|
Alemning yaritilishi 1 Xudaning alemni yaritishi
1 Xuda hemmidin burun pütün alemni yaratti. 2 U chaghda yer shari shekilsiz we qupquruq halette bolup, sularni qarangghuluq qaplighanidi. Xudaning Rohi su üstide lerzan perwaz qilip yüretti.
3 Xuda: “Yoruqluq bolsun!” dëgenidi, yoruqluq peyda boldi. 4-5 Xuda yoruqluqning yaxshi ikenlikini kördi. Shuning bilen, u yoruqluqni qarangghuluqtin ayridi we yoruqluqni “kündüz”, qarangghuluqni bolsa “këche” dep atidi. Këche-kündüz ötüp, bu tunji kün boldi.
6 Andin, Xuda: “Sularning yuqiri-töwen ikkige ayrilip turushi üchün ularning arisida bir pasil bolsun!” dep emr qildi. 7 Shuning bilen, bir pasil peyda bolup, uning astidiki sularni üstidiki sulardin ayridi. Xudaning emri bilen shundaq boldi. 8 Xuda bu pasilni “asman” dep atidi. Këche-kündüz ötüp, bu ikkinchi kün boldi.
9 Andin, Xuda: “Asmanning astidiki sular bir yerge yighilsun we quruq tupraq körünsun!” dëdi. Xudaning emri bilen shundaq boldi. 10 Xuda quruq tupraqni “yer”, yighilghan sularni bolsa “dëngiz” dep atidi. Xuda bularning yaxshi ikenlikini kördi.
11 Andin, Xuda yene: “Yerde her xil ösümlükler; uruqluq we mëwilik bolup, öz türliri boyiche ünüp chiqsun!” dëdi. Xudaning emri bilen shundaq boldi. 12 Shuning bilen, yer yüzide her xil uruqluq we mëwilik ösümlükler öz türliri boyiche ünüp chiqti. Xuda bularning yaxshi ikenlikini kördi. 13 Këche-kündüz ötüp, bu üchinchi kün boldi.
14 Xuda yene: “Asmanda yoruqluq bëridighan jisimlar bolsun. Ular këche bilen kündüzni perqlendürüp, kün, pesil we yillarni ayrip turushta belge bolsun. 15 Bu jisimlar nur chëchip, yer yüzini yorutup tursun!” dep emr qildi. Xudaning emri bilen shundaq boldi. 16 Xuda yoruqluq bëridighan ikki chong jisimni yaratti, quyashni kündüzni bashquridighan, ayni këchini bashquridighan qildi. Hemde Xuda yene yultuzlarnimu yaratti. 17-18 Yer yüzini yorutush, kündüz bilen këchini bashquridighan qilish we yoruqluqni qarangghuluqtin ayrish üchün, Xuda yoruqluq bëridighan jisimlarni asmangha orunlashturdi we ularning yaxshi ikenlikini kördi. 19 Këche-kündüz ötüp, bu tötinchi kün boldi.
20 Xuda yene: “Su her xil janliqlar bilen tolsun, asmanda her xil ucharqanatlar uchsun!” dep emr qildi. 21 Buning bilen, Xuda suda yashaydighan ajayip-gharayip janliqlarni, her xil chong-kichik bëliqlarni we asmandiki her xil ucharqanatlarni öz türliri boyiche yaratti. Xuda bu janliqlarning yaxshi ikenlikini kördi. 22 Xuda bu janliqlargha bext ata qilip: “Suda yashighuchi janliqlar köpiyip, dëngiz-okyanlarni toldursun, ucharqanatlar yer yüzide ulghaysun!” dëdi. 23 Këche-kündüz ötüp, bu beshinchi kün boldi.
24 Xuda yene: “Yer yüzide her xil janiwarlar – öy haywanliri we chong-kichik yawayi haywanatlar peyda bolsun!” dëdi. Xudaning emri bilen shundaq boldi. 25 Shuning bilen, Xuda yer yüzide her xil janiwarlarni öz türliri boyiche yaratti we ularning yaxshi ikenlikini kördi.
26 Andin, Xuda: “Bizning obrazimizdek, yeni rohiy jehettin bizge oxshaydighan insanlarni yaritayli. Ular her xil janiwarlarni – dëngiz-okyandiki bëliqlar, asmandiki ucharqanatlar, barliq öy haywanliri we chong-kichik yawayi haywanatlarni bashquridighan bolsun!” dep emr qildi.
27 Buning bilen, Xuda insanni öz obrazidek yaratti,
uni özige oxshaydighan qilip yaratti,
shundaqla ularni er we ayal qilip yaratti.
28 Xuda ulargha bext ata qilip mundaq dëdi:
– Perzent körüp köpiyinglar, yer yüzini qaplap, dunyani boysundurunglar. Shundaqla, dëngiz-okyandiki bëliqlar, asmandiki ucharqanatlar, shuningdek pütün janiwarlarni bashqurunglar. 29 Men silerge pütün yer yüzidiki her xil zira’et we mëwilerni ozuqluq qilip berdim. 30 Barliq chong-kichik haywanatlar we ucharqanatlar qatarliq her xil mexluqlargha bolsa ot-chöp we köktatlarni ozuqluq qilip berdim.
Xudaning emri bilen shundaq boldi. 31 Xuda yaratqanlirining hemmisige qarap, ularning yaxshi ikenlikini kördi. Këche-kündüz ötüp, bu altinchi kün boldi.
2
1 Shundaq qilip, alem pütkül mewjudatliri bilen yaritilip boldi.
2 Yettinchi küni kelgende, Xuda yaritish ishini tamamlap bolghan bolup, u küni aram aldi. 3 U yettinchi künni bextlik kün qilip, uni “muqeddes kün” dep jakarlidi, chünki bu kün Xuda yaritishni tamamlap aram alghan kün idi.
Ërem bagh
4-5 Perwerdigar Xudaning alemni yaritishi jeryanida mundaq ishlar boldi: Perwerdigar Xuda alemni yaratqanda, yer yüzide ot-chöp we zira’etler yoq idi, chünki Xuda tëxi yamghur yaghdurmighanidi, shundaqla yer tëriydighan ademmu yoq idi. 6 Emma, yerdin su chiqip, pütün zëminni sughardi. 7 Andin, Perwerdigar Xuda yerning topisidin Adem’atini yasidi* Ibraniy tilida “topa” we “adem” dëgen sözning teleppuzi yëqin. we uning burnidin hayatliq nepisini püwlidi. Buning bilen, Adem’atigha hayatliq bërildi.
8 Perwerdigar Xuda sherqtiki Ërem dëgen jayda bir bagh berpa qilip, özi yaratqan ademni u yerge orunlashturdi. 9 Perwerdigar Xuda u yerde yene mëwiliri shërin we chirayliq her xil derexlerni östürdi. Baghning otturisida alahide ikki tüp derex bar idi. Biri “Hayatliq bëridighan derex” bolup, yene biri “Yaxshi bilen yamanni bildüridighan derex” idi.
10 Ërem dëgen yerdin bir derya ëqip këlip, baghni sughiratti. Baghdin chiqqan su tötke bölünetti. 11 Birinchisi Pishon deryasi bolup, altun chiqidighan Xawila dëgen yerni aylinip ötidu. 12 U yerning altuni sap. U yerdin yene kem uchraydighan xush puraqliq dëwirqay we yolluq hëqiq chiqidu. 13 Ikkinchisi Gihon deryasi bolup, Kush dëgen yerni aylinip ötidu. 14 Üchinchisi Dejle deryasi bolup, Assurning sherqidin ëqip ötidu. Tötinchisi Firat deryasidur.
15 Perwerdigar Xuda Adem’atini Ërem baghqa ishlep uni perwish qilsun, dep u yerge qoyghanidi. 16 Perwerdigar Xuda Adem’atigha emr qilip:
– Baghdiki mëwilerni xalighiningche ye. 17 Emma, “Yaxshi bilen yamanni bildüridighan derex”ning mëwisini hergiz yëme. Chünki, uni yëseng, choqum ölisen!† Ölüsh – bu yerde tilgha ëlinghan ölüsh Xudadin ayrilish, yeni rohiy jehettiki ölüsh we uning netijisi bolghan jismaniy jehettiki ölüshni közde tutidu. – dëdi.
Hawa’anining yaritilishi
18 Këyin, Perwerdigar Xuda: “Ademning yalghuz yashishi yaxshi emes, uninggha layiq bolghudek bir yardemchi hemrah yaritay” dëdi. 19 Buning bilen, Perwerdigar Xuda yerdiki topidin yaratqan her xil haywanat we ucharqanatlarni Adem’atining aldigha ulargha isim qoysun, dep keltürdi. Adem’ata ulargha qandaq isim qoysa, shundaq atilip keldi. 20 Adem’ata barliq ucharqanat we haywanlargha isim qoydi. Wehalenki, ularning arisida özige layiq bolghudek birer yardemchi hemrah yoq idi.
21 Shunga, Perwerdigar Xuda Adem’atini qattiq uxlitiwetti. U uxlawatqanda, Xuda uning bir tal qowurghisini ëlip, u yerni uning göshi bilen ëtip qoydi. 22 Perwerdigar Xuda alghan qowurgha söngikidin bir ayal yasap, uni Adem’atining aldigha ëlip keldi.
23 Adem’ata xushal halda mundaq dëdi:
– Mana emdi söngiki mëning söngikimdin, göshi mëning göshümdin ëlinghan, manga oxshash xildiki biri boldi! U “ayal”‡ Ibraniy tilida “ayal” dëgen söz ahang jehette “er” dëgen sözge nahayiti yëqin bolup, ushbu söz shuningdin kelgen. dep atalsun, chünki u erdin ëlinghan.
24 Bir ademning ata-anisidin ayrilip, ayali bilen birliship bir ten bolushi ene shu sewebtindur.
25 U chaghda, Adem’ata bilen uning ayalining her ikkilisi yalingach bolup, nomus qilishmaytti.
*7 †17 ‡23 3 Adem’atining Xudaning emrige xilapliq qilishi
1 Yilan Perwerdigar Xuda yaratqan haywanlarning ichide eng hiyligiri idi. U ayaldin:
– Xuda baghdiki herqandaq derexning mëwisini yëyishinglarni rasttinla men’i qildimu? – dep soridi.
2 Ayal:
– Baghdiki derexlerning mëwilirini yësek bolidu. 3 Peqet baghning otturisidiki derexning mëwisini yësek bolmaydu. Xuda bizning bu derexning mëwisini yëyishimizni, hetta uninggha qol tegküzüshimiznimu men’i qildi. Eger bu ishni qilsaq, ölimiz, – dep jawab berdi.
4 Yilan ayalgha jawaben mundaq dëdi:
– Yalghan! Hergiz ölmeysiler! 5 Xuda silerning uni yësenglar, közünglarning ëchilip, özige oxshash yaxshi bilen yamanni bilidighan bolup qalidighanliqinglarni bilidu.
6 Ayal bu derexning mëwisining chirayliq we shërin ikenlikini körüp, uni yëse qanchilik eqilliq bolup këtidighanliqini oylap, mëwidin üzüp yëdi we uni yënida turghan ërigimu berdi. Umu yëdi. 7 Ular mëwini yëyishi bilenla közliri ëchilip, özlirining yalingachliqini bilip nomus qilishti. Shunga, ular enjür yopurmaqlirini bir-birige chëtip, bedenlirini yëpiwëlishti.
8 Shu künning salqin chüshken waqtida, ular Perwerdigar Xudaning baghda mëngip yürgen shepisini anglap, derexzarliqning arisigha yoshurunuwëlishti. 9 Lëkin, Perwerdigar Xuda Adem’atigha:
– Sen qeyerde? – dep warqiridi.
10 Adem’ata:
– Men sëning baghda mëngip yürgenlikingni anglap, yalingachliqimdin nomus qilip, sendin qorqup yoshurunuwaldim, – dep jawab berdi.
11 Xuda uningdin:
– Yalingachliqingni sanga kim ëytti? Yaki men yëme, dëgen mëwini yëdingmu? – dep soridi.
12 Adem’ata:
– Sen manga hemrah bolsun, dep bergen ayal u mëwidin manga bergenidi. Shuning üchün yëdim, – dep jawab berdi.
13 Perwerdigar Xuda ayaldin:
– Nëme üchün mundaq qilding? – dep soridi.
– Mëni yilan azdurdi, shunga yëdim, – dep jawab berdi ayal.
Xudaning Adem’ata bilen Hawa’anini jazalishi
14 Shuning bilen, Perwerdigar Xuda yilangha:
– Bu qilmishing üchün jazagha tartilisen! Barliq haywanatlar ichide peqet senla munu lenetlerge qalisen:
“Hazirdin bashlap, yer bëghirlap mëngip,
ömürwayet topa yeysen.
15 Sëni ayal bilen düshmen qilimen.
Uning ewladi bilen sëning ewladingmu
düshmenliship ötidu.
Uning ewladi sëning bëshingni yanjiydu,
sen uning tapinini chaqisen” dëdi.
16 Këyin, Perwerdigar Xuda ayalgha:
– Hamilidarliqingning azabini hessilep ashurimen. Tughutungning tolghiqinimu ziyade qilimen. Shundaqtimu, ëringge küchlük ishtiyaq baghlaysen, u sëni bashquridu, – dëdi.
17 Perwerdigar Xuda Adem’atigha:
– Ayalingning sözige kirip, men yëyishni men’i qilghan mëwini yëgenliking tüpeylidin, yermu lenitimge uchridi. Sen emdi ömürwayet japaliq ishlesh bilenla ozuqlinisen. 18 Yerdin tiken we qamghaq ünidu, sen bolsang yerdiki zira’etlerni yeysen. 19 Bash-közüng terge chömgendila toyghudek birnerse yëyeleysen, taki ölüp topigha aylinip ketküche ishtin bash kötürelmeysen. Topidin yaritilding, shunga yene topigha qaytisen! – dëdi.
20 Adem’ata ayaligha Hawa’ana [ibraniy tilidiki “hayatliq” dëgen söz bilen ahangdash] dëgen isimni qoydi, chünki u insanlarning anisi idi. 21 Perwerdigar Xuda Adem’ata bilen uning ayaligha haywanning tërisidin kiyim qilip, kiydürüp qoydi.
Adem’ata bilen Hawa’anining Ërem baghdin qoghlinishi
22 Andin, Perwerdigar Xuda mundaq dëdi:
– Adem’ata bizge oxshash yaxshi bilen yamanni bilidighan bolup qaldi. Emdi uning “Hayatliq bëridighan derex”ning mëwisini yep qoyushidin saqlinishimiz kërek. Bolmisa, u menggü yashaydu!
23 Shuning bilen Perwerdigar Xuda ularni Ërem baghdin qoghlap chiqirip, yerge, yeni özliri esli yaritilghan tupraqqa ishleydighan qilip qoydi. 24 Andin, Xuda Adem’atini hayatliq bëridighan derexke yëqinlashmisun dep, Ërem baghning sherq teripige “kërub” dep atilidighan mexluqlarni we bisi ot chëchip, u yan bu yan qozghilip yaltirap turidighan bir qilichni orunlashturdi.
4 Qabil bilen Habil
1 Adem’ata ayali Hawa’ana bilen bille boldi. Hawa’ana hamilidar bolup, bir oghul tughdi. U: “Perwerdigarning yardimi bilen bir oghulgha ige boldum” dëdi we ismini Qabil [ibraniy tilidiki “ige boldum” dëgen söz bilen ahangdash] qoydi. 2 Këyin, u yene bir oghul tughup, ismini Habil qoydi. Ikkiylen chong bolghandin këyin, Habil padichi boldi, Qabil bolsa dëhqan boldi.
3 Hosul mezgili kelgende, Qabil yerning mehsulatidin ëlip Perwerdigargha teqdim qildi. 4 Habilmu qoy padisi ichidin tunji tughulghan qozilardin soyup, taza sëmiz yëridin Perwerdigargha teqdim qildi. Perwerdigar Habilni we uning sowghitini qobul qildi. 5 Biraq, Qabilni we uning sowghitini qobul qilmidi. Buningdin intayin xapa bolghan Qabilning chirayi tutulup ketti.
6 Shu chaghda, Perwerdigar Qabilgha:
– Nëmishqa xapa bolisen? Chiraying nëmishqa tutulup ketti? 7 Eger durus ish qilghan bolsang, sënimu qobul qilghan bolattim! Biraq, yamanliq qilsang, gunah xuddi ishik aldida ëtilmaqchi bolup turghan yawa itqa oxshash, sëning wujudungni chirmiwalidu. U sëni öz ilkige almaqchi bolsimu, lëkin sen uni yëngishing lazim! – dëdi.
8 Këyin, Qabil inisi Habilgha:
– Yür, dalada seyle qilip këleyli! – dëdi. Ular daladiki waqtida, Qabil inisigha qol sëlip, uni öltürüwetti.
9 Perwerdigar Qabildin:
– Ining Habil qëni? – dep soridi.
– Bilmeymen, men inimning baqquchisimidim? – dep jawab berdi u.
10 Perwerdigar keynidinla uni:
– Bu nëme qilghining? Iningning intiqam ëlish üchün dad-peryad qiliwatqan qëni manga körünüp turidu. 11 Sen emdi lenetke uchraysen. Buningdin këyin, bu yerde turalmaysen! Chünki, sen iningni öltürdüng, yerge qan töktüng. 12 Sen yerge ishligen teqdirdimu, yer sanga hosul bermeydu. Sen emdi sersan bolup, yer yüzide sergerdanliqta yürisen, – dep eyiblidi.
13 Buni anglighan Qabil Perwerdigargha mundaq dëdi:
– Men bundaq ëghir jazani kötürelmeymen. 14 Sen mëni bu yerdin qoghlap, huzurungdin heydewatisen! Men emdi öy-makansiz, sersan bolup, yer yüzide sergerdanliqta yürimen. Mëni körgenla kishi öltürüwëtidu!
15 Lëkin, Perwerdigar:
– Yaq, sëni öltürgen kishi yette hesse qattiq jazalinidu, – dëdi.
Shuning bilen, Perwerdigar Qabilni öltürmekchi bolghanlarni agahlandurush üchün, uning pëshanisige alahide belge qoyup qoydi. 16 Buning bilen, Qabil Perwerdigarning huzuridin chiqip, Ërem baghning sherq teripidiki Nod dëgen jayda olturaqliship qaldi.
Qabilning ewladliri
17 Qabil ayali bilen bille boldi. Ayali hamilidar bolup, bir oghul tughdi. Uning ismini Xanok qoydi. Qabil bir sheher bina qilip, sheherni oghlining ismida atidi. 18 Xanoktin Irad töreldi, Iradtin Mihuya’ël töreldi, Mihuya’ëldin Mitusha’ël töreldi, Mitusha’ëldin Lemek töreldi.
19 Lemek ikki xotun aldi. Birining ismi Adah, yene birining ismi Zillah idi. 20 Adah Yabalni tughdi. Yabal köchmen malchilarning bowisi boldi. 21 Uning inisining ismi Yubal idi. Yubal chiltar we ney chalghuchilarning piri boldi. 22 Zillah Tubal-qën dëgen bir oghulni tughdi. Tubal-qën tuch, tömür jabduqlarni yasighuchilarning piri boldi. Tubal-qënning Na’ama isimlik bir singlisi bar idi. 23 Lemek ikki ayaligha po ëtip, mundaq dëdi:
“Ey Adah bilen Zillah, sözümge qulaq sëlinglar!
Ey ayallirim, köngül qoyup anglanglar!
Manga chëqilghan bir ademni öltürdüm.
Mëni urghan bir yashni öltürdüm.
24 Qabilni öltürgüchi yette hesse jazalansa,
mëni öltürgüchi yetmish yette hesse jazalinidu.”
Sët bilen Enosh
25 Adem’ata yene öz ayali bilen bille bolush netijiside, ayali bir oghul tughdi. Hawa’ana: “Xuda manga Qabil öltürüwetken Habilning ornigha bir oghul berdi” dëdi. Shunga, u ismini Sët [ahang jehette “ Xuda berdi”] qoydi. 26 Sëttin bir oghul tughulup, ismi Enosh qoyuldi. Mana shu chaghdin bashlap, ademler Perwerdigargha ibadet qilishqa bashlidi.
5 Adem’atining ewladliri
1 Töwendikiler Adem’atining ewladliridur:
Xuda Ademni özige oxshaydighan qilip yaratti. 2 Ularni er we ayal qilip ayrip, ulargha bext ata qildi hemde ularni “adem” dep atidi.
3 Adem’ata 130 yëshida özige oxshaydighan yene bir oghul perzent körüp, uning ismini Sët qoydi. 4 Adem’ata Sëtni tapqandin këyin, yene 800 yil hayat kechürüp, yene köp oghul-qiz perzentlerni kördi. 5 U 930 yëshida alemdin ötti.
6 Sët 105 yëshida bir oghul perzent körüp, uning ismini Enosh qoydi. 7 Këyin, u yene 807 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi. 8 U 912 yëshida alemdin ötti.
9 Enosh 90 yëshida bir oghul perzent körüp, uning ismini Qënan qoydi. 10 Këyin, u yene 815 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi. 11 U 905 yëshida alemdin ötti.
12 Qënan 70 yëshida bir oghul perzent körüp, uning ismini Mahalal’ël qoydi. 13 Këyin, u yene 840 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi. 14 U 910 yëshida alemdin ötti.
15 Mahalal’ël 65 yëshida bir oghul perzent körüp, uning ismini Yered qoydi. 16 Këyin, u yene 830 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi. 17 U 895 yëshida alemdin ötti.
18 Yered 162 yëshida bir oghul perzent körüp, uning ismini Xanok qoydi. 19 Këyin, u yene 800 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi. 20 U 962 yëshida alemdin ötti.
21 Xanok 65 yëshida bir oghul perzent körüp, uning ismini Mitushelax qoydi. 22 Shuningdin këyin, Xanok 300 yil jeryanida Xuda bilen yëqin yashidi. U yene oghul-qiz perzentlerni kördi. 23 U yer yüzide jem’iy 365 yil yashap, 24 pütün hayatini Xuda bilen yëqin ötküzüp, bir küni közdin ghayib boldi. Chünki, Xuda uni öz yënigha ëlip ketkenidi.
25 Mitushelax 187 yëshida bir oghul perzent kördi. Uning ismini Lemek qoydi. 26 Këyin, u yene 782 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi. 27 U 969 yëshida alemdin ötti.
28-29 Lemek 182 yëshida bir oghul perzent körüp, uning ismini Nuh [ahang jehette “yenggillitish”] dep qoydi. U: “Perwerdigarning yerge lenet oqushi bilen, biz japaliq ishlargha qalghan. Emdi bu bala bizning ëghirimizni yenggillitidu” dëdi.
30 Nuhni tapqandin këyin, Lemek yene 595 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi. 31 U 777 yëshida alemdin ötti.
32 Nuh 500 yashqa kirgendin këyin, Sam, Ham, Yefet isimlik üch oghul perzent kördi.
6 Insanlarning rezilliki
1 Insanlar dunyada köpiyishke bashlighanda, qizlarmu köplep tughulghanidi. 2 “Xudaning oghulliri”* “Xudaning oghulliri” – bu heqte üch xil chüshenche bar: 1. Insan emes, belki ershtiki bir xil zat, perishte yaki rohtin ibaret. 2. Derijidin tashqiri adem bolup, padishah yaki hökümdargha oxshash. 3. Xudasiz Qabilning ewladliridek emes, belki Xuda yolida mangidighan Sëtning ewladlirigha oxshash. shu qizlarning chirayliqliqini körüp, özliri xalighan qizlarni xotunluqqa ëlishqa bashlidi.
3 Buni körgen Perwerdigar:
– Men insanlargha bergen hayatliq rohi ularda menggü yashimaydu. Chünki, ular ölüshke tëgishlik. Kelgüside ularning ömri bir yüz yigirme yashtin ashmisun! – dëdi.
4 “Xudaning oghulliri” insanlarning qizliri bilen bille bolup, ewlad tapqan chaghda we këyinki waqitlarda, yer yüzide “Nëfilim” dep atilidighan, diwige oxshaydighan ademlermu bar idi. Ular qedimki zamanning baturliri we dangliq kishiliri idi.
5 Perwerdigar insanlarning rezillikini, niyitining herqachan yamanliqini körüp, 6 özining ademni yaratqanliqigha pushayman qildi. U intayin ëchinghan halda:
7 – Men yaratqan insanlarni yer yüzidin yoqitimen. Shundaqla, barliq chong-kichik haywanatlar we ucharqanatlarnimu yoq qilimen. Ularni yaratqanliqim üchün epsuslinimen! – dëdi.
8 Lëkin, Perwerdigar Nuhtin xursen idi.
Nuhning këme yasishi
9-10 Nuhning ish-izliri töwendikiche: Nuhning Sam, Ham, Yefet isimlik üch oghli bar idi. Nuh öz zamanida birdinbir durus, qusursiz adem bolup, Xudagha yëqin yashighanidi. 11 Bashqa insanlar bolsa Xudaning neziride gunahqa patqan bolup, yer yüzi ular seweblik zorawanliqqa tolghanidi. 12 Xuda dunyagha nezer sëlip, kishilerning qilmishlirining rezillikidin dunyaning intayin buzulghanliqini kördi. 13 Shuning bilen, Xuda Nuhqa:
– Dunya insanlarning zorawanliqigha tolup ketti. Shunga, men ularni yoqitimen! Dunya bilen qoshup pütünley yoqitimen! 14 Sen yaxshi shemshad yaghichidin özüngge bir këme yasa. Yasighan këmining ichide öyler bolsun. Su kirmesliki üchün, ichi-sirtini momla. 15 Këmining uzunluqi bir yüz ottuz üch mëtir, kengliki yigirme ikki mëtir, ëgizliki on üch mëtir bolsun. 16 Këmining eng üstide lempe bolsun, lempe bilen yaghach tam ariliqida ellik santimëtir ëgizlikte boshluq qaldur. Këmini yuqiri, ottura we töwen üch qewet qilghin. Këmining ishikini yënigha achqin. 17 Men yer yüzini topan bilen gherq qilip, asman astidiki pütkül janliqlarni yoqitimen. Yer yüzidiki tiniqi barliki mexluqlarning hemmisini yoqitimen, 18 lëkin, sen bilen aldin bir ehde tüzey. Sen ayaling, oghulliring we këlinliringni ëlip këmige chiq. 19 Sen yene këmige yer yüzidiki her xil haywanlarning herbir türining erkek-chishisidin bir jüptin ëlip, ularni saqlap qal. 20 Her xil chong-kichik haywanatlar we ucharqanatlar saqlinip qëlish üchün, sëning aldinggha bir jüptin këlidu. Sen ularni këmige kirgüzgin. 21 Özünglar we haywanatlar üchün her xil ozuq-tülüklerni ëliwal, – dëdi.
22 Nuh herbir ishta Xuda buyrughandek qildi.
*2 7 Topan balasi
1 Perwerdigar Nuhqa:
– Bu dunyadiki kishiler arisida sëning birdinbir durus kishi ikenlikingni bayqidim. Shunga, sen pütün a’ilengdikilerni ëlip këmige chiqqin. 2 Men “halal” dep bëkitken haywanatlarning her xilining erkek-chishisidin yette jüptin, “haram”lirining her xilining erkek-chishisidin bir jüptin ëliwal. 3 Ucharqanatlarning her xilining erkek-chishisidinmu yette jüptin ëliwal. Shundaq bolghanda, topan axirlashqandin këyin, her xil haywanat, ucharqanatlar hayat qëlip, yer yüzide ularning uruqi qayta köpiyeleydu. 4 Özüm yaratqan pütkül janliqlarni yer yüzidin pütünley yoqitish üchün, yette kündin këyin, uda qiriq këche-kündüz qattiq yamghur yaghdurimen, – dëdi.
5 Nuh Perwerdigarning buyruqlirini bir-birlep ijra qildi.
6 Topan yer yüzini basqanda, Nuh alte yüz yashta idi. 7 U topan balasidin qutulup qëlish üchün, ayali, oghulliri we këlinlirini ëlip këmige chiqti. 8-9 “Halal” we “haram” dep bëkitilgen her xil chong-kichik haywanatlar we ucharqanatlarmu Xudaning Nuhqa ëytqinidek Nuhning aldigha këlip, jüpliri bilen këmige kirdi. 10 Yette kündin këyin, yer yüzini topan bësishqa bashlidi.
11 Nuh alte yüz yashqa kirgen yili ikkinchi ayning on yettinchi küni, yer astidiki hemme bulaqlar yërilip, asmandin chëleklep quyghandek qattiq yamghur yaghdi. 12 Yamghur qiriq këche-kündüz toxtimay dawamlashti. 13 Del yamghur bashlanghan küni, Nuh, ayali, Sam, Ham, Yefettin ibaret üch oghli we këlinliri këmige chiqti. 14 Her xil yawayi haywanatlarning chong-kichikliri, öy haywanliri we ucharqanatlar, 15 jümlidin, tiniqi barliki pütkül mexluqlar öz jüpliri bilen Nuhning aldigha bir jüptin këlip, këmige chiqti. 16 Hayat kechürüwatqan barliq janliqlar Xudaning emri boyiche öz jüpliri bilen këmige kirgendin këyin, Perwerdigar këmining ishikini taqap qoydi.
17 Yamghur qiriq kün dawamlashti. Topan ulghayghansëri këme yerdin kötürüldi. 18 Su tëximu ëgizlep, këme su yüzide leylep qaldi. 19 Topan yer yüzini qaplap, hetta ëgiz tagh choqqilirimu körünmey qaldi. 20 Su örlep taki eng ëgiz tagh choqqiliridin yette mëtir ëgizlep ketküche dawamlashti. 21 Netijide, yer yüzidiki hayat kechürüwatqan pütkül janliqlar, yeni herqandaq ucharqanatlar, chong-kichik haywanatlar we insanlar pütünley yoqitildi. 22 Dëmek, yer yüzidiki hayatliq nepisi bar bolghanlarning hemmisi öldi. 23 Xuda yer yüzidiki hemme janliqlarni, yeni insanlar, chong-kichik haywanatlar we ucharqanatlarni yoqatti. Peqet Nuh bilen uning këmisidiki janliqlarla hayat qaldi. 24 Topan yer yüzini bir yüz ellik kün basti.
8 Topan balasining axirlishishi
1 Shundaq bolsimu, Xuda Nuhni we këmide uning bilen bille bolghan barliq haywanatlarni untup qalmidi. U yer yüzide shamal chiqarghanidi, su pesiyishke bashlidi. 2 Yer astidiki bulaqlar yëpilip, asmandin yëghiwatqan qattiq yamghurmu toxtighanidi. 3 Bir yüz ellik kün ichide su asta-asta azaydi. 4 Yettinchi ayning on yettinchi küni, këme Ararat tagh tizmiliridiki bir taghning üstide olturup qaldi. 5 Su dawamliq pesiyip, oninchi ayning birinchi küni tagh choqqiliri körünüshke bashlidi.
6 Qiriq kündin këyin, Nuh dërizini ëchip, 7 bir qaghini qoyup berdi. Bu qagha taki yerdiki su qurup ketküche, këmining etrapida aylinip yürdi. 8 Shuning bilen bir waqitta, Nuh suning yer yüzidin yanghan yaki yanmighanliqini bilish üchün, bir kepterni qoyup bergenidi. 9 Lëkin, yer yüzini tëxiche su qaplap turghachqa, kepter qonghudek jay tapalmay qaytip keldi. Nuh qolini sunup, uni tutup këmige ekiriwaldi. 10 Yene yette kündin këyin, u kepterni yene qoyup berdi. 11 Kechqurun, hëliqi kepter tumshuqida yëngi zeytun yopurmiqini chishligen halda Nuhning yënigha qaytip keldi. Nuh shuningdin suning yer yüzidin asasiy jehettin yanghanliqini bildi. 12 Yene yette kündin këyin, u kepterni yene qoyup berdi. Bu qëtim kepter qaytip kelmidi.
13 Nuh alte yüz bir yashqa kirgen yili birinchi ayning birinchi küni, topan yer yüzidin pütünley yënip boldi. Nuh këmining qapqiqini ëchip, öpchörisige qarap, yer yüzining qurushqa bashlighanliqini kördi. 14 Ikkinchi ayning yigirme yettinchi küni, yer yüzi pütünley qurup boldi.
15-16 Xuda Nuhqa:
– Ayaling, oghulliring we këlinliringni këmidin ëlip chiq. 17 Yëningdiki barliq mexluqlar, yeni ucharqanatlar we chong-kichik haywanatlarni ëlip chiq. Ular yer yüzide yene köpiyip, zëmingha taralsun, – dëdi.
18 Shuning bilen, Nuh ayali, oghulliri we këlinlirini ëlip këmidin chiqti. 19 Yer yüzidiki barliq janliqlar, yeni chong-kichik haywanatlar we ucharqanatlar öz türliri bilen top-top bolushup këmidin chiqishti.
Nuhning Xudagha qurbanliq qilishi
20 Nuh Perwerdigargha atap bir qurbanliq supisi yasap, “halal” dep bëkitilgen haywanat we ucharqanatlarning her türidin tallap soyup, qurbanliq süpitide köydürüwetti. 21 Perwerdigar qurbanliqtin memnun bolup, könglide: “Insanlarning qilmishliri üchün yerge qayta lenet oqumaymen. Insanlarning kichikidin tartip niyitining pütünley yamanliqini bilimen. Shundaq bolsimu, yer yüzidiki barliq janliqlarni hergiz bu qëtimqidek qayta yoqitiwetmeymen. 22 Yer yüzi bir kün mewjut bolsa, uningda tërim-yighim, issiq-soghuq, qish-yaz, këche-kündüzmu mewjut bolidu!” dëdi.
