichidin bir chetke tartip, uning qulaqlirigha barmaqlirini tiqti we barmiqigha tükürüp, uning tiligha tegküzdi.
34 Andin, asmangha qarap chongqur tiniwalghandin këyin, u ademge: “Effata” (menisi “ëchil”) dëdi. 35 U ademning qulaqliri shu’an ëchilip, tili zuwangha këlip rawurus gep qilishqa bashlidi.
36 Hezriti Eysa u yerdikilerge buni hëchkimge tinmasliqni buyrudi. Lëkin, herqanche buyrughan bolsimu, kishiler bu xewerni shunche keng yëyiwetti. 37 Xalayiq intayin heyranliq ichide qalghanidi. Ular:
– U qilghan ishlarning hemmisi yaxshi! Hetta gaslarning qulaqlirini ëchip, gachilarni zuwangha keltürdi, – dëyishti.
*27 8 Hezriti Eysaning töt ming kishini toydurushi
1 Shu künlerning biride, yene nurghun xalayiq yighilghanidi. Ularning yeydighini bolmighanliqi üchün, hezriti Eysa shagirtlirini yënigha chaqirip:
2 – Bu xalayiqqa ichim aghriydu. Ular üch kündin bëri yënimdin ketmidi, yeydighan bir nersisimu qalmidi. 3 Ularni öylirige ach qorsaq qaytursam, yolda yiqilip qëlishi mumkin. Uning üstige, beziliri yiraq yerlerdin kelgeniken, – dëdi.
4 Shagirtliri buninggha jawaben:
– Bundaq xilwet bir yerde bunchiwala kishini toydurghudek nanni nedin tapqili bolsun? – dëyishti.
5 – Qanche nëninglar bar? – dep soridi hezriti Eysa.
– Yette, – dëyishti ular.
6 Buning bilen, hezriti Eysa xalayiqni yerde olturushqa buyrudi. Andin, yette nanni qoligha aldi we Xudagha shükür ëytip oshtup, köpchilikke tarqitip bërish üchün shagirtlirigha berdi. Ular köpchilikke tarqatti. 7 Shagirtlarda yene birqanche kichik bëliqmu bar idi. Hezriti Eysa ular üchünmu Xudagha shükür ëytip, shagirtlirigha ularnimu tarqitishni ëytti. 8 Hemmeylen yep toyghandin këyin, shagirtlar ëship qalghan parchilarni yette sëwetke yighiwaldi. 9 U yerde töt mingche kishi bar idi. Hezriti Eysa ularni yolgha salghandin këyin, 10 shagirtliri bilen bille derhal këmige chüshüp, Dalmanuta rayonigha ketti.
Perisiylerning karamet körüshni telep qilishi
11 Perisiyler këlip hezriti Eysa bilen munazirilishishke bashlidi. Ular hezriti Eysaning Xuda teripidin ewetilgenlikini sinap bëqish meqsitide, uningdin bir karamet körsitishni telep qilishti. 12 Hezriti Eysa chongqur bir ulugh-kichik tinip:
– Bu zamanning ademliri nëme üchün karamet körset, depla turidighandu? Bilip qoyunglarki, ulargha körsitilidighan karamet yoq, – dëdi. 13 Andin, ulardin ayrilip, yene këmige olturup, kölning u qëtigha ötüp ketti.
Saxta telimdin saqlinish
14 Shagirtlar nan ëliwëlishni untughan bolup, këmide bir nandin bashqa yëmeklik yoq idi. 15 Hezriti Eysa ularni agahlandurup:
– Hoshyar bolunglar, Perisiyler bilen Hirod xanning ëchitqusidin* “Metta” 16-bab 12-ayetke qaralsun. ëhtiyat qilinglar, – dëdi.
16 Shagirtlar bir-birige:
– Nan ekelmigenlikimiz üchün shundaq dewatsa kërek, – dëyishti.
17 Ularning nëme dëyishiwatqanliqini bilgen hezriti Eysa ulardin:
– Siler nëme üchün nan ekelmigenlikinglar toghrisida sözlishisiler? Tëxiche chüshenmeywatamsiler? Siler tëxiche bixudmu? 18 Közünglar turup körmeywatamsiler? Quliqinglar turup anglimaywatamsiler? Ësinglarda yoqmu? 19 Besh nanni besh ming kishige üleshtürginimde, ëship qalghan nan parchilirini qanche sëwetke yighiwalghanidinglar? – dep soridi.
– On ikki sëwetke, – dëyishti ular.
20 – Yette nanni töt ming kishige üleshtürginimde, ëship qalghan nanlarni qanche sëwetke yighiwalghanidinglar? – dëdi hezriti Eysa.
– Yette sëwetke, – dëyishti ular.
21 Hezriti Eysa ulargha:
– Undaqta, yene chüshenmidinglarmu? – dëdi.
Beytsaydadiki bir korning saqaytilishi
22 Hezriti Eysa bilen shagirtliri Beytsayda yëzisigha keldi. U yerde kishiler hezriti Eysaning aldigha bir kor ademni ëlip këlip, uninggha qolini tegküzüp saqaytip qoyushni ötündi. 23 Hezriti Eysa kor ademning qolidin yëtilep yëzining sirtigha ëlip bardi we uning közlirige tükürüp, qollirini tegküzüp:
– Bir nerse körüwatamsen? – dep soridi.
24 U adem bëshini kötürüp:
– Kishilerni körüwatimen. Biraq ular xuddi mëngip yüridighan derexlerdek körünüwatidu, – dëdi.
25 Andin, hezriti Eysa qollirini u ademning közlirige yene bir qëtim tegküzdi. Shuning bilen, uning közliri ëchilip, hemme nersini ëniq kördi. 26 Hezriti Eysa bu ishni hëchkimning uqmasliqi üchün, uni öyige qayturush aldida uninggha:
– Öyge qaytish yolungda yëzigha kirme, – dep tapilidi.
Pëtrusning hezriti Eysani Qutquzghuchi – Mesih dep tonushi
27 Hezriti Eysa shagirtliri bilen bille Filip Qeyseriyisi dëgen rayongha qarashliq yëzilargha bardi. U yolda shagirtliridin:
– Kishiler mëni kim dep bilidiken? – dep soridi.
28 Shagirtliri uninggha:
– Beziler sizni chömüldürgüchi Yehya, beziler Ilyas peyghember we yene beziler bashqa qedimki peyghemberlerdin biri dep bilidiken, – dep jawab bërishti.
29 Hezriti Eysa yene ulardin:
– Silerchu, siler mëni kim dep bilisiler? – dep soridi.
– Siz Qutquzghuchi – Mesih† Mesih – peyghemberler aldin ëytqan, Xuda teripidin tallanghan, haman bir küni këlip menggü hökümranliq qilidighan padishahni körsitidu. ikensiz, – dep jawab berdi Pëtrus.
30 Hezriti Eysa ulargha bu heqte hëchkimge tinmasliqni tapilidi.
Hezriti Eysaning ölüp tirilidighanliqini aldin ëytishi
31 Andin, hezriti Eysa Insan’oghlining nurghun azab-oqubet tartishi, aqsaqallar, aliy rohaniylar we Tewrat ustazliri teripidin ret qilinishi, öltürülüshi we üch kündin këyin tirildürülüshi këreklikini shagirtlirigha uqturushqa bashlidi. 32 U buni shagirtlargha ochuq-ashkara sözlidi. Buning bilen, Pëtrus hezriti Eysani bir chetke tartip, Mesihning bëshigha bundaq këlishmesliklerning kelmeydighanliqini ëytip, uni eyiblidi. 33 Lëkin, hezriti Eysa burulup shagirtlirigha qaridi we Pëtrusni eyiblep:
– Yoqal közümdin, Sheytandek sözlewatisen! Oylighanliring Xudaning emes, insanning xiyalidur, – dëdi.
34 Andin, u shagirtliri bilen bille xalayiqnimu chaqirip mundaq dëdi:
– Kimdekim manga egishishni xalisa, öz xahishidin waz këchip, özining krëstini kötürüp‡ Rimliqlar teripidin ölüm jazasi bërilgenler mixlinidighan krëstni müriside kötürüp jaza meydanigha baratti. “Özining krëstini kötürüsh” dëgenlik Eysa Mesih üchün azab-oqubet tartishqa teyyar bolushni körsitidu. manga egeshsun! 35 Chünki, özi üchünla yashaydighanlar eksiche hayatidin mehrum bolidu. Biraq, öz xahishidin waz këchip, men we xush xewer üchün yashaydighanlar hayatini saqliyalaydu. 36 Bir adem pütün dunyagha ige bolup hayatidin mehrum qalsa, buning nëme paydisi bolsun?! 37 Nëmini tölepmu hayatliqqa ërishkili bolsun?! 38 Bu zamanning wapasiz we gunahkar kishiliri aldida kimdekim mendin we mëning sözlirimdin nomus qilsa, Insan’oghli bolghan menmu atamning shan-sheripi ichide muqeddes perishtiler bilen bille qaytip kelginimde, uningdin nomus qilimen.
*15 †29 ‡34 9
1 Hezriti Eysa ulargha yene:
– Bilip qoyunglarki, bu yerde turghanlarning beziliri Xudaning padishahliqining küch-qudret bilen ayan bolghinini körmigüche ölmeydu.
Hezriti Eysaning nurgha chömüshi
2 Alte kündin këyin, hezriti Eysa peqet Pëtrus, Yaqup we Yuhannanila ëlip, ëgiz bir taghqa chiqti. U yerde hezriti Eysaning qiyapiti ularning köz aldidila özgerdi. 3 Kiyimliri közni shunchilik qamashturghudek ap’aq bolup kettiki, dunyadiki herqandaq aqartquchmu kirni unchilik aqartalmaytti. 4 Tosattin, shagirtlargha Ilyas peyghember we Musa peyghemberning hezriti Eysa bilen sözlishiwatqanliqi köründi.
5 Pëtrus hezriti Eysagha:
– Ustazim, bu yerde bolghinimiz nëmidëgen yaxshi! Biri sizge, biri Musa peyghemberge, yene biri Ilyas peyghemberge dep, bu yerge üch kepe yasayli, – dëdi. 6 Pëtrus nëme dëyishini bilmey qalghanidi, chünki shagirtlar nahayiti qorqushup ketkenidi.