9 Xudaning Nuh bilen ehde tüzüshi
1 Xuda Nuh we uning oghullirigha bext ata qilip mundaq dëdi:
– Siler neslinglarni köpeytinglar, uruq-ewladinglar pütün dunyagha tarqalsun. 2 Yer yüzidiki barliq chong-kichik haywanatlar, ucharqanatlar we bëliqlar silerdin qorqup, silerning bashqurushunglarda bolidu. 3 Burun silerge ozuqluq üchün köktatlarni berginimdek, emdi silerge hemme haywanatlarnimu bërimen. 4 Lëkin, siler qëni bar göshni hergiz yëmenglar, chünki jan qandidur. 5 Buningdin bashqa, qan tökülüsh bolsa, choqum hësab alimen. Herqandaq bir haywan adem öltürse, uningdinmu hësab alimen. Kimdekim adem öltürse, unimu ölümge mehkum qilimen.
6 Men ademni özümge oxshaydighan qilip yarattim,
shuning üchün, kimki bashqa bir ademning qënini tökse,
uning qënimu bashqilar teripidin tökülidu.
7 Siler neslinglarni köpeytinglar. Silerning uruq-ewladinglar pütün dunyani qaplisun.
8-10 Andin, Xuda Nuh we uning oghullirigha mundaq dëdi:
– Men emdi siler we silerning uruq-ewladliringlar bilen hemde yer yüzidiki barliq haywanatlar, yeni siler bilen bille këmidin chiqqan herbir öy haywanliri, yawayi haywanatlar we ucharqanatlar bilen ehde tüzimen. 11 Silerge wede bërimenki, pütkül janliqlar hergiz topan bilen qayta yoqitilmaydu, yer yüzini xarab qilidighan topan ikkinchi kelmeydu. 12-13 Men siler we barliq janliqlar bilen menggülük bir ehdini tüzdüm. Bu ehdining belgisi – asmanda körünidighan hesen-hüsendur. 14-15 Meyli qachan bolmisun, yamghurdin këyin asmandiki bulutlar arisida hesen-hüsenni körginimde, özümning siler we pütkül janliqlar bilen tüzgen ehdemni ësimge alimen. Topan barliq janliqlarni qayta yoqatmaydu. 16 Hesen-hüsenning bulutlar arisida peyda bolushi özümning siler we yer yüzidiki pütkül janliqlar bilen tüzgen menggülük ehdemni ësimge keltüridu. 17 Hesen-hüsen mëning barliq janliqlar bilen tüzgen ehdemning belgisi bolsun.
Nuh we uning oghulliri
18 Këmidin chiqqan Nuhning oghulliri: Sam, Ham we Yefetler idi. (Ham Ken’anliqlarning bowisi.) 19 Dunyagha tarqalghan hemme xelqler Nuhning bu üch oghlining ewladliridur.
20 Nuh dëhqan bolup, üzümzarliq yëtishtürgen birinchi kishi idi. 21 Bir qëtim, u sharab ichip mest bolup qëlip, kiyim-këcheklirini sëliwëtip, chëdirida yatatti. 22 Ken’anning atisi bolghan Ham, atisining qipyalingachliqini körüp qëlip, bu ishni ikki qërindishigha ashkarilap qoydi. 23 Sam bilen Yefet uchisigha bir uzun chapan yëpinchaqlap, chëdirning ichige keyniche mëngip kirip, chapanni atisigha yëpip qoydi. Ular yüzini aldi terepke qilip, atisining yalingach tënige qarimidi. 24 Nuh oyghinip, kenji oghli hamning qilghanlirini bilip, 25 uning oghli Ken’angha lenet oqup mundaq dëdi:
“Kenangha lenet yaghqay!
U qërindashlirining eng töwen quli bolghay.
26 Perwerdigar – Sam ëtiqad qilghan Xuda medhiyilengey!
Ken’anning ewladi samning ewladigha qul bolghay.
27 Xuda Yefetni güllep yashnatqay.
Uning ewladi Samning ewladi bilen bille inaq yashighay.
Ken’anning ewladi Yefetning ewladigha qul bolghay.”
28 Topandin këyin, Nuh yene 350 yil ömür kördi. 29 U 950 yëshida alemdin ötti.
10 Nuhning üch oghlining ewladliri
1 Nuhning oghulliri Sam, Ham, Yefetlerning ewladliri töwendikiche: topandin këyin, u ücheylendin perzentler* Nuhning ewladlirining isimliri këyin her milletning isimlirigha aylinip, ular shu milletning bowisi boldi. Ular turghan yerlermu shularning nami bilen ataldi. töreldi.
2 Yefetning oghulliri: Gomer, Magog, Maday, Yawan, Tubal, Meshek we Tiraslar idi.
3 Gomerning ewladliri: Ashkinazlar, Rifatlar we Togarmahlar idi.
4 Yawanning ewladliri: Elisha, Tarshish, Kittim, Rodanim xelqliri idi. 5 Ular dëngiz boylirida we arallarda yashaydighan milletlerning atisi boldi. Yefetning ewladliri öz qebililiri we döletliri ichide yashap, öz tillirida sözlishidighan milletlerdin bolup qaldi.
6 Hamning oghulliri: Kush, Misir, Liwiye we Ken’anlar idi.
7 Kushning ewladliri bolsa: Sibalar, Xawilalar, Sabitalar, Ra’amilar we Sebitikahlar idi.
Ra’amining ewladliri bolsa: Shibalar we Dëdanlar idi.
8 Kushning Nimrod isimlik bir oghli bolup, u yer-yüzidiki eng küchlük baturgha aylandi. 9 U Perwerdigarning aldida batur owchi bolghanidi. Shunga, kishiler arisida “Perwerdigar sëni Nimrodtek batur owchi qilsun!” dëgen söz tarqalghanidi. 10 Deslepte, uning padishahliqi Babil, Erek, Akkad, Kalnëh dëgen sheherlerni öz ichige alatti. Bu töt sheher Babil zëminida idi. 11-12 U bu yerdin Assur rayonigha këngiyip, Ninewi, Rihobotir, Kalax we Resen dëgen sheherlerni bina qildi. Resen shehiri Ninewi bilen Kalax shehirining otturisida bolup, u katta sheher idi.
13 Misirning ewladliri: Ludlar, Anamilar, Lëhabiylar, Naftuhiylar, 14 Patruslar, Kasluhiylar we Kritlar idi. Filistiyelikler bolsa, Kasluhiylarning këyinki ewladliri idi.
15 Ken’anning tunji oghlining ismi Sidon idi, yene bir oghlining ismi Xit idi. Ularning isimliri këyin her milletlerning isimlirigha aylinip, ular shu milletlerning bowiliri boldi. 16 Ken’an yene Yibuslar, Amorlar, Girgashlar, 17 Xiwlar, Arqilar, Sinlar, 18 Arwadiylar, Zimarlar we Xamatlarning bowisi boldi.
Këyin, Ken’anliqlarning qebililiri nahayiti keng tarqaldi. 19 Ularning zëmin chëgrisi Sidonning jenubidin Girarning yënidiki Gaza shehirigiche, sherqte Sodom, Gomora, Admah we Siboyimning yënidiki Lesha shehirigiche baratti. 20 Hamning bu ewladliri herqaysisi öz qebililiri we döletliri ichide yashap, öz tillirida sözlishidighan milletlerdin bolup qaldi.
21 Sam Yefetning akisi bolup, u Ëberlerning atisi boldi. 22 Samning oghulliri Ëlam, Assur, Arpakshad, Lud we Arram idi. Ularning isimliri këyin her milletlerning isimlirigha aylinip, ular shu milletlerning bowiliri boldi.
23 Arramning ewladliri: Uzlar, Hullar, Geterler we Mashlar idi.
24 Arpakshad Shelaxning atisi, Shelax bolsa Ëberning atisi idi.
25 Ëberdin ikki oghul töreldi. Birining ismi Peleg [ahang jehette “bölünüsh”] idi, chünki u yashighan dewrde insanlar bölünüshke bashlidi. Yene birining ismi Yoqtan idi.
26 Yoqtanning ewladliri: Almodadlar, Shelefler, Xazarmawetlar, Yerahlar, 27 Hadoramlar, Uzallar, Diqlahlar, 28 Obaliylar, Abima’ëllar, Shibalar, 29 Ofirlar, Xawilalar we Yobablar idi. Mana bularning hemmisi Yoqtanning ewladliri bolup, 30 ular Mëshadin Sifarning sherq teripidiki taghqiche bolghan jaylarda yashaytti.
31 Samning yuqirida tilgha ëlinghan ewladliri, herqaysisi öz qebililiri we döletliri ichide yashap, öz tillirida sözl ishidighan milletlerdin bolup qaldi.
32 Yuqiridikiler Nuhning ewladliridur. Bular öz zëminidiki herbir qebililer boyiche xatirilengen. Topandin këyin, dunyadiki pütün milletler Nuhning oghulliridin tarqaldi.
*1 11 Xudaning tilni köp tillargha bölüwëtishi
1 Deslepte, yer yüzide birla til bar idi, insanlar peqet bu tildila sözlishetti. 2 Ular sherq terepke köchüwatqinida, Babildiki bir tüzlenglikke këlip orunlashti. 3 Ular öz’ara:
– Xish quyup, otta pishurayli! – dep meslihetleshti.
Buning bilen, ular qurulushta tashning ornigha xish, layning ornigha qara may ishlitidighan boldi.
4 Andin, ular:
– Bir sheher bina qilayli! Sheherde asmangha taqashqudek bir munar yasap, öz namimizni chiqirip, terep-terepke tarqilip këtishimizdin saqlinayli! – dëyishti.
5 Perwerdigar insanlarning bina qiliwatqan sheher we munarini körgili chüshti. 6 Perwerdigar:
– Ular birliship bir qowm bolup, bir tilda sözlishidiken. Bu peqetla ular qilmaqchi bolghan ishning bashlinishi! Buningdin këyin, ular nëme qilishni xalisa, shuni qilalaydu. 7 Biz chüshüp, ularning tilini qalaymiqanlashturuwëtip, ularni bir-birining meqsitini uqalmaydighan qilip qoyayli, – dëdi.
8 Buning bilen, Perwerdigar ularni pütün dunyagha tarqitiwetti. Ular sheher bina qilish qurulushini toxtatti. 9 Shunga, bu sheherning nami Babil [ahang jehette “qalaymiqanchiliq”] dep ataldi. Chünki, Perwerdigar u yerde insanlarning tillirini qalaymiqanlashturuwëtip, ularni dunyaning herqaysi jaylirigha tarqitiwetkenidi.
Samning ewladliri
10 Samning ewladliri töwendikiche: topan ötüp ikkinchi yili, Sam 100 yëshida Arpakshadni tapti. 11 Këyin, u yene 500 yil hayat kechürüp yene oghul-qiz perzentlerni kördi.
12 Arpakshad 35 yëshida Shelaxni tapti. 13 Këyin, u yene 403 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi.
14 Shelax 30 yëshida Ëberni tapti. 15 Këyin, u yene 403 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi.
16 Ëber 34 yëshida Pelegni tapti. 17 Këyin, u yene 430 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi.
18 Peleg 30 yëshida Ri’uni tapti. 19 Këyin, u yene 209 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi.
20 Ri’u 32 yëshida Sirugni tapti. 21 Këyin, u yene 207 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi.
22 Sirug 30 yëshida Naxorni tapti. 23 Këyin, u yene 200 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi.
24 Naxor 29 yëshida Terahni tapti. 25 Këyin, u yene 119 yil hayat kechürüp, yene oghul-qiz perzentlerni kördi.
26 Terah 70 yil ömür körüp, Ibram, Naxor we Haranlarni tapti.
Terahning ewladliri
27 Terahning ewladliri töwendikiche: Terah Ibram, Naxor we Haranlarni tapti. Haran bolsa Lutni tapti. 28 Haran Kaldanlarning zëmini bolghan öz yurti Ur shehiride atisi Terahtin burun alemdin ötti. 29 Ibram Sarahqa öylendi, Naxor bolsa Haranning qizi Milkahqa öylendi. Haranning yene iskah dëgen balisimu bar idi. 30 Sarah tughmas bolghachqa, perzent körmigenidi.
31 Terah oghli Ibramni, newrisi Lut (Haranning oghli)ni we këlini, yeni Ibramning ayali Sarahni ëlip, Kaldanlarning zëmini bolghan Ur shehiridin ayrilip, Ken’an dëgen rayongha ketmekchidi. Biraq, ular Haran dëgen sheherge kelgende, shu yerde olturaqliship qaldi. 32 Terah ikki yüz besh yil ömür körüp, Haranda alemdin ötti.
12 Xudaning Ibrahimni tallishi
1 Perwerdigar Ibramgha* Ibram – Xuda këyin “Ibrahim” dep isim qoyghan peyghember. mundaq dëdi:
– Sen yurtungdin chiqip, atang we bashqa uruq-jemetingdin ayrilip, men körsetmekchi bolghan yerge barghin.
2 “Men sëning uruq-ewladingni köpeytip,
ularni bir chong xelq qilimen.
Men sanga bext ata qilip, namingni ulugh qilimen.
Shundaq qilip, kishiler sen arqiliq bext tapidu.
3 Sanga bext tiligenlerge bext ata qilimen,
sanga lenet oqughanlargha lenet yaghdurimen.
Sen arqiliq hemme milletlerge bext ata qilimen!”
4 Ibram yetmish besh yëshida Perwerdigarning yolyoruqi bilen Haran shehiridin ketti, Lutmu uning bilen bille ketti. 5 Ibram ayali Sarah bilen jiyeni Lutni we özlirining Haran shehiride tapqan bayliqi we qullirini ëlip, Ken’an rayonigha qarap yol aldi. Ular Ken’an tewesige kirgendin këyin, 6 sepirini dawamlashturup, Shekem shehirige yëqin Moreh dëgen jayidiki chong bir dub derixining yënigha keldi. U chaghda, Ken’anliqlar shu zëminda yashawatatti.
7 Perwerdigar Ibramgha körünüp, uninggha:
– Mana bu zëminni sëning ewladinggha teqdim qilimen, – dëdi.
Shunga, Ibram u yerde özige körüngen Perwerdigargha atap bir qurbanliq supisi yasap, ibadet qildi. 8 Këyin, u jenubqa yötkilip, Beytel shehirining sherqidiki taghliq rayongha bardi. Gherb teripi Beytelge, sherq teripi Ay dëgen jaygha tutishidighan bu jaygha orunliship, u yerdimu bir qurbanliq supisi yasap, Perwerdigargha ibadet qildi. 9 Këyin, u asta-asta Ken’anning jenubidiki Negëb rayonigha yötkeldi.
Ibramning Misirgha bërishi
10 Ken’anda acharchiliq yüz bërip, ehwal intayin ëghir idi. Shuning bilen, Ibram Misirgha bërip, u yerde waqtinche turmaqchi boldi. 11 Ular Misirgha kirishke az qalghanda, Ibram ayali Sarahqa:
– Sen bir güzel ayal. 12 Misirliqlar sëni körse, jezmen mëning ayalim ikenlikingni bilip, sëni hayat qaldurup, mëni öltürüwëtidu. 13 Sen ulargha özüngni mëning singlim dëgin. Shundaq dëseng, ular sëni dep, mëning jënimgha zamin bolmay, manga yaxshi mu’amile qilidu, – dëdi.
14 Ibram Misirgha kirgen waqtida, Misirliqlar derweqe uning ayalining güzellikini bayqidi. 15 Ordidiki birnechche emeldar uni körüp, padishah aldida uning güzellikini teripligenidi. Shuning bilen, Sarah ordigha ëlip kirildi.
16 Padishah Sarahning sewebidin Ibramgha yaxshi mu’amile qildi. Uninggha nurghun kala, qoy, ëshek, töge we er-ayal qullarni sowghat qildi. 17 Lëkin, padishah Ibramning ayali Sarahni ëlip ketkenliki üchün, Perwerdigar padishahqa we uning ordisidikilerge apet yaghdurdi. Ular qorqunchluq këselge giriptar boldi. 18 Buni sezgen padishah Ibramni chaqirtip, uninggha:
– Bu manga nëme qilghining? Nëmishqa Sarahning öz ayaling ikenlikini ëytmiding? 19 Nëmishqa uni singlim dëding? Shundaq dëginingni anglap, men uni aldim. Ayaling mana! Uni ëlip ket! – dëdi.
20 Buning bilen, padishah öz emeldarlirigha Ibramni chëgridin chiqiriwëtishke emr qildi. Ular uni ayali we uninggha mensup bolghan hemme nersiliri bilen qoshup yolgha saldi.
13 Ibram bilen Lutning ayrilip këtishi
1 Ibram ayali we özige mensup bolghan hemme nersilirini ëlip Misirdin chiqip, Ken’anning jenubidiki Negëb rayonigha bardi. Lutmu uning bilen bille bardi. 2 Ibram bay bolup, uning nurghun mal-waranliri we altun-kümüshlirimu bar idi. 3 Këyin, u Negëb rayonidin ayrilip, asta-asta Shimalgha yötkilip, Beytel shehirige qayta bardi. U Beytel bilen Ay shehirining ariliqigha, yeni u tunji qëtim orunliship, 4 qurbanliq supisi yasighan yerge qaytip këlip, u yerde Perwerdigargha ibadet qildi.
5 Ibram bilen mangghan Lutningmu mal-waranliri we qulliri köp idi. 6 Bu ikki a’ilining padiliri bek köp bolghachqa, otlaqlar yëtishmey qalghanidi. 7 Shunga, Ibramning padichiliri bilen Lutning padichiliri arisida talash-tartish chiqip qaldi. (U chaghda, Ken’anliqlar bilen Perizziler yenila Ken’an rayonida turatti.)
8 Shunga, Ibram Lutqa:
– Biz bolsaq uruq-tughqan, arimizda yaki padichilirimizning arisida talash-tartish chiqmisun. 9 Ayrilip yashayli. Mana, pütün zëmin sëning aldingda turuptu. Xalighan yerni talla! Ong terepni tallisang, sol terep manga qalsun, sol terepni tallisang, ong terep manga qalsun, – dëdi.
10 Lut töt terepke nezer sëlip, I’ordan derya wadisidin Zo’arghiche sozulghan keng tüzlenglikni kördi. Bu tüzlenglikning süyi mol bolup, xuddi Ërem baghqa we Misirning yerlirige oxshaytti. (U chaghda, Perwerdigar Sodom bilen Gomora sheherlirini tëxi xarabilikke aylandurmighanidi.)
11 Shunga, Lut u yerni tallap, sherq terepke yötkeldi. U ikkiylen mana shundaq ayrildi. 12 Ibram Ken’anda olturaqliship qaldi. Lut I’ordan derya wadisidiki sheherlerge yëqinliship, Sodom shehirining etrapida chëdir tikip orunlashti. 13 Sodomluqlar rezillikke tolghan bolup, Perwerdigarning neziride ular ëghir gunahkarlar idi.
Ibramning Hibrongha köchüshi
14 Lut Ibramdin ayrilghandin këyin, Perwerdigar Ibramgha:
– Sen turghan jayingdin sherq, gherb, jenub we Shimal tereplerge qarap baq. 15 Sen körüwatqan bu zëminlarni sanga we sëning ewladliringgha teqdim qilimen. Bu zëmin menggü silerge mensup. 16 Men sëning ewladliringni heddi-hësabsiz köpeytimen. Yer yüzidiki qumni hëchkim saniyalmighangha oxshash, ularning saninimu hëchkim saniyalmaydu. 17 Ornungdin tur. Bu zëminni këzip chiq. Men uni sanga teqdim qildim! – dëdi.
18 Buning bilen, Ibram chëdirlirini yighishturup, Hibron shehirige yëqin Mamrediki dub derexlikining yënida olturaqliship, u yerde Perwerdigargha atap qurbanliq supisi yasidi.
14 Ibramning Lutni qutquzushi
1 Shu künlerde, Babil bëgi Amrafel, Ellasar bëgi Aryok, Ëlam bëgi Kidorla’omer, Goyim bëgi Tid’al qatarliq töt beg birliship, 2 Sodom bëgi Bera, Gomora bëgi Birsha, Admah bëgi Shinab, Siboyim bëgi Shem’ëber we Bela (Zo’ar depmu atilidu) bëgi qatarliq besh beg bilen jeng qilishqa chiqti. 3 Bu besh beg qoshunlirini birleshtürüp, Siddim wadisigha yighdi. (Siddim wadisi hazirqi “Ölük dëngiz” wadisidur.) 4 Ular on ikki yil Kidorla’omer bëgining hökümranliqida bolup, on üchinchi yilgha kelgende, uninggha qarshi isyan kötürgenidi.
5 Shunga, on tötinchi yili Kidorla’omer beg özining we ittipaqdash beglerning qoshunlirini bashlap bërip, Ashtarot-qarna’im dëgen yerde Rafahlarni yengdi. Këyin, Ham dëgen yerde Zuzlarni we Shawëh-kiryata’im tüzlenglikide Ëmlarning hemmisini tarmar qildi. 6 Se’ir taghliq rayonida yashawatqan horitlarnimu chöl boyidiki Elparanghiche qoghlap bërip tarmar qildi. 7 Arqidinla, ular Ënmishpat, yeni Kadëshqa qaytip, Amaleklerning pütün zëminini bësiwëlip, hazazun-tamarda yashawatqan Amorlarnimu tarmar qildi.
8 Buning bilen, Sodom, Gomora, Admah, Siboyim we Bela, yeni Zo’ar qatarliq besh beglikning begliri birleshme qoshunini bashlap, Siddim wadisigha jeng qilishqa chiqti. 9 Ular Ëlam shehirining bëgi Kidorla’omer, Goyimning bëgi Tid’al, Babilning bëgi Amrafel we Ellasarning bëgi Aryoktin ibaret töt beg bilen jeng qildi. 10 Siddim wadisining hemme yëride qara may bilen tolghan kölchekler bar idi. Sodom bëgi bilen Gomora bëgi qachqan waqtida, qoshunlirining bir qismi kölcheklerge chüshüp këtip, qalghanliri taghqa qëchip ketti.
11 Töt beg Sodom bilen Gomoraning pütün bayliq we ashliq-tülüklirini bulang-talang qilip ketti. 12 U chaghda Ibramning jiyeni Lut Sodomda turatti. Ular unimu mal-mülükliri bilen qoshup bulap ketti.
13 Lëkin, qutulup qalghan bir kishi bu ishlarni ibraniy* Ibraniy – qedimki Yehudiylarni, yeni Isra’illarni körsitidu. bolghan Ibramgha melum qildi. U chaghda, Ibram amor qebilisidin Mamre isimlik bir kishining dub derexlikining yënida turatti. Mamre we ikki inisi – Eshkol we Anër Ibramning ittipaqdashliri idi.
14 Ibram jiyeni Lutning esirge chüshüp qalghanliqini anglap, öz ademliridin üch yüz on sekkiz neper jengchini chaqirip, töt begni Dan dëgen jayghiche qoghlap bardi. 15-16 U yerde jengchilerni birqanche qisimgha bölüp, këchisi hujum qilip, düshmenni meghlup qildi. Ularni Demeshqning shimalidiki Xobah dëgen jayghiche qoghlap, bulap ketken hemme mal-mülükni tartiwëlip, öz jiyeni Lutni we uning pütün bayliqlirini, xotun-qizlirini we bashqa esirge chüshken ademlirini qayturup aldi.
Malkisidiqning Ibramgha bext tilishi
17 Ibram Kidorla’omer we uning bilen ittipaqdash herqaysi beglerni meghlup qilip, ghelibe bilen qaytip kelgende, Sodom bëgi uni qarshi ëlish üchün Shawëh wadisi (Xan wadisi depmu atilidu)gha chiqti.
18 Ulugh Xudaning rohaniysi hem Salëmning bëgi Malkisidiqmu nan we sharab ëlip, Ibramning aldigha chiqip, 19 uninggha bext tilep:
“Pütün alemning Yaratquchisi bolghan ulugh Xuda Ibramni bextlik qilghay!
20 Sëni düshmining üstidin ghelibe qildurghan ulugh Xuda medhiyilengey!” dëdi.
Ibram gheniymet alghan nersilerning ondin birini Malkisidiqqa teqdim qildi. 21 Sodom bëgi Ibramgha:
– Gheniymetlerning hemmisi sanga mensup, lëkin ademlirimni qayturup ber! – dëdi.
22 Ibram uninggha:
– Pütün alemning Yaratquchisi bolghan Perwerdigar ulugh Xuda aldida qesem qilimenki, 23 men sëning herqandaq nersengni, hetta bir tal yipingni yaki keshingning boghquchinimu almaymen. Bolmisa, sen këyin: “Men Ibramni bay qilip qoydum!” dëyishtin yanmaysen.
24 Shuning üchün, ademlirimning yëgininila hësablaymen. Uningdin bashqa hëchnëmini almaymen. Lëkin, mëning ittipaqdashlirim Anër, Eshkol we Mamrelerge gheniymetlerdin tëgishlikini ayrip berseng boldi, – dëdi.
15 Xudaning Ibram bilen ehde tüzüshi
1 Bu weqelerdin këyin, Perwerdigar Ibramgha körünüp, uninggha:
– Ibram, qorqma! Men sanga qalqan bolup, nahayiti zor in’am bërimen, – dëdi.
2 Lëkin, Ibram:
– I Igem Xuda, mëning perzentim bolmisa, sëning bermekchi bolghan in’amingning paydisi nëme? Mëning birdinbir mirasxorum – Demeshqtin kelgen chakirim Eli’ezer bolidu. 3 Sen manga perzent bermiding, shunga mëning te’elluqatimgha chakirim mirasxor bolidu, – dep jawab berdi.
4 Arqidinla, u Perwerdigarning özige yene: “Chakiring Eli’ezer sëning mirasxorung bolmaydu, peqet özüngdin bolghan oghulla mirasxorung bolidu” dëgenlikini anglidi.
5 Shundin këyin, Xuda uni tashqirigha ëlip chiqip, uninggha:
– Asmangha qarap, yultuzlarni saniyalaydighan bolsang sanap baq, sëning ewlading ene shu yultuzlardek san-sanaqsiz bolidu! – dëdi.
6 Ibram Perwerdigarning sözlirige ishendi. Perwerdigar uning ëtiqadini körüp, uni heqqaniy adem, dep hësablidi.
7 Perwerdigar uninggha yene:
– Sëni bu zëmingha ige qilish üchün, sëni Kaldanlarning zëmini bolghan Ur shehiridin ëlip chiqqan Perwerdigar men bolimen, – dëdi.
8 Lëkin, Ibram:
– I Igem Xuda, men bu zëmingha jezmen ige bolidighanliqimni nëmidin bilimen? – dep soridi.
9 Perwerdigar uninggha:
– Sen üch yashliq kala, öchke, qochqardin hem paxtek we yash kepterdin birdin ëlip, mëning aldimgha kelgin, – dep jawab berdi.
10 Ibram bu haywanlarni Xudaning aldigha apirip, qushlardin bashqisining qarnini yërip ikki parche qildi. Göshlerni ikki terepke qatar qilip tizdi. 11 Quzghunlar uchushup këlip, göshlerge qonghanda, Ibram ularni qoghliwetti. 12 Kün patqanda, Ibram uyqugha ketti. Chüshide uni qorqunchluq qarangghuluq basti. 13 Perwerdigar uninggha mundaq dëdi:
– Shuni bilip qoyghinki, sëning ewladliring bashqa bir dölette musapir bolidu. Shu dölettiki kishilerge qul bolup, töt yüz yil ular teripidin azab chëkidu. 14 Lëkin, men ularni qul qilghuchi xelqni choqum jazalaymen. Ular u dölettin qaytqinida, nurghun bayliqlarni ëlip këlidu. 15 Sen bolsang uzun ömür körüp, ejdadliringning qëshigha këtisen. 16 Sëning ewladliring bu yerge qaytip kelgüche, u yerde töt ewlad ötüp këtidu. Chünki, bu yerde turuwatqan Amorlarning gunahi chëkige yetmigüche, ularni bir terep qilmaymen.
17 Kün pëtip qarangghu chüshkendin këyin, is chiqip turghan ochaq we yënip turghan mesh’el tuyuqsiz peyda bolup, hëliqi ikki qatar göshning otturisidin ötüp ketti. 18-19 Mana shu chaghda, Perwerdigar Ibram bilen ehde tüzüp mundaq dëdi:
– Men Misir chëgrisidin taki Firat deryasighiche sozulghan bu zëminning hemmisini sëning ewladliringgha teqdim qildim. Bu zëmin Qënlar, Qënazlar, Qadmonlar, 20 Xitlar, Perizziler, Rafahlar, 21 Amorlar, Ken’anlar, Girgashlar we Yibuslar dep tonulghan xelqlerning zëminlirining hemmisini öz ichige alidu.
16 Isma’ilning tughulushi
1 Ibramning ayali Sarah tughmas idi, biraq uning Hejer isimlik Misirliq bir dëdiki bar idi. 2 Sarah Ibramgha:
– Perwerdigar mëni tughmas yaritiptu, emdi siz mëning dëdikim bilen bir yastuqqa bash qoyung! Belkim u manga bir oghul tughup bërer, – dëdi.
Ibram Sarahning bu sözige qoshuldi. 3 Shuning bilen, Sarah Hejerni Ibramgha kichik xotunluqqa berdi. (Bu weqe Ibram Ken’anda on yil turghanda yüz berdi.) 4 Ibram Hejer bilen bille bolghandin këyin, Hejer hamilidar bolup qaldi. U özining hamilidar bolghanliqini sëzip meghrurlinip, Sarahni közge ilmaydighan bolup qaldi.
5 Sarah Ibramgha qëyidap:
– Hemmini qilghan sen! Men Hejerni sanga qoshup qoyghan. Emdilikte, u özining hamilidarliqini bilipla, mëni közge ilmaydighan boluwaldi. Sëning yaki mëning toghra ikenlikige Perwerdigar özi höküm qilsun, – dëdi.
6 Ibram:
– U sëning dëdiking, u sëning ilkingde. Uninggha qandaq mu’amile qilish sëning ixtiyaring, – dep jawab berdi.
Buning bilen, Sarah Hejerni bozek qildi, shunga Hejer Ibramning öyidin qëchip ketti.
7 Perishtining süritide körüngen Perwerdigar* Sözmusöz terjimisi: “Perwerdigarning perishtisi” bolup, Tewratta bu köp waqitlarda perishte qiyapitide körülgen Xudaning özini körsitidu. Hejerni chöldiki bir bulaqning yënida kördi. Bulaq Shur dëgen yerge baridighan yolning boyida idi. 8 Perishte uningdin:
– Ey Sarahning dëdiki Hejer, sen qeyerdin kelding? Nege këtiwatisen? – dep soridi.
– Men ayal xojayinim Sarahning yënidin qëchip chiqtim, – dep jawab berdi Hejer.
9 Perishte uninggha:
– Sen ayal xojayiningning yënigha qaytip bërip, uninggha boysunghin, – dëdi.
10 Perishte yene mundaq dëdi:
– Men sëning ewladingni shundaq köpeytimenki, ularni hëchkim saniyalmaydighan qilimen. 11 Sen hamilidar bolup bir oghul tughisen, ismini Isma’il [menisi “anglighuchi Xuda”] qoyghin, chünki sëning dad-peryading Perwerdigargha yetti. 12 Sëning oghlungning mijezi bir yawa ëshekke oxshaydu. Hemme yerge bërip, kishiler bilen jëdel chiqiridu. Kishilermu uninggha qarshiliq körsitidu. U tughqanlirigha öchmenlik qilip yashaydu.
13 Hejer öz-özige: “Men rasttinla manga ghemxorluq qilghan Xudani kördüm!” dëdi. Shuning bilen, u özige söz qilghan Perwerdigarni “Ël-ro’a”, [menisi “mëni körgüchi Xuda”] dep atidi. 14 Shunga, kishiler u bulaqqa Be’er-laxayro’i [menisi “mëni körgüchi Xudaning buliqi”] dep nam qoydi. Bu bulaq hazirmu Kadësh bilen Bered shehirining otturisididur.
15 Hejer Ibramgha bir oghul tughup berdi. Ibram uninggha Isma’il dep at qoydi. 16 U chaghda, Ibram seksen alte yashta idi.
*7 17 Qedimki ehdining belgisi – xetne
1 Ibram toqsan toqquz yëshida Perwerdigar uninggha körünüp:
– Men hemmige qadir Xudadurmen. Sen dawamliq mëning yolumda mëngip, qusursiz adem bol. 2 Men sen bilen tüzgen ehdemde ching turup, sëni köp ewladliq qilimen, – dëdi.
3 Ibram yerge bash qoydi. Xuda uninggha mundaq dëdi:
4 – Mëning sen bilen tüzgen ehdem mundaq: sen nurghun milletlerning atisi bolisen. 5 Hazirdin bashlap sëning isming Ibram emes, Ibrahim [menisi “nurghun ewladlarning atisi”] bolsun. Chünki, men sëni nurghun milletlerning atisi qilimen. 6 Men sanga köp ewladlarni bërimen. Ularning arisidin yëngi xelq we padishahlarmu chiqidu. 7 Men sen we kelgüsidiki ewladliring bilen tüzgen menggülük ehdemde turimen. Men sëning we ewladliringning Xudasidurmen. 8 Sen hazir Ken’anda musapir bolup yashawatisen. Emma, bu pütün zëminni sanga we sëning ewladliringgha teqdim qildim. U sëning ewladliringgha menggü miras bolsun. Men ularningmu Xudasidurmen!
9 Xuda yene mundaq dëdi:
– Emdi sen we sëning ewladliringmu mëning ehdemde ching turushunglar kërek. 10 Silerning Aranglardiki herqandaq er kishi xetne qilinishi kërek. Mana bu mëning sen we sëning ewladliring bilen tüzgen ehdemdur. 11-12 Hazirdin bashlap, siler barliq oghul bowaqliringlarni, meyli öyünglarda tughulghan yaki chet elliklerdin sëtiwalghan qulliringlar tughqan bolsun, ularni tughulup sekkizinchi küni xetne qilishinglar kërek. Xetne qilish – arimizda tüzgen ehdining belgisi bolup qalsun. 13 Hemme erlerning xetnisini qilishinglar kërek. Silerning tëninglardiki belge – arimizdiki tüzgen menggülük ehdemning belgisi bolup qalsun. 14 Xetne qilinmighan erni xelqim qataridin chiqiriwëtimen. Undaq kishi mëning ehdemni buzghan bolidu.
15 Buningdin bashqa, Xuda Ibrahimgha mundaq dëdi:
– Sëning ayaling Sarahning ismi hazirdin bashlap Sare [menisi “ayal shahzade”] bolsun. 16 Men uninggha bext ata qilip, uningdin sanga bir oghul teqdim qilimen. Sare nurghun milletlerning anisi bolidu. Uning ewladliridin padishahlarmu chiqidu.
17 Ibrahim yerge bash qoyup, külüp, könglide “Yüz yashliq boway qandaqmu perzent körelisun?! Sare bolsa toqsan yashqa kirgen tursa, qandaqmu hamilidar bolalisun?” dep oylidi 18 we Xudagha:
– Isma’ilni bextke ërishtürseng boldighu! – dëdi.
19 Lëkin, Xuda mundaq dëdi:
– Yaq, Hejer emes, ayaling Sare sanga bir oghul tughup bëridu. Uning ismini Is’haq [menisi “külke”] qoy. Men uning we uning ewladliri bilenmu menggülük ehdemde ching turimen. 20 Isma’ilgha kelsek, u toghrisidiki telipingnimu anglidim. Men uninggha bext ata qilip, uning neslini nahayiti köpeytimen. U on ikki padishahning atisi bolidu. Men uning ewladlirini ulugh bir milletke aylandurimen. 21 Biraq, mëning ehdem bolsa këler yili mushu waqitta Sare sanga tughup bëridighan oghul – Is’haq bilen baghlinishliq.
22 Xuda Ibrahimgha bu sözlerni qilip bolup, uning yënidin ayrildi.
23 Mana shu küni, Ibrahim Xudaning emrige emel qilip, oghli Isma’il we a’ilisidiki hemme erlerni, jümlidin a’iliside tughulghan we sëtiwalghan qullarni xetne qildurdi. 24 Ibrahim xetne qilinghanda, toqsan toqquz yashta, 25 Isma’il xetne qilinghanda, on üch yashta idi. 26-27 Ikkisi, a’ilisidiki hemme erler, jümlidin a’iliside tughulghan we chet elliklerdin sëtiwëlinghan qullar bilen bille shu kün ichide xetne qilindi.
18 Ershtin chüshken üch mëhman
1 Këyin, Perwerdigar Mamrediki dub derexlikide Ibrahimgha qayta köründi. Kün tikleshken waqitta, Ibrahim chëdirining ishiki aldida olturatti. 2 U bëshini kötürüp qariwidi, udulida üch kishining öre turghanliqini kördi-de, shu haman ularning aldigha yügürüp yerge ëngiship, tezim qilip, 3 ulargha:
– Janablar, ëghir körmisenglar öyimizge kirip, mëhman bolup qaytqaysiler. 4 Herqaysinglar derex sayiside dem ëlip turghaysiler, men put-qolliringlarni yuyushqa su, 5 ghizalinishinglargha bir’az yëmeklik ëlip këley. Aram ëlip, yolunglarni dawamlashturghaysiler. Kelgenlikinglardin xushal boldum, – dëdi.
– Rehmet, ëytqiningizche bolsun, – dep jawab qayturushti ular.
6 Ibrahim derhal chëdirgha yügürüp kirip, Sarege:
– Derhal bir xalta eng yaxshi undin nan pishurghin! – dëdi.
7 Arqidinla, u yene kala padilirining ichige kirip, sëmiz bir torpaqni tallap, chakirigha tapshurdi. U derhal torpaqni soyup, teyyarlidi. 8-9 Andin, Ibrahim qaymaq, süt we göshni üch mëhmanning aldigha qoydi. Özi bolsa, ularning xizmitide bolush üchün derex sayiside kütüp turdi. Tamaq yewatqanda, ular Ibrahimdin:
– Ayaling Sare qeyerde? – dep soridi.
– Chëdirda, – dep jawab berdi u.
10 Mëhman siyaqidiki Perwerdigar uninggha:
– Këler yili bu chaghda, men choqum qaytip këlimen. Shu chaghda, ayaling Sare bir oghulgha ana bolidu, – dëdi.
Sare ularning keynidiki chëdir aghzida ularning sözlirini anglap turatti.
11 U chaghda, Ibrahim bilen Sare ikkilisi qërip qalghanidi. Sarening adet körüshimu toxtap ketkenidi. 12 Shunga, Sare ichide külüp, öz-özige: “Men qërip qaldim, ërimmu qërip qalghan tursa, emdi manga bundaq xushalliq qeyerdin kelsun?!” dëdi.
13 Shunga, Perwerdigar Ibrahimgha:
– Sare nëmishqa külüp turup, öz-özige: “Men shunche qërip ketken tursam, yene qandaqmu hamilidar bolalay?!” deydu? 14 Perwerdigar qilalmaydighan ish yoq emesmu! Ëytqinimdek, këler yili del mushu chaghda qaytip këlimen. U chaghda, Sare choqum bir oghulgha ana bolidu, – dëdi.
15 Sare qorqup:
– Men külmidim! – dep tandi.
– Yaq, sen rasttinla küldüng, – dëdi Perwerdigar.
Ibrahimning Xudadin Sodom shehiri heqqide yalwurushi
16 Ershtin chüshken bu mëhmanlar u yerdin ayrilip, Sodom shehiri terepke yüzlendi. Ibrahimmu ularni uzitish üchün bille mangdi.
17 Perwerdigar öz-özige mundaq dëdi: “Men qilidighan ishimni Ibrahimdin yoshursam bolmaydu. 18 Chünki, uning ewladliri choqum ulugh we küch-qudretlik bir xelq bolidu. Men u arqiliq dunyadiki hemme xelqlerge bext ata qilimen. 19 Men uni öz baliliri we ewladlirigha mëning yolumni tutushni, durus we heqqaniy bolushni buyrusun, dep tallidim. Shundaq qilsa, menmu uninggha bergen wedem boyiche hemme ishni qilip bërimen.”
20 Shuning bilen, Perwerdigar:
– Men Sodom bilen Gomora shehiridikilerning heddidin ashqan gunahliri üstidin qilinghan ëghir erzlerni anglidim. 21 Men choqum chüshüp, anglighanlirimning emeliyet yaki emeslikini öz közüm bilen körmekchimen, – dëdi.
22 Andin këyin ikki kishi Sodomgha këtip qaldi. Biraq, Perwerdigar bolsa Ibrahimning qëshida qaldi.
23 Ibrahim uninggha yëqinliship:
– Sen rasttin durus kishilerni gunahkarlar bilen qoshup halak qilamsen? 24 Eger sheherde ellik durus kishi bolsa, sen pütün sheherni xarab qilamsen? Bu ellik ademni qutquzuwëlish üchün sheherni saqlap qalmamsen? 25 Sen choqum durus kishilerni gunahkarlar bilen qoshup yoqatmaysen. Hergiz undaq qilmaysen! Undaq qilsang, durus kishiler gunahkarlar bilen bille teng jazagha uchraydu. Bu mumkin emes! Sen pütün alemning Soraqchisisen! Jezmen adil höküm chiqirisen, – dëdi.
26 Perwerdigar uninggha:
– Eger Sodom shehiride ellik durus kishi tapalisam, ularni dep pütün sheherni saqlap qalimen, – dep jawab berdi.
27 Ibrahim yene mundaq dëdi:
– I Igem! Bashlighanikenmen, dawamlashturay. Ëghir körmiseng, mendek bir ajiz bendengning yüreklik halda sendin yene sorishigha ruxset qilghaysen! 28 Nawada sheherde peqet qiriq besh durus kishi bolsa, besh kishi kem bolghanliqi üchün pütün sheherni xarab qilamsen?
Perwerdigar uninggha:
– Eger qiriq besh durus kishi tapalaydighan bolsam, bu sheherni xarab qilmaymen, – dep jawab berdi.
29 Ibrahim yene:
– Eger peqet qiriq kishi bolsichu? – dëdi.
– Eger qiriq kishi bolsimu xarab qilmaymen, – dep jawab qayturdi Perwerdigar.
30 Ibrahim yene:
– I Igem! Xapa bolmisang, sendin yene birnëme sorimaqchimen. Mubada ottuz kishi bolsichu? – dep soridi.
– Eger ottuz kishi tëpilsimu, xarab qilmaymen, – dep jawab qayturdi Perwerdigar.
31 Ibrahim dëdi:
– I Igem! Sendin yüreklik halda yene sorishimgha ruxset qilghaysen. Mubada yigirme kishi bolsichu?
– Eger yigirme kishi tëpilsa, men yenila xarab qilmaymen, – dep jawab qayturdi Perwerdigar.
32 Eng axirida Ibrahim:
– I Igem! Xapa bolmay, yene bir qëtim sorishimgha ruxset qilghaysen! Eger peqet on kishi tëpilsichu? – dep soridi.
– Peqet on durus kishi bolghan teqdirdimu, men bu sheherni xarab qilmaymen, – dep jawab qayturdi Perwerdigar.
33 Perwerdigar Ibrahim bilen sözliship bolghandin këyin, këtip qaldi. Ibrahim bolsa öyige qaytip ketti.
19 Sodom shehiridikilerning yamanliqi
1 Shu küni axshimi, hëliqi ikki perishte Sodomgha keldi. Bu waqitta, Lut sheher derwazisining aldida olturatti. Lut ularni körüpla, ornidin turup ularning aldigha bërip, tezim qilip:
2 – Janablar, bizning öyge merhemet qilip, dastixinimgha daxil bolghaysiler. Put-qolliringlarni yuyup, birer këche harduq ëlip, ete seherde yolunglargha rawan bolsanglarmu bolar, – dëdi.
Lëkin, ular:
– Yaq, biz këchini kochida ötküzimiz, – dep jawab bërishti.
3 Lëkin, Lut bek ching tutuwalghachqa, ular axir Lutning öyige bardi. Lut xizmetkarlirigha pëtir nan pishurup, tamaqlarni mëhmanlarning aldigha qoyushni buyrudi. Tamaq teyyar bolghandin këyin, ular ghizalandi.
4 Mëhmanlar tëxi yatmighanidi, Sodomdiki pütün qëri-yash erler këlip Lutning öyini qorshiwaldi. 5 Ular Lutni chaqirip, uninggha:
– Bügün kechte silerning öyge chüshken kishiler qëni? Ularni ëlip chiq! Biz ular bilen jinsiy munasiwet qilmaqchimiz, – dëdi.
6 Lut sirtqa chiqip, ishikni taqiwëtip, 7 ulargha:
– Buraderler, bundaq rezil ishni qilmanglar! 8 Qaranglar, mëning tëxi erge tegmigen ikki qizim bar. Ularni silerge chiqirip bërey, ularni nëme qilsanglar qilinglar, lëkin bu ikki kishige hergiz tegmenglar. Ular bizning öyge kelgeniken, mëning mëhminim bolidu. Shunga, men ularni qoghdishim kërek! – dëdi.
9 Lëkin, ular:
– Yoqal! Sen tëxi yaqa yurttin këlip, bizge uni qil, buni qil dëgüdek qanchilik adem sen? Közdin yoqal! Bolmisa, körgülüküngni ulardinmu ëghir körisen, – dëyiship, Lutni ittiriwëtip, basturup këlip, ishikni buzup kirmekchi boldi. 10 Lëkin, hëliqi ikki perishte qolini sozup, Lutni öyning ichige ekiriwëlip, ishikni taqiwaldi. 11 Andin, tashqiridiki erlerning közlirini kor qilip, ishikni tapalmaydighan qilip qoydi.
Lutning Sodomdin qëchishi
12 Andin, hëliqi ikki perishte Lutqa:
– Sëning bu sheherde bashqa tughqanliring barmu? Oghul-qizliring, küy’oghulliring yaki bashqa tughqanliring bar bolsa, ular bu yerdin derhal chiqip ketsun. 13 Chünki, biz bu sheherni xarabilikke aylanduruwëtimiz. Bu yer üstidin qilinghan ëghir erzler Perwerdigargha yetti. Shunga, u bizni bu sheherni xarabilikke aylanduruwëtishke ewetti, – dëdi.
14 Shuning bilen, Lut tashqirigha chiqip, qizlirining layiqlirining aldigha bërip, ulargha:
– Siler bu yerdin derhal këtinglar. Chünki, Perwerdigar bu sheherni xarabilikke aylanduruwetmekchi, – dëdi. Lëkin, ular uni chaqchaq qiliwatidu, dep oylashti.
15 Tang atqanda, perishtiler Lutni aldiritip:
– Derhal ayaling bilen ikki qizingni ëlip, bu yerdin chiqip ket! Bolmisa, silermu bu sheher bilen teng halak bolisiler, – dëdi.
16 Lut yenila arisaldi bolup turatti. Lëkin, Perwerdigar uninggha rehim qilghachqa, hëliqi ikki perishte Lutning, ayalining we ikki qizining qollirini tutup, ularni yëteklep, sheherdin chiqirip qoydi.
17 Sheherdin chiqish bilenla, perishtilerdin biri:
– Siler jëninglarni ëlip qëchinglar! Keyninglargha qarimanglar, taghqa yetküche tüzlenglikte toxtimanglar! Bolmisa, ölüp këtisiler, – dëdi.
18 Lëkin, Lut:
– Janabliri, undaq bolmighay! 19 Siler manga ich aghritip shapa’et qilip, jënimni qutquzghanikensiler, bizni unche yiraq yerge ewetmenglar. U tagh bek yiraq iken. Belkim men u yerge yëtip barmay turupla, balayi’apetke uchrap tirik qalmasmenmikin. 20 Awu kichik sheherni kördünglarmu? Bu yerdin anche yiraq emes. U yerge qëchishimgha ijazet bëringlar. U kichik bir yer iken. Men shu yerde aman qalay! – dëdi.
21 Perishte mundaq jawab berdi:
– Maqul! Sanga ruxset qildim. U kichik sheherni xarabilikke aylandurmay qoyay. 22 Chapsanraq qach! Chünki, sen u yerge yëtip barmighuche, Sodomni weyran qilalmaymen!
Bu sheher kichik bolghachqa, Lut uni Zo’ar [menisi “kichik”] dep atidi.
Sodom bilen Gomora sheherlirining weyran qilinishi
23 Lut Zo’argha yëtip barghuche, kün chiqqanidi. 24 Tuyuqsiz Perwerdigar Sodom bilen Gomora sheherlirige asmandin ot bilen günggürtni yaghdurdi. 25 U bu ikki sheherni, pütün tüzlenglikni we pütün ahalini yerdiki giyahlar bilen qoshup xarabilikke aylanduruwetti. 26 U chaghda, lutning ayali keynige burulup qariwidi, shu isketide qëtip, tashtuzgha aylinip qaldi.
27 Etisi tang seherde, Ibrahim Perwerdigar bilen sözleshken yerge bardi. 28 U Sodom, Gomora we pütün tüzlenglikke nezer sëlip, yer yüzidin xumdandiki isqa oxshash is-tütekning chiqiwatqanliqini kördi. 29 Biraq, Xuda Lut yashighan tüzlengliktiki sheherlerni xarabilikke aylandurghinida, Ibrahimning telipini ësige ëlip, Lutni qutquzdi.
Lut we uning qizliri
30 Lut Zo’ar shehiride turushtin qorqti. Shunga, u ikki qizini ëlip, taghqa chiqip, öngkürde yashaydighan boldi. 31 Bir küni, chong qizi singlisigha:
– Atimiz yashinip qaldi. Bu yerde dunyadiki qa’ide-yosun boyiche bizni nikahigha ëlip, perzent tapidighan ermu qalmidi. 32 Atimizni mest qilip qoyup, uning bilen bir orunda yëtip, uningdin perzent yüzi köreyli. Shundaq qilsaq, ewlad qalduralaymiz, – dëdi.
33 U küni këchisi, ular atisini mest qilip qoyup, chong qizi uning bilen bir orunda yatti. Lut qattiq mest bolup, yüz bergen weqedin pütünley xewersiz idi.
34 Etisi, chong qizi singlisigha:
– Tünügün men atam bilen bir orunda yattim. Bügün axsham, uni yene mest qilip qoyup, sen uning bilen bir orunda yatqin. Shundaq qilip, her ikkimiz atimizdin perzent yüzi körüp, a’ilimizni dawamlashturayli, – dëdi.
35 Shuning bilen, u küni kechte ular Lutni yene mest qilip qoyup, kichik qizi uning bilen bir orunda yatti. U yene qattiq mest bolghachqa, yüz bergen ishtin pütünley xewersiz idi. 36 Shundaq qilip, Lutning bu ikki qizi öz atisidin hamilidar bolup qaldi. 37 Chong qizi bir oghul tughup, uning ismini Mo’ab [ahang jehette “atamdin”] dep qoydi. U hazirqi Mo’abliqlarning atisi boldi. 38 Kichik qizimu bir oghul tughup, uning ismini Ben’ammi [menisi “xelqimning oghli”] dep qoydi. U hazirqi Ammonluqlarning atisi boldi.
20 Ibrahim bilen Abimelek
1 Ibrahim Mamredin Ken’anning jenubidiki Negëb rayonigha yötkilip, melum waqit Kadësh bilen Shur ariliqidiki yerde olturdi. Këyin Girarda turghan waqtida, 2 kishilerge ayali Sareni özining singlisi, dep ëytqanidi. Shunga, Girar padishahi Abimelek Sareni ordisigha ekeldürdi. 3 Bir küni këchisi, Xuda Abimelekning chüshide körünüp:
– Pat arida jëningni alimen! Chünki, sen ekelgen bu ayal bashqa kishining ayali, – dëdi.
4 Sarege yëqinlashmighan Abimelek Xudagha:
– Men gunahsiz tursam, sen mëni we mëning xelqimni halak qilamsen? 5 Ibrahim özi bu ayal mëning singlim, dëgenghu! Bu ayalmu Ibrahimni mëning akam, dëgen emesmu? Men bu ishni pak wijdanim we insapim bilen qildim! – dëdi.
6 Andin, Xuda uninggha mundaq jawab berdi:
– Shundaq, sëning bu ishni pak wijdaning bilen qilghanliqingni bilimen. Shuning üchün, mëning aldimda gunah qilip qoymisun, dep sëni Sarege chëqilip qoyushungdin tosidim. 7 Emdi bu ayalni Ibrahimgha qayturup ber. Ibrahim bolsa – peyghember. U sanga du’a qilidu, sen hayat qalisen. Lëkin sëni agahlandurup qoya yki, eger bu ayalni ërige qayturup bermiseng, pütün xelqing bilen qoshulup halak bolisen!
8 Seherde, Abimelek hemme emeldarlirini yighip, yüz bergen weqeni ulargha ëytti. Ular intayin qorqushup ketti. 9 Abimelek Ibrahimni chaqirtip, uningdin:
– Bu nëme qilghining? Sen mëni we memlikitimni bundaq gunah qildurghudek, sanga nëme yamanliq qildim? Sen manga qilmaydighan ishni qilding. 10 Nëme üchün bundaq qilding? – dep sürüshtürdi.
11 Ibrahim mundaq jawab qayturdi:
– Men bu yerning ademlirini Xudadin qorqmaydu, mëni öltürüwëtip ayalimni bulap këtidu, dep oylighanidim. 12 Emeliyette, uning mëning singlim ikenliki rast, u ata bir, ana bashqa singlim. Këyin, manga nikahlandi. 13 Xuda mëni yurtumdin ayrip, bashqa yurtlarda musapir bolushqa chiqarghanda, men uninggha: “Biz barghanliki yerde, özüngning chin muhebbitingni manga körsitish üchün, mëni ‘akam’ dëgin” dëgenidim.
14 Buning bilen, padishah Abimelek Sareni Ibrahimgha qayturup berdi, shundaqla uninggha qoy-kala, er qullar we dëdeklernimu teqdim qildi. 15 U Ibrahimgha:
– Qara, pütün zëminim aldingda turuptu. Sen qeyerde turushni xalisang, shu yerde turup qal, – dëdi.
16 U Saregimu:
– Men sëning pakliqingni köpchilikke ispatlash üchün, “akang” Ibrahimgha ming kümüsh tengge teqdim qilimen. Buning bilen, sëning yaman ish qilmighanliqing hemme kishige ayan bolidu, – dëdi.
17-18 Ibrahimning ayali Sare bilen munasiwetlik ishlar tüpeylidin, Perwerdigar Abimelekning ordisidiki ayallarning hemmisini tughmas qiliwetkenidi. Shunga, Ibrahim Xudagha du’a qildi. Xuda padishah Abimelekni, uning ayali we kënizeklirini eslige k eltürüp, ularni yene perzent köreleydighan qildi.
21 Is’haqning dunyagha këlishi
1 Perwerdigar özi wede qilghandek, Sarege bext ata qildi. 2 Sare hamilidar bolup, Ibrahimning yashinip qalghan waqtida bir oghul tughup berdi. Bala derweqe Xuda belgiligen waqitta tughuldi. 3 Ibrahim uninggha Is’haq [menisi “külke”] dep at qoydi. 4 Xuda buyrughandek, Is’haq tughulup sekkizinchi küni Ibrahim uning xetnisini qildi.
5 Is’haq tughulghan chaghda, Ibrahim yüz yashta idi.
6 Sare özige: “Xuda mëni xursen qildi. Bu ishni anglighanlarmu men bilen bille xush külidu! 7 Kim Sareni öz balisini ëmitishke muyesser bolidu, dep oylighan? Shundaq bolsimu, Ibrahimning qërighan waqtida, men uninggha bir oghul tughup berdim!” dëdi.
Hejer bilen Isma’ilning qoghlinishi
8 Bala asta-asta chong bolup emchektin ayrilghan küni, Ibrahim mëhman chaqirip, chong ziyapet ötküzüp berdi. 9 Shu küni, Sare Misirliq Hejerning oghli Isma’ilning Is’haqni bozek qiliwatqanliqini kördi. 10 Shuning bilen, Sare Ibrahimgha:
– Sen bu dëdek ayalni oghli bilen qoshup heydiwet! Chünki dëdekning oghli hergiz mëning oghlum Is’haq bilen mirasqa ortaq bolup qalmasliqi kërek! – dëdi.
11 Sarening bu gëpi Ibrahimni intayin qayghugha saldi, chünki Isma’ilmu uning oghli idi. 12 Lëkin, Xuda Ibrahimgha:
– Isma’il we dëdiking Hejerning ishi toghruluq qayghurma. Sarening dëginidek qil. Chünki, men sanga wede qilghan ewladliring Is’haqtin këlip chiqidu. 13 Hejerning oghligha kelsek, men uningghimu nurghun perzent bërimen. Ular bir milletke aylinidu, chünki umu sëning oghlung, – dëdi.
14 Etisi seherde, Ibrahim Hejerning mürisige nan bilen bir tulum suni ësip, ana-bala ikkisini yolgha sëlip qoydi. Hejer balisi bilen u yerdin chiqip, Be’ersheba chölige këlip, u yerde adiship qaldi.
15-16 Süyi tügep qalghanda, Hejer balisini chatqalning sayisige qoyup, öz-özige: “Oghlum öley dep qaldi. Men qarap turup balamning ölüp këtishige chidimaymen!” dep, bir oqya yëtim yerge bërip olturup, derd-peryad qilishqa bashlidi.
17 Balining yigha awazi Xudagha yetti. Xudaning perishtisi asmandin Hejerge:
– Ey Hejer, sen nëmige qayghurisen? Qorqma, balangning yighisi Xudagha yetti. 18 Ornungdin turup, balini qolunggha ëlip teselli ber. Men uning ewladini ulugh bir xelq qilimen, – dëdi.
19 Arqidinla, Xuda Hejerning közlirini nurlandurdi. Hejer bir quduqni kördi. U quduqning yënigha bërip, tulumgha su toldurup, balining ussuzluqini qandurdi.
20 Bala chong bolghuche, Xuda uninggha yar boldi. U chölde yashap, usta mergen bolup yëtishti. 21 U Paran chölide turatti. Shu waqitlarda, anisi uninggha Misirdin bir qizni xotunluqqa ëlip berdi.
Ibrahimning padishah Abimelek bilen këlishim tüzüshi
22 U chaghda, Abimelek öz leshker bëshi Fikol bilen bille Ibrahimning yënigha këlip, uninggha:
– Sëning qilghan hemme ishliringda Xuda sanga yar. 23 Shunga, sen bu yerde Xudaning aldida manga qesem qilip, wede ber: mëni, perzentlirimni we ewladlirimni hergiz aldima. Men ezeldin sanga sadiq bolghandek, senmu manga, yeni özüng musapir bolup turghan bu memliketke sadiq bol, – dëdi.
24 Ibrahim ulargha:
– Qesem qilip, wede bërimen, – dep jawab berdi.
25 Andin, Ibrahim Abimelekning chakarliri tartiwalghan bir quduq toghrisida Abimelekke naraziliq bildürdi. 26 Abimelek:
– Bu ishni kimning qilghinidin xewirim yoq iken. Senmu bu ishni manga ëytmapsen, buni birinchi qëtim anglishim, – dëdi.
27 Shuningdin këyin, Ibrahim Abimelekke qoy-kala teqdim qildi. Ikkiylen këlishim tüzdi. 28 Andin, Ibrahim yette tuyaq chishi qozini bir terepke ayrip qoydi. 29 Abimelek uningdin:
– Nëmishqa bundaq qilisen? – dep soridi.
30 Ibrahim uninggha:
– Bu quduqni mëning kolighanliqimni ëtirap qilghanliqingizni bildürüsh üchün, bu yette chishi qozini qobul qilghaysiz, – dep jawab qayturdi.
31 Shuning bilen, u yerning ismi Be’ersheba [menisi “qesem quduqi”] bolup qaldi. Chünki, ular u yerde qesem qilghanidi.
32 Ular Be’ershebada këlishim tüzgendin këyin, Abimelek bilen Fikol öylirige qaytip ketti. 33 Ibrahim Be’ershebada bir tüp söget tikip, u yerde Perwerdigargha, yeni menggü hayat Xudagha ibadet qildi. 34 Ibrahim Filistiyeliklerning zëminida xëli uzun turdi.
22 Xudaning Ibrahimni sinishi
1 Bu weqelerdin këyin, Xuda Ibrahimning ëtiqadini sinap, uni:
– Ibrahim! – dep chaqirdi.
Ibrahim:
– Lebbey! – dëdi.
2 Xuda uninggha:
– Sen oghlungni, yeni amraq yalghuz oghlung Is’haqni ëlip, Moriya rayonigha bërip, men körsitidighan taghning üstide uni köydürme qurbanliq süpitide manga atighin, – dëdi.
3 Etisi seherde, Ibrahim ëshekni ëgerlep, Is’haq bilen ikki chakirini ëlip, köydürme qurbanliqqa ishlitidighan otunlarni teyyarlap, Xuda körsetken jaygha qarap mangdi. 4 Üchinchi küni, Ibrahim u yerni yiraqtin kördi 5 we chakarlirigha:
– Siler ëshek bilen bu yerde turup turunglar. Balam ikkimiz u yerge bërip, ibadet qilip këleyli, – dëdi.
6 Ibrahim Is’haqqa otunlarni kötürtüp, özi qoligha pichaq bilen ot ëlip, Is’haq bilen yürüp ketti. 7 Is’haq:
– Ata, – dep chaqirdi.
Ibrahim:
– He, oghlum? – dëdi.
– Ot bilen otun bar, lëkin köydürme qurbanliqqa ishlitilidighan qoza qëni? – dep soridi Is’haq.
8 Ibrahim uninggha:
– Ey oghlum! Qurbanliq qilidighan qozini Xuda özi yetküzüp bëridu, – dep jawab berdi. Ikkiylen toxtimay mëngiwerdi.
9 Ular Xuda Ibrahimgha körsetken jaygha kelgende, Ibrahim qurbanliq supisi yasap, otunlarni üstige qoyup, öz oghlini baghlap, otun döwilengen supigha yatquzdi. 10 Andin, oghlini boghuzlash üchün pichaqni kötürdi. 11 Biraq, Perwerdigarning perishtisi* Perwerdigarning perishtisi – bu, Xudaning özini körsitidu. ershtin:
– Ibrahim! Ibrahim! – dep, waqiridi.
– Lebbey! – dëdi u.
12 Perishte uninggha:
– Qolungni tart! Baligha chëqilma! Sëning manga bolghan ixlasmenlikingni emdi kördüm. Chünki, sen öz oghlungni, yeni bir tal oghlungnimu mendin ayimiding, – dëdi.
13 Ibrahim etrapigha qariwidi, münggüzi chatqalgha ëliship qalghan bir qochqar uning közige chëliqti. U bërip qochqarni yëship, uni öz oghlining ornida qurbanliq qilip köydürüwetti.
14 Shunga, Ibrahim u yerni Yahwe-Yireh [menisi “Perwerdigar teminleydu”] dep atidi. Hazirgha qeder kishiler “Perwerdigar öz tëghida teminleydu” dëyishidu.
15 Perwerdigarning perishtisi ikkinchi qëtim asmandin Ibrahimgha:
16 – Perwerdigar deyduki: “Sen söyümlük bir tal oghlungni ayimighanikensen, men öz namim bilen qesem qilimenki, 17 sanga bext ata qilish bilen, nurghun ewladlarni bërimen. Ularning sani asmandiki yultuzlardek, dëngiz sahilliridiki qumdek köp bolidu. Sëning ewladliring düshmen sheherlirini ishghal qilidu. 18 Mëning emrimge ita’et qilghanliqing üchün, sëning ewladliring arqiliq yer yüzidiki hemme xelqler bextke ërishidu” – dëdi.
19 Ibrahim chakarlirining yënigha qaytip këlip, ular bilen bille özi olturaqlashqan yerge, yeni Be’ershebagha qaytti.
Naxorning ewladliri
20 Bir mezgildin këyin, Ibrahim inisi Naxorning ayali Milkahning ërige sekkiz oghul tughup bergenlikini anglidi. 21 Ular: tunji oghul Uz, keynidikiliri Buz, Arramliqlarning atisi bolghan Kimu’ël, 22 Kesed, Xazo, Pildash, Yidlaf we Beytu’ël idi. 23 Beytu’ël bolsa Ribeqaning atisi boldi. Milkah Ibrahimning inisi Naxorgha bu sekkiz oghulni tughup berdi. 24 Naxorning kichik xotuni Ri’umamu töt oghul tughup berdi. Ular: Tebax, Gaxam, Taxash we Ma’aka idi.
23 Ibrahimning Sareni depne qilishi
1 Sare yüz yigirme yette yash ömür kördi. 2 U Ken’anning Qiryat-arba, yeni Hibron dëgen jayida alemdin ötti. Ibrahim uninggha hesret bilen yigha-zar qildi. 3 Ibrahim ayalining jesitining yënidin chiqip, Xitlarning yënigha këlip:
4 – Men silerning aranglarda bir musapir. Ayalimni depne qilish üchün manga bir parche yer sëtip bergeysiler, – dëdi.
5-6 Ular Ibrahimgha:
– Janabliri, qulaq salsila! Bizning nezirimizde sili bir küchlük qebile bashliqi, ayallirini eng yaxshi yerliklirimizdin birige depne qilghayla. Hëchqaysimiz silidin qebrilik yer ayimaymiz, – dëdi.
7 Ibrahim ulargha tezim qilip:
8 – Eger siler ayalimni bu yerge depne qilishimgha razi bolsanglar, Zoxarning oghli Efrondin 9 Makpëlah yëzisidiki öngkürni manga sëtip bërishni telep qilghaysiler. U öngkür uning ëtizining chëtide. U silerning aldinglarda öngkürning bahasini kësip berse, u yerni sëtiwëlip a’ilemge qebristanliq qilay deymen, – dëdi.
10 Bashqa Xitlar bilen bille sheher derwazisining aldida olturghan Efron köpchilikning aldida:
11 – Janabliri, qulaq salghayla, men ëtizni öngkür bilen qoshup silige berdim. Köpchilik aldida uni silige sowghat qildim. Ayallirini u yerge depne qilghayla, – dep jawab berdi.
12 Lëkin, Ibrahim Xitlarning aldida tezim qilip, 13 hemme ademge anglitip, Efrongha:
– Sözümge qulaq sëlip, pul tölishimni qobul qilghaysiz. Ayalimni u yerge depne qilmaqchimen, – dëdi.
14 Efron jawab qayturup:
15 – Janabliri, u yer aran töt yüz kümüsh tenggige erziydu. Sili bilen mëning otturamda bu nëme idi! Ayallirini u yerge depne qiliwergeyla, – dëdi.
16 Ibrahim Efronning köpchilik aldida ëytqini boyiche uninggha töt yüz tengge tölep berdi.
17 Shundaq qilip, Efron Mamrening sherqiy teripidiki Makpëlah yëzisidiki u yerni Ibrahimning igidarchiliqigha ötküzüp berdi. U yer ëtizliq, ëtizliqtiki öngkür we ëtizliq etrapidiki del-derexlerni öz ichige alatti. 18 Sheher derwazisining aldigha toplanghan Xitlarning hemmisi bu yerning emdi Ibrahimgha mensup bolghanliqini ëtirap qildi.