7 Shu esnada, bir parche bulut peyda bolup, ularni qapliwaldi. Buluttin Xudaning: “Bu mëning söyümlük Oghlum; uning sözige qulaq sëlinglar!” dëgen awazi keldi. 8 Shagirtlar shu’an etrapigha qarashti, lëkin yënida hezriti Eysadin bashqa hëchkim körünmidi.
9 Taghdin chüshüwëtip, hezriti Eysa shagirtlirigha Insan’oghli ölümdin tirildürülmigüche, körgenlirini hëchkimge tinmasliqni buyrudi. 10 Ular hezriti Eysaning sözini könglige püküp, “ölümdin tirilish” dëgenning menisining nëme ikenliki toghrisida öz’ara pikirleshti.
11 Shagirtlar hezriti Eysadin yene:
– Tewrat ustazliri nëme üchün: “Ilyas peyghember Qutquzghuchi – Mesih këlishtin awwal qaytip këlishi kërek” dëyishidu? – dep sorashti.
12-13 Hezriti Eysa ulargha mundaq dëdi:
– Elwette, Ilyas peyghember choqum Qutquzghuchi – Mesihtin awwal këlip, hemmini qëlipigha salidu. Undaqta, muqeddes yazmilarda Insan’oghli köp azab-oqubet chëkidu we ret qilinidu, dep pütülginige qandaq qaraysiler? Bilip qoyunglarki, Ilyas peyghember heqiqeten keldi* Yehudiylar Tewrattiki “Qutquzghuchi – Mesih këlishtin burun Ilyas peyghember Mesihning yolini teyyarlash üchün qaytip këlidu” dëgen bësharetke asasen uning këlishini kütüwatqanidi. Hezriti Eysa emeliyette buning Ilyas peyghemberdek küch-qudret bilen kelgen Yehya peyghember arqiliq emelge ashqanliqini ëytqan. we xuddi muqeddes yazmilarda u heqqide yëzilghandek, kishilerning uninggha qilmighan eskiliki qalmidi.
Jin chaplashqan balining saqaytilishi
14 Ular bashqa shagirtlarning yënigha qaytip barghinida, nurghun xalayiqning ularning etrapigha olishiwalghanliqini, birmunche Tewrat ustazlirining ular bilen munazirilishiwatqanliqini kördi. 15 Xalayiq hezriti Eysani körüp intayin heyran bolushti we yügürüp këlip uning bilen salamlashti. 16 Hezriti Eysa shagirtliridin:
– Ular bilen nëme toghruluq munazirilishiwatisiler, – dep soridi. 17 Köpchiliktin bireylen uninggha:
– Ustaz, men oghlumni sizning aldingizgha ëlip keldim, chünki uninggha jin chaplishiwëlip, gep qilalmas qilip qoydi. 18 Jin her qëtim oghlumgha chaplashsa, uni yerge yiqitiwëtidu. Balining aghzidin köpük chiqip, chishliri kiriship këtidu. Pütün ezayi qëtip qalidu. Shagirtliringizdin jinni heydiwëtishni sorighanidim, biraq ularning qolliridin kelmidi, – dëdi.
19 – Ey ëtiqadsiz ewlad! Siler manga ishengüche, men siler bilen yene qanchilik bille bolushum kërek? Yene qachanghiche berdashliq bërey? – dëdi hezriti Eysa, – balini aldimgha ëlip këlinglar.
20 Ular balini hezriti Eysaning aldigha ëlip keldi. Jin hezriti Eysani körüsh bilenla balining pütün bedinini tartishturuwetti.
Bala yiqilip, aghzidin köpük chiqip, yerde yumilashqa bashlidi.
21 Hezriti Eysa balining atisidin:
– Uning bëshigha bu kün kelginige qanchilik waqit boldi? – dep soridi.
– Kichikidin tartip shundaq. 22 Jin uni yoqitish üchün, köp qëtim otqa we sugha tashlidi. Qolingizdin kelse bizge shapa’et qilip, halimizgha yetkeysiz! – dëdi balining atisi.
23 – Siz nëmishqa qolingizdin kelse deysiz? Ishench bar bolghan ademge hemme ish mumkin! – dëdi hezriti Eysa uninggha.
24 – Ishenchim bar, lëkin ajiz. Ishenchimni kücheytkeysiz! – dëdi balining atisi shu’an. 25 Hezriti Eysa xalayiqning yügürüshüp kelgenlikini körüp, jinni eyiblep:
– Ey ademlerni gas we gacha qilidighan jin! Buyruq qilimenki, balining tënidin chiq, ikkinchi kirgüchi bolma! – dëdi.
26 Shuning bilen, jin bir peryad kötürdi-de, balining bedinini qattiq tartishturup, uning tënidin chiqip ketti. Bala ölüktek jim bolup qaldi. U yerdikilerning köpchiliki balini “öldi!” dëyishti. 27 Lëkin, hezriti Eysa balini qolidin tutup turghuzghanda, bala ornidin turdi.
28 Hezriti Eysa öyge kirip, shagirtliri bilen yalghuz qalghanda, ular uningdin:
– Biz nëme üchün jinni heydiyelmiduq? – dep sorashti.
29 Hezriti Eysa ulargha:
– Bu xil jinni peqet du’a bilenla heydigili bolidu, – dep jawab berdi.
Hezriti Eysaning ölüp tirilidighanliqini yene aldin ëytishi
30 Ular bu yerdin ayrilip, Jeliliye ölkisi arqiliq yürüp ketti. Hezriti Eysa özlirining qeyerde ikenlikini hëchkimning bilishini xalimidi. 31 Chünki, u shagirtlirigha telim bëriwatqan bolup, özi heqqide:
– Insan’oghli bashqilarning qoligha tapshurulup öltürülidu. Lëkin, öltürülüp üch kündin këyin tirilidu, – dëgenidi. 32 Shagirtlar bu sözlerni chüshenmidi, biraq hezriti Eysadin sorashqimu pëtinalmidi.
Xudaning neziride kim eng ulugh?
33 Ular Kepernahum shehirige keldi. Öyge kirgendin këyin, hezriti Eysa shagirtliridin:
– Yolda nëme toghrisida talash-tartish qilishtinglar? – dep soridi. 34 Ularning hëchqaysisi zuwan sürmidi, chünki ular yolda kimning eng ulugh ikenliki toghrisida talash-tartish qilishqanidi.
35 Hezriti Eysa olturup on ikki shagirtini yënigha chaqirip, ulargha:
– Kim aldinqisi bolushni xalisa, eng axirqisi we hemmeylenning xizmetkari bolsun, – dëdi. 36 Andin, u kichik bir balini otturida turghuzdi we uni quchiqigha ëlip turup, ulargha mundaq dëdi:
37 – Kim mëni dep, bundaq kichik balini qobul qilsa, u mënimu qobul qilghan bolidu. Kim mëni qobul qilsa, u mënila emes, belki mëni ewetküchinimu qobul qilghan bolidu.
Qarshi turmasliq qollighanliqtur
38 Yuhanna hezriti Eysagha:
– Ustaz, sizning namingiz bilen jinlarni heydewatqan birsini körduq. Lëkin, u bizge oxshash sizge egeshmigenliki üchün, uni tostuq, – dëdi.
39 – Uni tosmanglar, – dëdi hezriti Eysa, – chünki mëning namim bilen möjize yaratqan kishi arqidinla mëning üstümdin yaman gep qilmaydu. 40 Bizge qarshi turmighanlar bizni qollighanlardur. 41 Bilip qoyunglarki, Qutquzghuchi – Mesihke mensup bolghanliqinglar üchün, silerge hetta birer chine su bergen kishimu jezmen mëning in’amimdin mehrum qalmaydu.
Gunahning ëzitquluqi
42 – Kimdekim manga ëtiqad qilghan bundaq kichiklerdin birini gunahqa azdursa, shu adem üchün ëytqanda boynigha yoghan tügmen tëshi ësilghan halda dëngizgha chöktürülgini ewzel. 43-44 Eger qolung sëni gunahqa azdursa, uni kësip tashla. Ikki qolung bar halda dozaxqa, menggü öchmes otqa kirginingdin köre, cholaq halda menggülük hayatqa ërishkining ewzel. 45-46 Eger putung sëni gunahqa azdursa, uni kësip tashla. Ikki putung bar halda dozaxqa tashlanghiningdin köre, tokur halda menggülük hayatqa ërishkining ewzel. 47 Eger közüng sëni gunahqa azdursa, uni oyup tashla. Ikki közüng bar halda dozaxqa tashlanghiningdin köre, birla közüng bilen bolsimu Xudaning padishahliqigha kirgining ewzel. 48 Dozaxta qurt-qongghuz ölmeydu, yalqunluq ot öchmeydu.† Bezi Grëkche nusxilarda bu ayet 44- we 46- ayette tekrarlinidu.
49 Herbir qurbanliq tuzlanghandek, hemme adem ottin ötidu.‡ “Ottin ötidu” – sözmusöz bolghanda “ot bilen tuzlinidu”. Bu, sinaqtin ötüp, paklinishni bildüridu.
50 Tuz yaxshi nersidur. Biraq, tuz öz küchidin qalsa, uni qandaq eslige keltürgili bolidu? Shuninggha oxshash, silermu tuzdek bolup aranglardiki inaqliqini saqlanglar.
*12-13 †48 ‡49 10 Talaq toghrisidiki telim
1 Hezriti Eysa u yerdin ayrilip, Yehudiye ölkisini bësip ötüp, I’ordan deryasining u qëtidiki rayonlargha bardi. Uning etrapigha yene top-top adem yighilghanidi. U köpchilikke her qëtimqidek telim bërishke bashlidi.
2 Hezriti Eysaning yënigha kelgen bezi Perisiyler uninggha tuzaq qurush meqsitide:
– Bir ademning ayalini talaq qilishi Tewrat qanunigha uyghunmu? – dep soridi.
3 – Musa peyghember silerge nëme dep buyrughan? – dëdi hezriti Eysa.
4 – Musa peyghember erlerning ayalini bir parche talaq xëti yëzipla talaq qilishigha ruxset qilghan, – dëyishti ular.
5 Hezriti Eysa ulargha:
– Tersaliqinglardin Musa peyghember bu buyruqni yazghan. 6 Xuda alemni yaratqanda, insanlarni “er we ayal qilip yaratti”. 7 “Bir ademning ata-anisidin ayrilip, ayali bilen birliship 8 bir ten bolushi ene shu sewebtindur.” Shundaq iken, er-ayal ayrim-ayrim ikki ten bolmastin, bir tendur. 9 Shuning üchün, Xuda qoshqanni insan ayrimisun, – dëdi.