19 Shundaq qilip, Ibrahim ayali Sareni Ken’andiki shu öngkürge depne qildi.
20 Xitlargha mensup bolghan bu ëtiz we ëtizliqtiki öngkür emdi Ibrahimning qebristanliqi bolup, uning xususiy mülkige aylandi.
24 Is’haqning öylinishi
1 Ibrahim qërip ketkenidi, Perwerdigar herqandaq ishta uninggha bext ata qilip keldi. 2 Melum bir küni, u a’ilisidiki ghojidargha:
– Qolungni yotamning astigha qoyup turup, 3 Perwerdigar, yeni pütün alemning Yaratquchisi bolghan Xudaning aldida qesem qilip, oghlum Is’haqni bu yerdiki imansiz Ken’anliqlardin öylendürmey, 4 choqum yurtumgha bërip, tughqanlirim arisidin bir qiz ëlip bëridighangha wede bergin, – dëdi.
5 Lëkin, chakar uningdin:
– Eger u qiz öz yurtidin bu yerge kelgili unimisichu? U chaghda, oghlingizni ëlip yurtingizgha qaytip këtemdim? – dep soridi.
6 Ibrahim mundaq jawab berdi:
– Oghlumni hergiz u yerge aparma! 7 Perwerdigar, yeni ershtiki Xuda mëni yurt we uruq-jemetimdin ayrip, bu zëminni ewladlirimgha teqdim qilishqa qesem qilip wede bergen. Shunga, u öz perishtisini sëning aldinggha ewetip, oghlumgha u yerdin bir qiz tëpishinggha yardem qilidu. 8 Mubada u qiz sen bilen këlishke unimisa, bu qesemdin xaliy bolisen. Lëkin, oghlumni hergiz u yerge aparmighin!
9 Buning bilen, hëliqi chakar qolini xojayini Ibrahimning ikki yotisining astigha qoyup turup, Ibrahimning tapshuruqini beja keltürüshke qesem berdi.
10 Chakar xojayinining tögiliridin onni tallap, ulargha her xil qimmet bahaliq sowghatlarni artip, yolgha chiqti. Ular Arram-naharayim rayonigha bërip, Naxor turghan sheherge yëtip kelgendin këyin, 11 sheherning sirtidiki bir quduqning yënida tögilerni chöktürdi. Bu, kün pëtip qalghan chagh bolup, qizlar quduqqa su alghili chiqidighan waqit idi.
12 Chakar mundaq dep du’a qildi:
– I Perwerdigar! Sen xojayinim Ibrahim ëtiqad qilip kelgen Xudasen. Xojayinimgha mëhir-shepqet körsitip, ishimni ong qilghaysen. 13 Men hazir quduq yënida turimen. Sheher qizliri bu yerge sugha këlidu. 14 Men ularning birige: “Komzikingizdiki sudin ichiwalsam qandaq?” deymen. Eger u: “Iching! Tögiliringizgimu su ekëlip bërey” dëse, bu qiz xizmetkaring Is’haqqa tallap bergining bolsun. Buningdin sëning xojayinimgha mëhribanliq qilghanliqingni bileleymen.
15 Uning du’asi ayaghlashmayla, Ribeqa komzikini müriside kötürüp, quduqning yënigha keldi. U Beytu’ël ning qizi idi. Beytu’ël bolsa Ibrahimning inisi Naxor bilen uning ayali Milkahning oghlidur. 16 Ribeqa tëxi yüzi ëchilmighan, intayin chirayliq, pak qiz idi. U quduqning yënigha bërip, komzikige su tartip chiqti. 17 Ibrahimning chakiri qizning aldigha yügürüp bërip, uningdin:
– Manga süyingizdin azraq bersingizchu, – dep soridi.
18 Qiz uninggha:
– Mana, iching, – depla, derhal mürisidiki komzekni qoligha ëlip, hëliqi chakargha berdi. 19 Chakar suni ichip bolushigha, Ribeqa uninggha:
– Tögiliringizgimu su ekëlip bërey, ularmu ichip qansun, – dëdi.
20 Ribeqa derhal komzektiki suni oqurgha quyghandin këyin, yene yügürüp bërip quduqtin su tartip këlip, hemme tögilerni qanghudek sughirip berdi.
21 Chakar Perwerdigar yolini ochuq qilghan-qilmighanliqini bilish üchün, jimjit közitip turdi. 22 Tögiler suni ichip bolghandin këyin, u besh yërim gramliq altun halqini qizning burnigha, we yene yigirme üch gramliq bir jüp altun bilezükni bilikige sëlip qoydi. 23 Andin:
– Siz kimning qizi bolisiz? Silerning öyünglarda biz qonghudek yer barmu? – dep soridi.
24 Qiz uninggha:
– Naxor bilen Milkahning oghli Beytu’ëlning qizi bolimen. 25 Bizning öyde siler qonghudek yer bar hemde malliringlargha yem-xeshekmu kengri, – dep jawab berdi.
26 Buning bilen, hëliqi chakar sejde qilip, Perwerdigargha ibadet qilip, 27 mundaq dëdi:
– Perwerdigar – xojayinim Ibrahim ëtiqad qilip kelgen Xudagha medhiyiler oqulsun! U xojayinimgha mëhribanliq körsitip we qilghan wedisige sadiq bolup, mëni udul xojayinimning öz tughqinining yënigha bashlidi.
28 Hëliqi qiz anisining yënigha yügürüp bërip, yüz bergen pütün ishni a’ilisidikilerge sözlep berdi. 29 Ribeqaning Laban isimlik bir akisi bar idi. U yügürüp chiqip, quduqning yënidiki Ibrahimning chakirining yënigha bardi. 30 U singlisining halqa we bilezük sëliwalghinini körgen we singlisidin chakarning dëgen sözlirini anglighanidi. U quduqning tüwide tögilerning yënida turghan Ibrahimning chakirining aldigha bërip, 31 uninggha:
– Perwerdigar bextlik qilghan adem, nëmishqa tashqirida turisiz? Men bilen yürüng, öyge barayli! Men silerge öy teyyarlap qoydum, tögilergimu jay teyyarlap qoydum, – dëdi.
32 U öyge kirdi. Laban bolsa tögilerdiki mallarni chüshürüp, ulargha chöp saldi. Andin, Ibrahimning bu chakiri we hemrahlirigha put-qollirini yughili su ëlip keldi. 33 Tamaqlar keltürülgende, chakar:
– Men sizge deydighinimni dep bolmighuche ghizalanmaymen, – dëdi.
– Qëni, gëpingizni ëyting, – dëdi Laban.
34 U mundaq dëdi:
– Men Ibrahimning chakiri. 35 Perwerdigar xojayinimgha köptin-köp beriket ata qilip, uni intayin bay qildi. Perwerdigar uninggha qoy-kala padiliri, altun-kümüsh, er-ayal qullar, töge we ësheklerni berdi. 36 Xojayinimning ayali Sare yashanghan waqtida, uninggha bir oghul tughup bergenidi. Xojayinim pütün bayliqini shu oghligha atidi. 37 Xojayinim öz tapshuruqlirigha emel qilishim üchün, mëni qesem qildurdi. U: “Sen oghlumni bu yerdiki Ken’anliqlar arisidin öylendürmey, 38 mëning yurtumgha bërip, uni öz tughqanlirim arisidin öylep qoy” dëgenidi.
39 Men xojayinimdin: “Eger qiz bu yerge kelgili unimisa, qandaq qilimen?” dep sorisam, 40 u: “Men xizmitide bolup kelgen Perwerdigar perishtisini sëning aldinggha ewetidu. U sëning ishingni ong qilidu. Sen oghlumgha öz yurtumdiki tughqanlirim arisidin xotun ëlip ber. 41 Sen tughqanlirimning öyige barsangla, ular qizini bermigen teqdirdimu, qesemdin yenila xaliy bolghan bolisen” dëgenidi.
42 Bügün men quduq yënigha kelginimde, Xudagha du’a qilip: “I Perwerdigar – xojayinim Ibrahim ëtiqad qilip kelgen Xuda, ishimni ong qilghaysen. 43 Men hazir quduq yënida turimen. Birer qiz bu yerge sugha kelse, men uningdin: ‘Komzikingizdiki sudin azraq ichiwalsam bolamdu?’ dep soraymen. 44 Eger u qiz qoshulsa we tögilirimgimu su ekëlip berse, u sen xojayinimning oghligha tallap qoyghan qiz bolsun” dëdim.
45 Du’ayim ayaghlashmayla, Ribeqa komzikini müriside kötürüp, quduqning yënigha su alghili keldi. Men uninggha: “Süyingizdin azraq ichiwalsam bolamdu?” dëgenidim.
46 U derhal mürisidiki komzekni qoligha ëlip: “Mana, iching! Tögiliringizgimu su ekëlip bërey” dëdi. Suni ichtim, u tögilergimu su ekëlip berdi. 47 Andin, men uningdin: “Siz kimning qizi bolisiz?” dep soriwidim, u: “Naxor bilen Milkahning oghli Beytu’ëlning qizi bolimen” dëdi. Shunga, men uning burnigha halqa, qollirigha bilezük sëlip qoydum. 48 Shu waqitta, sejde qilip, xojayinim Ibrahim ëtiqad qilip kelgen Xudagha medhiye oqup, ibadet qildim. Chünki, u mëni udul xojayinimning öz tughqinining öyige ëlip këlip, uning qizini xojayinimgha këlinlikke tëpishimgha imkaniyet yaritip bergenidi.
49 Emdi siler özünglarning xojayinimgha sadiqliq we mëhir-shepqet körsetmekchi bolghanliqinglarni yaki undaq qilishni xalimaydighanliqinglarni manga ëytinglar. Buningdin men qandaq qilishimni bileleymen.
50 Laban bilen Beytu’ël chakargha:
– Bu ish Perwerdigarning orunlashturushiken, biz nëme dëyeleymiz? 51 Mana Ribeqa, uni ëlip ketsingiz bolidu. U Perwerdigarning orunlashturghinidek, xojayiningizning këlini bolsun, – dep jawab berdi.
52 Ibrahimning chakiri bu sözni anglap, sejde qilip, Perwerdigargha ibadet qildi. 53 Arqidin, u kiyim-këchek, altun we kümüshtin yasalghan zibuzinnet buyumlirini chiqirip, Ribeqagha sundi. Uning akisi bilen anisighimu qimmet bahaliq sowghatlarni sowgha qildi.
54 Shundaq qilip, Ibrahimning chakiri hemrahliri bilen bille yep-ichip, u yerde bir këche qondi. Etisi seher turup, Ribeqaning öyidikilirige:
– Xojayinimning yënigha qaytishimgha ruxset qilghaysiler, – dëdi.
55 Lëkin, Ribeqaning akisi bilen anisi uninggha:
– Ribeqa biz bilen on künche turup, andin këyin barsun, – dëdi.
56 Lëkin, u:
– Bizni këchiktürmigeysiler. Perwerdigar hemme ishimizni ongushluq qilghaniken, xojayinimning yënigha qaytishimgha ruxset qilghaysiler, – dëdi.
57 – Biz qizdin sorap köreyli, u nëme deydiken, – dep jawab bërishti ular.
58 Shuning bilen, ular Ribeqani chaqirip, uningdin:
– Sen bu kishi bilen këtishni xalamsen? – dep soridi.
– Xalaymen, – dep jawab berdi u.
59 Shuning bilen, ular Ribeqani uning inikanisi, Ibrahimning chakiri we uning hemrahliri bilen qoshup yolgha saldi.
60 Ular Ribeqagha bext tilep, mundaq du’a qildi:
“Ey singlimiz, minglighan, on minglighan insanlarning anisi bolghaysen!
Ewladliring düshmenlirining sheherlirini ishghal qiliwalghay!” dëyishti.
61 Ribeqa we uninggha hemrah bolidighan dëdekler seperge teyyarlinip, tögilerge mindi. Ibrahimning chakiri Ribeqani ëlip, yolgha rawan boldi.
62 Shu waqitta, Is’haq Be’er-laxayro’i dëgen yerdin ayrilip, özi olturuwatqan Ken’anning jenubidiki Negëb rayonigha qaytip keldi. 63 Bir küni kün pëtish waqtida u dalada Xudani chongqur sëghinip, bëshini kötürüp qariwidi, töge karwinining këliwatqanliqini kördi.
64-65 Ribeqa Is’haqni körüsh bilenla, tögidin chüshüp, Ibrahimning chakiridin:
– Dalada biz terepke qarap këliwatqan awu kishi kim? – dep soridi.
– U mëning kichik xojayinim, – dep jawab berdi chakar.
Buning bilen, Ribeqa yüzini yaghliqi bilen yëpiwaldi.
66 Chakar özining qilghan ishlirini Is’haqqa bir-birlep sözlep berdi. 67 Is’haq Ribeqani anisi Sare hayat waqtida turghan chëdirgha bashlap kirip, nikahigha aldi. Anisi wapat bolghan bolsimu, u Ribeqaning muhebbitidin özige teselli tapti.
25 Ibrahimning bashqa ewladliri
1 Ibrahim Qitura isimlik yene bir ayalni kichik xotunluqqa aldi. 2 U Ibrahimgha Zimran, Yoqshan, Midan, Midyan, Yishbaq we Shu’axtin ibaret alte oghul tughup berdi. 3 Yoqshan – Shiba bilen dedanning atisi boldi. Dedanning ewladliri ashurim, letushim we le’ummim xelqliri boldi. 4 Midyanning oghulliri Ëfah, Ëfer, Xanok, Abidah we Elda’a idi. Yuqiridikilerning hemmisi Qituradin dunyagha kelgen ewladlar idi.
5 Ibrahim pütün mal-mülüklirini Is’haqqa atiwetkenidi. 6 Lëkin, u özi hayat waqtida ikki kichik xotundin bolghan oghullirighimu sowghatlarni bërip, andin bu oghullirini Is’haqtin yiraq tursun dep, sherqiy zëmingha ewetti.
Ibrahimning ölümi we depne qilinishi
7-8 Ibrahim uzun ömür körüp, yüz yetmish besh yëshida ejdadlirining qëshigha ketti. 9 Uning oghulliri Is’haq bilen Isma’il uni Makpëlah yëzisidiki öngkürge depne qildi. Bu öngkür Mamre dëgen yerge yëqin bolup, burun Xit qebilisidin bolghan Zoxarning oghli Efronning ëtizliqi idi. 10 Ibrahim Xitlardin sëtiwalghan ëtizliq del shu idi. Ibrahimning ayali Saremu mushu yerge depne qilinghanidi. 11 Ibrahim wapat bolghandin këyin, Xuda uning oghli Is’haqqa bext ata qildi. Is’haq shu waqitta Be’er-laxayro’i dep atalghan quduqning yënidiki jayda turuwatatti.
Isma’ilning ewladliri
12 Sarening dëdiki Misirliq Hejer Ibrahimgha tughup bergen Isma’ilning ewladliri töwendikiche: 13 aldi bilen tunji oghli Nëbayot, andin këyin qalghan oghulliri Qëdar, Adbi’ël, Mibsam, 14 Mishma, Duma, Massa, 15 Xadad, Tema, Yetur, Nafish we Qedema tughuldi.
16 Ular on ikki qebilining bashliqliri bolup, ular yashighan yëza we qishlaqlar ularning isimliri bilen ataldi. 17 Isma’il yüz ottuz yette yëshida ejdadlirining qëshigha ketti. 18 Uning ewladliri olturaqlashqan jay Xawila rayonidin Shur dëgen yerge qeder idi. Shur Misirning sherqiy teripide bolup, Assurgha baridighan yolda idi. Ular Ibrahimning bashqa ewladliri bilen chiqishalmidi.
Esaw bilen Yaqupning dunyagha këlishi
19 Ibrahimning oghli Is’haqning ish-izliri töwendikiche:
20 Is’haq qiriq yëshida Ribeqagha öylendi. Ribeqa bolsa Paddan-arramning Arran dëgen yëridin bolghan Beytu’ëlning qizi we Labanning singlisi idi. 21 Ribeqa perzent körmigenliki sewebidin, Is’haq uning üchün Perwerdigargha du’a qildi. Perwerdigar uning du’asini qobul qilip, Ribeqa hamilidar boldi. 22 Bala qoshkëzek bolup, ular tughulushtin ilgiri, anisining qorsiqida qattiq soqushti. Ribeqa: “Manga nëme bolghini?” dep Perwerdigardin soridi.
23 Perwerdigar uninggha mundaq jawab berdi:
“Sëning qorsiqingdin ikki xelq chiqidu.
Tughulupla ayrim bolidu.
Biri yene biridin küchlük bolup,
chongi kichikige xizmet qilidu.”
24 Uning ay-küni toshup, qoshkëzek tughdi. 25 Awwal tughulghini qizghuch bolup, pütün bedini haywanningkidek tüklük idi. Shunga, uning ismini Esaw [menisi “tüklük”] dep qoydi. 26 Këyin tughulghinining qoli Esawning tapinini ching tutuwalghanliqi üchün, ismini Yaqup [menisi “tapinigha ësiliwalghuchi”] dep qoydi. Ular tughulghanda, Is’haq atmish yashqa kirgenidi.
Esawning tunji oghulluq miras hoquqini sëtiwëtishi
27 Ikki bala chong boldi. Esaw usta owchi bolup, dalada yürüshni yaxshi köretti. Lëkin, inisi Yaqup jimjit yüridighan adem bolup, hemishe öyde turatti. 28 Is’haq Esawni yaxshi köretti. Chünki, u Esaw owlap kelgen ow göshige amraq idi. Ribeqa bolsa Yaqupni yaxshi köretti.
29 Bir küni, Yaqup qizil purchaq shorpisi qaynitiwatatti. Owdin ëchirqap qaytip kelgen Esaw 30 Yaqupqa:
– Qorsiqim bek ëchip ketti. qizil purchaq shorpisidin tëzrek bersengchu! – dëdi. Shu sewebtin, u Idom [menisi “qizil”] depmu ataldi.
31 Yaqup uninggha:
– Tunji oghulluq miras hoququngni manga ötünseng, sanga bu shorpidin bërey, – dep jawab qayturdi.
32 – Boldi! Boldi! Qorsiqim ëchip öley dep qaldim. Tunji oghulluq miras hoquqining manga nëme këriki? – dëdi Esaw.
33 Yaqup uninggha:
– Sen awwal mëning aldimda tunji oghulluq miras hoququngni manga ötüngenlikingge qesem qilip ber, – dëdi.
Esaw qesem qilip, tunji oghulluq miras hoquqini Yaqupqa ötünüp berdi. 34 Andin, Yaqup uninggha nan bilen purchaq shorpisini berdi. Esaw ghizalanghandin këyin, ornidin turup chiqip ketti. Bu uning tunji oghulluq miras hoquqigha ëtibarsiz qarighanliqidindur.
26 Is’haqning Girarda musapir bolup qëlishi
1 Ibrahimning zamanida, Ken’anda bir qëtim acharchiliq yüz bergenidi. Këyin, yene bir qëtim acharchiliq boldi. Is’haq Girar shehiridiki Filistiyeliklerning padishahi Abimelekning aldigha bardi. 2 Perwerdigar Is’haqqa körünüp, uninggha mundaq dëdi:
– Sen Misirgha barmay, men tur dëgen jayda turup qal. 3 Sen bu yerde tursang, men sanga yar bolimen hemde sëni bextlik qilimen. Men bu zëminni sanga we sëning ewladliringgha teqdim qilimen. Atang Ibrahim bilen tüzgen ehdemde ching turimen. 4 Men sanga asmandiki yultuzlardek nurghun ewlad bërimen hemde bu pütkül zëminni ulargha teqdim qilimen. Sëning ewladliring arqiliq yer yüzidiki pütkül xelqler bext tapidu. 5 Chünki, Ibrahim manga ita’et qilip, pütün qanun we emr-permanlirimgha ri’aye qildi.
6 Shuning bilen, Is’haq Girarda turup qaldi. 7 Uning ayali Ribeqa intayin güzel idi. Yerlik kishiler uningdin ayali Ribeqani kim dep sorisa, u uni öz singlim, dëdi. Chünki, u yerlik kishilerning özini öltürüwëtip, Ribeqani ëlip këtishidin qorqatti.
8 Is’haq u yerde birmezgil turdi. Bir küni, Filistiyeliklerning padishahi Abimelek dërizisidin sirtqa qarawatqanda, Is’haqning Ribeqa bilen quchaqlishiwatqanliqini körüp qaldi.
9 Padishah Abimelek Is’haqni chaqirtip, uningdin:
– U sëning ayaling iken, nëme üchün uni singlim dëgeniding? – dep soridi.
Is’haq jawab bërip:
– Eger men uni ayalim dëgen bolsam, uni ëlish üchün silerning mëni öltürüwëtishinglardin qorqqanidim, – dëdi.
10 Abimelek uninggha:
– Bu nëme qilghining? Eger xelqim ichide biri sëning ayaling bilen bir orunda yatqan bolsa, sen pütün xelqimizni gunahqa tiqqan bolatting! – dëdi.
11 Andin, padishah Abimelek öz xelqige buyruq chüshürüp:
– Kimdekim bu kishige yaki ayaligha chëqilsa, jënidin juda qilinidu, – dëdi.
12 Is’haq u yerde dëhqanchiliq qilatti. Perwerdigar uninggha beriket bergechke, u yili birge yüz hesse hosul aldi. 13 U barghansëri ronaq tëpip, katta bay boldi. 14 Filistiyelikler uning nurghun qoy-kala padiliri we qulliri barliqini körüp, uninggha heset qilishqa bashlidi. 15 Shunga, ular uning atisi Ibrahim hayat waqtida chakarlirigha qazdurghan quduqlarni topa bilen tinduruwetti.
16 Këyin, Abimelek Is’haqqa:
– Sen bizdin küchiyip ketting. Dölitimizdin chiqip ket! – dëdi.
17 Buning bilen, Is’haq u yerdin ayrilip, Girar jilghisigha bërip, u yerge orunliship, birmezgil turdi. 18 Ibrahim hayat waqtida, birmunche quduqlarni qazdurghanidi. Biraq, u alemdin ötkendin këyin, Filistiyelikler uning hemme quduqlirini topa bilen tinduruwetkenidi. Is’haq ularni qayta qazdurup, yenila deslep atisi qoyghan isimliri bilen atidi.
19 Is’haqning chakarliri Girar jilghisida bir quduq qëzip, su tapti. 20 Biraq, Girarning padichiliri Is’haqning padichiliri bilen majiraliship, hemmisi: “Bu bizning süyimiz” dëyishti. Shunga, Is’haq u quduqni Esek [menisi “majira”] dep atidi. 21 Is’haqning chakarliri yene bir quduq qazghanidi. Ular yene bu quduq üchün majiralashti. Shunga, Is’haq bu quduqni Sitnah [menisi “öchmenlik”] dep atidi. 22 Is’haq u yerdin ayrilip, yene bir quduq qazdurdi. Bu qëtim majira chiqmidi. Shunga, u bu quduqning ismini Rihobot [menisi “azade yer”] dep atidi. U: “Perwerdigar axir bizni azade yerde yashashqa muyesser qildi. Biz bu yerde choqum ronaq tapimiz” dëdi.
23 Is’haq u yerdin ayrilip, Be’ershebagha köchüp bardi. 24 U küni kechte Perwerdigar uninggha körünüp: “Men atang Ibrahim ëtiqad qilghan Xuda, qorqmighin! Men sanga yar. Men xizmetkarim Ibrahimning sewebidin, sanga bext ata qilimen we ewladliringni köpeytimen” dëdi.
25 Is’haq u yerde qurbanliq supisi yasap, Perwerdigargha ibadet qildi. Shundin këyin Is’haq u yerge orunliship qaldi hemde uning chakarliri u yerde yene bir quduq qazdi.
Is’haqning padishah Abimelek bilen këlishim tüzüshi
26 Padishah Abimelek Axuzzat dëgen meslihetchisi bilen leshker bashliqi Fikolni ëlip, Girardin Is’haqni ziyaret qilip keldi.
27 Is’haq ulargha:
– Burun siler manga öchmenlik qilip, mëni dölitinglardin qoghlap chiqarghanidinglar. Emdi nëme üchün yene men bilen körüshkili keldinglar? – dëdi.
28 Ular jawaben:
– Biz Perwerdigarning sanga yar ikenlikini bilduq. Shunga, biz bir-birimizge qesem bërip, këlishim tüzsek bolghudek. 29 Biz sanga ziyan-zexmet yetküzmigendek, sëningmu bizge ziyan-zexmet yetküzmeslikke wede bërishingni telep qilimiz. Burun biz sanga hemishe yaxshi mu’amile qilip, sëni u yerdin aman-ësen ketküzgeniduq. Emdi Perwerdigarning sanga bext ata qilghanliqi ëniq boldi, – dëdi.
30 Is’haq ziyapet teyyarlap, ularni mëhman qildi. 31 Ular seher turup, öz’ara qesem bëriship, këlishim tüzüshti. Is’haq ular bilen dostane xoshliship, ularni uzitip qoydi.
32 U küni, Is’haqning chakarliri këlip, uninggha özliri qazghan quduq toghrisida xewer bërip:
– Biz su taptuq! – dëdi.
33 U quduqni Shib’ah [menisi “qesem”] dep atidi. Shunga, u sheher hazirghiche Be’ersheba [menisi “qesemleshken quduq”] dep atilip kelmekte.
Esawning yat qebilidin alghan ayalliri
34 Esaw qiriq yëshida imansiz Xitlardin ikki qizni xotunluqqa aldi. Bu ikki qiz Be’erning qizi Yihudit bilen Ëlonning qizi Basmat idi. 35 Ular Is’haq bilen Ribeqaning aramini qoymidi.
27 Yaqupning Is’haqni aldishi
1 Is’haq qërip ketti, közimu körmes bolup qaldi. U tunji oghli Esawni chaqirip, uninggha:
– Oghlum, – dëdi.
– Mana men, – dep jawab berdi Esaw.
2 Is’haq mundaq dëdi:
– Qara, men qërip kettim, ölümüm yiraq emes. 3 Sen oqyayingni ëlip, dalagha chiqip ow owlap këlip, 4 men yaxshi köridighan lezzetlik tamaq pishurup manga yëgüz. Shuning bilen, men ölüshtin ilgiri sanga axirqi xeyrlik du’ayimni qilay.
5 Ribeqa Is’haqning qilghan sözlirini anglap, Esawning owgha chiqip ketken waqtidin paydilinip, 6 Yaqupqa mundaq dëdi:
– Men baya dadangning akang Esawgha: 7 “Sen ow owlap këlip, lezzetlik tamaq pishurup manga yëgüz. Shuning bilen, men ölüshtin ilgiri Perwerdigar aldida sanga xeyrlik du’a qilay” dëgenlikini anglidim. 8 Oghlum, gëpimge qulaq sëlip, mëning dëginimni qil. 9 Qoy padisigha bërip, sëmiz oghlaqtin ikkini ëlip kel. Men uni dadang yaxshi köridighan temde pishuray. 10 Sen ekirip yëgüzseng, u wapat bolushtin burun sanga xeyrlik du’a qilidu, – dëdi.
11 Lëkin, Yaqup anisigha:
– Sizge melum, Esawning pütün bedini tüklük, mëning tënim bolsa tüksiz. 12 Mubada dadam tënimni tutup qalsa, mëning uni aldighanliqimni bilip qalidu. U chaghda, uning xeyrlik du’asini ëlish bu yaqta tursun, eksiche qarghishigha uchraymen! – dëdi.
13 Anisi uninggha:
– Ey oghlum, lenet bolsa manga bolsun! Mëning dëginimni qil. Oghlaqlarni ëlip kel, – dëdi.
14 Shuning bilen, Yaqup oghlaqlarni ekëlip, anisigha tapshurdi. Anisi tamaqni dadisi yaxshi köridighan tem bilen pishurdi. 15 Andin, Esawning öyde saqlighan eng yaxshi kiyimlirini achiqip, Yaqupqa kiydürdi. 16 Uning ikki qoli we boynining tüksiz jaylirini öchke yungi bilen yögep, 17 lezzetlik tamaq bilen yaqqan nanni uninggha tutquzdi.
18 Yaqup atisining yënigha kirip:
– Ata, – dëdi.
– Oghlum, sen qaysi oghlum bolisen? – dëdi atisi.
19 Yaqup uninggha:
– Men chong oghlingiz Esaw. Tapshuruqingizni orundap boldum. Qopung, men owlap kelgen ow göshige ëghiz tëgip, andin manga xeyrlik du’ayingizni qilghaysiz, – dep jawab qayturdi.
20 – Oghlum, nëmanche tëz owlap kelding? – dep soridi Is’haq.
– Perwerdigaringiz bolghan Xuda teliyimni ongdin keltürüp, manga yardem qildi, – dep jawab qayturdi Yaqup.
21 Is’haq Yaqupqa:
– Oghlum, yënimgha kel, tutup körey, sen rasttin Esawmu, emesmu? – dëdi.
22 Yaqup yënigha bardi. Is’haq tutup körüp:
– Awazing Yaqupning, qolung bolsa, Esawningkige oxshaydiken, – dëdi.
23 U uning Yaqup ikenlikini perq ëtelmidi. Chünki, Yaqupning qoli Esawningkige oxshash tüklük turatti. U Yaqupqa du’a qilidighan chaghda, 24 yene bir qëtim:
– Sen rasttin Esawmu? – dep soridi.
– Shundaq, – dep jawab berdi Yaqup.
25 Is’haq uninggha:
– Göshni ekel, uni yëgendin këyin, sanga du’a qilay, – dëdi.
Yaqup göshni ëlip kirdi we uninggha sharab tutti.
26 Is’haq yep-ichip bolghandin këyin:
– Oghlum, aldimgha këlip, mëni söy, – dëdi.
27 Yaqup aldigha bërip söydi. Is’haq Yaqupning kiygen kiyimlirining puriqini purighandin këyin, sözige ishinip, uninggha xeyrlik du’asini qildi:
“Oghlumning tënidiki xush puraq,
del Perwerdigarim beriket bergen tupraqning puriqigha oxshaydiken.
28 Xuda asmandin sanga xasiyetlik yamghur yaghdurup,
tupriqingni munbet qilghay.
U sanga mol ashliq-tülük,
ësil sharablarni teqdim qilghay.
29 Bashqa ellermu xizmitingde bolghay,
xelqler sanga tizlinip hörmet bildürgey.
Qërindashliringgha hakim bolghaysen.
Anangning ewladliri sanga ëgilgey.
Sanga lenet oqughanlargha lenet yaghqay,
sanga bext tiligenler bext tapqay.”
Esawning Is’haqtin du’a telep qilishi
30 Yaqup Is’haqning du’asini ëlip chiqip turushighila, akisi Esaw owdin qaytip keldi. 31 Esawmu göshni lezzetlik pishurup, atisining aldigha ëlip kirip:
– Ata, qopung, men owlap kelgen ow göshige ëghiz tëgip, manga xeyrlik du’ayingizni qiling, – dëdi.
32 – Sen kim bolisen? – dep soridi Is’haq.
– Chong oghlingiz Esaw bolimen, – dep jawab berdi Esaw.
33 Is’haqning pütün ezasini titrek basti we uningdin soridi:
– Undaqta, hazir manga ow göshini ëlip kelgen kim? Sen këlishtin burun men uni yep, uninggha xeyrlik du’a qilghanidim. Bu bext menggü uninggha mensup bolup ketti.
34 Bu gepni anglighan Esaw intayin ëchinip, ün sëlip yighlap turup:
– Ata, mangimu xeyrlik du’a qilghaysiz! – dëdi.
35 – Ining kirip mëni aldap, sëning bextingge olturuptu, – dëdi Is’haq.
36 Esaw:
– Bu uning mëni ikkinchi qëtim aldishi. Uning Yaqup* Yaqup dëgen isimning menisi “tapinigha ësiliwalghuchi” bolup, bu bir idi’om idi. Bu idi’omning menisi “aldamchi”dur. dep atilishi ejeblinerlik emes iken! U mëning tunji oghulluq miras hoququmni tartiwalghanidi. Emdi manga mensup bolghan xeyrlik du’animu tartiwaptu. Ata, men üchün xeyrlik du’ayingiz qalmidimu? – dëdi.
37 Is’haq mundaq jawab berdi:
– Men uni sanga xojayin qiliwettim. Uning pütün qërindashlirini uning xizmitide bolidighan qiliwettim. Men yene uninggha ashliq-tülük, ësil sharablarni bëghishlidim. Ey oghlum, emdi men sanga yene nëmini bërimen?
38 Esaw atisigha yene yalwurdi:
– Ata, sizning peqet birla xeyrlik du’ayingiz barmu? Mangimu xeyrlik du’a qilghaysiz! – dep ün sëlip yighlap ketti.
39 Andin, Is’haq mundaq dëdi:
“Munbet tupraqtin nësiweng yoqtur.
Xasiyetlik yamghur sanga yaghmaydu.
40 Sen qilichqa tayinip yashaysen,
iningning xizmitide bolisen.
Lëkin, sen uninggha qarshi chiqqiningda,
uning boyunturuqidin qutulisen.”
41 Esaw Yaqupqa qarita könglige öchmenlik pükti. Chünki, atisi xeyrlik du’asini Yaqupqa qilghanidi. U ichide: “Atam alemdin ötüshke az qaldi. Ölümini uzitiwëtipla, Yaqupni öltürüwëtimen” dep oylidi.
42 Ribeqa bashqilardin Esawning pilanini anglap qëlip, Yaqupni chaqirtip:
– Gëpimge qulaq sal! Akang Esaw sëni öltürüp, derdini chiqarmaqchi. 43 Ey oghlum, sen mëning dëginimni qil: derhal Haran rayonigha, akam Labanning yënigha qëchip ket. 44 Akang Esawning achchiqi yanghuche, shu yerde tur. 45 U sëning qilghanliringni untup qalghanda, men adem ewetip sëni qayturup këlimen. Nëme üchün bir künning ichide her ikkinglardin ayrilip qalghudekmen, – dëdi.
Yaqupning Labanning yënigha këtishi
46 Ribeqa Is’haqqa:
– Men Esawning imansiz Xitlardin alghan ashu ikki ayalidin toyup kettim. Eger Yaqupmu Xitlardin qiz alsa, uningdin ölginim yaxshi, – dëdi.
*36 28
1 Is’haq Yaqupni yënigha chaqirip, uninggha du’a qilip, mundaq buyrudi:
– Sen Ken’anliq qizlargha öylenme. 2 Paddan-arram rayonigha bërip, anangning atisi bëtu’ëlning öyige bar. U yerde anangning akisi Labanning qizliridin birni al. 3 Hemmige qadir Xuda sanga bext ata qilip, köp perzent bërip, ularni nurghun millet qilghay! 4 U Ibrahimgha bergen wedisi boyiche sanga we sëning ewladliringgha bext ata qilghay. Sen hazir Musapir bolup yashawatqan yerni, yeni Xuda Ibrahimgha wede bërip bermekchi bolghan zëminni sanga teqdim qilghay!
5 Shuning bilen, Is’haq Yaqupni Paddan-arram rayonigha, bowisi arramliq bëtu’ëlning oghli Labanning yënigha yolgha saldi. Laban Ribeqaning akisi bolup, Ribeqa bolsa Esaw bilen Yaqupning anisi idi.
Esawning yene bir ayal ëlishi
6-7 Esaw Is’haqning Yaqupqa du’a qilip, uni Paddan-arramgha öylinishke ewetkenlikidin, shundaqla Is’haq uninggha du’a qilghanda, Ken’anliq qizlargha öylenmeslikni tapilighanliqi hemde Yaqupning ata-anisining buyruqi bilen Paddan-arramgha ketkenlikidin xewer tapti. 8 Esaw buningdin atisi Is’haqning Ken’anliq ayallarni yaxshi körmeydighanliqini chüshendi. 9 Shunga, u Ibrahimning oghli Isma’ilning yënigha bërip, ayallirining üstige taghisi Isma’ilning qizi Maxalatni aldi. Maxalat Nëbayotning singlisi idi.
Yaqupning Beytelde chüsh körüshi
10 Yaqup Be’ershebadin ayrilip, Harangha qarap yolgha chiqti. 11 Kün patqanda, u bir yerge yëtip këlip, shu yerde qondi. U bir tashni bëshigha qoyup, yerde yëtip uyqugha ketti. 12 U chüshide yerdin taki asmanghiche taqishidighan bir pelempeyni kördi. Xudaning perishtiliri pelempeyde yuqiri-töwen mëngip yüretti. 13 U yene Perwerdigarning pelempeyning üsti terepte turup, uninggha: “Men Perwerdigar, bowang Ibrahim we atang Is’haq ëtiqad qilip kelgen Xuda bolimen. Men hazir sen yatqan zëminni sanga we sëning ewladliringgha ata qilimen. 14 Ularning sani yerdiki qumdek köp bolup, sherqtin gherbke, jenubtin shimalgha tarqilip, pütün zëminni qaplaydu. Yer yüzidiki pütkül milletler sen we sëning ewladliring arqiliq bext tapidu. 15 Men sanga yar bolimen. Sen qeyerge barsang, sëni shu yerde qoghdaymen hemde sëni bu yerge qayturup këlimen. Sanga bergen wedemni ishqa ashurmighuche, sëni hergiz tashlimaymen!” dewatqanliqini kördi.
16 Yaqup uyqusidin oyghinipla: “Men bilmeptikenmen, Perwerdigar heqiqeten bu yerde iken!” dëdi. 17 U qorqup këtip: “Bu nëmidëgen qorqunchluq jay, bu bashqa yer emes, del Xudaning öyi, ershke chiqidighan derwaza iken!” dëdi.
18 Etisi tang seherdila, Yaqup ornidin turup, bëshigha qoyghan hëliqi tashni xatire qilish üchün tiklep, üstige yagh qoyup, uni Xudagha atidi. 19 Bu yerning burunqi ismi Luz bolsimu, Yaqup uni Beytel [menisi “ Xudaning öyi”] dep atidi.
20 Andin u Xudagha qesem qilip:
– Eger sen manga yar bolup, sepirimde mëni qoghdap, manga yëmek-ichmek, kiyim-këchek yetküzüp bërip, 21 mëni yurtumgha aman-ësen qaytursang, shu waqitta sanga menggü egishimen. 22 Men xatire qilip tash tiklep qoyghan bu jay insanlar sanga ibadet qilidighan muqeddes jay bolsun. Manga bëghishlighanliringning ondin birini sanga teqdim qilimen, – dëdi.
29 Yaqupning Labanning öyige bërishi
1 Yaqup sepirini dawamlashturup, sherq tereptikilerning zëminigha keldi. 2 U daladiki bir quduqning yënida üch top qoyning yatqanliqini kördi. Padichilar qoylirini shu quduqtin sughiratti. Quduqning aghzida bir yoghan tash yëpiqliq turatti. 3 Qoylarning hemmisi yëtip kelgende, padichilar birlikte quduqning aghzidiki tashni domilitiwëtip, qoylirini sughiriwëlip, andin yene shu tash bilen quduqning aghzini yëpip qoyatti.
4 Yaqup bu padichilardin:
– Buraderler, siler qeyerlik? – dep soridi.
– Biz Haranliq, – dep jawab qayturushti ular.
5 – Siler Naxorning oghli Labanni tonumsiler? – dëdi u.
– Tonuymiz! – dep jawab berdi ular.
6 Yaqup yene:
– U qandaqraq? – dep soridi.
Ular:
– U nahayiti yaxshi. Ene qarang! Uning qizi Rahile qoylirini heydep këliwatidu, – dëdi.
7 Yaqup ulargha:
– Kün tëxi tik tursa, qoy padisini yighidighan waqit bolmisa, nëmishqa qoylarni tëzrek sughirip, otlaqqa apirip baqmaysiler? – dëdi.
8 Ular:
– Biz qoylarning hemmisini yighip, padichilar bilen birlikte quduqning aghzidiki tashni domilitiwetmigüche, qoylarni sughiralmaymiz, – dep jawab bërishti.
9 Yaqupning padichilar bilen paringi tëxi tügimeyla, Rahile padilirini heydep yëtip keldi. 10 Yaqup Rahile bilen taghisi Labanning qoy padisini körüpla, quduqning aghzidiki tashni domilitiwëtip, uning qoylirini sughirip berdi. 11-12 Andin, u Rahileni söyüp, hayajan bilen yighlap ketti we Rahilege:
– Men sizning dadingizning jiyeni, yeni Ribeqaning oghli bolimen, – dëdi.
Rahile yügürgen pëti qaytip bërip, atisigha ëytti. 13 Laban jiyeni Yaqupning kelgenlikini anglash bilenla, uning aldigha yügürüp chiqip, quchaqlap söyüp körüshüp öyige bashlap kirdi. Yaqup uninggha yüz bergen pütün ishni ëytip berdi.
14 – Sen heqiqeten mëning jan-jiger tughqinim! – dëdi Laban. Shundaq qilip, Yaqup u yerde bir ay turdi.
Yaqupning aldinip këtishi
15 Bir küni, Laban Yaqupqa:
– Sen mëning jiyenim bolsangmu, manga bikargha ishlep berseng bolmas. Ëytqin, qanchilik ish heqqi telep qilisen? – dëdi.
16 Labanning ikki qizi bolup, chongining ismi Lëyah, kichikining ismi Rahile idi. 17 Lëyahning közliri nursiz idi, Rahile bolsa güzel we këlishken qiz idi. 18 Yaqup Rahilege ashiq bolup qalghanidi. Shunga, u:
– Eger siz Rahileni manga bersingiz, men sizge yette yil ishlep bërey, – dep iltimas qildi.
19 Laban uninggha:
– Uni bashqa birige berginimdin sanga berginim ela! Sen mëning yënimda tur, – dëdi.
20 Yaqup Rahileni ëlish üchün yette yil ishlep bergen bolsimu, bu künler uninggha birnechche kündekla bilindi. Chünki, u Rahileni bekmu yaxshi köretti.
21 Yette yil toshqanda, Yaqup Labangha:
– Biz këlishken waqit toshti, qizingizni nikahimgha bergeysiz! – dëdi.
22 Buning bilen, Laban toy ziyapiti teyyarlap, shu yerdiki hemme kishilerni teklip qildi. 23 Lëkin, toy këchisi Laban Rahilening ornigha Lëyahni berdi. Yaqup uning bilen bir orunda yatti. 24 Laban dëdekliridin Zilpani Lëyahqa dëdek qilip berdi.
25 Peqet tang atqandila, Yaqup ayalining Lëyah ikenlikini bildi. U Labangha:
– Bu nëme qilghiningiz? Men Rahileni dep, sizge yette yil ishlidim. Mëni nëmishqa aldidingiz? – dëdi.
26 Laban uninggha:
– Bu yerning aditi boyiche chong qiz yatliq qilinmighuche, kichik qiz yatliq qilinmaydu. 27 Lëyah bilen ikkinglarning bir heptilik toy murasimini ötküzgendin këyinla, Rahilenimu nikahinggha alsang bolidu. Biraq, uning üchün manga yene yette yil ishlep bërishing kërek! – dep jawab berdi.
28 Yaqup maqul boldi. Lëyah bilen bir heptilik toy murasimini ötküzgendin këyin, Laban Rahilenimu uninggha xotunluqqa berdi. 29 Laban dëdekliridin Bilhahni Rahilege dëdek qilip berdi. 30 Yaqup Rahile bilenmu bir orunda yatti. U Rahileni Lëyahtin yaxshi köretti. Shundaq qilip, u Labangha yene yette yil ishlep berdi.
Yaqupning perzentliri
31 Perwerdigar Lëyahning Yaqup teripidin yaxshi körülmigenlikini körüp, uninggha perzent ata qildi. Rahile bolsa tughmas idi. 32 Lëyah hamilidar bolup, bir oghul tughdi. U: “Perwerdigar mëning derdimni körüptu, emdi ërim mëni yaxshi köridighan bolidu” dëdi. Shunga, u balining ismini Rubën [ahang jehette “derdimni kördi”] dep qoydi. 33 U yene hamilidar bolup, ikkinchi oghlini tughdi. U: “Perwerdigar manga bu oghulnimu berdi, chünki mëning yaxshi körülmigenlikim uninggha yëtiptu” dëdi. Shunga, u balining ismini Shimon [menisi “u anglidi”] dep qoydi. 34 U yene hamilidar bolup, üchinchi oghlini tughdi. U: “Emdi ërim manga tëximu yëqinlishidu, chünki men uninggha üch oghul tughup berdim” dëdi. Shuning bilen, balining ismini Lawiy [ahang jehette “yëqinlishish”] dep qoydi. 35 U yene hamilidar bolup, tötinchi oghlini tughdi. U: “Emdi men Perwerdigargha medhiye oquy” dëdi, shunga balining ismini Yehuda [ahang jehette “medhiye”] dep qoydi. Shuningdin këyin, u tughmidi.
30
1 Rahile Yaqupqa bala tughup bërelmigechke, hedisige heset qilip, Yaqupqa:
– Mendinmu bala tëping, bolmisa ölginim yaxshi! – dëdi.
2 Yaqup Rahilege achchiqlap:
– Sëni tughmas qilip qoyghan Xuda tursa, men nëme qilalayttim? – dëdi.
3 Rahile uninggha:
– Siz mëning dëdikim Bilhah bilen bir orunda yëting. U manga bala tughup bersun, buning bilen menmu ana bolup qalay, – dëdi.
4 Shundaq qilip, Rahile dëdiki Bilhahni ërige kichik xotunluqqa berdi. Yaqup Bilhah bilen bir orunda yatti. 5 Bilhah hamilidar bolup, Yaqupqa bir oghul tughup berdi. 6 Rahile: “Xuda adil höküm chiqirip du’ayimni anglap, manga bir oghul berdi!” dëdi. Shunga, balining ismini Dan [ahang jehette “adil höküm chiqirish”] dep qoydi. 7 Bilhah yene hamilidar bolup, Yaqupqa ikkinchi oghulni tughup berdi. 8 Rahile: “Men hedem bilen qattiq küresh qilip, axir uni yengdim” dëdi. Shunga, balining ismini Naftali [menisi “kürishim”] dep qoydi.
9 Lëyah özining tughuti toxtap qalghanliqini sëzip, dëdiki Zilpani Yaqupqa kichik xotunluqqa berdi. 10 Zilpa Yaqupqa bir oghul tughup berdi. 11 Lëyah: “Men heqiqeten teleylik!” dëdi we balining ismini Gad [menisi “teleylik”] qoydi. 12 Zilpa Yaqupqa ikkinchi oghulni tughup berdi. 13 Lëyah: “Men heqiqeten bextlik-he! Ayallar mëni bextlik ayal dëyishidu!” dëdi. Shunga, balining ismini Ashër [menisi “bextlik”] dep qoydi.
14 Orma mezgilide, Lëyahning chong oghli Rubën bughdayliqtin tughmasliq kësilige shipa bolidighan bir xil dora ösümlük tëpiwëlip, Lëyahqa berdi. Buni körgen Rahile Lëyahqa:
– Manga oghlung tëpiwalghan dora ösümlüktin bir’az bergin, – dëdi.
15 Lëyah uninggha:
– Mëning ërimni tartiwalghining yetmemdu? Emdi mëning oghlum tëpiwalghan dora ösümlüknimu tartiwëlip, mëni bala tughushtin mehrum qilmaqchimusen? – dep jawab qayturdi.
Rahile:
– Eger sen oghlung tëpiwalghan dora ösümlükni manga berseng, bügün këche Yaqup sen bilen bille bolsun, – dëdi.
16 Shu küni kün patqanda, Yaqup bughdayliqtin qaytip kelginide, Lëyah aldigha chiqip uninggha:
– Bügün axsham choqum men bilen yëting. Chünki, oghlum tëpiwalghan dora ösümlükning bedilige siz bilen bügün këche bir orunda bolush hoquqigha ërishtim, – dëdi. Shunga, u këche Yaqup Lëyah bilen bille yatti.
17 Lëyahning du’asi Xudagha yetti. U yene hamilidar bolup, Yaqupqa beshinchi oghulni tughup berdi. 18 Lëyah: “Xuda manga ejir qildi, chünki men öz dëdikimni ërimge berdim!” dëdi. Shunga, u balining ismini Issakar [ahang jehette “ejir”] dep qoydi.
19 Lëyah yene hamilidar bolup, Yaqupqa altinchi oghulni tughup berdi. 20 U: “Xuda manga qimmetlik sowghat berdi. Emdi ërim manga yaxshi mu’amile qilidu. Chünki, men uninggha alte oghul tughup berdim” dëdi. Shunga, u balining ismini Zebulun [ahang jehette “sowghat”] dep qoydi. 21 Uningdin këyin, u bir qiz tughdi we uning ismini Dina dep qoydi.
22 Këyin, Xuda Rahileni yad ëtip, du’asini ijabet qilip, uni perzent yüzi köridighan qildi. 23 U hamilidar bolup, bir oghul tughdi. U: “Xuda manga oghul bërip, mëni nomustin xalas qildi. 24 Perwerdigardin yene bir oghul tileymen!” dëdi. Shunga, oghlining ismini Yüsüp [ahang jehette “yene bersun”] dep qoydi.
Yaqupning bëyip këtishi
25 Rahile Yüsüpni tughqandin këyin, Yaqup Labangha:
– Manga ruxset qiling. Öz yurtumgha qaytay. 26 Ayal we bala-chaqilirimni ëlip këtishimge ruxset qiling. Ular mëning sizge ishlep bergen ish heqqim bolsun. Mëning sizge qandaq tiriship ishliginim özingizge melum, – dëdi.
27 Laban uninggha:
– Sen mendin xushal bolsang, mëning yënimdin ayrilma. Men hazir bay bolup kettim. Perwerdigarning manga bext ata qilghanliqi sëning yënimda bar bolghiningdin ikenlikini pal ëchish arqiliq tonup yettim. 28 Ëytqin, qanchilik heq sorisang, jezmen shunchilik bërimen, – dëdi.
29 Yaqup mundaq jawab berdi:
– Mëning qandaq jan tikip ishligenlikim, ejrim bilen qoy-kaliliringizning qandaq köpiyip ketkenliki özingizge ayan. 30 Men këlishtin ilgiri, sizning qol-ilkingizde anche yoq idi, hazir bayliqingiz shunche köpeydi. Perwerdigar mëning yëningizda bolghinimdin sizge bext ata qildi. Emdi men öz a’ilemni oylishim kërek, – dep jawab qayturdi.
31 – Emise, sanga nëme bërishim kërek? – dep soridi Laban.
Yaqup mundaq jawab berdi:
– Manga ish heqqi kërek emes! Eger töwendiki bu teklipimge qoshulsingiz, charwiliringizni dawamliq baqay. 32 Teklipim mundaq: bügün charwiliringizning arisigha kirip, taghil, chipar we qara qoylarni hemde chipar we taghil öchkilerni ayrip chiqay. Bular mëning ish heqqim bolsun. 33 Kelgüside sizge semimiylikimni mundaq körsetmekchimen: siz mëning ish heqqimni tekshürüp kelginingizde, eger mëning charwilirimning ichide taghil we chipar bolmighan öchke yaki qara bolmighan qoylarni uchratsingiz, ularni oghrilap këlingen dep bileleysiz.
34 Laban:
– Sëning teklipingge qoshuldum, dëginingdek bolsun! – dëdi.
35 Biraq shu küni, Laban esli Yaqupqa tëgishlik bolghan taghil we chipar erkek öchkiler bilen chipar we aq reng arilashqan chishi öchkilerni hemde barliq qara qoylarni astirtin ayrip chiqip, öz oghullirigha baqturdi. 36 Andin, u bu mallarni Yaquptin üch künlük yiraqliqtiki bir jaygha ëlip ketti. Yaqup Labanning qalghan padilirini baqti.
37 Buni bilgen Yaqup tërek, badam we chinar derexliridin kök shaxlarni kësip, qowziqini taghil shekilde, yeni bir yolida qowzaq bar, yene bir yolida qowzaq yoq qilip soydi. 38-39 U bu shaxlarni mallarning oqurlirigha, yeni mallarning aldigha sanjip qoydi. Mallar su ichkili kelgende, shu yerde jüpliship qalatti. Mallar shaxlarning aldida jüpleshse, taghil we chipar qozilarni tughatti. 40 Yaqup ularni qalghanlardin ayrip qoydi. U qalghanlarni Labanning taghil we qara qoylirigha qaritip qoyup uruqlandurdi. Shundaq qilip, Yaqup öz padilirini köpeytti hemde Labanning padiliridin ayridi. 41 Saghlam mallar jüpleshse, Yaqup shaxlarni ularning aldidiki oqurgha sanjip qoyatti, mallar shu shaxlarning yënida jüplishetti. 42 Lëkin, tëni ajiz mallar jüpleshse, shaxlarni sanjimaytti. Uzun ötmey, oruq mallar Labangha qëlip, sëmiz mallar Yaqupqa ötti. 43 Shundaq qilip, Yaqup barghansëri bëyip, nurghun qoy padiliri, er-ayal qullar, töge we ësheklerge ige boldi.
31 Yaqupning Labanning yënidin qëchishi
1 Yaqup Labanning oghullirining: “Atimizning pütün mal-mülkini Yaqup buliwaldi. Uning pütün bayliqi bizning atimizgha te’elluq!” dëgenlikini anglap qaldi. 2 Yaqup özimu Labanning burunqidek dostane mu’amile qilmaywatqanliqini sezdi. 3 Bu chaghda, Perwerdigar Yaqupqa: “Sen ata-bowang yashighan yurtunggha, yeni uruq-tughqanliringning yënigha bar, men sanga yar bolimen” dëdi.
4 Buning bilen, Yaqup Rahile bilen Lëyahqa adem ewetip, ularni özi qoy baqidighan yerge këlip, özi bilen körüshüshni buyrudi 5 we ulargha:
– Dadanglarning manga burunqidek dostane mu’amilide bolmaywatqanliqini sëziwatimen. Lëkin, atam ëtiqad qilip kelgen Xuda manga yar bolup kelmekte. 6 Silerge melumki, men pütün küchüm bilen atanglarning xizmitini qildim. 7 Lëkin, u mëni aldap, ish heqqimni on qëtim özgertti. Gerche u shundaq qilghan bolsimu, Xuda uning manga ziyan yetküzüshige yol qoymidi. 8 Laban: “Chipar mallar sëning ish heqqing” dëgende, pütün mallar chipar qoza tughdi, “Taghil mallar sëning ish heqqing” dëgende, pütün mallar taghil tughdi. 9 Shundaq qilip, Xuda atanglarning mallirini manga ëlip berdi.
10 Bir qëtim, qoylar jüplishidighan mezgilde, men bir chüsh kördüm. Chüshümde, jüplishiwatqan erkek öchkilerning hemmisining taghil yaki chipar ikenlikini kördüm. 11 Xudaning perishtisi chüshümde: “Ey Yaqup!” dëdi. Men: “Lebbey!” dëdim. 12 U: “Qara, jüplishiwatqan erkek öchkilerning hemmisi taghil we chipar. Mëning bundaq qilishimning sewebi, Labanning sanga qilghanlirining hemmisini körüp turdum. 13 Men bolsam Beytelde sanga körüngen Xudadurmen. Sen u yerde bir tashni manga atap, xatire qilip tikliding, uning üstige yagh quydung we u yerde manga qesem berding. Emdi sen öz yurtunggha qaytip këtishke hazirlan!” dëdi.
14 Rahile bilen Lëyah Yaqupqa mundaq jawab berdi:
– Biz beribir atimizdin birer nerse miras alalmaymiz. 15 U bizni talaning adimi, dep qaraydu. U bizni satti we bizning toyluqimiznimu yep ketti. 16 Xuda bizning dadimizdin sizge ëlip bergen bayliq esli dadimizgha emes, belki bizge we bizning perzentlirimizge mensup. Xuda sizge nëme dëgen bolsa, shuni qiling!
17-18 Buning bilen, Yaqup Ken’angha, yeni atisi Is’haqning yënigha bërishqa hazirlandi. U ayalliri, bala-chaqilirini tögige mindürüp, pütün mal-waranlirini heydep, özining Paddan-arramda toplighan mal-mülüklirini ëlip qëchip ketti.
19 Rahile atisi Labanning qoy qirqighili ketkenlikidin paydilinip, uning butlirini* But – ëlip yürüshke bolidighan kichik tiptiki mebud. Rahile butlargha choqunidighan xelq arisida chong bolghan bolup, u chaghda u öz dinidin tëxi pütünley qaytmighanidi. oghriliwaldi. 20 Yaqup Labangha uqturmay, oghriliqche yolgha chiqti. 21 U özining barliq te’elluqatlirini ëlip aldirap qëchip, Firat deryasidin ötüp, Gil’ad ëdirliqigha qarap rawan boldi.
Labanning Yaqupni qoghlishi
22 Üch kündin këyin, Labangha Yaqupning qachqanliqi toghrisida xewer yetti. 23 U öz tughqanlirini ëlip, Yaqupni qoghlidi hemde yette kündin këyin, Gil’ad ëdirliqida Yaqupqa yëtishti. 24 Shu küni këchide Xuda Labanning chüshide körünüp, uninggha: “Ëhtiyat qil! Yaqupqa tosqunluq qilma” dëdi.
25 Yaqup chëdirini Gil’ad rayonidiki bir taghning üstige qurghanidi. Laban we uning tughqanlirimu Yaqupqa yëtiship, chëdirlirini shu etrapta tikti.
26 Laban Yaqupqa:
– Sen nëme üchün mëni aldap, qizlirimni esirge oxshash ëlip ketting? 27 Nëme üchün gep-söz qilmay, oghriliqche qachting? Eger sen manga uqturup qoyghan bolsang, men sëni choqum xushal-xuramliq bilen chiltar chëlip, naxsha ëytip, daqa-dumbaq ichide uzitip qoymamtim? 28 Eng bolmighanda, manga newrilirim bilen qizlirimni söyüp uzitip qoyush pursitinimu bermiding. Bundaq qilishing bekmu exmeqliq boldi! 29 Eslide edibingni bëridighan küchümmu bar idi. Lëkin, tünügün këche atang ëtiqad qilip kelgen Xuda sanga tosqunluq qilmasliqimni ëytti. 30 Men öz yurtungni sëghinghanliqingni, a’ilengge qaytmaqchi bolghanliqingni chüshinimen. Lëkin, mëning butlirimni nëmishqa oghrilap qachting? – dëdi.
31 Yaqup uninggha:
– Men sizni qizliringizni qolumdin zorluq bilen tartip këtermikin dep oylap, intayin qorqup qachqanidim. 32 Lëkin butliringizgha kelsek, butliringiz kimdin chiqsa, shu tirik qalmisun! Tughqanliringiz guwah bolsun. Qolimizda özingizge tewe nëme tapsingiz, shuni ëlip këting, – dep jawab qayturdi. Chünki, Yaqup Rahilening atisi Labanning butlirini oghriliwalghanliqini bilmeytti.
33 Laban aldi bilen Yaqupning chëdirigha kirip axturdi. Këyin, Lëyah we ikki dëdekning chëdirlirigha kirip axturdi. Biraq, hëchnëme tapalmidi. Andin, u Rahilening chëdirigha kirdi. 34 Rahile atisining butlirini tögidiki xurjungha yoshurup qoyup, özi üstide olturuwalghanidi. Laban chëdirni axturup chiqip, hëch nerse tapalmidi. 35 Rahile atisigha:
– Xapa bolmang dada, men ay körüp qaldim. Aldingizda öre turghudek halim yoq, – dëdi.
Labanning axturmighan yëri qalmidi, lëkin butlarni tapalmidi.
36 Buning bilen, Yaqup derghezepke këlip Labangha mundaq dëdi:
– Siz mëning keynimdin shunche qoghlap kelgüdek, men zadi nëme gunah qildim, qaysi qa’ide-nizamgha xilapliq qildim? 37 Pütün yük-taqlirimni axturup chiqtingiz, zadi birer nersingizni taptingizmu? Qëni, uni chiqirip, sizningmu mëningmu tughqanlirimizning aldida körsiting! Köpchilik körüp bëqip, arimizda kimning heq, kimning naheqliqige höküm qilsun. 38 Men sizning yëningizda bolghan yigirme yil ichide qoy, öchkiliringizdin bala tashlighinimu yoq, birersini yëginimmu yoq. 39 Yirtquch haywanlar öltürüwetken qoylarnimu sizge ekëlip körsetmey, özümning qoylirimdin seplep qoydum. Këchisi bolsun, kündüzi bolsun, qoylarni oghri alsa, manga tölettingiz. 40 Men hemishe kündüzi issiqning derdini tartsam, këchisi soghuqning derdidin këchiche közümni yumalmidim. 41 Yigirme yildin buyan sizge mana shundaq ishlep keldim. Ikki qizingizni ëlish üchün on töt yil, padilar üchün alte yil ishlidim. Shundaq bolsimu, ish heqqimni on qëtim özgerttingiz! 42 Bowam Ibrahim ëtiqad qilghan, atam Is’haq ixlasmen bolup kelgen Xuda manga yar bolmighan bolsa, siz mëni choqum quruq qol qayturghan bolattingiz. Lëkin Xuda mëning derdimni, japaliq ejrimni körüp, tünügün këche sizni eyiblidi.
Yaqupning Laban bilen këlishim tüzüshi
43 Laban Yaqupqa jawaben:
– Bu qizlar mëning qizlirim, bu balilar bolsa mëning newrilirim. Qoylarmu mëning qoylirim, köz aldingdiki nersilerning hemmisi mëning. Men qizlirim bilen newrilirimni ëlip qalalmighandikin, 44 bizning bir këlishim tüzginimiz tüzüktek turidu. Tüzgen këlishimimizni untup qalmasliqimiz üchün, bu yerge tash döwileyli, – dëdi.
45-46 Shuning bilen, Yaqup qoligha chong bir tashni ëlip, uni tiklep qoydi we tughqanlirigha tash yighdurup, döwe qilip qoydi. Këyin köpchilik tash döwisining yënida tamaq yëyishti. 47 Laban öz tilida bu yerni Jegar-saxaduta dep atidi. Yaqup öz tilida galë’ad [ikkili sözning menisi “këlishimni eslitidighan döwe”] dep atidi.
48 Laban Yaqupqa:
– Buningdin këyin, bu tash döwisi ikkimizning otturisidiki këlishimni eslitish xatirisi bolsun, – dëdi. Mana bu, u yerning “Galë’ad” dep atilishining sewebidur.
49 Laban yene:
– Biz ayrilghandin këyin, Perwerdigar üstimizdin közitip tursun, – dëdi. Shunga, bu jay Mizpah [menisi “közitish munari”] ataldi. 50 Laban keynidin:
– Eger sen qizlirimgha yaman mu’amile qilsang yaki ularning üstige xotun alsang, bashqilar bilmigen teqdirdimu, ësingde bolsunki, Xuda bizni közitip turidu. 51 Men ikkimizning otturisida bu tashlarni döwilidim hem bu tashni tüwrük qilip tiklidim. 52 Bu bizge guwah bolsunki: men hergiz bulardin halqip ötüp, sanga ziyankeshlik qilmaymen, senmu bulardin halqip ötüp manga ziyankeshlik qilmaysen. 53 Ikkimizning arisida Ibrahim, Naxor we ularning atisi ëtiqad qilghan Xuda höküm qilsun, – dëdi.
Shuning bilen, Yaqup bu këlishimge wapa qilish üchün, öz atisi Is’haq ixlasmen bolup kelgen Xudaning nami bilen qesem qildi. 54 Andin, u taghda mal boghuzlap, qurbanliq qildi hemde tughqanlirini teklip qilip, ular bilen hemdastixan boldi. Tamaqtin këyin, ular shu yerde qondi. 55 Etisi tang seherde, Laban newriliri we qizlirini söyüp, ulargha bext tilep, öyige qaytti.
*19 32 Yaqupning Esawning aldigha xizmetchilirini ewetishi
1 Yaqup sepirini dawamlashturuwatqanda, yol üstide uninggha Xudaning perishtiliri uchridi. 2 Yaqup ularni körüp: “Bu yer Xudaning dergahi* Dergah – Yaqup ikki perishtining bu yerge orunlashqanliqini körüp, bu muhim orunni “ikki dergah” dep atash arqiliq, özining Xudaning kapalitige ërishidighanliqidin xewerdar ikenlikini ipadiligen. iken!” dëdi we u jayning ismini Maxanayim [menisi “ikki dergah”] dep atidi.
3 Yaqupning akisi Esaw Idom, yeni Se’ir rayonida turuwatatti. Yaqup uning aldigha xewerchi ewetip, 4 ulargha mundaq buyrudi:
– Akam Esawgha mundaq denglar: “Keminiliri Yaquptin salam! Uningdin sizge mundaq xewer bar: ‘Men Labanning yënida ta hazirghiche turup, emdi qaytip keldim. 5 Mende kala, qoy, öchke, ëshek we qullar bar. Yaxshi bolup qalayli’ dep, aldingizgha xewerchilirimni ewettim!”
6 Yaqupning xewerchiliri qaytip këlip, uninggha:
– Biz akingiz Esaw bilen körüshtuq. U töt yüz ademni ëlip, siz bilen körüshkili yolgha chiqti, – dep jawab berdi.
7 Yaqup qorqunch we teshwish ichide öz ademlirini ikki topqa böldi hemde qoy, öchke, kala we tögilernimu ikkige ayridi. 8 U “Eger Esawning ademliri bir topqa hujum qilsa, yene bir top qëchip qutulup qalar” dep oylidi.
9 Andin, Yaqup mundaq du’a qildi:
– I bowam Ibrahim bilen atam Is’haq ëtiqad qilip kelgen Xuda, du’ayimgha qulaq salghaysen! I Perwerdigar, sen mëni yurtumgha hemde tughqanlirimning yënigha qaytishqa buyrughan we hemme ishlirimni ong qilip bëridighanliqingni ëytqaniding. 10 Men sëning mendek xizmetkaringgha körsetken barliq mëhribanliqing we wapadarliqinggha layiq emesmen. Burun men I’ordan deryasidin ötkinimde, qolumda peqet bir hasila bar idi. Emdi bu ikki top kishini bashlap qaytiwatimen. 11 Mëni akam Esawning qolidin qutquzghaysen. Men uning mëni, hetta xotun, bala-chaqilirimnimu öltürüwëtishidin qorqimen. 12 Hemme ishlirimni asan qilidighanliqing we manga dëngiz sahilidiki qumdek heddi-hësabsiz nurghun ewlad bëridighanliqing toghrisida qilghan wedengni ësingde tutqaysen.
13-15 Yaqup u yerde bir këche qonup, öz mëlining bir qismini, yeni ikki yüz öchke, yigirme tëke, ikki yüz saghliq qoy, yigirme qochqar, botilaqliri bilen qoshup ottuz chishi töge, qiriq inek, on buqa, yigirme mada ëshek we on hangga ëshekni akisi Esawgha sowghat qilishqa tallidi. 16 U bu mallarni ayrim-ayrim pada qilip, herbir top padigha xizmetchi teyinlep, ulargha:
– Siler aldimda mëngiwëringlar. Herbir top padining arisida belgilik ariliq qoyup heydenglar, – dëdi.
17 U yol bashlap mangghan xizmetchisige:
– Akam Esaw sanga uchrighanda, eger: “Xojayining kim? Qeyerge barisen, aldingdiki bu mallar kimning?” dep sorisa, 18 sen: “Bular xizmetkaringiz Yaqupning. Bu bolsa uning xojayini Esawgha qilghan sowghiti. Özi keynimizde këliwatidu” dep jawab bergin, – dëdi.