10 Ular öyge kirgendin këyin, shagirtliri bu heqte hezriti Eysadin yene soridi. 11 Hezriti Eysa ulargha:
– Ayalini talaq qilip, bashqa birini emrige alghan kishi zina qilghan bolidu. 12 Ëridin ajriship bashqa erge tegken ayalmu zina qilghan bolidu, – dëdi.
Hezriti Eysaning kichik balilargha bext tilishi
13 Qolini tegküzüp bext tilisun dep, kishiler kichik balilirini hezriti Eysaning aldigha ëlip keldi. Biraq, shagirtlar ularni eyiblidi. 14 Buni körgen hezriti Eysa xapa bolup, shagirtlirigha:
– Balilar aldimgha kelsun, ularni tosmanglar. Chünki, Xudaning padishahliqigha kiridighanlar del mushulargha oxshashlardur. 15 Bilip qoyunglarki, kimdekim Xudaning padishahliqini sebiy balilardek qobul qilmisa, uninggha hergiz kirelmeydu, – dëdi. 16 Shuning bilen, u balilarni quchiqigha ëlip, ulargha qollirini tegküzüp bext tilidi.
Mülükdardiki müshkülat
17 Hezriti Eysa seperge chiqish aldida, bir kishi yügürüp këlip, uning aldida tiz püküp:
– I yaxshi ustaz, menggülük hayatqa ërishish üchün qandaq qilishim kërek? – dep soridi.
18 Hezriti Eysa uninggha:
– Mëni nëmishqa yaxshi deysiz? Yëgane Xudadin bashqa yaxshi yoq. 19 Siz Tewratta buyrulghan “qatilliq qilma, zina qilma, oghriliq qilma, yalghan guwahliq berme, bashqilarni qaqti-soqti qilma, ata-anangni hörmet qil” dëgen perzlerni ada qiling, – dëdi.
20 – Ustaz, bulargha kichikimdin tartip emel qilip këliwatimen, – dëdi hëliqi adem.
21 Hezriti Eysa uninggha mëhribanliq bilen qarap:
– Sizde qilishqa tëgishlik yene bir ish kem. Bërip pütün mal-mülkingizni sëtip, pulini kembeghellerge bëring. Shundaq qilsingiz, ershte xeziningiz bolidu. Andin këlip manga egishing! – dëdi.
22 Bu sözni anglash bilenla bu ademning chirayi özgirip, qayghu ichide u yerdin këtip qaldi. Chünki, uning mal-dunyasi nahayiti köp idi.
23 Hezriti Eysa öpchörisige köz yügürtüp chiqqandin këyin, shagirtlirigha:
– Mal-dunyasi köplerning Xudaning padishahliqigha kirishi nëmidëgen tes-he! – dëdi.
24 Shagirtlar uning sözlirige heyran bolushti. Lëkin, hezriti Eysa ulargha yene:
– Balilirim, Xudaning padishahliqigha kirish nëmidëgen tes-he! 25 Baylarning Xudaning padishahliqigha kirishi tögining yingne töshükidin ötüshidinmu tes iken! – dëdi.
26 Shagirtlar tëximu heyran bolushup, bir-biridin:
– Undaqta, kim qutquzushqa ërisheleydu? – dep sorashti. 27 Hezriti Eysa ulargha qarap:
– Bu, insanlarning qolidin emes, Xudaningla qolidin këlidighan ishtur, chünki Xuda hemmige qadirdur, – dëdi.
28 – Mana biz hemmini tashlap sizge egeshtuq! Sizche, biz qutquzulamduq? – dëdi Pëtrus keynidinla.
29 – Bilip qoyunglarki, mëni we xush xewerni dep, öyi, aka-ukiliri, acha-singilliri, ata-anisi, bala-chaqiliri yaki yer-zëminliridin waz kechkenlerning hemmisi 30 bu dunyada ziyankeshlikke uchrash bilen birge yüz hessilep öy, aka-uka, acha-singil, ana, bala-chaqa we yer-zëminlargha ërishidu. Këlidighan dunyadimu menggülük hayatqa ërishidu. 31 Lëkin shu chaghda, nurghun aldinqi qatardikiler axirqilar bolidu, nurghun axirqilar aldinqi qatargha chiqidu, – dëdi hezriti Eysa.
Hezriti Eysaning ölüp tirilidighanliqini yene aldin ëytishi
32 Ular Yërusalëmgha baridighan yolda idi, hezriti Eysa hemmining aldida këtiwatatti. Shagirtliri uning xeter yüz bërish mumkinchiliki bolghan u sheherge aldirap mangghanliqidin heyran idi, ulargha egeshkenlermu qorqunch ichide këtiwatatti. Hezriti Eysa on ikki shagirtini yene bir chetke tartip, ulargha öz bëshigha këlidighanlarni uqturup:
33 – Mana biz hazir Yërusalëmgha këtiwatimiz. Insan’oghli aliy rohaniylar we Tewrat ustazlirigha tapshurulidu. Ular uni ölüm jazasigha mehkum qilip, Rimliqlargha tapshurup bëridu. 34 Rimliqlar uni mesxire qilidu, yüzige tüküridu, uni qamchilaydu we öltüridu. Lëkin, u üch kündin këyin qayta tirilidu, – dëdi.
Yaqup bilen Yuhannaning telipi
35 Zebediyning oghulliri Yaqup bilen Yuhanna hezriti Eysaning aldigha këlip:
– Ustaz, bizning bir telipimiz bar idi. Orundap bërishingizni ötünimiz, – dëyishti.
36 – Silerge nëme qilip bërishimni telep qilisiler? – dep soridi hezriti Eysa.
37 – Siz shan-sherepke ërishkiningizde, birimizni ong yëningizda, birimizni sol yëningizda olturghuzghaysiz, – dëyishti ular.
38 – Siler nëme telep qilghanliqinglarni bilmeywatisiler, – dëdi hezriti Eysa, – men ichidighan azab qedihini we men qobul qilidighan chömüldürüshni silermu qobul qilalamsiler?* Bu ayette hezriti Eysaning tartidighan azab-oqubiti we krësttiki ölümi közde tutulghan.
39 – Qobul qilalaymiz, – dëyishti ular.
Hezriti Eysa ulargha:
– Siler heqiqetenmu mëning azab qedihimge we chömüldürülüshümge ortaq bolisiler. 40 Biraq, ong yaki sol yënimda olturushunglargha ruxset qilish mëning ixtiyarimda emes. Bu orunlar kimlerge teyyarlanghan bolsa, shular olturidu, – dëdi.
41 Buningdin xewer tapqan bashqa on shagirt Yaqup bilen Yuhannagha xapa bolushqa bashlidi. 42 Hezriti Eysa ularni yënigha chaqirip, mundaq dëdi:
– Silerge melum, bu dunyadiki hökümran dep qaralghanlar qol astidiki xelq üstidin rehimsizlik bilen hakimiyet yürgüzidu. Emirliri ularni qattiq qolluq bilen idare qilidu. 43 Biraq, silerning aranglarda bundaq ish bolmisun. Silerdin kim mertiwilik bolushni xalisa, u qalghanlargha xizmet qilsun. 44 Kim birinchi bolushni xalisa, u hemme ademning quli bolsun. 45 Chünki, Insan’oghlimu bashqilarni özige xizmet qildurghili emes, bashqilargha xizmet qilghili we jënini pida qilish bedilige nurghun ademlerni gunahtin azad qilghili keldi.
Qarighu Bartimayning közining saqaytilishi
46 Këyin, ular Ërixa shehirige keldi. Hezriti Eysa shagirtliri we nurghun xalayiq bilen bille Ërixadin qaytqan waqitta, Timayning Bartimay isimlik qarighu oghli yol boyida olturup, tilemchilik qiliwatatti. 47 U Nasirelik Eysaning u yerde ikenlikini anglap:
– I padishah Dawutning ewladi† Dawut padishahning ewladi – Bu nam Yehudiylar arisida ular kütüwatqan Qutquzghuchi – Mesihni körsitetti. Eysa, manga rehim qilghaysiz! – dep towlashqa bashlidi.
48 Nurghun ademler uni eyiblep, ünini chiqarmasliqini ëytti. Lëkin, u:
– I padishah Dawutning ewladi, rehim qilghaysiz, – dep tëximu qattiq towlidi.
49 Hezriti Eysa qedimini toxtitip:
– Uni chaqiringlar, – dëdi. Chaqirghili barghanlar qarighugha:
– Qorqma! Ornungdin tur, u sëni chaqiriwatidu! – dëyishti. 50 U adem chapinini sëlip tashlap, ornidin des turup hezriti Eysaning aldigha keldi.
51 Hezriti Eysa uningdin:
– Mendin nëme telep qilisen? – dep soridi.
qarighu:
– Ustaz, közümning ëchilishini telep qilimen! – dëdi.
52 Hezriti Eysa:
– Qaytsang bolidu, manga baghlighan ishenching sëni saqaytti, – dëwidi, u ademning közi shu’an ëchildi. Shuning bilen, u adem yol boyi hezriti Eysagha egiship mangdi.
*38 †47 11 Hezriti Eysaning tentene bilen Yërusalëmgha kirishi
1 Hezriti Eysa shagirtliri bilen Yërusalëmgha yëqinliship, zeytun tëghining ëtikidiki Beytpaji we Beytaniya dëgen yëzilargha kelgende, ikki shagirtini 2 mundaq dep aldin ewetti:
– Siler aldimizdiki yëzigha bëringlar. Yëzigha kiripla, tëxi minilip baqmighan bir texeyning baghlaqliq turghanliqini körisiler. Uni yëship, yëtilep këlinglar. 3 Eger biri silerdin: “Nëmishqa bundaq qilisiler?” dep sorap qalsa, “Rebbimizning buninggha hajiti chüshti, birdemdin këyin qayturup bëridu” denglar.
4 Ular bërip yol üstidiki bir öyning derwazisi yënida baghlaghliq turghan bir texeyni kördi. Ular tanini yëshiwatqan chaghda, 5 u yerde turghan bezi kishiler:
– Texeyni yëship nëme qilisiler? – dëyishti. 6 Shagirtlar hezriti Eysaning dëgenlirini ëytqanda, hëliqi kishiler ulargha yol qoydi. 7 Shagirtlar texeyni hezriti Eysaning aldigha yëtilep këlip, üstige öz chapanlirini saldi. Hezriti Eysa texeyge mindi. 8 Nurghun xalayiqning beziliri chapanlirini, beziliri öpchöridiki ëtizlardin kesken shax-shumbilarni yolgha payandaz qilip saldi. 9 Aldida mangghan we keynidin egeshkenler:
“Xudagha shükür!