19-20 U ikkinchi, üchinchi we bashqa padilirini heydigenlerning hemmisige:
– Siler Esawgha uchrighanda: “Xizmetkaringiz Yaqup keynimizde këliwatidu!” dëyishinglar kërek, – dep buyrudi.
Yaqup ichide “Men bu sowghatlar bilen uning achchiqini yandursam, körüshken chëghimizda u belkim mëni kechürüwëter” dep oylidi.
21 Shuning bilen, u sowghat ëlip mangghuchilarni awwal yolgha sëliwëtip, këchini shu yerde ötküzdi.
Yaqupning Xuda bilen chëlishishi
22 Shu küni këchide, Yaqup ornidin turup, ikki ayali, ikki kichik xotuni we on bir perzentini ëlip Yabboq deryasidin ötti. 23 Ularni sudin ötküzgendin këyin, hemme te’elluqatlirinimu qarshi terepke ötküzüwetti. 24 Özi bolsa bu terepte yalghuz qaldi. Andin, bir kishi këlip Yaqup bilen tang atquche chëlishti. 25 U kishi Yaqupni yëngelmeydighanliqigha közi yëtip, uning saghrisigha tëgip qoydi. Buning bilen, Yaqupning sönggichi ornidin chiqip ketti.
26 U kishi:
– Tang atay dep qaldi, mëni qoyup ber! – dëdi.
– Sen manga bext ata qilmighuche, qoyup bermeymen, – dëdi Yaqup.
27 U kishi uningdin:
– Isming nëme? – dep soridi.
– Ismim Yaqup,† Yaqup – menisi “aldamchi”. – dep jawab berdi u.
28 Hëliqi kishi yene:
– Buningdin këyin isming Yaqup emes, Isra’il [menisi “ Xuda bilen chëlishti”] bolsun. Chünki, sen Xuda we insan bilen chëliship shöhret qazanding, – dëdi.
29 Yaqup uningdin:
– Ëytqin, sëning isming nëme? – dep soridi.
Hëliqi kishi:
– Ismimni sorima, – depla, Yaqupqa bext ata qildi.
30 Yaqup:
– Men Xuda bilen yüzmuyüz körüshken bolsammu, jënim saq qaldi! – dëdi.
Shuning bilen, u bu yerning namini Pinu’ël [menisi “ Xudaning yüzi”] dep atidi. 31 Yaqup Pinu’ëldin yolgha chiqqanda, kün chiqqanidi. Uning sönggichi ornidin chiqip ketkechke, aqsap mangatti. 32 Shu sewebtin, Isra’illar ta bügüngiche haywanlarning saghrisining pëyini yëmeydu, chünki Xuda Yaqupning saghrisigha tegken.
*2 †27 33 Yaqupning Esaw bilen uchrishishi
1 Yaqup Esawning töt yüz kishini ëlip këliwatqanliqini körüp, perzentlirini Lëyah, Rahile we ikki kichik xotunigha bölüp berdi. 2 U ikki kichik xotunini baliliri bilen birinchi septe, Lëyahni baliliri bilen ikkinchi septe mangdurdi. Eng keynide, Rahile bilen Yüsüpni mangdurdi. 3 Yaqup özi ularning aldida mangdi. U akisining aldigha kelgende, bëshi yerge tegküdek yette qëtim ëgilip tezim qildi.
4 Esaw uning aldigha yügürüp bërip, quchaqlap söyüp ketti, her ikkisi yighliship körüshti. 5 Esaw etrapigha qarap, ayallar we balilarni körüp:
– Yëningdiki bu kishiler kim bolidu? – dep soridi.
Yaqup:
– Xuda keminilirige yaxshiliq qilip, bu balilarni teqdim qildi, – dep jawab berdi.
6 Andin, ikki kichik xotuni balilirini bashlap aldigha ötüp, Esawgha ëgilip tezim qildi. 7 Keynidin, Lëyah we uning baliliri, axirda Yüsüp bilen Rahilemu uning aldigha ötüp, ëgilip tezim qildi.
8 Esaw yene:
– Padilarni aldingda mangdurushtiki meqsiting nëme? – dep soridi.
– Meqsitim – yaxshi bolup qalayli, dep ewetken sowghitimdur, – dëdi Yaqup.
9 Biraq, Esaw:
– Ukam, mëning toqquzum tel. Bu nersiler özüngde qalsun, – dëdi.
10 – Yaq, mëning yüzümni qilsang, sowghitimni qobul qilghaysen. Sen mëni xushalliq bilen qarshi alding, didaringni körginimde, Xudaning didarini körgendek boldum. 11 Mëning sanga ëlip kelgen sowghitimni qobul qilghaysen, Xuda manga mëhribanliq qilip kelmekte. U manga ëhtiyajliq bolghanlirimning hemmisini bëghishlidi, – dëdi Yaqup.
Yaqup Esawdin sowghitini qobul qilishni qayta-qayta telep qilghachqa, Esaw axir na’ilaj qobul qildi.
12 – Emise mangayli! Men sen bilen bille mangay, – dëdi Esaw.
13 Biraq, Yaqup:
– Sen bilisen, balilirim yol azabidin bek ajizlap ketti, bu mozay, qozilar tëxi süttin ayrilmighan. Shunglashqa, ulardin xewer ëlishim kërek. Eger yene bir künla mangidighan bolsaq, hemme kala, qoylar halak bolidu. 14 Sen aldimizda mëngip tur. Kala, qoy we balilar qanchilik mangalisa, menmu shunchilik mëngip, sen bilen Se’irde körüshey, – dep jawab qayturdi.
15 – Undaq bolsa, men ademlirimdin birnechchini sanga yardemge qaldurup këtey, – dëdi Esaw.
Lëkin, Yaqup:
– Uningmu hajiti yoq. Ikkimizning yaxshi bolup qalghini kupaye, – dep jawab qayturdi.
16 Shuning bilen, Esaw shu künila yolgha chiqip, Se’irge qaytti. 17 Yaqup bolsa Sukkot yëzisigha bërip, u yerde özige öy, mallirigha lapas saldi. Shunga, u yerning ismi Sukkot [menisi “lapas”] dep ataldi.
18 Yaqup Paddan-arramdin Ken’an rayonidiki Shekem shehirige aman-ësen qaytip këlip, sheher etrapidiki tüzlenglikke chëdirlirini tikti. 19 U bu yerni Xamorning oghulliridin yüz kümüsh tenggige sëtiwaldi. (Shekem Xamorning oghullirining biri idi.) 20 U bu yerde qurbanliq supisi yasap, uninggha El-elohiy-isra’il [menisi “Isra’il ibadet qilghan Xuda”] dep nam qoydi.
34 Shekemning Dinaning nomusigha tëgishi
1 Bir küni, Yaqupning Lëyahtin bolghan qizi Dina yerlik Ken’anliqlarning qizliri bilen körüshkili chiqti. 2 U yerning qebile bashliqi Xiwlardin bolghan Xamorning Shekem isimlik bir oghli bar idi. U Dinani körüp, tutuwëlip nomusigha tegdi. 3 Uninggha köyüp qëlip, muhebbet izhar qildi. 4 U atisi Xamordin:
– Qandaqla bolmisun, mushu qizni xotunluqqa ëlip ber, – dep telep qildi.
5 Yaqup qizining nom sining buzulghanliqidin xewer tapti. Lëkin, u chaghda uning oghulliri yaylaqta mal bëqiwatqachqa, u dawrang salmay, ularning këlishini kütti. 6 Shekemning atisi Xamor Yaqupning aldigha qizini sorap kelgende, 7 Yaqupning oghulliri yaylaqtin yëngila kelgenidi. Ular bu ishtin xewer tëpip, qattiq ghezepke keldi hem Shekemning Yaqupning qizining nomusigha tëgishi pütün Isra’il qebilisini haqaretleydighan, yüz bërishke tëgishlik bolmighan set ish, dep qaridi. 8 Xamor ulargha:
– Oghlum Shekem qizinglarni yaxshi körüp qaptu. Uning uni nikahigha ëlishigha ruxset qilghaysiler. 9 Biz ikki qebile quda bolayli. Silerning qizliringlarni biz alayli, bizning qizlirimizni siler ëlinglar. 10 Shundaq qilip, siler bizning yurtimizda xalighan yëringlarda olturup, erkin oqet qilip, yer-zëmin sëtiwalsanglar boluwëridu, – dëdi.
11 Arqidin, Shekem özi Dinaning atisi we qërindashliridin mundaq dep iltimas qildi:
– Silerning köz aldinglarda mëhir-shepqetke ërishsem, mendin nëme telep qilsanglar shuni bërimen. 12 Peqet mëning Dinani nikahimgha ëlishimgha ruxset qilsanglar, qanchilik toyluq telep qilsanglar qolum köksümde.
13 Shekem Yaqupning qizi Dinaning nomusigha tegkenliki üchün, Dinaning akiliri Shekemge we uning atisi Xamorgha hiyle-mikir sözler bilen jawab qayturdi. 14 Ular:
– Biz singlimizni xetne qilinmighan kishige bermeymiz. Bundaq qilish bizge nomus. 15 Peqet siler bir shertni qobul qilsanglar, silerning telipinglargha maqul bolimiz. Siler bizge oxshash hemme erliringlarni xetne qildurunglar. 16 Shundaq bolghanda, biz qizlirimizni silerge bërimiz hem qizliringlarni alimiz we yurtunglarda turup qëlip, bir qebile bolimiz. 17 Eger siler bizning xetne qilish toghrisidiki shertimizni qobul qilmisanglar, singlimizni bu yerdin ëlip këtimiz, – dëdi.
18 Ularning bu sözliri Xamor we uning oghli Shekemning quliqigha yaqti. 19 Shekem Yaqupning qizigha köyüp qalghan bolghachqa, xetne qildurushqa aldiridi. U a’ilisining eng hörmetke sazawer ezasi idi. 20 Shuning bilen, Xamor we Shekem sheher derwazisi aldidiki kishiler yighilidighan jaygha bërip, yurt ehlige:
21 – Bu kishiler inaq ademler iken. Ular bu yerde turup soda-sëtiq ishliri bilen shughullansa bolghudek. Bu yurt keng, ular sighip këtidu. Biz ularning qizlirini alsaq, ular bizning qizlirimizni alsa bolidu. 22 Lëkin, bu kishiler bizge özgertkili bolmaydighan bir shertni qoyuwatidu, yeni bizning erlirimiz ularning erlirige oxshash xetne qildurulushi kërek iken. Eger biz bu shertni qobul qilsaq, ular biz bilen bille yashap, bir qebile bolidiken. 23 Biz ularni bu yerde turghuzup qëlish üchün, bu shertke maqul bolayli. Shundaq qilghanda, ularning malliri we pütün te’elluqatliri bizning bolmamdu? – dëdi.
24 Xamor bilen Shekemning teklipini sheher derwazisi aldida yighilghan pütün xalayiq quwwetlidi. Buning bilen, sheherdiki erlerning hemmisi xetne qildurdi.
25 Üch kündin këyin, u yerdiki erler xetne qildurup, tëxi saqaymighanda, Yaqupning ikki oghli, yeni Dinaning öz akiliri Shimon bilen Lawiy qoligha qilich ëlip, tosalghusizla sheherge kirip, sheherdiki pütün erlerni qirip tashlidi. 26 Hetta Xamor bilen oghli Shekemnimu öltürüwetti. Andin, ular Shekemning öyidin Dinani ëlip chiqti.
27 Chong qirghinchiliqtin këyin, Yaqupning bashqa oghulliri sheherni bulang-talang qilip, singlisi üchün intiqam aldi. 28 Ular qoy, kala, ësheklirini we sheherning bagh-waranliridiki barliq nersilerni bulap ketti. 29 Shundaqla, ular yene barliq bayliqlirini, xotun-qizlirini, balilirini hemde öyliridiki bar bisatlarni bulang-talang qildi. 30 Yaqup Shimon bilen Lawiygha:
– Siler mëni balagha tiqtinglar. Bügündin bashlap, Ken’anliqlar, Perizziler we bu yerdiki bashqa qebililer manga öchmenlik qilidu. Bizning adem sanimiz az, eger ular birliship bizge hujum qilsa, pütün a’ilimiz halak bolidu, – dëdi.
31 Lëkin, ular:
– Undaqta, ular singlimizgha pahishe ayalgha qilghan mu’amilini qilsunmu?! – dep jawab qayturushti.
35 Xudaning Beytelde Yaqupqa bext ata qilishi
1 Xuda Yaqupqa:
– Sen akang Esawdin qëchip harangha mangghiningda, Beytel shehiride sanga körüngen Xuda men bolimen. Sen emdi Beytelge bërip, u yerde turup qal we men üchün bir qurbanliq supisi yasa, – dëdi.
2 Bu chaghda, Yaqup öz a’ilisidikilerge we uning bilen bille turuwatqanlargha:
– Siler butliringlarni tashliwëtip, özünglarni paklap pakiz kiyimlerni kiyinglar. 3 Biz bu yerdin ayrilip, Beytel shehirige barimiz. Men u yerde Xudagha atap bir qurbanliq supisi yasimaqchimen. Chünki, men qiyinchiliqqa uchrap, musapir bolup yürgen waqtimda, Xuda manga yardem qilip, manga yar bolghanidi, – dëdi.
4 Buning bilen, ular pütün butlirini we quliqidiki halqilarni Yaqupqa tapshurdi. Yaqup bu nersilerni Shekem shehirige yëqin jaydiki dub derixining tüwige kömüp qoydi.
5 Yaqup we uning oghulliri yolgha chiqqan waqitta, Xuda etraptiki sheherlerning xelqlirige qorqunch sëlip, ularning keynidin qoghlashqa jur’et qilalmaydighan qilip qoydi. 6 Yaqup pütün a’ilisidikiler bilen Ken’an rayonining Luz dëgen yërige, yeni hazir Beytel dep atilidighan jaygha yëtip keldi. 7 Yaqup u yerde bir qurbanliq supisi yasap, u yerni El-beytel [menisi “beyteldiki Xuda”] dep atidi. Chünki, u akisidin qëchip harangha mangghanda, Xuda u yerde uninggha körüngenidi.
8 Beytelge kelgendin këyin, Ribeqaning inikanisi Dibora wapat boldi. U Beytelning jenubidiki chong bir dub derixining tüwige depne qilindi. U derex Allon-baqut [menisi “köz yëshi derixi”] dep ataldi.
Xudaning Yaqupning ismini tekrarlishi
9 Yaqup Paddan-arram rayonidin Beytelge qaytip kelgendin këyin, Xuda uninggha yene körünüp, bext ata qilip:
10 – Buningdin këyin Yaqup emes, Isra’il atilisen, – dëdi.
Shuning bilen, Xuda uning ismini Isra’ilgha özgertkenlikini tekrarlidi. 11 Xuda uninggha:
– Men hemmige qadir Xudadurmen. Sen nurghun ewlad tëpip köpeygin. Nurghun xelqler sëning neslingdin barliqqa këlidu. Sen nurghun padishahlarning bowisi bolisen. 12 Men Ibrahimgha we Is’haqqa wede qilip bermekchi bolghan zëminni sanga we sëning ewladliringghimu teqdim qilimen, – dëdi.
13 Xuda bu sözni qilip bolup, Yaqup bilen sözleshken yerdin ayrildi. 14 Yaqup Xuda özige sözligen jayda bir xatire tash tiklidi. Uning üstige Xudagha atap sharab we yagh tökti. 15 U Xuda özige körüngen bu jayni Beytel [menisi “ Xudaning öyi”] dep atidi.
Rahilening tughutta ölüp këtishi
16 Yaqup we a’ilisidikiler Beyteldin yolgha chiqip, Efrata shehirige az qalghanda, Rahilening tolghiqi tutup, tughuti qiyin boldi. 17 Tolghaq chidighusiz qattiq kelgende, tughut anisi uninggha:
– Qorqma, yene bir oghul tughisen, – dëdi.
18 Uning jëni tumshuqigha këlip, nepisi toxtay dëgende, balisigha Ben’oni [menisi “qayghuluq oghlum”] dep isim qoydi. Balining dadisi bolsa uninggha Binyamin [menisi “ametlik bala”] dep isim qoydi.
19 Rahile wapat bolup, Efratagha, yeni hazir “Beytlehem” dep atilidighan sheherge mangidighan yolning boyigha depne qilindi. 20 Yaqup Rahilening qebrisining üstige bir tash abide qoyghanidi. Bu tash hazirghiche bar. 21 Andin, Isra’il [Yaqup] öz sepirini dawamlashturup, Migdal-ëder dëgen yerdin ötüp chëdirini tikti.
Yaqupning oghulliri
22 Isra’il u yerde turghan waqtida, uning tunji oghli Rubën atisining kichik xotuni Bilhah bilen bir orunda yëtip, zina qildi. Isra’il buningdin xewer tapti.
Yaqupning on ikki oghli bolup, 23 Lëyahtin tughulghanliri: tunji oghli Rubën, andin Shimon, Lawiy, Yehuda, Issakar we Zebulunlardur. 24 Rahiledin tughulghanliri: Yüsüp we Binyamindur. 25 Rahilening dëdiki Bilhahtin tughulghanliri: Dan we Naftalidur. 26 Lëyahning dëdiki Zilpadin tughulghanliri bolsa: Gad we Ashërdur. Bu oghullarning hemmisi Paddan-arramda tughulghanidi.
Is’haqning alemdin ötüshi
27 Yaqup atisi Is’haqning yënigha, yeni Mamre dëgen yerge keldi. Mamre bolsa Qiryat-arba, yeni Hibronning yënida bolup, bu del Ibrahim bilen Is’haq turghan jay idi. 28 Is’haq yüz seksen yash ömür kördi. 29 U uzun yashap, ejdadlirining qëshigha ketti. Uni oghulliri Esaw bilen Yaqup depne qildi.
36 Esawning ewladliri
1 Töwendikiler Esawning ewladliridur. Esawning yene bir ismi Idom idi. 2 Esaw birqanche Ken’an qizlirini emrige alghan bolup, ular Xitlardin Ëlonning qizi Adah, Xiwlardin Zibi’onning oghli Anahning qizi Oholibama, 3 Isma’ilning qizi, Nëbayotning singlisi Basmatlardur. 4 Adahtin Elifaz tughuldi. Basmattin Ri’u’ël tughuldi. 5 Oholibamadin Yi’ush, Yalam we Korahlar tughuldi. Esawning bu oghullirining hemmisi Ken’anda tughuldi.
6 Esaw ayalliri, perzentliri, a’ilisidiki pütün ademliri, pütün qoy-kala we Ken’anda tapqan mal-mülüklirini ëlip, inisi Yaquptin ayrilip, bashqa yerge köchüp ketti. 7 Bu ikkiylenning qoy-kala we bashqa te’elluqatliri nurghun bolghachqa, bu yer ulargha yëtishmigenidi. 8 Shunga Esaw, yeni Idom Se’ir taghliq rayonigha bërip turdi.
9 Töwendikiler ëdirliq rayoni Se’irdiki Idomluqlarning atisi Esawning ewladliridur. 10-13 Esawning ayali Adah bir oghul tughdi. Uning ismi Elifaz bolup, uningdin besh oghul töreldi. Ular: Tëman, Omar, Zifo, Gatam we Qënazlardur. Elifazning kichik xotuni Timna bir oghul tughdi. Uning ismi Amalek idi.
Esawning ayali Basmat bir oghul tughdi. Uning ismi Ri’u’ël idi. Re’uldin töt oghul töreldi. Ular: Naxat, Zerax, Shamma we Mizzahlardur.
14 Esawning ayali Oholibama Zibi’onning newrisi bolsa, Anahning qizi bolup, u Esawgha üch oghul tughup berdi. Ular: Yi’ush, Yalam we Korahlardur.
15 Esawning ewladliri töwendiki qebililerning qebile bashliqliri boldi: Esawning tunji oghli Elifaz Idom rayonidiki Tëman, Omar, Zifo, Qënaz, 16 Korah, Gatam we Amalek qatarliq qebililerning atisidur. Yuqiridiki qebililerning nami Esawning ayali Adahtin bolghan ewladlarning isimliridur.
17 Esawning oghli Ri’u’ël bolsa Idom rayonidiki Naxat, Zerax, Shamma we Mizzah qatarliq qebililerning atisidur. Yuqiridiki qebililerning nami Esawning ayali Basmattin bolghan ewladlarning isimliridur.
18 Yi’ush, Yalam we Korahlar Esawning ayali Anahning qizi Oholibamadin tughulghan bolup, ular öz namliridiki qebililerning atisidur. 19 Yuqiridiki qebililer we qebile bashliqliri Esaw, yeni Idomning ewladliridur.
Se’irning ewladliri
20-21 Idom rayonida olturushluq ahaliler töwendiki qebililerge bölüngen. Ular: Lotan, Shobal, Zibi’on, Anah, Dishon, Ëzer we Dishanladin ibaret. Bu qebililerning namliri qebile bashliqlirining isimliri bilen atalghan bolup, bu kishiler Horitlardin bolghan Se’irning ewladliridur.
22 Lotanning oghulliri: Hori we Himam bolup, Timna bolsa Lotanning singlisidur.
23 Shobalning oghulliri: Alwan, Manahat, Ëbal, Shëfo we Onamlardur.
24 Zibi’onning oghulliri: Ayyah we Anahtur. (Chölde atisining ësheklirini bëqiwëtip, arshanglarni bayqighan del mana shu Anah idi.)
25 Anahning baliliri: oghli Dishon we qizi Oholibamadur. 26 Dishonning oghulliri: Hemdan, Eshban, Itran we Keranlardur.
27 Ëzerning oghulliri: Bilhan, Za’awan we Aqanlardur.
28 Dishanning oghulliri: Uz we Arandur.
29-30 Horitlardin bolghan qebile bashliqlirining isimliri Lotan, Shobal, Zibi’on, Anah, Dishon, Ëzer we Dishanlardur. Këyinche, bu bashliqlarning isimliri Se’ir rayonidiki horitlardin bolghan öz qebililirining namlirigha aylandi.
Idomdiki padishahlar
31 Isra’illarning tëxi padishahi bolmasta, töwendiki padishahlar Idomgha hökümranliq qildi:
32 Bi’orning oghli Bela. U turghan sheherning ismi Dinhaba idi.
33 Bela ölgendin këyin, ornigha bosraliq Zeraxning oghli Yobab chiqti.
34 Yobab ölgendin këyin, ornigha Tëmani rayonidin kelgen Xusham chiqti.
35 Xusham ölgendin këyin, ornigha Bidadning oghli Xadad chiqti. U Midyanlarni Mo’abta tarmar qilghan. U turghan sheherning ismi Awit idi.
36 Xadad ölgendin këyin, ornigha masriqaliq Samlah chiqti.
37 Samlah ölgendin këyin, ornigha derya boyigha jaylashqan Rihobottin kelgen Sha’ul chiqti.
38 Sha’ul ölgendin këyin, ornigha Akborning oghli Ba’al-xanan chiqti.
39 Akborning oghli Ba’al-xanan ölgendin këyin, ornigha Xadad chiqti. U turghan sheherning ismi Pa’u idi. Uning ayali Mihëtabi’ël bolsa Mëzahabning qizi bolghan Matridning qizi idi.
40-43 Esaw Idomdiki Timna, Alwah, Yetet, Oholibama, Elah, Pinon, Qënaz, Tëman, Mibsar, Magdiyel we Iram qatarliq qebililerning atisi bolup, bu qebililerning namliri öz qebile bashliqlirining isimliridin kelgen. Yuqiriqi qebililer olturaqlashqan jaylar shu qebililerning nami bilen ataldi.
37 Yüsüp we uning qërindashliri
1 Yaqup öz atisi turghan Ken’an rayonida olturaqliship qaldi. 2 Töwendikiler Yaqup a’ilisining ish-izliridur.
Yüsüp on yette yashqa kirgen chaghlirida, hemishe atisining kichik xotunliri Bilhah we Zilpaning oghullirigha yardemliship, qoy baqqili chiqatti. U akilirining qilghan yaman ishlirini atisigha melum qilip turatti. 3 Isra’il Yüsüpni bashqa oghulliridin bekrek yaxshi köretti. Chünki, Yüsüp uning qërighan waqtida tapqan balisi idi. Isra’il Yüsüpke bir ala ton tiktürüp berdi. 4 Atilirining uni özliridin artuq köridighanliqini sezgen akiliri Yüsüpke shunchilik öchmenlik qilattiki, hetta uninggha siliq gepmu qilmaytti.
5 Bir küni Yüsüp chüsh körüp, uni akilirigha ëytip berdi. Ular uninggha burunqidinmu öch bolup ketti. 6 U:
– Qulaq sëlinglar! Körgen chüshümni silerge ëytip bërey. 7 Biz hemmeylen ëtizda bughday baghlawatqudekmiz. Mëning baghlighan bughdiyim tiklinip tüz turghudek, silerning baghlighanliringlar mëningkining etrapida bëshini ëgip tezim qilip turghudek! – dëdi.
8 Akiliri uningdin:
– Sen padishah bolup, bizge hökümranliq qilmaqchimu? – dep soridi. Yüsüp chüshini akilirigha örüp bergenlikidin, ular uninggha tëximu öch bolup ketti.
9 Këyin, Yüsüp yene bir chüsh körüp, unimu akilirigha ëytip bërip, ulargha:
– Men yene bir chüsh körüptimen. Chüshümde quyash, ay, we on bir yultuz manga tezim qilip turghudek! – dëdi.
10 Yüsüp bu chüshni atisighimu ëytip berdi. Atisi uni eyiblep:
– Qandaq chüsh bu? Sen anang, akiliring we mëning sanga bash ëgip tezim qilishimizni oylamsen? – dëdi.
11 Buning bilen, Yüsüpning akiliri uninggha intayin heset qilishidighan bolup qaldi. Lëkin, atisi bu ishni könglige püküp qoydi.
Yüsüpning Misirgha sëtilishi
12 Bir küni, Yüsüpning akiliri Shekemdiki yaylaqqa atisining qoylirini baqqili barghanidi.
13 Isra’il Yüsüpke:
– Akiliring Shekemde qoy bëqiwatidu. Sen ularning yënigha bërip yoqlap kelgin, – dëdi.
– Maqul, baray, – dep jawab berdi Yüsüp.
14 Atisi uninggha:
– Sen akiliringning we padilarning aman-ësen yaki emeslikini körüp këlip, manga xewer qilghin, – dëdi. Buning bilen, atisi Hibron jilghisidin uni yolgha saldi.
Yüsüp Shekemge bërip, 15 dalada akilirini izdep yürgende, bir kishi uni körüp:
– Kimni izdeysen? – dep soridi.
16 – Akilirimni izdewatimen. Ularning qeyerde qoy bëqiwatqanliqini ëytip bersingiz, – dëdi u.
17 U kishi:
– Ular këtip qaldi. Ularning Dotangha barmaqchi bolghanliqini anglidim, – dëdi.
Shuning bilen, Yüsüp akilirining keynidin mëngip, ularni Dotandin tapti.
18 Ular Yüsüpni yiraqtin körüp, u yëtip kelgüche meslihetliship, uni öltürüwetmekchi bolushti. 19 Ular öz’ara:
– Hëliqi chüsh piri keptu. 20 Mundaq qilayli! Biz uni öltürüp, ölükini süyi qurup ketken quduqqa tashliwëtip, yirtquch haywan yep këtiptu, deyli. Qëni, uning chüshining emelge ashqinini bir köreyli, – dëyishti.
21 Ularning suyiqestini anglighan Rubën Yüsüpni qutquzuwalmaqchi bolup:
– Uni öltürsek bolmaydu! 22 Uni zeximlendürmey, chöldiki süyi qurup ketken bu quduqqa tashliwetsekla boldi, – dëdi.
Uning bundaq dëyishidiki meqset, këyin Yüsüpni bir amal qilip ularning qolidin qutuldurup, atisigha qayturup bërish idi.
23-24 Yüsüp akilirining yënigha këlish bilenla, ular uni tutup, uchisidiki ala tonini salduruwëlip, uni bir susiz quduqqa tashliwetti.
25 Ular tamaqqa olturghinida, bir top Isma’il qebilisidin bolghan sodigerler karwinining Gil’adtin Misir terepke këtiwatqanliqini kördi. Ular tögilirige dora-derman, melhem we murmekkilerni artip kelgenidi. 26 Yehuda öz qërindashlirigha:
– Bizning öz inimizni öltürüp, jinayitimizni yoshurushimizning paydisi nëme? 27 Uni özimiz qol sëlip öltürginimizdin köre, Isma’illargha sëtiwetkinimiz tüzük. U qandaqla bolmisun bizning inimiz, bizning qan qërindishimiz, – dëdi. Qërindashliri buninggha qoshuldi. 28 Shunga, Midyandin kelgen Isma’il qebilisidiki sodigerler u yerdin ötkende, Yüsüpning akiliri uni quduqtin chiqirip, yigirme kümüsh tenggige bahaliship, Isma’illargha sëtiwetti. Bu kishiler Yüsüpni Misirgha ëlip ketti.
29 Yüsüp sodigerlerge sëtilghanda, Rubën yoq idi. U qaytip kelgendin këyin, quduqning yënigha bërip, Yüsüpning yoqluqini körüp, ëchinghan halda kiyimlirini yirtip, 30 qërindashliri turghan yerge bërip:
– Yüsüp yoq turidu! Öyge qandaq barimen? – dëdi.
31 Buning bilen, ular öchkidin birni boghuzlap, Yüsüpning ala tonini öchkining qënigha milep, 32 atisining aldigha apirip:
– Biz bu ala tonni tëpiwalduq, bu Yüsüpningmu qandaq? – dëdi.
33 Yaqup bu tonni tonup:
– Bu mëning oghlumningghu! U jezmen yirtquch haywanlargha yem boptu! – dëdi.
34 Yaqup hesrette kiyimlirini yirtip tashlap, matem kiyimini kiyip, oghli üchün uzunghiche haza tutti. 35 Uning qiz-oghullirining hemmisi uninggha teselli bersimu, qobul qilmidi. U:
– Men taki ölgüche, oghlumgha haza tutimen! – dëdi.
U oghli Yüsüp üchün dawamliq hesret chekti.
36 Shu ariliqta, Midyandin kelgen hëliqi sodigerler Yüsüpni Misirgha apirip, uni padishahning bir emeldari – yasawullar bashliqi Potifargha sëtiwetkenidi.
38 Yehuda bilen Tamar
1 Shu künlerde, Yehuda öz qërindashlirining yënidin këtip, Adullam yëzisidiki Xirah dëgen kishining yënigha chüshti. 2 Yehuda u yerde imansiz Ken’anliq Shu’aning qizi bilen tonushup, uni nikahigha aldi. 3 Qiz hamilidar bolup, bir oghul tughdi. Yehuda uning ismini Ër qoydi. 4 Qiz yene hamilidar bolup, ikkinchi oghlini tughdi. Uning ismini Onan qoydi. 5 Këyin, üchinchi oghlini tughdi. Uning ismini Shëlah qoydi. Shëlah tughulghanda, ular Kezib dëgen yerde idi.
6 Yehuda tunji oghli Ërge Tamar isimlik bir qizni ëlip berdi. 7 Ërning qiliqi Perwerdigarning neziride rezil bolghachqa, Perwerdigar uning jënini aldi.
8 Bu chaghda, Yehuda Ërning inisi Onangha:
– Sen bërip yenggeng bilen öylinip, akangning neslini dawamlashtur. Bu sëning qilishqa tëgishlik burchung, – dëdi.
9 Lëkin, Onan tughulidighan bala özining bolmaydighanliqini bilip, her qëtim yenggisi bilen bir orunda yatqanda akisigha nesil qaldurmasliq üchün, meqsetlik halda menini yerge aqturuwëtetti. 10 Uning qilmishliri Perwerdigarning neziride rezil bolghachqa, Perwerdigar uningmu jënini aldi.
11 Andin, Yehuda këlini Tamargha:
– Oghlum Shëlah chong bolghuche, atangning öyide tul olturup turghin, – dëdi. U Shëlahningmu ikki akisidek ölüp këtishidin qorqup, shundaq dëgenidi. Shunga, Tamar atisining öyige qaytip ketti.
12 Melum mezgildin këyin, Yehudaning ayali bolghan Shu’aning qizi alemdin ötti. Qariliq tutush waqti ötkendin këyin, u Adullamliq dosti Xirah bilen bille Timnah dëgen yerge bardi. U yerde uning xizmetchiliri qoy qirqiwatatti.
13 Bireylen Tamargha qëynatisining Timnah dëgen yerge qoy qirqighili baridighanliqini ëytqanidi. 14 Buningdin xewer tapqan Tamar tul xotunluq kiyimini sëliwëtip, bashqa kiyimlerni kiyiwëlip, bashqilargha özini tonutmasliq üchün yüzige chümperde tartip, Timnah yoli üstidiki Ënayim shehirining derwazisigha bërip olturdi. Chünki, u Yehudaning kichik oghli Shëlah chong bolup qalghan bolsimu, Yehudaning özini uninggha nikahlimaydighanliqini tonup yetkenidi.
15 Yehuda uni körginide, pahishe ayal dep qaridi, chünki u yüzini yëpiwalghanidi. 16 Yehuda uning öz këlini ikenlikini bilmey, yolning chëtige bërip, uningdin:
– Nëme telep qilisen? – dep soridi.
– Men bilen bir orunda yatsingiz, manga nëme bërisiz? – dëdi Tamar.
17 – Mallirimning ichidin bir oghlaq ewetip bërimen, – dep jawab berdi u.
– Xop, oghlaqni ekëlip bergüche, birer nersingizni görüge qoyup këting, – dëdi Tamar.
18 – Görüge nëme telep qilisen? – dep soridi u.
Tamar:
– Boyningizgha ësiqliq möhringiz bilen qolingizdiki hasingizni, – dëdi.
Shuning bilen, Yehuda bu nersilerni Tamargha bërip, uning bilen bir orunda yatti, Tamar hamilidar bolup qaldi. 19 Tamar atisining öyige qaytip bërip, yüzidiki chümperdisini ëliwëtip, tulluq kiyimlirini qayta kiyiwaldi.
20 Yehuda dosti hirani u ayalgha bir oghlaq apirip bërip, görüge qoyghan nersilirini qayturup këlishke ewetti. Lëkin, hira uni tapalmidi. 21 Hira Ënayim shehiridiki kishilerdin:
– Burun yol boyida turghan hëliqi pahishe ayal nege ketti? – dep soridi.
Ular:
– Bu yerde pahishe ayal zadila bolup baqmighan, – dep jawab bërishti.
22 Hira Yehudaning yënigha bërip, uninggha:
– Uni tapalmidim. Uning üstige, shu yerlik kishiler: “Bu yerde pahishe ayal bolup baqqan emes!” dëyishidu, – dëdi.
23 Yehuda uninggha:
– Boptu, u nersilerni alsa alsun, bashqilarning mesxirisige qalmayli. Her halda men oghlaqni ewettim. Biraq, sen uni tapalmapsen, – dëdi.
24 Üch ayche ötkendin këyin, bireylen Yehudagha:
– Këlining Tamar buzuqchiliq qilip, hamilidar boptu, – dëdi.
– Uni ekëlip otqa tashlanglar! – dep ghezep bilen buyruq qildi Yehuda.
25 Tamar öydin ëlip chiqilghanda, qëynatisigha adem ewetip:
– Men bu nersilerning igisidin hamilidar boldum. Qarap bëqing! Bu möhür we hasa kimning? – dëdi.
26 Yehuda bu nersilerni tonup:
– Buninggha men eyiblik! Men eslide uni oghlum Shëlahqa ëlip bërishim kërek idi, – dëdi.
Shuningdin këyin, Yehuda uning bilen qayta bir orunda yatmidi.
27 Tamar ay-küni toshqanda, qoshkëzekke hamilidar bolghanliqini bildi. 28 Uning tolghiqi tutup, bir balining bir qoli chiqti. Tughut anisi u qolni tutup, uninggha qizil yip baghlap qoyup:
– Bu awwal tughulghini, – dëdi. 29 Lëkin, bala qolini tartip ekirip këtip, yene biri awwal tughuldi. Shunga, tughut anisi:
– Sen taliship, qandaqmu qërindishingning aldida chiqiwalding? – dep, balining ismini Peres [menisi “taliship chiqqan”] dep qoydi. 30 Keynidin, qizil yip baghlap qoyulghini tughuldi. Uning qoligha qipqizil yip baghlanghan bolghachqa, uninggha Zerax [menisi “qipqizil”] dep isim qoydi.
39 Yüsüp bilen Potifarning ayali
1 Isma’il qebilisidiki sodigerler Yüsüpni Misirgha ekëlip, Misir padishahining bir emeldari – yasawullar bashliqi Potifargha satqanidi. 2 Perwerdigar Yüsüpke yar bolup, uning hemme ishlirini ong qildi. U Misirliq xojayinining öyide turdi. 3 Potifar Perwerdigarning Yüsüpke yar bolup, uning hemme ishlirini ong qilghanliqini bayqidi. 4 Potifar uningdin razi bolup, uni shexsiy yardemchi qilip, a’ile ishliri we pütün te’elluqatini bashqurushqa teyinlidi. 5 Shu waqittin bashlap, Perwerdigar Potifarning pütün a’ilisige, mal-charwilirigha we tëriqchiliqigha bext ata qildi. 6 Potifar hemmini Yüsüpning bashqurushigha tapshurup, özining yëmek-ichmikidin bashqa hëch ish bilen kari bolmaydighan boldi.
Yüsüp këlishken, chirayliq yigit idi. 7 Uzun ötmey, uninggha xojayinining ayalining közi chüshüp qëlip, uninggha:
– Kel, men bilen bir orunda yat! – dëdi.
8 Yüsüp ret qilip:
– Oylap körüng, xojayinim barliq te’elluqatini mëning bashqurushumgha tapshurdi. Men bolghachqa, u pütün a’ile ishlirigha bash qaturmaydu. 9 Bu a’ilide men uninggha oxshash hoquqluq. Sizdin bashqa hemmini manga tapshurdi. Siz uning ayali tursingiz, men qandaqmu bundaq exlaqsiz ishni qilip, Xudaning aldida gunahkar bolay? – dëdi.
10 Potifarning ayali her küni shërin sözler bilen Yüsüpni özige tartsimu, Yüsüp uning bilen bir orunda yatmaq tügül, uning bilen bir yerde olturushnimu ret qilip keldi.
11 Bir küni, Yüsüp öz ishi bilen öyge kirdi. U chaghda, öyde bashqa xizmetchiler yoq idi. 12 Potifarning ayali Yüsüpning tonigha ësiliwëlip:
– Kelgin, bir orunda yatayli! – dëdi. Biraq, Yüsüp qëchip, tashqirigha chiqip ketti. Toni bolsa ayalning qolida qaldi. 13 U Yüsüpning tonini tashlap qëchip chiqip ketkinini körüp, 14 chuqan sëlip, öy xizmetchilirini chaqirip, ulargha:
– Qaranglar, ërim ekelgen Ibraniy qul bizge haqaret keltürdi. U mëning hujramgha kirip, nomusumgha tegmekchi bolghanidi, men awazimning bariche warqiridim. 15 U mëning warqirighinimni anglap, tonini ëlishqimu ülgürelmey, qëchip chiqip ketti, – dëdi.
16 U Yüsüpning tonini bermey, ërining këlishini kütti. 17 Ëri kelgende, uninggha mundaq dëdi:
– Siz ekelgen hëliqi Ibraniy qul mëning hujramgha kirip, manga haqaret keltürdi. 18 Men warqirighanidim, u tonini ëlishqimu ülgürelmey, qëchip chiqip ketti.
19 Yüsüpning xojayini ayalining: “Sëning qulungning manga qilghan mu’amilisi mana!” dëgen sözini anglap, intayin ghezeplendi. 20 U Yüsüpni tutup, orda zindanigha qamap qoydi. Buning bilen, Yüsüp u yerde qamaqta bolup qaldi.
21 Lëkin, Perwerdigar Yüsüpke yar bolup, uninggha mëhir-shepqet körsetti. Shunga, zindan bashqurghuchi uni yaxshi körüp qëlip, 22 uni zindandiki bashqa jinayetchilerni bashqurush we zindan ishlirigha mes’ul bolushqa teyinlidi. 23 Yüsüp mes’ul bolghan ishlargha zindan bashqurghuchi bash qaturmaydighan boldi. Chünki, Perwerdigar Yüsüpke yar bolghachqa, u bashqurghan hemme ishlar ongushluq bolghanidi.
40 Yüsüpning türmidashlirining chüshlirige tebir bërishi
1 Melum mezgil ötkendin këyin, Misir padishahining bash saqiyi bilen bash nawiyi padishahning aldida xataliq ötküzdi. 2 Padishah ghezeplinip, 3 bu ikki yuqiri emeldarni yasawul mehkimisidiki zindangha, Yüsüp bilen bir yerge qamidi. 4 Yasawul bëgi Yüsüpni bu ikki emeldarni kütüshke orunlashturdi. Ular zindanda birmezgil bille turdi.
5 Bir küni këchide bash saqiy bilen bash naway chüsh kördi. Ikkiylenning körgen chüshlirining menisi oxshimaytti. 6 Etisi etigende, Yüsüp ularni yoqlap kirginide, ularning könglining bi’aramliqini bildi. 7 U ulardin:
– Siler bügün nëmanchila perishan? – dep soridi.
8 Ular:
– Ikkimiz axsham chüsh körduq. Lëkin, chüshimizning menisini yëship bëridighan adem yoq, – dep jawab bërishti.
Yüsüp ulargha:
– Chüshke tebir bërish qabiliyiti Xudadin këlidu. Chüshünglarni manga ëytip bëringlar, – dëdi.
9 Buning bilen, bash saqiy mundaq dëdi:
– Chüshümde aldimda bir tüp üzüm köchitining turghanliqini kördüm. 10 Köchette üch tal nota shax bolup, köchet bixlash bilenla chëcheklep, mëwe pishti. 11 Qolumda padishahning sharab jami bolup, men üzümlerni üzüp, shirnisini jamgha siqip, jamni padishahqa sundum.
12 Yüsüp mundaq dëdi:
– Bu chüshning menisi mundaq: üch nota shax – üch künni körsitidu. 13 Üch kündin këyin, padishah sizge kengchilik qilip, esli mensipingizni bëridiken. Siz padishahqa burun bash saqiy bolghan waqtingizdikidek yene sharab tutidikensiz. 14 Emma, ishliringiz ongushluq bolghanda, mëni untup qalmay, manga hësdashliq qilghaysiz. Padishah aldida men üchün gep qilip, zindandin chiqishimgha yardem qilghaysiz. 15 Men eslide Ibraniymen, yurtumdin naheq tutup këlingenmen. Misirdimu mëni zindangha tashlighudek birer yaman ish qilghinim yoq.
16 Yüsüpning bash saqiyning chüshige yaxshi tebir bergenlikini körgen bash naway Yüsüpke mundaq dëdi:
– Menmu bir chüsh körüptimen. Chüshümde bëshimda üch sëwette nan barmish. 17 Eng üstidiki sëwette padishah yeydighan her xil undin pishurulghan nazunëmetler barmish. Lëkin, ularni ucharqanatlar yewatqudekmish.
18 Yüsüp mundaq dëdi:
– Bu chüshning menisi mundaq: üch sëwet üch künni körsitidu. 19 Üch kündin këyin, padishah kallingizni ëlip, jesitingizni derexke asidiken, tëningizni bolsa ucharqanat yeydiken.
20 Üch kündin këyin, padishahning tughulghan küni bolup, padishah öz emeldarlirigha ziyapet berdi. U bash saqiy bilen bash nawayni zindandin chiqirip, emeldarlarning aldigha ëlip keldi. 21 U bash saqiyning mensipini eslige keltürdi. 22 Bash nawayni bolsa dargha asti. Bu ishlar del Yüsüpning tebiridek bolup chiqti. 23 Lëkin, bash saqiy bolsa Yüsüpni ësidin chiqirip, uni pütünley untup qaldi.
41 Yüsüpning padishahning chüshige tebir bërishi
1 Ikki yildin këyin Misir padishahi mundaq bir chüsh kördi: chüshide u Nil deryasining boyida turuptu. 2 Yette tuyaq saghlam hem sëmiz kala deryadin chiqip, qirghaqtiki qomushluqta otlaptu. 3 Arqidin, set we qotur yette tuyaq chiqip, qirghaqtiki u yette sëmiz kalining yënida turuptu. 4 Bu yette qotur kala hëliqi yette sëmiz kalini yewëtiptu. Bu chaghda padishah oyghinip këtiptu.
5 U qayta uyqugha këtip, yene bir chüsh kördi: u bir tüp bughdayning toluq we yëtilgen yette dane bashaq chiqarghanliqini körüptu. 6 Keynidin, hëliqi bughday yene issiq shamaldin soliship qalghan puchek yette bashaq chiqiriptu. 7 Bu yette bashaq hëliqi toluq yëtilgen yette bashaqni yutuwaptu. Padishah oyghansa, bu chüshi iken. 8 Tang atqanda, padishah bi’aram bolup, adem ewetip, Misirdiki pütün tebirchiler bilen danishmenlerni chaqirtip, chüshlirini ulargha ëytip berdi. Lëkin, uning chüshlirige hëchkim tebir bërelmidi.
9 Bu chaghda, bash saqiy padishahqa mundaq dëdi:
– Bügün oylap baqsam, mëning ötküzgen xataliqim ësimge keldi. 10 Bir qëtim, janabliri bizge qattiq ghezeplinip, bash naway bilen mëni yasawul mehkimisidiki zindangha qamitip qoyghanidila. 11 Bir küni këchide, biz ikkilimiz chüsh körüptuq. Körgen chüshlirimizning menisi oxshimaytti. 12 U chaghda, bir Ibraniy yash biz bilen bir zindanda idi. U eslide yasawul bëgining xizmetkari iken. Ikkimiz chüshimizni uninggha ëytip bersek, u chüshimizge tebir bergenidi. 13 Netijide, ishlar del uning tebiridek bolup chiqti. Janabliri mëning mensipimni eslige keltürüp, bash nawayni dargha astila.
14 Padishah Yüsüpni chaqirip këlishke adem ewetti. Ular derhal bërip, uni zindandin chiqirip, chach-saqallirini chüshürtüp, kiyimlirini yenggüshlep, padishahning aldigha ëlip keldi. 15 Padishah uninggha:
– Men bir chüsh körgenidim. Chüshümge hëchkim tebir bërelmidi. Biraq anglishimche, sen tebir bëreleydikensen, – dëdi.
16 Yüsüp:
– Janabliri, men shexsen özüm chüshke tebir bërelmeymen. Lëkin, Xuda özlirige yaxshi tebir bëridu, – dep jawab berdi.
17 Padishah mundaq dëdi:
– Chüshümde men Nil deryasining boyida turuptimishmen. 18 Yette tuyaq saghlam hem sëmiz kala deryadin chiqip, qirghaqtiki qomushluqta otlawatatti. 19 Arqidin yene yette tuyaq set qotur we awaq kala deryadin chiqti. Men burun Misirda bundaq qorqunchluq kala körüp baqmighanidim. 20 Bu qotur kalilar hëliqi sëmiz kalilarni yewetti. 21 Lëkin, yenila burunqidek set idiki, sëmiz kalilarni yewetkendek turmaytti. Bu chaghda, men oyghinip kettim.
22 Keynidin, yene bir chüsh kördüm. Chüshümde bir tüp bughday yette dane toluq we yëtilgen bashaq chiqardi. 23 Keynidin, yene yette dane issiq shamaldin soliship ketken ajiz we puchek bashaq chiqardi. 24 Bu dansiz bashaqlar hëliqi toluq yëtilgen bashaqlarni yutuwetti. Men bu chüshni tebirchilerge ëytip bergenidim, lëkin hëchkim tebir bërelmidi.
25 Yüsüp padishahqa mundaq dëdi:
– Bu ikki chüshning menisi birdur. Xuda özi qilmaqchi bolghan ishlarni janablirigha aldin bildürüptu. 26 Yette sëmiz kala yette yilni körsitidu. Toluq yëtilgen yette bashaqmu yette yilni körsitidu. Bu ikki chüshning menisi oxshash. 27 Keynidin chiqqan yette qotur kala bilen issiq shamaldin soliship ketken yette puchek bashaq bolsa yette qehetchilik yilni körsitidu. 28 Dëmek, pëqir hëli özlirige dëginimdek, Xuda özi qilmaqchi bolghan ishlarni janablirigha aldin körsitiptu. 29 Pütkül Misirda misli körülmigen yette bayashatchiliq yil bolidu. 30 Keynidin, yette qehetchilik yil bolup, pütkül Misirni acharchiliq qaplap, ilgiriki bayashat yillarni kishilerning yadidin chiqiriwëtidu. 31 Acharchiliq apiti shundaq qattiq boliduki, kishiler burunqi bayashat yillarni untup këtidu. 32 Janablirining oxshash ikki chüsh körüshliri Xudaning bu ishlarni pat arida jezmen emelge ashuridighanliqini bildüridu.
33 Shuning üchün, janablirining döletni idare qilishqa eqil-parasetlik we yiraqni köreleydighan bir kishini qoyushlirini 34 hem emeldarlarni tallap, yette bayashatchiliq yillirida pütün memlikettiki dëhqanchiliq mehsulatlirining beshtin birini yighiwëlishlirini, 35 shundaqla ulargha kelgüsidiki bayashatchiliq yillirida her xil ashliqni toplap, herqaysi sheherlerde ashliq saqlash hoquqini bërishlirini we ashliq iqtisad qilish toghrisida emr chüshürüsh teklipini bërimen. 36 Keyni-keynidin këlidighan yette qehetchilik yilida bu zapas ashliq pütün memliket xelqini teminlep, xelqni ach qëlip ölüp këtishtin saqlap qalidu.
Yüsüpning Misirni idare qilishi
37 Padishah we uning emeldarliri Yüsüpning bu teklipini qollap-quwwetlidi. 38 Shuning bilen, padishah emeldarlirigha:
– Biz bu ishni bashqurushqa Yüsüptinmu layiq kishini tapalmaymiz. Chünki, uningda Xudaning Rohi bar iken! – dëdi.
39 Andin, padishah Yüsüpke:
– Xuda bu ishlarni sanga uqturghaniken, sen choqum hemmeylendin eqilliq we yiraqni köreleysen. 40 Men sëni memlikitimni idare qilishqa teyinleymen. Pütün xelqim sëning emringge boysunidu. Memlikitimde peqet mëning hoququmla sendin yuqiri bolidu. 41 Hazirdin bashlap, sëni Misirning bash wezirlikige teyinlidim, – dëdi.
42 Buning bilen, padishah öz barmiqidiki möhürlük üzükni chiqirip, Yüsüpning qoligha saldi we uchisigha kendir rexttin toqulghan ësil ton kiydürüp, boynigha altun zenjir ësip qoydi. 43 U yene Yüsüpni ordining wezirlik harwisigha olturghuzdi. Harwining aldida yol bashlap këtiwatqan muhapizetchiler yol boyidiki kishilerni uninggha tezim qilishqa buyrudi.
Shundaq qilip, Yüsüp bash wezirlikke teyinlinip, pütün memliketni idare qildi. 44 Padishah Yüsüpke:
– Men bolsam padishah. Lëkin, Misirda sëning ruxsitingsiz herqandaq ademning midir-sidir qilishigha ruxset y q! – dëdi.
45-46 Padishah Yüsüpke Misirche Zafnat-panë’ax dep isim qoydi we uninggha On shehirining rohaniysi Potiferaning qizi Asinatni xotunluqqa ëlip berdi.
Yüsüp Misir padishahining xizmitini qilishqa bashlighan waqtida, ottuz yashta idi. U padishah ordisidin chiqip, Misirning herqaysi jaylirini közdin kechürdi. 47 Yette bayashatchiliq yili mezgilide dëhqanchiliq mehsulatidin mol hosul ëlindi. 48 Yüsüp ashliqni toplap, herqaysi sheherlerde zapas ashliq merkizi qurup, etraptiki jaylardin yighiwëlinghan ashliqni jughlidi. 49 Yighilghan ashliqning köplüki dëngiz sahilidiki qumdek heddi-hësabsiz bolghachqa, uni hësablash mumkin emes idi.
50 Qehetchilik yilliri yëtip këlishtin ilgiri, Yüsüpning ayali, yeni On shehirining rohaniysi Potiferaning qizi Asinat uninggha ikki oghul tughup berdi. 51 Yüsüp “ Xuda pütün derdimni we atamning a’ilisini könglümdin kötürüwetti” dep, tunji oghligha Manasse [ahang jehette “untuldurghan”] dep isim qoydi. 52 U ikkinchi oghligha “ Xuda mëni azab-oqubetlik yerde perzentke ërishtürdi” dep, Efrayim [ahang jehette “ronaq tëpish”] dep isim qoydi.
53 Misirliqlar behrimen bolghan yette bayashat yil ayaghlashti. 54 Yüsüp aldin ëytqandek, yette qehetchilik yil arqa-arqidin keldi. Etraptiki hemme döletlerdimu acharchiliq yüz bergenidi. Lëkin, Misirning hemme yëride ashliq tëpilatti. 55 Misirliqlar acharchiliqta qalay dëgende, ular padishahqa yalwurup, ashliq telep qildi. Padishah ulargha Yüsüpning yënigha bërishni we hemme ishta uning orunlashturushigha boysunushni buyrudi.
56 Acharchiliq barghansëri ëghirliship, Misirning hemme yërini qaplashqa bashlidi. Shunga, Yüsüp pütkül ashliq ambarlirini ëchip, zapas ashliqlarni Misirliqlargha sëtip berdi. 57 Etraptiki döletlerdiki kishilermu këliship, Yüsüptin ashliq sëtiwaldi. Chünki, hemme yerde acharchiliq bolup, ehwal intayin ëghir idi.
42 Yüsüpning qërindashlirining Misirgha ashliq alghili bërishi
1 Ken’an zëminidimu acharchiliq bolghanidi. Yaqup Misirda ashliq barliqini anglap, oghullirigha:
– Siler bir-biringlargha qarishipla turamsiler! Nëmishqa bir chiqish yoli tapmaysiler? 2 Anglishimche, Misirda ashliq bar iken. Achliqtin ölüp ketmeyli. U yerge bërip, bir’az ashliq sëtiwëlip ekëlinglar, – dëdi.
3 Buning bilen, Yüsüpning on ögey akisi Misirgha ashliq sëtiwalghili bardi. 4 Lëkin, Yaqup Yüsüpning inisi Binyaminni ular bilen ewetmidi. Chünki, Yaqup uning birer yamanliqqa uchrap qëlishidin qorqatti.
5 Isra’ilning oghulliri we bashqilar ashliq sëtiwalghili Misirgha bërishti. Chünki, Ken’andimu acharchiliq ëghir bolghanidi. 6 Yüsüp Misirning bash weziri bolghachqa, herqaysi jaylardin kelgenlerge ashliq sëtip bërishke mes’ul idi. Shunga, Yüsüpning akiliri uning aldigha këlip, bëshi yerge tegküche uninggha ëgilip tezim qildi. 7 Yüsüp akilirini körüpla tonup qaldi, lëkin tonumasqa sëliwëlip, ulardin jiddiy qiyapette:
– Siler qeyerdin keldinglar? – dep soridi.
– Biz Ken’andin ashliq sëtiwalghili kelduq, – dep jawab bërishti ular.
8 Yüsüp akilirini tonughan bolsimu, lëkin ular Yüsüpni tonumighanidi. 9 U akiliri toghrisidiki kichik waqtida körgen chüshlirini ësige ëlip, meqsetlik halda ulargha:
– Siler jasus, memlikitimizning ajiz yerlirini charlighili keldinglar! – dëdi.
10 Ular:
– Yaq janabliri, keminiliri ashliq sëtiwalghili keldi. 11 Biz aka-ukilar rastchil ademlermiz, keminiliri hergiz jasus emes! – dep jawab qayturushti.
12 Yüsüp ulargha:
– Yaq, siler memlikitimizning ajiz yerlirini charlighili keldinglar! – dep ching turuwaldi.
13 Ular:
– I janabliri, keminiliri eslide bir atidin on ikki qërindash iduq. Atimiz Ken’anda turidu. Eng kichik inimiz uning yënida qaldi, yene bir inimiz bolsa ölüp ketken! – dëdi.
14 Yüsüp yene ching turup:
– Yaq! Men hazir ëytqandek, siler rasttinla jasus. 15 Silerning semimiy yaki semimiy emeslikinglarni sinash üchün padishahning nami bilen qesem qilimenki, kichik ininglar bu yerge kelmigüche, silerni hergiz qoyuwetmeymen. 16 Silerdin biringlar bërip, uni ëlip këlinglar. Gëpinglar ispatlanghuche, qalghanliringlar bu yerde zindanda turisiler. Ininglarni ekelmisenglar, hemminglar choqum jasus bolup hësablinisiler! – dëdi.
17 Shuning bilen, ularni zindangha qamap, üch kün tutup turdi.
18 Üchinchi küni, Yüsüp ulargha:
– Men Xudagha ixlasmen ademmen. Eger siler mëning shertimni qobul qilsanglar, bir qoshuq qëninglardin këchimen. 19 Özünglarning semimiy adem ikenlikinglarni ispatlash üchün, bir adiminglarni zindanda görüge qoyup, qalghanliringlar qaytip, alghan ashliqlarni a’ilenglerdiki acharchiliqta qalghanlargha yetküzüp bëringlar. 20 Andin, kichik ininglarni bu yerge ëlip këlinglar. Shundaq qilghandila, sözünglarning rastliqi ispatlinidu-de, ölümdin aman qalisiler! – dëdi.
Ular bu shertni qobul qilip, 21 öz’ara: “Burun biz inimizgha ziyankeshlik qilghachqa, emdi uning qisasigha qalduq! Biz uning azabini körüp turup, yalwursimu pisent qilmighaniduq. Shunga, bu bala-qazagha yoluqtuq!” dëyishti.
22 Rubën ulargha:
– Men silerge: “Bu baligha tegmeyli” dësem, siler anglimidinglar. Emdi shu qan qerzini töleydighan bolduq! – dëdi.
23 Yüsüp ularning sözini chüshendi. Akiliri bolsa buni bilmeytti, chünki Yüsüp ular bilen terjiman arqiliq sözleshkenidi.
24 Yüsüp özini chetke ëlip, yighlap tashlidi. Andin qaytip kirip, Shimonni ayrip, ularning aldida uni baghlatti.
Yüsüpning akilirining Ken’angha qaytishi
25 Yüsüp xizmetchilirige akilirining tagharlirigha ashliq toldurup, ashliqqa töligen pullirini tagharlirigha sëlip qoyushni we ulargha yolluq ozuq-tülük teyyarlap bërishni buyrudi. Hemme teyyarliq pütkendin këyin, 26 ular alghan ashliqlirini ësheklirige artip, yoligha rawan boldi. 27 Qonalghu jaygha barghanda, ulardin biri ësheklerge yem bërish üchün taghirini ëchip, öz pulining tagharda turghanliqini kördi-de, 28 qërindashlirigha:
– Ular pulumni qayturuwëtiptu. Mana tagharning ichide turidu! – dëdi. Ular hang-tang bolup, qorqqan halda öz’ara: “Bu, Xudaning bizge qilghan nëme ishidu?” dëyishti.
29 Ular Ken’angha qaytip këlip, atisi Yaqupning aldigha kirip, ötken ishlarni bir-birlep sözlep berdi. 30 Ular mundaq dëdi:
– Misirning bash weziri bizge qattiq gep qilip, bizni ularning dölitini charlighili kelgen, dep eyiblidi. 31 Biz uninggha: “Biz jasus emesmiz, biz semimiy ademler. 32 Bir atidin jem’iy on ikki qërindash iduq, bir inimiz ölüp ketti. Eng kichik inimiz Ken’anda atimizgha hemrah bolup qaldi” dëgeniduq. 33 Biraq, u: “Silerning semimiy yaki semimiy emeslikinglarni sinaymen. Bir adiminglarni qamaqta tutup turimen. Qalghanliringlar qaytip, alghan ashliqinglarni acharchiliqta qalghan a’ilenglerge yetküzüp bëringlar. 34 Andin, kichik ininglarni mëning yënimgha ëlip këlinglar. Shundaq qilsanglar, silerning jasus emes, belki semimiy adem ikenlikinglargha ishinip, qërindishinglarni qayturup bërimen. Bu yerde turup qëlip, oqet qilsanglarmu bolidu” dëdi.
35 Këyin ular ashliqlarni tökkende, öz pullirining tagharda ikenlikini körüshti. Ata-balilar pul qapchuqlirini körüp, intayin qorqti. 36 Yaqup ulargha:
– Siler mëni hemme oghullirimdin ayriwëtemsiler? Yüsüp yoq boldi, Shimonmu tügeshti. Emdi Binyaminnimu ëlip ketmekchi boldunglarmu? Bala-qazaning hemmisi mëning bëshimghila këlemdighandu! – dëdi.
37 Rubën atisigha wede bërip:
– Eger men Binyaminni qayturup kelmisem, mëning ikki oghlumni öltürüwëting. Kichik inimiz Binyaminni manga amanet qiling. Men uni choqum qayturup këlimen, – dëdi.
38 Lëkin, Yaqup ulargha:
– Bu oghlum siler bilen barmisun! Uning bir qorsaqtin bolghan akisi ölüp këtip, yalghuz qaldi. Mubada u yolda birer köngülsizlikke yoluqup qalsa, men hesret chëkip ölüp këtimen, – dëdi.
43 Yüsüpning qërindashlirining Binyaminni Misirgha ëlip bërishi
1 Ken’andiki acharchiliq barghansëri ëghirlashti. 2 Yaqupning a’ilisidikiler Misirdin ëlip këlingen ashliqni yep bolghandin këyin, Yaqup oghullirigha:
– Siler yene bir’az ashliq sëtiwëlip këlinglar, – dëdi.
3 Yehuda atisigha:
– Biraq, u adem bizge: “Kichik ininglarni ëlip kelmigüche, yüzümge qarighuchi bolmanglar” dëgen. 4 Eger siz kichik inimizni biz bilen bille ewetsingiz, barimiz. 5 Bolmisa barmaymiz, chünki u kishi bizge: “Kichik ininglani ëlip kelmigüche, yüzümge qarighuchi bolmanglar” dëgen, – dëdi.
6 Isra’il ulargha:
– Siler nëmishqa mëni mundaq qiynaysiler? Nëme üchün u kishige: “Öyde yene bir inimiz bar” dep ëyttinglar? – dëdi.
7 Ular mundaq jawab qayturdi:
– U kishi bizni we a’ilimizning ehwalini kochilap sürüshtürüp: “Atanglar hayatmu? Yene bashqa qërindashliringlar barmu?” dep soridi. Biz uning so’aligha jawab bermisek bolmaytti. Biz uning: “Kichik ininglarni ëlip këlinglar” deydighanliqini nedin bilettuq?
8 Yehuda Isra’ilgha:
– Binyaminni manga tapshurung. Biz derhal yolgha chiqayli. Shundaq qilghanda, biz, siz we balilirimiz achliqtin ölmeymiz! 9 Kichik inimgha men këpil, pütün jawabkarliqni üstümge alay. Men uni aman-ësen qayturup këlip, öz qolingizgha tapshurmisam, ömürwayet eyiblik bolup këtey! 10 Eger biz waqitni keynige sürmigen bolsaq, bu chaghqiche ikki qëtim bërip këlettuq, – dëdi.
11 Isra’il ulargha:
– Undaq bolsa, mundaq qilinglar. Bash wezirge bir’az melhem, hesel, dora-derman, murmekki, piste-badam qatarliq eng yaxshi yerlik alahide mehsulatlardin sowghat alghach bëringlar. 12 Yene bir hesse artuq pul alghach bërip, aldinqi qëtim tagharliringlargha sëlip qoyghan pullarni qayturup bëringlar. Ëhtimal bu ishta sewenlik körüngen bolushi mumkin. 13 Ininglarnimu u kishining yënigha tëzdin ëlip bëringlar. 14 Hemmige qadir Xuda uning könglige insap bërip, Binyamin bilen Shimonni silerge qoshup qayturghay. Nawada teqdir balilirimni mendin ayriwetse, amalim qanche! – dëdi.
15 Buning bilen ular teyyarlighan sowghatlirini, bir hesse artuq pul we Binyaminni ëlip, yolgha chiqti. Ular Misirgha barghandin këyin, Yüsüp bilen körüshti. 16 Binyaminning ular bilen bille kelgenlikini körgen Yüsüp ghojidarigha:
– Bu kishilerni öyümge ëlip bar. Ular chüshlük tamaqta men bilen bille bolidu. Siler bir mal soyup, ziyapet teyyarlanglar, – dëdi.
17 Ghojidar buyruqqa bina’en ularni Yüsüpning öyige ëlip bardi. 18 Ular ghojidar teripidin Yüsüpning öyige bashlap bërilghanliqidin intayin qorqushup: “Bizni choqum aldinqi qëtim tagharlirimizda qayturulghan pullar sewebidin bu yerge ëlip keldi. Ëhtimal ular bizge tuyuqsiz hujum qilip, ësheklirimizni tartiwëlip, bizni qul qilishi mumkin!” dëyishti, 19 hemde Yüsüpning derwazisi aldigha bërish bilenla, ular ghojidargha:
20 – Teqsir! Aldinqi qëtim biz bu yerge ashliq alghili kelgeniduq. 21 Öyge qaytish yolimizda qonidighan yerge këlip tagharlarni achsaq, pullirimizning tagharlirimizda öz pëti turghanliqini körduq. Hazir bu pullarni qayturup bërish üchün ekelduq. 22 Buningdin bashqa, biz yene ashliq sëtiwalidighanghimu pul ekelduq. Aldinqi qëtim tagharlirimizgha pullarni kim sëlip qoydikin bilmiduq, – dëyishti.
23 Ghojidar ulargha:
– Qorqmanglar! Qorqmanglar! Pulliringlarni men tapshurup alghanidim. Uni tagharliringlargha choqum Xuda, yeni atanglar ëtiqad qilip kelgen Xuda sëlip qoyghan oxshaydu, – dëdi. Andin, u Shimonni zindandin ëlip chiqip, ulargha tapshurup berdi.
24 Ghojidar ularni Yüsüpning öyige bashlap, putlirini yuyushqa su, ësheklirige bolsa yem berdi. 25 Ular sowghatlarni teyyarlap, chüshte Yüsüp kelgende uninggha teqdim qilishni kütüp turdi. Chünki, ular Yüsüp bilen tamaqta bille bolidighanliqi toghrisidiki xewerni anglighanidi. 26 Yüsüp öyge kelgende, ular bashlirini yerge tegküche ëgip tezim qilip, sowghatlarni sundi. 27 Yüsüp ular bilen salamlashqandin këyin:
– Siler manga yashinip qalghan atanglar toghruluq gep qilghanidinglar. U kishi qandaq, hayatmu? – dep soridi.
28 Ular jawaben:
– Mömin keminilirining atisi hayat we yaxshi turuwatidu, – dep, bashlirini qayta yerge tegküche ëgip tezim qildi.