Perwerdigarimizning namida kelgüchige mubarek bolsun!
10 Ejdadimiz Dawutning padishahliqining izbasarigha mubarek bolsun!
Ershi’eladiki Xudagha shükürler oqulsun!” dep warqirishatti.
11 Hezriti Eysa Yërusalëmgha bërip merkiziy ibadetxana* Merkiziy ibadetxana – Eyni chaghda, Yehudiylarning nurghun ibadetxaniliri bolup, bu Yehudiylarning eng köp yighilip ibadet qilidighan jayi idi. Xudaning emri boyiche, peqet Yërusalëmdiki merkiziy ibadetxanidila qurbanliq qilish toghra bolatti. hoylilirigha kirdi we hemme nersini közdin kechürdi. Biraq, kech kirip qalghachqa, on ikki shagirti bilen bille yene Beytaniyagha qaytti.
Mëwisiz enjür derixi
12 Etisi ular Beytaniyadin chiqqanda, hezriti Eysaning qorsiqi ëchip ketkenidi. 13 U yiraqtiki baraqsan bir tüp enjür derixini körüp, hëchbolmighanda tong enjür bolsimu bardu dep, uninggha qarap mangdi. Derexning yënigha barghinida, yopurmaqtin bashqa hëch nerse tapalmidi. Bu, enjür pishidighan waqit emes idi. 14 Hezriti Eysa derexke:
– Buningdin këyin hëchkim sëning mëwengni yëmigey! – dëdi. Shagirtlirimu buni anglidi.
Hezriti Eysaning merkiziy ibadetxanini tertipke sëlishi
15 Ular Yërusalëmgha keldi. Hezriti Eysa merkiziy ibadetxana hoylilirigha kirip, u yerde ëlim-sëtim qiliwatqanlarning hemmisini heydep chiqirishqa bashlidi. Pul tëgishidighanlarning shirelirini we kepter satquchilarning orunduqlirini örüp, 16 mal kötürüwalghan herqandaq ademning ibadetxana hoyliliridin ötüshige ruxset qilmidi.† Ibadetxana hoylilirida sëtilghan haywan we ucharqanatlar xelqning qurbanliq qilishi üchün idi. Ibadetxanigha sediqe bergüchiler pulini yerlik pulgha tëgishkendin këyin bërishi kërek idi.
17 U xelqqe telim bergende, mundaq dëdi:
– Muqeddes yazmilarda Xudaning: “Mëning öyüm pütkül xelqlerning du’a-tilawetxanisi dep atalsun” dëgen sözi yëzilghan emesmu? Lëkin, siler uni bulangchilarning uwisigha aylanduruwapsiler! – dëdi.
18 Aliy rohaniylar we Tewrat ustazliri buni anglap, hezriti Eysani ujuqturuwëtishning charisini izdeshke bashlidi. Ular hezriti Eysadin qorqatti, chünki pütün xalayiq uning telimige heyran idi.
19 Kechqurunliri, hezriti Eysa bilen shagirtliri sheherning sirtigha chiqip këtetti.
Enjür derixidin ëlinidighan ibret
20 Etisi etigende, hezriti Eysa bilen shagirtliri enjür derixining yënidin ötüp këtiwëtip, derexning yiltizidin qurup ketkenlikini körüshti. 21 Tünügünki weqeni ësige alghan Pëtrus:
– Ustaz, qarang, siz qarghighan enjür derixi qurup këtiptu! – dëdi.
22 Hezriti Eysa ulargha jawaben mundaq dëdi:
– Xudagha ishininglar. 23 Bilip qoyunglarki, kim bu taghqa: “Qozghal, dëngizgha tashlan!” dëse we könglide gumanlanmay, ëytqanlirining emelge ëshishigha ishench qilsa, uning telipi ijabet bolidu.
24 Shuning üchün silerge ëytimenki, du’a bilen tiligen herqandaq nersige ërishtim, dep ishininglar. Shunda, telipinglar ijabet bolidu.
25 Ornunglardin turup du’a qilghininglarda, birersige qorsaq köpükünglar barliqi yadinglargha kelse, uni kechürünglar. Shu chaghda, ershtiki atanglarmu silerning gunahliringlarni kechürüm qilidu. { 26 Siler bashqilarni kechürüm qilmisanglar, ershtiki atanglarmu silerning gunahliringlarni kechürüm qilmaydu.}
Hezriti Eysaning hoquqining sürüshtürülüshi
27 Ular yene Yërusalëmgha qaytip keldi. Hezriti Eysa merkiziy ibadetxana hoylilirida aylinip yürgende, aliy rohaniylar, Tewrat ustazliri we aqsaqallar uning yënigha këlip:
28 – Siz qiliwatqan ishlarni qaysi hoquqqa tayinip qiliwatisiz? Sizge bundaq qilish hoquqini kim bergen? – dep soridi.
29 Hezriti Eysa ulargha:
– Men awwal silerdin bir so’al soray. Siler uninggha jawab bëringlar. Shu chaghda, menmu bu ishlarni qaysi hoquqqa tayinip qiliwatqanliqimni ëytip bërimen. 30 Ëytinglarchu, Yehya peyghemberge chömüldürüsh hoquqini Xuda bergenmu yaki insanlarmu? – dëdi.
31 Ular öz’ara munazire qilishqa bashlap:
– Eger “Xuda bergen” dësek, u: “Undaqta siler nëme üchün Yehyagha ishenmidinglar?” deydu. 32 Biraq, biz qandaqmu: “Insanlar bergen” dëyeleymiz?! – dëyishti. Chünki, ular Yehyani heqiqeten peyghember, dep hësablaydighan xelqtin qorqatti.
33 Buning bilen, ular hezriti Eysagha:
– Bilmeymiz, – dep jawab bërishti.
– Undaqta, menmu bu ishlarni qaysi hoquqqa tayinip qiliwatqanliqimni ëytmaymen, – dëdi hezriti Eysa ulargha.
*11 †16 12 Yaman ijarikeshler heqqidiki temsil
1 Andin, hezriti Eysa ulargha temsiller bilen sözleshke bashlidi:
– Bir kishi bir üzümzarliq berpa qilip, etrapini chitlaptu. Muselles ishlesh üchün üzümzarliqqa bir kölchek qazduruptu we bir közetxana yasitiptu. Këyin, üzümzarliqni ijarige bërip, özi yiraq bir yerge këtiptu. 2 Üzümlerni üzidighan mezgil kelgende, u hosulning bir ülüshini ëlip këlishke qulliridin birini ijarikeshlerning yënigha ewetiptu. 3 Lëkin, ijarikeshler hëliqi qulni tutuwëlip dumbalap, quruq qol qayturuptu. 4 Xojayin yene bir qulini ewetiptu. Ijarikeshler uningmu bash-közini yërip, haqaretlep qayturuptu. 5 Këyin, xojayin yene bir qulini ewetiptu. Lëkin u öltürülüptu. Yene birmunche qullirini ewetiptu, ularningmu beziliri tayaq yep, beziliri öltürülüptu. 6 Xojayinning yënida birla adimi, yeni uning söyümlük oghlila qaptu. U oghlumnighu hörmet qilar dep, ijarikeshlerning yënigha eng axirida uni ewetiptu. 7 Lëkin, ijarikeshler öz’ara: “Bu bolsa xojayinning mirasxori. Këlinglar, uni öltürüwëteyli, üzümzarliq bizge ongche qalsun” dëyishiptu. 8 Shundaq qilip, uni tutup öltürüp, üzümzarliqning sirtigha sörep achiqiwëtiptu. 9 Bundaq ehwalda, üzümzarliqning xojayini bu ijarikeshlerni qandaq qilidu? Jezmen ularni öltürüp, üzümzarliqini bashqilargha ijarige bëridu. 10 Siler Zeburdiki munu sözlerni zadi oqumighanmidinglar?
“Tamchilar tashliwetken tash
qurulushning ul tëshi bolup qaldi.
11 Bu, Perwerdigar teripidindur,
biz üchün ajayip bir ishtur.”
12 Hezriti Eysaning bu temsilni özlirige qaritip ëytqanliqini chüshengen Yehudiylarning chongliri uni tutqun qilmaqchi boldi. Lëkin, xelqtin qorqup, uni tashlap këtip qaldi.
Baj tapshurush mesilisi
13 Shuningdin këyin, Yehudiylarning chongliri hezriti Eysani uning özining sözliri bilen tuzaqqa chüshürüsh meqsitide Perisiylerdin we Rimdin teyinlengen Hirod padishahning terepdarliridin bezilerni uning yënigha ewetti. 14 Ular këlip hezriti Eysagha:
– Ustaz, sizning semimiy adem ikenlikingizni, hëchkimge yüz-xatir qilmaydighanliqingizni bilimiz, chünki kishilerning sirtqi qiyapiti bilen hësablashmay, ulargha Xudaning yolini sadiqliq bilen ögitip keldingiz. Sizche Rim impëratori qeyserge baj tapshurushimiz Tewrat qanunimizgha xilapmu qandaq?* Eyni waqitta, Yehudiylar Rimliqlarning zulmi astida yashawatqan bolup, eger hezriti Eysa: “Rim impëratorigha baj tapshurush toghra” dëse, bu gep azadliqni istigen kishilerge yaqmaytti. Nawada kishilerni baj tapshurmasliqqa chaqirsa, Rim impëriyisige qarshi chiqqan bolatti. Ular mushundaq so’allarni sorash arqiliq hezriti Eysani gëpidin tutuwëlip, Rimliqlarning qoligha tapshurup, uninggha ziyankeshlik qilmaqchi bolushqan. Zadi baj tapshuramduq-tapshurmamduq? – dëyishti.
15 Ularning saxtipezlikini bilgen hezriti Eysa:
– Nëmishqa mëni sözüm arqiliq ilindurmaqchi boluwatisiler? Manga bir dane kümüsh tengge bëringlar, körüp baqay, – dëdi.
16 Pul ëlip këlindi, hezriti Eysa ulardin:
– Buning üstidiki süret we isim kimning? – dep soridi.
– Rim impëratori qeyserning, – dëyishti ular.
17 – Undaq bolsa, qeyserning heqqini qeyserge, Xudaning heqqini Xudagha tapshurunglar, – dëdi hezriti Eysa ulargha. Ular hezriti Eysaning sözlirige heyran qëlishti.
Tirilishke munasiwetlik mesile
18 Ölgenler tirilmeydu, dep qaraydighan Saduqiy diniy ëqimidikiler hezriti Eysaning aldigha këlip:
19 – Ustaz, Musa peyghember Tewratta: “Bir kishi ölüp këtip, ayali tul qëlip, perzent körmigen bolsa, ölgüchining aka yaki inisi tul qalghan yenggisini emrige ëlip, qërindishi üchün nesil qaldurushi lazim” dep yazghan. 20 Burun yette aka-uka ötkeniken, chongi öylinip perzent qaldurmayla alemdin ötüptu. 21 Keynidiki inisi yenggisini emrige ëlip, umu perzent körmey alemdin ötüptu. Keynidiki inisimu shundaq boluptu. 22 Shundaq qilip yettinchisigiche uni ëlip chiqiptu. Lëkin, hëchqaysisi perzent körmey alemdin ötüptu. Axirda, u ayalmu alemdin ötüptu. 23 Emdi soraydighinimiz shuki: qiyamet küni bu ayal kimning ayali bolup tirilidu? Chünki, yette qërindashning hemmisi uni xotunluqqa alghan-de! – dëyishti.
24 Hezriti Eysa ulargha mundaq jawab berdi:
– Siler muqeddes yazmilarni we Xudaning qudritini bilmigenlikinglar üchün mana mushundaq xatalishisiler emesmu?!
25 Ölümdin tirilgendin këyin insanlar ershtiki perishtilerge oxshash, xotun almaydu, erge tegmeydu. 26 Ölümdin tirilish mesilisi heqqide Musa peyghember arqiliq chüshürülgen Tewratta oqumidinglarmu? Ejdadlirimiz Ibrahim, Is’haq we Yaquplar alliburun alemdin ötken bolsimu, Tewrattiki “tikenlikning köyüshi” heqqidiki bayanda Xuda ularni tirik hësablap: “Men Ibrahim, Is’haq we Yaquplar ëtiqad qilip kelgen Xuda bolimen!” deydu. 27 Dëmek, Xuda ölüklerning emes, tiriklerning Xudasidur. Siler tamamen xatalashtinglar.
Eng muhim emr
28 Ularning munazirisini anglighan we hezriti Eysaning ulargha yaxshi jawab bergenlikini körgen bir Tewrat ustazi hezriti Eysaning aldigha këlip:
– Pütün emrlerning ichide eng muhimi qaysi? – dep soridi.
29 Hezriti Eysa mundaq jawab berdi:
– Eng muhimi shuki, “Anglighin ey Isra’illar! Perwerdigarimiz bolghan Xuda birdinbir Xudadur. 30 Perwerdigaring bolghan Xudani pütün qelbing, pütün jëning, pütün zëhning we pütün küchüng bilen söygin.” 31 Yene bir emr bolsa “qoshnangni özüngni söygendek söy.” Mana bulardin muhim emr yoq.
32 – Toghra ëyttingiz, ustaz, – dëdi Tewrat ustazi hezriti Eysagha, – “Xuda birdur, uningdin bashqisi yoqtur” dëginingiz durus. 33 Insanning Xudani pütün qelbi, pütün eqli we pütün küchi bilen söyüshi hem qoshnisinimu özini söygendek söyüshi Xudagha atalghan herqandaq köydürme qurbanliq we hediyilerdinmu muhimdur.
34 Hezriti Eysa uning aqilane jawab bergenlikini körüp:
– Siz Xudaning padishahliqidin yiraq emessiz, – dëdi.
Shuningdin këyin, uningdin hëchkim so’al sorashqa pëtinalmidi.
Qutquzghuchi – Mesihning salahiyiti
35 Hezriti Eysa merkiziy ibadetxana hoylilirida telim bëriwëtip, mundaq so’alni otturigha qoydi:
– Tewrat ustazliri Qutquzghuchi – Mesihni padishah Dawutning ewladi, dep turuwalsa qandaq bolidu? 36 Dawut padishah özi Muqeddes Rohning ilhami bilen mundaq dëgenghu:
“Perwerdigar xojayinimgha ëyttiki:
‘men sëning düshmenliringni
ayighing astida dessetküche,
mëning ong yënimda olturghin!’ ”
37 Qutquzghuchi – Mesih padishah Dawutning ewladi bolsimu, lëkin padishah Dawut Mesihni “xojayinim” dëgen yerde Mesih uningdin ulugh bolmamdu?!
Hezriti Eysaning Tewrat ustazlirini eyiblishi
U yerdiki jama’et hezriti Eysaning sözini zoq bilen anglaytti. 38 Hezriti Eysa telim bërip mundaq dëdi:
– Tewrat ustazliridin hoshyar bolunglar. Ular uzun tonlarni kiyiwëlip, ghadiyip yürüshke amraq këlidu. Bazarlarda bashqilarning özlirige salam bërip hörmetlishini, 39 ibadetxanilarda alahide orunda olturushni, ziyapetlerdimu törde olturushni yaxshi köridu. 40 Ular tul ayallardin nep ëlip, ularning mal-mülkini yewëlip, andin etey bashqilar körsun dep, uzundin-uzun du’a qilidu. Ular jezmen tëximu qattiq jazagha tartilidu!
Tul ayalning i’anisi
41 Hezriti Eysa merkiziy ibadetxanidiki i’ane yighilidighan jayning aldida olturup, öz i’anilirini tashlawatqan jama’etke qarap turatti. Nurghun baylar sanduqqa xëli köp pul tashlidi. 42 Bir kembeghel tul ayalmu këlip, birnechche tiyinla qimmitidiki ikki tenggini tashlidi.
43 Hezriti Eysa shagirtlirini yënigha chaqirip, ulargha mundaq dëdi:
– Bilip qoyunglarki, bu namrat tul ayalning i’anisi Xudaning neziride hemmeylenningkidin köp. 44 Chünki, bashqilar özlirining ashqan bayliqliridin i’ane qildi. Lëkin, bu ayal namrat turuqluq, özining bar-yoqini – tirikchilik qilidighan hemme nersisini i’ane qildi.
*14 13 Merkiziy ibadetxanining weyran qilinishidin bësharet
1 Hezriti Eysa merkiziy ibadetxanidin chiqiwatqanda, shagirtliridin biri uninggha:
– Ustaz, qarang, bu nëmidëgen körkem tashlar! Nëmidëgen heywetlik imaretler! – dëdi.
2 Hezriti Eysa uninggha:
– Sen bu heywetlik imaretlerni körüwatamsen? Bu yerdiki hemme nerse gumran qilinidu, hetta bir tal ul tëshimu jayida qaldurulmaydu, – dëdi.
3 Hezriti Eysa Zeytun tëghida merkiziy ibadetxana terepke qarap olturghanda, Pëtrus, Yaqup, Yuhanna we Enderler astighina uningdin:
4 – Bizge ëytingchu, bu dëgenliringiz qachan yüz bëridu? Bularning yüz bëridighanliqini bildüridighan qandaq bësharet bolidu? – dep sorashti.
5 Hezriti Eysa ulargha chüshendürüshke bashlidi:
– Bashqilarning azdurushidin hoshyar bolunglar. 6 Nurghun kishiler mëning namimni sëtip, “Qutquzghuchi – Mesih men bolimen!” dewëlip, köp ademlerni azduridu. 7 Siler urush xewerliri we urush shepilirini anglighan waqtinglardimu, alaqzade bolup ketmenglar, chünki bu ishlarning yüz bërishi muqerrer. Lëkin bu, zaman axiri yëtip keldi, dëgenlik emes. 8 Bir millet yene bir millet bilen urush qilidu. Bir dölet yene bir döletke hujum qilidu. Nurghun jaylarda yer tewresh we acharchiliqlar yüz bëridu. Mana bu ishlarning yüz bërishi xuddi hamilidar ayalning tolghiqining bashlanghinigha oxshaydu.
9 Siler özünglargha pexes bolunglar. Kishiler silerni tutqun qilip sotqa tapshurup bëridu, ibadetxanilarda qamchilaydu. Siler manga ishengenlikinglar üchün, waliy we padishahlar aldida soraqqa tartilisiler. Buning bilen, ular aldida mëning guwahchilirim bolisiler. 10 Lëkin, xush xewer pütkül milletlerge zaman axiridin burun yetküzülüshi kërek. 11 Shunga, siler tutulup sotqa tapshurulghanda nëme dëyishtin endishe qilmanglar. U chaghda, silerge nëme nësip ëtilse, shuni denglar, chünki sözligüchi siler emes, Muqeddes Rohtur. 12 Qërindash qërindishigha, ata balisigha xa’inliq qilip, ularni ölümge tutup bëridu. Balilarmu ata-anisi bilen qarshiliship, ularni ölümge ittiridu. 13 Manga ishengenlikinglar üchün hemme adem silerge öchmenlik qilidu, lëkin axirghiche berdashliq bergenler jezmen qutquzulidu.
Zor balayi’apet
14 – “Yirginchlik weyran qilghuchi”ning özi turushqa tëgishlik bolmighan yerde turghinini körgininglarda, (kitabxanlar bu sözning menisini chüshensun) Yehudiye ölkisidiki ahaliler taghlargha qachsun. 15 Ögzidikiler öyidiki nerse-këreklirini almay qachsun. 16 Ëtizlarda ishlewatqanlarmu chapinini ëliwëlish üchün öyige qaytmay qëchip ketsun. 17 U künlerde, qëchishi epsiz bolghan hamilidar ayallar we bala ëmitidighan anilarning haligha way! 18 Bu weqelerning qishqa toghra këlip qalmasliqi üchün du’a qilinglar. 19 Chünki, u künlerdiki balayi’apetler Xuda alemni yaratqandin buyan körülüp baqmighan, kelgüsidimu körülmeydu. 20 Perwerdigar u künlerni azaytmisidi, hëchkim qutulalmaytti. Lëkin, Perwerdigar u künlerni özi tallighanliri üchün azaytqan. 21 Eger u chaghda biri silerge: “Qaranglar, Qutquzghuchi – Mesih bu yerde!” yaki “qaranglar, Mesih ene u yerde!” dëse, ishenmenglar. 22 Chünki, saxta Mesihler, saxta peyghemberler meydangha këlidu. Eger mumkin bolsidi, ular Xuda tallighanlarni möjiziler we karametler bilen azdurghan bolatti. 23 Shuning üchün, hoshyar bolunglar. Men bularning hemmisini ëytish bilen, silerni aldin’ala agahlandurup qoydum.
Insan’oghlining këlishi
24 – U künlerdiki balayi’apetler ötüp ketkendin këyin,
“Quyash qariyip,
ay yoruqluq bermes,
25 yultuzlar asmandin tökülüp,
asman jisimliri lerzige këler.”
26 U chaghda, kishiler Insan’oghlining zor küch-qudret we shan-sherep bilen bulutlar ichide këliwatqanliqini köridu. 27 Insan’oghli perishtilirini ewetip, özi tallighan kishilerni alemning bir chëtidin yene bir chëtigiche, dunyaning töt bulungidin yighip bir yerge jem qilidu.
Enjür derixidin sawaq ëlish
28 – Enjür derixidin sawaq ëlinglar! Uning shaxliri kökirip, yëngi yopurmaq chiqarghanda, yazning këlishige az qalghanliqini bilisiler. 29 Xuddi shuningdek, men baya dëgen alametlerning yüz bëriwatqanliqini körgininglarda, Xudaning padishahliqining* Esli tëkistte “uning” dep ëlinghan bolup, Insan’oghlini yaki Xudaning padishahliqini (“Luqa” 21-bab 31-ayet) körsitidu. ishik aldida, yeni namayan bolush aldida turuwatqanliqini bilinglar. 30 Bilip qoyunglarki, mana bu alametlerning hemmisi emelge ashurulmay turup, bu ewlad† Eger tilgha ëlinghan alamet Yërusalëmning weyran bolushigha (13-bab 2-ayet) qaritilghan bolsa, undaqta “ewlad” sözi tebi’iyki shu dewrde yashap ötken ademlerni körsitidu. Eger Eysa Mesihning dunyagha qaytip këlishige (13-bab 26-ayet) qaritilghan bolsa, “ewlad” sözi belkim pütün Yehudiye xelqini yaki bu ayetlerde ëytilghan weqelerning bashlinish waqtida yashawatqan ewladni körsitidu. Bu hergiz hezriti Eysada “dunyagha derhal qaytip këlimen” dëgen xata chüshenchining barliqini bildürmeydu. kishiler alemdin ötmeydu. 31 Asman-zëmin yoqilidu, biraq mëning sözlirim yoqalmay menggü inawetlik bolidu!
Hoshyar bolunglar
32 – Bu ishlarning yüz bëridighan waqit-sa’itige kelsek, buni Atamdin bashqa hëchkim bilmeydu. Ne ershtiki perishtiler, ne oghli bilmeydu. 33 Pexes bolunglar, segek bolunglar, chünki u waqit-sa’etning qachan këlidighanliqini bilmeysiler. 34 Bu, seperge chiqmaqchi bolghan ademning ehwaligha oxshaydu. U yolgha chiqidighan chaghda, chakarlirining xizmet da’irisini belgilep, ularning herbirige birdin wezipe tapshuridu. Derwazidiki közetchigimu hoshyar bolushni tapilaydu. 35 Shuninggha oxshash, silermu hoshyar bolunglar. Chünki öyning xojayinining këlidighan waqtining kechqurunmu, tün yërimimu, xoraz chillighan waqitmu yaki seher waqtimu, uni bilelmeysiler. 36 Shunga, u tuyuqsiz këlip, silerni gheplet uyqusida körüp qalmisun! 37 Silerge ëytqanlirimni hemmeylenge ëytimen: hoshyar bolunglar!
*29 †30 14 Gunahkar ayalning hezriti Eysani etirlishi
1 Yehudiylarning Ötüp Këtish we Pëtir Nan hëytigha ikki kün qalghanidi. Aliy rohaniylar we Tewrat ustazliri hezriti Eysani hiyle bilen tutup ujuqturuwëtishning charisini izdeshti. 2 Ular:
– Bu ishni hëyt-ayem künliri qilmayli. Bolmisa, xelq arisida qalaymiqanchiliq chiqishi mumkin, – dëyishetti.
3 Hezriti Eysa Beytaniya yëzisida ilgiri maxaw kësilige giriptar bolghan Simunning öyide dastixanda olturuwatqanda, ichige qimmetlik sap sumbul etiri qachilanghan, aq qashtëshidin yasalghan qutini tutqan bir ayal kirip, qolidiki qutini ëchip, ichidiki etirni hezriti Eysaning bëshigha quydi. 4 Beziler buninggha xapa bolup, bir-birige:
– Xush puraq etirni bundaq israp qilghanning nëme paydisi? 5 Bu etirning qimmiti bir yilliq kirimimizge teng këlidiken! U sëtilip puli kembeghellerge bërilse bolatti, – dëyiship, ayalgha tapa-tene qilishqa bashlidi.
6 – Ayalning ixtiyarigha qoyuwëtinglar, uni xijil qilip nëme qilisiler? U men üchün yaxshi ish qildi. 7 Kembegheller da’im aranglarda, ulargha xalighan waqitta yardem qilalaysiler. Lëkin, men aranglarda da’im bolmaymen. 8 Ayal chami yëtidighan ishni qildi; mëning depne qilinishimgha teyyarliq yüzisidin bedinimge aldin’ala etir sürkep qoydi. 9 Bilip qoyunglarki, xush xewer dunyaning qeyëride yetküzülse, bu ayal eslinip, uning qilghan ishi tilgha ëlinidu, – dëdi hezriti Eysa ulargha.
Yehudaning hezriti Eysagha satqunluq qilishi
10 Shu waqitta, on ikki shagirttin biri bolghan Yehuda Ishqariyot hezriti Eysani tutup bërish meqsitide aliy rohaniylarning yënigha bardi. 11 Buni anglap, aliy rohaniylarning gülqeqeliri ëchilip ketti we uninggha pul bërishke wede qilishti. Yehudamu hezriti Eysani ulargha tutup bërishke purset izdeshke bashlidi.
Ötüp Këtish hëytining kechlik tamiqi
12 Pëtir Nan hëytining* Pëtir Nan hëyti yette kün bolup, birinchi küni Ötüp Këtish hëyti dep atilidu. Bu küni, Yehudiylar öyliride qoy soyup, pëtir nan bilen yeydu. birinchi küni, yeni Ötüp Këtish hëytining qurbanliqi qilinidighan küni, shagirtlar hezriti Eysaning yënigha këliship:
– Ötüp Këtish hëytining tamiqini qeyerge bërip teyyarlishimizni xalaysiz? – dep soridi.
13 U shagirtliridin ikkiylenni mundaq dep aldin ewetti:
– Yërusalëmgha kiringlar, u yerde kozida su toshuwatqan bir er kishini uchritisiler. Uning keynidin mëngip, 14 u adem kirgen öyning igisige: “Ustazimiz: ‘shagirtlirim bilen Ötüp Këtish hëytining tamiqini yeydighan mëhmanliq öy qeyerde?’ dep sorawatidu” denglar. 15 U silerni üstünki qewettiki retlik jabdup qoyulghan bir ëghiz chong öyge bashlap chiqidu. Mana shu öyde hëytning tamiqini teyyar qilinglar.
16 Shagirtlar yolgha chiqip sheherge kirdi. Hemme ishlar hezriti Eysaning ëytqinidek bolup chiqti. Ular shu yerde tamaqni teyyarlashqa kirishti.
17 Kechqurun, hezriti Eysa on ikki shagirti bilen këlip, 18 dastixanda olturup ta’am üstide:
– Bilip qoyunglarki, men bilen bille ghizaliniwatqan silerning aranglardiki bireylen manga satqunluq qilidu, – dëdi.
19 Bu söz ularni qayghugha saldi. Ular bir-birlep:
– Men emestimen? – dep soridi.
20 Hezriti Eysa ulargha:
– Manga satqunluq qilghuchi qolidiki nanni men bilen bille texsige tögürgen on ikki shagirtning ichidiki biridur. 21 Insan’oghli muqeddes yazmilarda yëzilghinidek alemdin ötidu. Lëkin, uninggha satqunluq qilidighan kishining haligha way! U adem tughulmighan bolsichu kashki! – dëdi.
22 Ular tamaq yëyishiwatqanda, hezriti Eysa bir nanni qoligha ëlip shükür ëytqandin këyin, uni oshtup turup, shagirtlirigha berdi we:
– Ëlinglar, bu mëning tënim, – dëdi.
23 Andin, u qoligha bir jam ëlip Xudagha shükür ëytqandin këyin, uni shagirtlirigha sundi. Hemmeylen uningdin ichishti.
24 – Bu, mëning nurghun ademler üchün tökülüp, Xudaning ehdisini tüzidighan qënimdur. 25 Bilip qoyunglarki, Xudaning padishahliqida yëngiche sharabtin ichmigüche, bundaq sharabni hergiz ichmeymen, – dëdi hezriti Eysa.
26 Ular medhiye naxshisini ëytqandin këyin talagha chiqip, Zeytun tëghigha qarap këtishti.
Hezriti Eysaning Pëtrusning tanidighanliqini ëytishi
27 Bu chaghda, hezriti Eysa shagirtlirigha:
– Hemminglar mëni tashlap këtishiler, chünki muqeddes yazmilarda Xuda:
“Qoychini urup öltürimen,
qoyliri patiparaq bolup këtidu” dëgen.
28 Lëkin, men tirilgendin këyin, Jeliliyige silerdin burun barimen, – dëdi.
29 Pëtrus uninggha:
– Hemmeylen sizni tashlap ketsimu, men hergiz tashlap ketmeymen, – dëdi.
30 – Bilip qoyghinki, bügün këche xoraz ikki qëtim chillashtin burun, sen mendin üch qëtim tanisen, – dëdi hezriti Eysa.
31 Lëkin, Pëtrus tëximu qet’iy teleppuz bilen:
– Siz bilen bille ölüshke toghra kelsimu, sizdin tanmaymen, – dëdi. Qalghan shagirtlarmu shundaq dëyishti.
Gëtsimane baghchisidiki du’a-tilawet
32 Këyin, ular Gëtsimane dëgen bir yerge keldi. Hezriti Eysa shagirtlirigha:
– Men du’a-tilawet qilip kelgüche, mushu jayda olturup turunglar, – dëdi.
33 U Pëtrus, Yaqup we Yuhannani birge ëlip mangdi. Bu waqitta, uni qayghu bësip, köngli qattiq bi’aram bolushqa bashlidi. U:
34 – Jënim chiqip këtidighandek ghem-qayghugha patti. Siler bu yerde qëlip, hoshyar turunglar, – dëdi 35 we sel nëriraq bërip, yerge bash qoyup, mumkin bolsa u künning öz bëshigha kelmeslikige du’a qilip:
36 – I söyümlük Ata, hemmige qadirsen, bu azab qedihini mendin yiraqlashturghaysen. Lëkin, bu ish mëning emes, belki sëning iradeng boyiche bolsun, – dëdi.
37 U üch shagirtining yënigha qaytip këlip, ularning mügdep qalghanliqini körüp, Pëtrusqa:
– Ey Simun, uxlawatamsen?! Birer sa’etmu hoshyar turalmidingmu?! 38 Ëziqturulushtin saqlinish üchün, segek turup du’a qilinglar. Köngül xalaydu, lëkin ten ajizdur, – dëdi.
39 Andin, u yene bërip, burunqi sözlirini tekrarlap du’a qildi. 40 U shagirtlirining yënigha qaytip kelginide, ularning yene mügdep qalghanliqini kördi. Chünki, ular közlirini achalmay qalghanidi. Ular hezriti Eysagha nëme dëyishini bilmey qaldi.
41 Hezriti Eysa üchinchi qëtim ularning yënigha qaytip:
– Siler tëxiche dem ëlip uxlawatamsiler? Boldi bes emdi! Insan’oghlining gunahkarlarning qoligha tapshurulidighan waqit-sa’iti yëtip keldi. 42 Qopunglar, këteyli, mana manga satqunluq qilidighan kishi keptu, – dëdi.
Hezriti Eysaning tutqun qilinishi
43 Hezriti Eysaning sözi ayaghlashmastinla, on ikki shagirtining biri bolghan Yehuda keldi. Uning yënida aliy rohaniylar, Tewrat ustazliri we aqsaqallar teripidin ewetilgen, qilich-toqmaqlar bilen qorallanghan zor bir top adem bar idi. 44 Hezriti Eysagha satqunluq qilghan Yehuda ulargha alliburun: “Men kimni söysem, Eysa shu. Siler uni tutup, qattiq muhapizet astida ëlip mënginglar” dëgen we söyüsh arqiliq belge bermekchi bolghanidi. 45 U udul hezriti Eysaning aldigha bërip:
– Ustaz, – dep uni söydi. 46 Shu chaghda, u bashlap kelgenler hezriti Eysagha qol sëlip, uni tutqun qildi. 47 Hezriti Eysaning yënidikilerdin biri qilichini sughurup, bash rohaniyning chakirigha urdi. Qilich chakarning quliqigha tëgip, uni shilip chüshürüwetti.
48 Hezriti Eysa:
– Siler qilich-toqmaqlarni kötürüp mëni tutqili kepsiler, mëni qaraqchi körüwatamsiler? 49 Her küni merkiziy ibadetxana hoylilirida siler bilen bille bolup telim bërettim. U chaghda tutmidinglar. Bu ishlarning yüz bërishi muqeddes yazmilarda aldin ëytilghanlarning emelge ashurulushi boldi, – dëdi.
50 Bu chaghda, shagirtlarning hemmisi uni tashlap qëchip këtishti.
51 Hezriti Eysaning keynidin peqet uchisigha kendir rext yëpinchaqliwalghan bir yash egiship mangghanidi. Ular unimu tutuwaldi. 52 Lëkin, u rextning ichidin sughurulup chiqip, yalingach pëti qëchip ketti.
Aliy mehkimide sotlinish
53 Ular hezriti Eysani bash rohaniyning aldigha ëlip bërishti. Pütün aliy rohaniylar, aqsaqallar we Tewrat ustazlirimu u yerge yighildi. 54 Pëtrus hezriti Eysagha taki bash rohaniyning hoylisighiche yiraqtin egiship bërip, hoylida qarawullar bilen bille issinip olturdi. 55 Aliy rohaniylar we pütün aliy këngeshme ezaliri hezriti Eysani ölüm jazasigha mehkum qilish üchün ispat izdidi, emma tapalmidi. 56 Birmunche yalghan guwahchilar otturigha chiqqan bolsimu, ispatliri bir-birige maslashmaytti.
57 Ularning beziliri ornidin turup, yalghan guwahliq bërip:
58 – Biz uning: “Insan qoli bilen yasalghan bu ibadetxanini buzup tashlap, insan qoli bilen yasalmighan bashqa bir ibadetxanini üch kün ichide yasap chiqimen” dëgenlikini angliduq, – dëdi. 59 Lëkin, bu heqtiki guwahliqlarmu bir-birige maslashmidi.
60 Andin, bash rohaniy ornidin turup, jama’etning aldida hezriti Eysagha:
– Qëni, jawab bermemsen? Bularning sëning üstüngdin bergen guwahliqlirigha nëme deysen? – dëdi. 61 Lëkin, hezriti Eysa shük turup, hëchqandaq jawab bermidi. Bash rohaniy yene uningdin:
– Medhiyilinishke layiq bolghan Xudaning Oghli Qutquzghuchi – Mesih senmu? – dep soridi.
62 – He’e, men, – dëdi hezriti Eysa, – siler Insan’oghlining qadir Xudaning ong yënida olturidighanliqini we köktiki bulutlar ichide këlidighanliqini körisiler.
63 Bu sözni anglighan bash rohaniy kiyimlirini yirtip† Bash rohaniy hezriti Eysani “kupurluq qildi” dep qarap, özining buninggha bolghan chöchüshi we ghezipini ipadilesh üchün, kiyimlirini yirtqan. Hezriti Eysaning: “Mesih men bolimen” dëyishi uning Xudagha xas hoquq we shöhret mendidur, dëgenlikidur. tashlap:
– Emdi bashqa hëchqandaq guwahchining hajiti qalmidi. 64 Siler uning kupurluqlirini anglidinglar. Emdi buninggha nëme deysiler? – dëdi.
Ular birdek uninggha ölüm jazasi tëgishlik dep höküm qilishti. 65 Beziliri uninggha tükürüshke bashlidi. Ular yene uning közlirini baghlap, musht ëtip: “Peyghember bolsang, ëytip baqqina, sëni kim urdi?” dëyishti. Qarawullarmu uni arisigha ëliwëlip kachatlidi.
Pëtrusning hezriti Eysadin tënishi
66 Pëtrus töwendiki hoylida turatti. Bash rohaniyning dëdekliridin biri këlip, 67 issinip olturghan Pëtrusni körüp, uninggha tikilip qarap:
– Senmu Nasirelik Eysa bilen bir idingghu, – dëdi.
68 Pëtrus buni inkar qilip:
– Sëning nëme dewatqanliqingni bilmidim hem chüshenmidim, – dëdi-de, tashqirigha, derwazining aldigha chiqip turdi. Shu esnada, xoraz chillidi.
69 Uning tashqirida turghanliqini körgen hëliqi dëdek u yerde turghanlargha yene:
– Bu uning adimighu, – dëdi. 70 Pëtrus yene inkar qildi.
Bir’azdin këyin, u yerde turghanlar Pëtrusqa yene:
– Shübhisizki, sen uning shagirtlirining biri. Teleppuzungdin sëningmu Jeliliyilik ikenliking chiqip turmamdu?! – dëyishti.
71 Pëtrus qesem qilip:
– Siler dewatqan ademni tonumaymen. Bolmisa, mëni Xuda ursun! – dëdi.
72 Del shu chaghda, xoraz ikkinchi qëtim chillidi. Pëtrus hezriti Eysaning özige: “Xoraz ikki qëtim chillashtin burun, sen mendin üch qëtim tanisen” dëgen sözini ësige ëlip, köngli buzulup yighlap ketti.
*12 †63 15 Hezriti Eysaning Pilatusning aldida sotlinishi
1 Etisi tang seherde, aliy rohaniylar, aqsaqallar, Tewrat ustazliri we aliy këngeshmining pütün ezaliri meslihetlishiwalghandin këyin, hezriti Eysani baghlap, waliy Pilatusqa tapshurup berdi.
2 Pilatus uningdin:
– Sen Yehudiylarning padishahimu? – dep soridi.
– Ëytqiningizdek, – dep jawab berdi hezriti Eysa.
3 Aliy rohaniylar uning üstidin birmunche erz-shikayetlerni qilishti. 4 Pilatus uningdin yene:
– Qara, ular üstüngdin shunchiwala shikayet qiliwatidu. Sen hëchqaysisigha jawab bermemsen? – dep soridi.
5 Lëkin, hezriti Eysa yenila zuwan sürmidi. Pilatus buninggha heyran qaldi.
Hezriti Eysaning ölüm jazasigha höküm qilinishi
6 Her qëtimliq Ötüp Këtish hëytida, waliy xelq iltimas qilghan bir mehbusni qoyup bëretti. 7 Eyni waqitta, zindanda topilangda adem öltürgen topilangchilar bilen bille tutulghan Barabbas isimlik bir kishi bar idi. 8 Xelq waliy Pilatusning aldigha këlip, uningdin bir mehbusni burunqigha oxshash qoyup bërishni telep qildi.
9 Pilatus ulargha:
– Silerge Yehudiylarning padishahini qoyup bërishimni xalamsiler? – dëdi. 10 Pilatus aliy rohaniylarning hezriti Eysagha hesetxorluq qilip, uni özige tapshurup bergenlikini biletti. 11 Biraq, aliy rohaniylar xelqqe: “Hezriti Eysaning ornigha, Barabbasni qoyup bërishni telep qilinglar” dep, ularni küshkürtti.
12 Pilatus ulardin yene:
– Undaq bolsa, siler Yehudiylarning padishahi, dep atighan ademni qandaq bir terep qilay? – dep soridi.
13 – Uni krëstke mixliting! – dep chuqan sëlishti ular.
14 – Nëmishqa? U nëme jinayet ötküzüptu? – dëdi Pilatus ulargha.
Biraq, ular tëximu qattiq warqiriship:
– Uni krëstke mixliting! – dep turuwëlishti. 15 Xalayiqni xursen qilmaqchi bolghan Pilatus Barabbasni ulargha chiqirip berdi. Hezriti Eysani bolsa qamchilatqandin këyin, krëstke mixlash üchün leshkerlirige tapshurdi.
Leshkerlerning hezriti Eysani mesxire qilishi
16 Leshkerler hezriti Eysani waliy ordisidiki bir seynagha ëlip kirdi. Andin, pütün leshkerler topini bu yerge yighdi. 17 Ular uninggha shahane sösün renglik ton, bëshigha tiken shaxliridin örüp yasalghan taj kiydürdi. 18 We uninggha: “Yashisun Yehudiylarning padishahi!” dep warqirashti. 19 Andin, bëshigha qomush bilen qayta-qayta urup, uninggha qarap tükürüshti we uning aldida tiz püküp, sejde qilishti.
20 Uni mana shundaq mazaq qilghandin këyin, sösün tonni saldurup, uchisigha öz kiyimlirini kiydürdi we krëstke mixlash üchün ëlip mëngishti.
21 Simun isimlik bir kishi yëzidin këlip, u yerdin ötüp këtiwatatti. Iskender bilen Rufusning atisi bolghan bu adem Kirini shehiridin idi. Leshkerler hezriti Eysa yüdüp mangghan krëstni bu ademge mejburiy kötürgüzdi. 22 Ular hezriti Eysani Golgota, yeni “Bash Söngek” dëgen yerge ëlip bardi. 23 Uninggha murmekki arilashturulghan sharab* Murmekki arilashturulghan sharabning aghriqni peseytish roli toghrisida qedimki kitablarda xatiriler bar. berdi, lëkin hezriti Eysa uni ichmidi. 24 Ular hezriti Eysani krëstke mixlap asti we herqaysisi özige chiqqanni ëlish üchün chek tashliship, kiyimlirini bölüshüwaldi. 25 Hezriti Eysa krëstke mixlanghan waqit etigen sa’et toqquzlar idi. 26 Gunah taxtisigha “Yehudiylarning padishahi” dep yëzilghanidi. 27 Hezriti Eysadin bashqa ikki qaraqchimu krëstke mixlanghan bolup, biri uning ong yënidiki, yene biri sol yënidiki krëstte idi. { 28 Shundaq qilip, muqeddes yazmilardiki: “U jinayetchiler bilen bir qatargha qoyulidu” dëgen söz ispatlandi.} 29 U yerdin ötkenler bashlirini chayqiship, hezriti Eysani haqaretlep:
– Qëni, sen ibadetxanini buzup tashlap, üch künde qaytidin yasap chiqidighan adem idingghu? 30 Emdi krësttin chüshüp, özüngni qutquzghina! – dëyishti.
31 Aliy rohaniylar we Tewrat ustazlirimu uni shundaq mesxire qilip, öz’ara:
– Bashqilarni qutquzuptiken, özini qutquzalmidi. 32 Isra’illarning padishahi Qutquzghuchi – Mesih emdi krësttin chüshüp baqsunchu, biz shuni körüp uninggha ëtiqad qilayli, – dëyishti. Hezriti Eysa bilen bille krëstke mixlanghanlarmu uni haqaretleshti.
Hezriti Eysaning ölümi
33 Chüsh waqti sa’et on ikkide, pütün zëminni qarangghuluq qaplap, sa’et üchkiche dawam qildi. 34 Sa’et üchte, hezriti Eysa yuqiri awaz bilen: “Ëloy, ëloy, lema shewaqtani!” yeni “Xudayim, Xudayim, mëni nëmishqa tashliwetting!” dep warqiridi.
35 U yerde turghanlarning beziliri buni xata anglap:
– Qaranglar, bu adem Ilyas peyghemberge muraji’et qiliwatidu – dëyishti. 36 Ularning ichidin bireylen yügürüp bërip, bir parche bulutni ekëlip erzan üzüm sharabigha chilap, uni qomushning uchigha baghlap hezriti Eysagha ichküzmekchi boldi we:
– Toxtap turunglar! Qarap baqayli, Ilyas peyghember këlip uni chüshürüwalamdikin? – dëdi.
37 Hezriti Eysa qattiq warqiridi-de, tiniqi toxtap, jan üzdi.
38 Shu waqitta, merkiziy ibadetxanidiki perde yuqiridin töwenge ikki parche bolup yirtildi.† Bu perde ibadetxanidiki eng muqeddes jayni muqeddes jaydin ayrip turidighan perde bolup, uning yirtilishi insanlarning Xudaning aldigha baridighan yolining hezriti Eysa teripidin ëchilghanliqini bildüridu. 39 Hezriti Eysaning udulida turghan yüz bëshi uning qandaq jan üzginini körüp:
– Bu adem heqiqeten Xudaning Oghli iken! – dëdi.
40 U yerde yene weqeni yiraqtin körüp turghan bezi ayallarmu bar idi. Ularning arisida Mejdellik Meryem, kichik Yaqup bilen Yosining anisi Meryem we Salomilar bar idi. 41 Hezriti Eysa Jeliliyide turghan waqitta, bu ayallar uninggha egiship, uning xizmitide bolghanidi. Uning bilen Yërusalëmgha bille kelgen yene birmunche ayallarmu ehwalni közitip turatti.
Hezriti Eysaning depne qilinishi
42-43 U harpa küni, yeni dem ëlish künining aldinqi küni idi. Kech kirip qalghanda, Yehudiylarning aliy këngeshmisining hörmetke sazawer ezasi, Xudaning padishahliqini intizarliq bilen kütüwatqan Aramatiyaliq Yüsüp yüreklik halda waliy Pilatusning aldigha chiqip, uningdin hezriti Eysaning jesitini bërishni telep qildi.‡ Qa’ide boyiche, öltürülgenlerning jesiti dem ëlish künide krëstte qalsa bolmaytti. 44 Pilatus hezriti Eysaning alliqachan ölgenlikini anglap heyran boldi. U yüz bëshini chaqirip, uningdin hezriti Eysaning ölginige qanchilik waqit bolghanliqini soridi. 45 U yüz bëshidin ehwalni uqqandin këyin, Yüsüpke jesetni ëlip këtishke ruxset qildi. 46 Yüsüp kendir rext sëtiwëlip, jesetni krësttin chüshürüp këpenlidi we qiyada oyulghan bir qebrige depne qilip, aghzigha yoghan bir qoram tashni domilitip qoydi. 47 Mejdellik Meryem bilen Yosining anisi Meryem hezriti Eysaning qoyulghan yërini körüwaldi.
*23 †38 ‡42-43 16 Hezriti Eysaning tirilishi
1 Dem ëlish küni ötkendin këyin, Mejdellik Meryem, Yaqupning anisi Meryem we Salomilar bërip hezriti Eysaning jesitige sürüsh üchün xush puraqliq buyumlarni sëtiwaldi. 2 Heptining birinchi küni* Shenbe küni Yehudiylarning dem ëlish küni bolup, yekshenbe “heptining birinchi küni” idi. ular tang seherde ornidin turup, kün chiqish bilen teng qebrige bërishti. 3 Ular öz’ara: “Qebrining aghzidiki tashni kim domilitiship bërer?” dëyishti. 4 U tash nahayiti chong idi. Biraq, ular bashlirini kötürüp qarighinida, tashning bir yangha domilitiwëtilgenlikini kördi. 5 Ular qebrige kirip ong terepte aq ton kiygen yash bir ademning olturghanliqini körgende, alaqzade bolushti.
6 U perishte ulargha:
– Alaqzade bolmanglar, siler krëstke mixlanghan Nasirelik hezriti Eysani izdewatisiler. U tirildi, bu yerde emes. Mana, u burun qoyulghan jay. 7 Siler bërip uning shagirtlirigha, bolupmu Pëtrusqa: “Hezriti Eysa Jeliliyige silerdin awwal baridiken, silerge ëytqinidek, uni shu yerde köridikensiler” denglar, – dëdi.
8 Ularni titrek basti hem alaqzade bolushup qebridin chiqip qachti. Qorqup ketkechke, bu ishni hëchkimge ëytmidi.
Hezriti Eysaning Mejdellik Meryemge körünüshi
9 Hezriti Eysa heptining birinchi küni tang seherde tirilgendin këyin, awwal Mejdellik Meryemge köründi. U bu ayalning tënidin yette jinni heydiwetkenidi. 10 Meryem bërip burun hezriti Eysa bilen bille bolghan, hazir matem tutup köz yëshi qilishiwatqan shagirtlargha xewer qildi. 11 Ular hezriti Eysaning tirilgenliki we Meryemning uni körgenlikini anglighanda, ishenmidi.
Hezriti Eysaning ikki shagirtigha körünüshi
12 Bu weqedin këyin, hezriti Eysa yëzigha këtiwatqan ikki shagirtigha bashqa bir qiyapette köründi. 13 Shuning bilen, shagirtlar keynige qaytip, bashqilargha bu ishni xewer qildi, lëkin ular buningghimu ishenmidi.
Hezriti Eysaning on bir shagirtigha körünüshi
14 Uningdin këyin, hezriti Eysa bir dastixanda olturup ghizaliniwatqan on bir shagirtigha körünüp, ularning ëtiqadsizliqi we tersaliqini eyiblidi. Chünki, ular hezriti Eysani tirilgendin këyin körgenlerning sözige ishenmigenidi.
15 Hezriti Eysa ulargha mundaq dëdi:
– Dunyaning herqaysi jaylirigha bërip, pütün insanlargha xush xewerni jakarlanglar. 16 Ëtiqad qilip, chömüldürüshni qobul qilghanlar qutquzulidu. Ëtiqad qilmighanlar bolsa dozaxqa mehkum qilinidu.
17 Ëtiqad qilghanlargha mundaq möjizilerni körsitish Qabiliyiti hemrah bolidu: ular mëning namim bilen jinlarni heydiwëteleydu, namelum tillarda sözlisheleydu, 18 yilanlarni qollirida tutsimu, hëchnëme bolmaydu, zeherlik nersini ichsimu, hëchqandaq tesir qilmaydu. Bimarlargha qollirini tegküzüp qoysa, këselliri saqiyip këtidu.
Hezriti Eysaning asmangha kötürülüshi
19 Rebbimiz Eysa ulargha bu sözlerni qilghandin këyin, asmangha kötürüldi we Xudaning ong yënida olturdi. 20 Shagirtlar terep-terepke bërip xush xewerni jakarlap yürdi. Rebbimiz ular bilen bille bolup, öz sözini ular körsetken möjiziler bilen ispatlidi.† 9-ayettin taki 20-ayetkiche bolghan ayetlerni bezi Grëkche nusxilardin tapqili bolmaydu.
|
||||||||||||||||||