29 Yüsüp bir anidin bolghan öz inisi Binyaminni körüp:
– Siler manga ëytqan hëliqi eng kichik ininglar mushumu? Ey oghlum, sanga Xuda bext ata qilghay – dëdi.
30 Yüsüp öz inisigha bolghan qaynaq mëhir hëssiyatini basalmay, köpchilikning aldida ün sëlip yighliwetküdek bolup ketti. Shunga, ularning yënidin chiqip, öz hujrisigha kirip birhazaghiche köz yëshi qildi. 31 Andin, u yüzini yuyup, hëssiyatini bësip, qaytip kirip, xizmetchilirige tamaq ekirishke buyrudi.
32 Yüsüp özi yalghuz bir dastixanda, qërindashliri ayrim bir dastixanda olturdi. Ziyapette bille bolghan Misirliqlar yene bir dastixanda olturdi. Chünki, Misirliqlar Ibraniylar bilen bir dastixanda olturushni töwen köretti. 33 Yüsüp qërindashlirini özige qaritip, chong-kichik tertipi boyiche olturghuzdi. Buni körgen aka-ukiliri hang-tang bolghinidin bir-birige qariship qoyushatti. 34 Yüsüp ulargha öz dastixinidin tamaq bölüp berdi. Binyamingha bolsa bashqilarningkidin besh hesse artuq usup berdi. Ular Yüsüp bilen bille yep-ichip, intayin xushal bolushti.
44 Yüsüpning kümüsh jamining yoqilip këtishi
1 Yüsüp ghojidarigha:
– Sen ularning tagharlirigha ëlip këteligüdek ashliq qachilap, pullirini öz tagharlirigha sëlip qoy. 2 Ularning eng kichikining taghirigha mëning kümüsh jamim bilen öz pulini sëlip qoy! – dep buyruq qildi. Ghojidar buyruqqa bina’en shundaq qildi.
3 Etisi tang seherde, Yüsüpning qërindashliri ëshekliri bilen yolgha sëlip qoyuldi. 4 Ular sheherdin chiqip anche yiraqqa barmayla, Yüsüp ghojidarigha:
– Sen derhal ularning keynidin qoghlap bërip, ulargha: “Siler nëmishqa yaxshiliqqa yamanliq qilisiler? 5 Nëmishqa xojayinimning kümüsh jamini oghrilap këtisiler? Xojayinim u jamda hem sharab ichidu, hem pal achidu. Siler ëghir gunah ötküzdünglar!” dëgin, – dëdi.
6 Ghojidar ulargha yëtishkende, Yüsüpning sözini dëdi.
7 Ular:
– Ghojam, bu nëme dëgenliri? Keminiliri bundaq ishtin nëridur! 8 Özlirige melum, biz hetta ötken qëtimda tagharlirimizda pullarning barliqini körüp, uni Ken’andin qayturup ekelgen tursaq, xojayiningizning altun-kümüshlirini yene oghrilamtuq? 9 Eger özliri qaysimizning taghiridin jamni tëpiwalsila, shu ölümge mehkum bolsun. Qalghanlirimizmu özlirining quli bolayli! – dëyishti.
10 Ghojidar:
– Bu sözünglargha qoshulimen. Emma, jamni oghrilighan kishinila ëlip qalimen. Qalghanliringlar qaytip ketsenglar bolidu, – dëdi.
11 Buning bilen, köpchilik derhal öz tagharlirini yerge chüshürüp achti. 12 Ghojidar chongining taghiridin bashlap taki eng kichikiningkigiche inchikilep axturdi. Axirda, kümüsh jamni Binyaminning taghiridin tëpiwaldi. 13 Qërindashlar ümidsizlengen halda kiyimlirini yirtiship, yük-taqlirini ësheklirige artip, yene shu sheherge qaytip këlishti.
Yehudaning Binyamin üchün yëlinishi
14 Yehuda we qërindashliri Yüsüpning aldigha qaytip barghinida, Yüsüp tëxi öyide idi. Ular özlirini uning aldigha tashlap yerge atti. 15 Yüsüp ulargha:
– Silerning bu nëme qilghininglar? Manga oxshash yuqiri mertiwidiki bir kishining silerning yürüsh-turushunglargha pal achalaydighanliqimni bilmeyttinglarmu? – dëdi.
16 Yehuda jawaben:
– I aliyliri, biz bu ishqa nëme dëyeleymiz? Uni almiduq, dep qandaqmu özimizni aqliyalaymiz? Xuda keminilirining gunahini ëchip tashlidi. Emdi jam chiqqan kishila emes, hemmimiz özlirining quli bolghaymiz! – dëdi.
17 Yüsüp ulargha:
– Yaq! Hergiz undaq qilmaymen. Peqet jamni alghan kishi manga qul bolsun. Qalghanliringlar atanglarning yënigha aman-ësen qaytip këtinglar, – dëdi.
18 Yehuda Yüsüpning aldigha bërip:
– I aliyliri, özlirige ehwalni ochuq bayan qilishimgha ruxset qilghayla. Özliri padishah bilen barawer, keminilirige rehim qilghayla! 19 Özliri bizdin: “Silerning atanglar yaki bashqa qërindashliringlar barmu?” dep sorighanlirida, 20 biz: “Yashinip qalghan atimiz we atimiz yashinip qalghanda tapqan bir kichik inimiz bar. Bu inimizning bir qorsaqtin bolghan akisi ölüp ketken. U ularning anisidin qalghan birdinbir bala, shunga atimiz uninggha bek amraq” dëgeniduq. 21 Özliri biz keminilirige: “Uni ëlip këlinglar, öz közüm bilen körey” dep tapilighandila. 22 Lëkin, biz bu balining atisidin ayrilalmaydighanliqini, eger ayrilsa, atimizning choqum ölidighanliqini ëytqinimizda, 23 özliri biz keminilirige: “Kichik ininglarni ëlip kelmigüche, yüzümge qarighuchi bolmanglar!” dëgenidila. 24 Biz atimizning yënigha bërip, özlirining sözlirini yetküzduq.
25 Këyin, u bizni yene ashliq ekëlishke buyrughanda, 26 biz uninggha: “Inimiz biz bilen bille barmighuche, biz u kishining yüzige qariyalmaymiz. Kichik inimiz biz bilen bille barmisa, bizmu barmaymiz” dëgeniduq. 27 Keminilirining atisi bizge: “Silerge melumki, ayalim Rahile manga peqet ikki oghul tughup berdi. 28 Ularning biri mendin juda boldi. U mendin ayrilghandin këyin, uni qayta körmidim. U choqum yirtquch haywanlargha yem boldi. 29 Eger siler bu oghlumni mendin ëlip këtip, umu yolda birer köngülsizlikke yoluqup qalsa, qërighinimda hesret chëkip, ölüp këtimen” dëgenidi. 30 Emdi oylap baqsila! Eger biz bu balini ëlip ketmisek, keminilirining atisi bu balining qaytip kelmigenlikini körüpla, hayatidin ayrilidu. Chünki, uning hayati bu balining teqdirige baghliq. 31 Atimiz bilen körüshkinimizde, inimiz yoq bolsa, u hesret chëkip ölüp këtidu. Uning ölüshige biz sewebchi bolghan bolimiz. 32 Keminiliri atamgha këpillik bërip: “Eger balini qayturup kelmisem, ömürwayet eyiblik bolup këtey” dëgenidim. 33 Shunga, i aliyliri, bu bala üchün keminiliri qëlip, özlirige qul bolsun. U bala bolsa akiliri bilen bille qaytip ketsun! 34 Eger bu bala men bilen bille ketmise, men atamning yüzige qandaq qariyalaymen? Men atamning bundaq bala-qazagha uchrishigha chidap turalmaymen! – dëdi.
45 Yüsüpning qërindashlirigha özini ashkarilishi
1-2 Yüsüp öz hëssiyatini bësiwëlishqa amalsiz qëlip, xizmetkarlirining tashqirigha chiqip turushini buyrudi. U qërindashliri bilen yalghuz qalghanda, özining kim ikenlikini melum qildi-de, shundaq qattiq yighlidiki, uning awazini öyning sirtidikilermu anglidi we anglap qëlip, bu xewerni tëzdin padishahqa yetküzdi.
3 Yüsüp Ibraniy tilida qërindashlirigha mundaq dëdi:
– Men Yüsüp bolimen! Atam salametmu?
Bu gepni anglighan qërindashliri hoduqup ketkinidin gep qilalmay turupla qaldi. 4 Yüsüp ularni aldigha chaqirdi. Ular uning aldigha kelgende, mundaq dëdi:
– Men silerning ininglar, yeni siler Misirgha sëtiwetken Yüsüp bolimen. 5 Lëkin, siler bu ish üchün ensirep, özünglarni eyibke buyrumanglar. Xuda xelqning hayatini saqlap qëlish üchün, mëni awwal bu yerge ewetken. 6 Bu yerdiki qehetchilikke emdi ikki yil boldi. Yene besh yilghiche tëriqchiliq qilghilimu bolmaydu, hosul alghilimu bolmaydu. 7 Shunga, silerning neslinglarni saqlap qëlish hem hayatinglarni qutquzup qëlish üchün, Xuda chong möjize körsitip mëni bu yerge awwal ewetti. 8 Dëmek, mëni bu yerge ëlip kelgen siler emes, belki Xudadur. U mëni padishahning bash meslihetchisi we Misirning bash wezirlikige olturghuzup, pütün memliketni idare qilishqa muyesser qildi.
9 Siler atamning yënigha tëzdin bërip, uninggha: “Oghlingiz Yüsüp: ‘ Xuda mëni pütün Misir dölitining bash weziri qilip tiklidi. Siz emdi këchikmey, bu yerge tëzdin yëtip këling. 10 Oghul-qizliringiz, newriliringiz, qoy-kaliliringiz we bashqa pütün te’elluqatingizni ekëlip, Goshen wilayiti etrapida manga yëqin olturung. 11 Sizning pütün a’ile we mal-waranliringiz bilen achliqtin müshkül ehwalgha chüshüp qalmasliqingiz üchün, men sizni baqimen. Chünki, qehetchilik yene besh yil dawamlishidu!’ dëdi” denglar, – dëdi.
12 Yüsüp yene:
– Mana, mëning kim ikenlikimni siler hemminglar öz közünglar bilen kördünglar, Binyamin senmu, kördüng. 13 Atamgha Misirdiki hörmitimning qanchilik yuqiriliqini ëytinglar we körgenliringlarning hemmisini yetküzüp, uni tëzdin bu yerge ëlip këlinglar, – dëdi.
14 U inisi Binyaminni quchaqlap, yene qattiq yighlap ketti. Inisimu uning boynigha ësilip qattiq yighlidi. 15 Andin, u yighlighan pëti akiliri bilen bir-birlep söyüshüp körüshti. Shuningdin këyin, qërindashliri uning bilen sözlishishke bashlidi.
16 Yüsüpning qërindashlirining Misirgha kelgenliki toghrisidiki xewer ordigha yëtip kelgende, padishah we xizmetkarliri intayin xushal bolushup ketti. 17 Padishah Yüsüpke:
– Qërindashliringgha ëyt, ulaghlirigha mal artip, derhal Ken’angha qaytip bërip, 18 atang bilen barliq a’ile tawabi’atlirini bu yerge ëlip kelsun. Men ulargha Misirning eng yaxshi zëminini bërimen. Ular bu yerde bayashat turmushtin behrimen bolsun. 19 Ulargha yene shunimu ëytip qoy: “Ular atangni we xotun, bala-chaqilirinimu ëlip këlish üchün, Misirdin harwa alghach ketsun. 20 Ular u yerdiki te’elluqatini oylimisun, chünki Misir zëminining eng yaxshi nersiliri ularning bolidu”, – dëdi.
21 Isra’ilning oghulliri bu sözge bina’en ish qildi. Yüsüp padishahning emri boyiche ulargha harwa we yolgha yëterlik ozuq teyyarlap berdi. 22 U yene herbir akisigha bir qurdin yëngi kiyim sowghat qildi. Binyamingha bolsa besh qur kiyim bilen üch yüz kümüsh tengge berdi. 23 U atisigha on hangga ëshekke Misirning eng yaxshi mehsulatlirini, yene on mada ëshekke atisining Misirgha këlish yolida istëmal qilishigha ashliq, nan we bashqa yëmekliklerni artip berdi. 24 U qërindashlirini yolgha sëlish aldida ulargha yolda jëdel-majira chiqarmasliqni tapilidi.
25 Ular Misirdin chiqip, Ken’angha – atisining yënigha qaytip bardi. 26 Ular atisigha:
– Yüsüp hayat iken! Misirning bash weziri boptu! – dëdi.
Yaqupning tenliri jughuldap ketti. U ularning sözige ishenmidi. 27 Lëkin, u ulardin Yüsüpning ëytip bergen sözlirini anglap hemde Yüsüpning özini ëlip këlishke ewetken harwilirini körüp, es-hoshigha keldi. 28 U:
– Boldi! Oghlum Yüsüpning hayat ikenlikige emdi ishendim! Közümning ochuqida bërip uni körey! – dëdi.
46 Yaqupning pütün a’ilisini ëlip Misirgha bërishi
1 Isra’il pütün mal-mülüklirini yighishturup, Be’ershebagha këlip, u yerde atisi Is’haq ëtiqad qilghan Xudagha atap qurbanliq qildi. 2 Shu këche, uninggha bir ghayibane alamet körünüp, Xuda uni:
– Yaqup, Yaqup! – dep chaqirdi.
– Lebbey, – dep jawab berdi u.
3 Xuda uninggha:
– Men Xuda, sëning atang ëtiqad qilghan Xudadurmen. Sen Misirgha bërishtin qorqma. Chünki, men u yerde sëning ewladliringni ulugh bir xelq qilimen. 4 Men sen bilen bille Misirgha bërip, andin ewladliringni choqum bu zëmingha qayturup këlimen. Sen alemdin ötkende, Yüsüp yëningda bolidu, – dëdi.
5 Yaqup Be’ershebadin yolgha chiqti. Uning oghulliri uni we xotun-balilirini Misir padishahi ewetken harwilargha olturghuzup, 6 Ken’anda tapqan mal-waranliri bilen te’elluqatlirini ëlip, Misirgha qarap mangdi. Shundaq qilip, Yaqup pütün ewladlirini ëlip Misirgha keldi. 7 Oghul-qizliri we oghul-qiz newrilirimu bille bardi.
8 Isra’il depmu atalghan Yaqup bilen bille Misirgha barghan ewladlirining isimliki töwendikiche:
Yaqupning chong oghli Rubën 9 we uning oghulliri: Xanok, Pallu, Xezron we Karmi qatarliqlar.
10 Shimon we uning oghulliri: Yëmu’il, Yamin, Ohad, Yakin, Zoxar we Ken’anliq ayalidin bolghan Sha’ul qatarliqlar.
11 Lawiy we uning oghulliri: Gërshon, Qohat we Mirari qatarliqlar.
12 Yehuda we uning oghulliri: Shëlah, Peres we Zerax qatarliqlar. Yehudaning yene Ër we Onan dëgen oghulliri bolup, ular Ken’anda ölüp ketkenidi.
Peresning oghulliri: Xezron bilen Hamul.
13 Issakar we uning oghulliri: Tolah, Puwa, Yob we Shimron qatarliqlar.
14 Zebulun we uning oghulliri: Sered, Ëlon we Yaxlil qatarliqlar.
15 Yuqiridikiler Lëyah Paddan-arramda Yaqupqa tughup bergen ewladlar bolup, qizi Dina bilen jem’iy ottuz üch neper idi.
16 Gad we uning oghulliri: Sefon, Haggi, Shuniy, Ëzbon, Eri, Arodi we Ar’ëli qatarliqlar.
17 Ashër we uning perzentliri: oghulliri Yimna, Yishwa, Yishwi, Beriya we qizi Serah. Beriyaning oghulliri: Hëber we Malkël idi.
18 Yuqiridikiler Laban qizi Lëyahqa dëdek qilip bergen Zilpa Yaqupqa tughup bergen ewladlar bolup, ular jem’iy on alte neper idi.
19 Yaqupning ayali Rahile uninggha ikki oghul tughup bergen bolup, ular Yüsüp bilen Binyamin idi. 20 Yüsüp Misirda On shehirining rohaniysi Potiferaning qizi Asinattin Manasse we Efrayim isimlik ikki oghul tapqanidi.
21 Binyaminning oghulliri: Bela, Bëker, Ashbël, Gëra, Na’aman, Ëhi, Rosh, Muppim, Huppim we Arid qatarliqlar.
22 Yuqiridikiler Rahile Yaqupqa tughup bergen ewladlar bolup, jem’iy on töt neper idi.
23 Dan we uning oghli Xushim.
24 Naftali we uning oghulliri: Yaxsi’il, Guni, Yeser we Shillem qatarliqlar.
25 Yuqiridikiler Labanning qizi Rahilege dëdek qilip bergen Bilhah Yaqupqa tughup bergen ewladlar bolup, jem’iy yette neper idi.
26 Dëmek, Yaqupning këlinlirini hësabqa almighanda, Yaqup bilen bille Misirgha barghan öz ewladliri jem’iy atmish alte kishi idi. 27 Yüsüpning Misirda tapqan ikki oghlini qoshqanda, Yaqup jemetining Misirdiki nopusi jem’iy yetmish* Bu babning 15-, 18-, 22-, 25-ayetliride tilgha ëlinghan adem sanini qoshqanda Misirgha barghanlar jem’iy 70 adem bolidu. Biraq, bu ayette tilgha ëlinghan 66 adem ichige Yüsüpning ikki oghli – Manasse bilen Efrayim, shundaqla Yehudaning Ken’anda ölüp ketken ikki oghli – Ër bilen Onan qoshulmighan. kishi boldi.
Yaqup we uning jemetining Misirgha yëtip këlishi
28 Yaqup Yüsüp bilen Goshen wilayitide körüshüsh üchün, Yehudani uning yënigha yönilishni uqup këlishke ewetti. Yaquplar Goshenge kelginide, 29 Yüsüp wezirlik harwisida olturup, atisining aldigha bardi. Ular didar körüshüsh bilenla, Yüsüp atisini quchaqlap uzunghiche yighlidi. 30 Isra’il Yüsüpke:
– Men sëning hayat ikenlikingni öz közüm bilen kördüm. Emdi ölüp ketsemmu razimen! – dëdi.
31 Andin, Yüsüp qërindashliri we chong öydikilirige mundaq dëdi:
– Men padishahqa silerning Ken’andin bu yerge köchüp kelgenlikinglarni melum qilay. 32 Uninggha silerning charwichi ikenlikinglarni, mal-mülkünglarni ëlip kelgenlikinglarni ëytay. 33 Padishah siler bilen körüshüp, kespinglarni sorisa, 34 uninggha: “Biz kichikimizdin tartip charwichiliq qilip kelgen. Ata-bowilirimizmu charwichi idi” denglar. Shuning bilen, u silerni öz xelqidin ayrip, Goshenge orunlashturidu, – dëdi.
Yüsüpning bundaq dëyishidiki seweb, Misirliqlar mal baqquchilarni peqet közge ilmaytti.
*27 47
1 Buning bilen, Yüsüp padishah bilen körüshkili bërip, uninggha:
– Atam bilen qërindashlirim Ken’andin qoy-kala we pütün mal-mülüklirini ëlip bu yerge keldi. Hazirche ular Goshende turuwatidu, – dëdi.
2 Andin këyin, Yüsüp besh qërindishini tallap, padishah bilen körüshüshke ëlip keldi.
3 Padishah Yüsüpning qërindashliridin:
– Siler qaysi kesip bilen shughullinisiler? – dep soridi.
Ular jawaben:
– Janabliri, keminiliri ata-bowilirimizgha oxshash, mal bëqish bilen tirikchilik qilimiz. 4 Ken’anda qehetchilik ëghir bolghachqa, mal baqidighan otlaqmu yoq. Shu sewebtin, biz bu yerge köchüp kelduq. Janabliridin keminilirining Goshen wilayitide turushigha ijazet bërishlirini soraymiz, – dëdi.
5 Padishah Yüsüpke:
– Atang bilen qërindashliring bu yerge keptu. 6 Misirning zëmini ularning aldida turuptu. Özliri memliketning eng yaxshi yërini tallisun. Goshende tursimu boliwëridu. Ularning arisida iqtidarliq kishiler bolsa, mallirimni bashqurushqa qoysangmu bolidu, – dëdi.
7 Këyin, Yüsüp atisi Yaqupni ordigha bashlap këlip, Misir padishahi bilen körüshtürdi. Yaqup padishahqa bext-sa’adet tilidi. 8 Padishah uningdin:
– Qanche yashqa keldingiz? – dep soridi.
9 Yaqup uninggha:
– Men bu dunyada musapir bolup, bir yüz ottuz yil yashidim. Bu japa-musheqqetlik hayatimda tëxi ata-bowilirimdek uzun ömür körmidim, – dep jawab berdi.
10 Xoshlishish aldida, Yaqup yene padishahqa bext tilep, andin chiqip ketti. 11 Yüsüp padishahning emri boyiche atisi bilen qërindashlirini Misirgha orunlashturdi. U Remsës shehirining yënidin döletning eng yaxshi yërini ulargha zëminliqqa berdi 12 hemde atisi, qërindashliri we ularning öydikilirige nopusning sanigha qarap, ashliq yetküzüp berdi.
Acharchiliq
13 Acharchiliq intayin ëghirliship ketkenliktin, hemme yerde ashliq qalmighanidi. Misirliqlar bilen Ken’anliqlar achliqtin ajizlap ketti. 14 Yüsüp ashliq sëtip, ularning hemme pullirini yighiwëlip ordigha tapshurdi. 15 Misir we Ken’andiki xelqning qolidiki pullar tügigende, Misir xelqi Yüsüpning aldigha këlip, uningdin:
– Pullirimiz tügep ketti. Ölümdin saqlinip qëlishimiz üchün bir amal qilip, bizge ashliq yetküzüp bergeyla, – dep telep qildi.
16 Yüsüp ulargha:
– Eger pulunglar tügep ketken bolsa, mëlinglarni ashliqqa tëgishinglar, – dëdi.
17 Buning bilen, ular mallirini Yüsüpning aldigha ëlip këlishti. Yüsüp ularning at, ëshek, qoy, kala we öchkilirige ashliq tëgiship berdi. Shundaq qilip, Yüsüp ularning mal-charwilirining bedilige shu yili ularni ashliq bilen teminlidi.
18 Këyinki yili, ular yene këlip:
– I aliyliri, heqiqiy ehwalni yoshurmaymiz. Pullirimiz pütünley tügidi. Mallirimizmu özlirige ötüp ketti. Hazir bizning tënimiz we yërimizdin bashqa hëch nersimiz qalmidi. 19 Ölümdin saqlinip qëlishimizgha bir amal qilghayla! Yerlirimizning aq tashlinip qalmasliqi üchün, özimiz bilen yërimizni ashliqqa almashturup bergeyla. Yerlirimiz padishahning bolsun. Özimizmu padishahning quli bolup, uning dëhqanchiliqini qilayli. Hayat qëlishimiz üchün, yerlerni tërishimizgha uruqluq bergeyla! – dep telep qildi.
20 Shundaq qilip, Yüsüp padishah üchün Misirning pütün zëminini sëtiwaldi. Acharchiliqning ëghirliqidin Misirliqlar yerlirini sëtishqa mejbur boldi. Netijide, pütün yer-zëmin padishahqa ötüp ketti. 21 Pütün Misir xelqimu uning quli bolup qaldi. 22 Peqet rohaniylarning yerlirila öz qollirida qaldi. Ularning yerlirini sëtishi hajetsiz idi. Chünki, ular padishahtin heqsiz ashliq alatti.
23 Yüsüp xelqqe:
– Men padishah üchün silerni we yer-zëminliringlarni sëtiwalghanikenmen, u yerge dëhqanchiliq qilishinglar üchün uruq bërey. 24 Hosul waqtida, hosulning beshtin birini padishahqa tapshurup, qalghinini özünglargha we a’ilenglerge ozuq we uruqluq qilinglar, – dëdi.
25 Ular:
– I aliyliri, özliri hayatimizni qutquzup qaldila. Bizge shepqet qilip, bizni qulluqqa qobul qilghayla,* Eger ular qulluqqa qobul qilinsa, turmushidin ghem qilmaytti. Chünki, xojayini ularning qorsiqini baqatti. – dëyishti.
26 Shunga, Yüsüp Misirliqlargha “Dëhqanchiliq mehsulatliri hosulining beshtin bir qismini padishahqa tapshurush kërek” dëgen qanunni tüzüp berdi. Bu qanun bügüngiche küchke ige bolmaqta. Peqet rohaniylarning yerlirila padishahqa ötmidi.
Yaqupning axirqi telipi
27 Isra’illar Misirning Goshen wilayitide olturaqlashti. Ular ronaq tëpip, ahaliliri hessilep köpeydi. 28 Yaqup Misirda on yette yil yashap, bir yüz qiriq yette yil ömür kördi. 29 U ölüsh aldida Yüsüpni chaqirtip këlip, uninggha:
– Eger sen mendin razi bolsang, qolungni ikki yotamning astigha qoyup, manga ghemxorluq körsitip, mëni Misirgha depne qilmasliqqa qesem qilghin. 30 Men wapat bolghanda, mëni Misirdin ëlip chiqip, ata-bowam depne qilinghan yerge depne qilghin, – dëdi.
Yüsüp atisigha:
– Tapshuruqingizni choqum orundaymen, – dëdi.
31 Isra’il:
– Undaq bolsa, manga qesem qilghin, – dëdi.
Shuning bilen, Yüsüp qesem qildi. Isra’il kariwatning bash teripide bash qoyup, Xudagha medhiye oqudi.
*25 48 Yaqupning Efrayim we Manassege xeyrlik du’a qilishi
1 Birmezgildin këyin Yüsüpke atisining aghrip qalghanliqi toghrisidiki xewer yetti. Shunga, Yüsüp ikki oghli Manasse bilen Efrayimni ëlip atisining yënigha bardi. 2 Yaqup oghli Yüsüpning kelgenlikini anglap, yatqan ornidin küchining bariche küchep turup, aran olturdi. 3 Yaqup Yüsüpke:
– Hemmige qadir Xuda Ken’andiki Luz dëgen yerde manga körünüp, manga bext ata qilghanidi. 4 U manga: “Men sëning ewladliringni köpeytip, ularni nurghun millet qilimen we bu zëminni sëning ewladliringgha menggü zëminliqqa bërimen” dëgenidi, – dëdi.
5 Yaqup yene:
– Ey Yüsüp, men Misirgha kelmeste, sen bu yerde ikki oghul tëpipsen. Bu ikki oghul, yeni Efrayim bilen Manasse, Rubën bilen Shimongha oxshash mëning oghullirim hësablansun.* Yaqupning oghullirining ewladliri këyin Isra’il xelqining 12 qebilisini teshkil qilghan. Yaqupning Efrayim bilen Manasseni oghlum dëyishi bilen, ular këyin Yüsüpning ornigha 12 qebilining ikkisini teshkil qilip, on ikkige bölüngen Ken’an zëminining ikki parchisige ige boldi. Yaqupning 12 oghlining üchinchisi Lawayning ewladliri bolsa këyin merkiziy ibadetxanida xizmet qilidighan rohaniylar bolup, zëmingha ige bolmidi. 6 Bashqa bala tapsang, özüngning bolsun. Ular kelgüside mirasxorluq qilidighan yer Efrayim bilen Manassening zëmini ichide bolsun. 7 Bundaq qilishimdiki meqset, anang Rahilening wejidindur. Men Paddan-arramdin qaytip kelginimde, anang Ken’an rayonidiki Efratagha baridighan yol boyida mëni hesrette qaldurup wapat boldi. Men uni shu yerdila depne qilghanidim, – dëdi. (Efrata hazir “Beytlehem” dep atilidu.)
8 Isra’il Yüsüpning oghullirini körüp:
– Bu balilar kim? – dep soridi.
9 Yüsüp:
– Mëning oghullirim. Men Misirgha kelgendin këyin, Xuda manga bergen balilar, – dep jawab berdi.
Isra’il yene:
– Ularni yënimgha ekel, ulargha du’a qilay, – dëdi.
10 Isra’il qërip ketkenliki üchün, közi torliship yaxshi körmeytti. Yüsüp balilirini uning aldigha ëlip keldi. Isra’il ularni quchaqlap, söyüp qoyup, 11 Yüsüpke:
– Esli sëni qayta körimen, dep oylap baqmighanidim. Mana emdi Xuda manga sëning oghulliringnimu körsetti! – dëdi.
12 Yüsüp Isra’ilning tizidin ikki oghlini yerge chüshürüp, özi atisining aldida bëshini yerge tegküdek ëgip tezim qildi. 13 Yüsüp Efrayimni Isra’ilning sol yënigha, Manasseni ong yënigha turghuzdi. 14 Lëkin, Isra’il ikki qolini almashturup, ong qolini kichik newrisi Efrayimning bëshigha, sol qolini chong newrisi Manassening bëshigha qoyup, 15 Yüsüpke bext tilep, mundaq du’a qildi:
“Bowilirim Ibrahim bilen Is’haq yëqin egeshken Xuda
bu ikki newremni bextlik qilghay.
Mëni bügüngiche yëteklep kelgen Xuda
ulargha bext ata qilghay.
16 Mëni pütün bala-qazalardin qutquzghan perishte
ulargha bext ata qilghay.
Mëning namim, ata-bowam Ibrahim bilen Is’haqning nami
bu balilar arqiliq menggü dawamlashqay.
Ular nurghun ewladliq bolup, yer yüzide güllep yashnighay.”
17 Yüsüp atisining ong qolini Efrayimning bëshigha qoyghinini körüp, könglide narazi bolghanidi. Shunga, u atisining ong qolini Efrayimning bëshidin Manassening bëshigha yötkep qoymaqchi bolup, 18 atisigha:
– Ata, bu ishingiz toghra bolmidi. Chongi bu. Ong qolingizni uning bëshigha qoyghaysiz! – dëdi.
19 Atisi ret qilip:
– Ey oghlum, bilimen, bilimen. Manassening ewladlirimu chong xelq bolidu, lëkin inisi uningdinmu küchlük bolidu. Inisining ewladliri ronaq tapqan köp xil xelqlerge aylinidu! – dëdi.
20 U küni, Isra’il ulargha bext tilep, mundaq du’a qildi:
“Kelgüside Isra’ilning ewladliri kishilerge xeyrlik du’a qilghanda, mundaq dësun:
‘ Xuda silerni Efrayim bilen Manassege oxshash bextlik qilghay!’ ”
Shundaq qilip, Yaqup Efrayimni uning akisi Manassedin yuqiri orungha qoydi.
21 Këyin, Isra’il Yüsüpke:
– Mëning alemdin ötüshümge az qalghanliqini bilisen. Lëkin, Xuda jezmen silerge yar bolup, silerni ata-bowiliringlarning zëminigha qayturup këtidu. 22 Men sanga qërindashliringgha qarighanda bir hesse artuq zëmin bërimen. U yerni men Amorlarning qolidin qilich we oqyayim bilen tartiwalghanidim, – dëdi.
*5 49 Yaqupning wesiyiti
1 Yaqup oghullirini aldigha chaqirip, ulargha mundaq dëdi:
– Hemminglar aldimgha këlinglar, silerge duch këlidighan ishlarni ëytip qoyay!
2 “Ey oghullirim, hemminglar këlip qulaq sëlinglar.
Atanglar Isra’ilning sözlirini köngül qoyup tingshanglar.
3 Ey Rubën, sen tunji oghlumsen,
sen küch-qudritimsen.
Chong bolup tapqan tunji oghlumsen,
oghullirim ichide eng ghururluqi we küchlüki sen.
4 Biraq, sen kelkündek ëqip, tutuq bermiding!
Sen kichik xotunum bilen bir orunda yëtip,
körpemni bulghighachqa, emdi katta kishi bolalmaysen.
5 Shimon bilen Lawiy ittipaqdash bolup,
ularning qilichliri rehimsizlik qildi.
6 Qoshulmaymen ularning yaman niyitige,
qatnashmaymen ularning suyiqestlik pilanigha,
chünki ular derghezepte adem öltürüp,
buqilarning pëyini xalighiniche kesti.
7 Yaghsun lenetler ularning ghezipige,
shundaqla rehimsiz öchmenlikige.
Tarqitiwëtermen, chëchiwëtermen ularni
Isra’illarning arisigha.
8 Ey Yehuda, qërindashliring sëni maxtar.
Sen düshmenning gëlini siqarsen.
Qërindashliring sëning aldingda bash qoyar.
9 Yehuda düshminige yash shirdek ëtilidu.
Uni meghlup qilip, qaytip këlidu uwisigha.
Sozulup yatsa uwisida,
kimmu uninggha tëgishke jur’et qilar?
10 Yehuda tutar padishahliq enggüshtirini,
uning ewladliri yürgüzer hakimiyetni.
Këyin, pütkül el qoshar töhpe uninggha,
pütkül xelq tezim qilar uninggha.* Yaki: Yehuda tutar padishahliq enggüshtirini,
uning ewladliri yürgüzer hakimiyetni, Taki hakimiyet yürgüzgüchi kelmigüche; Pütkül xelq tezim qilar uninggha. 11 Heddi-hësabsiz bay bolghanliqidin u,
ghajap qoyushigha qarimay texiyining,
baghlap qoyar uni eng yaxshi üzümge.
Kiyimlirini yuyar üzüm sharabida,
ësil tonini yuyar üzüm sherbitide.
12 Uning közliri musellestin qara.
Chishliri süttinmu aq.
13 Zebulun turar dëngiz boyida,
u yer këme porti bolar,
zëmini Sidon terepke sozular.
14 Issakar goya küchlük ëshek bolup,
ëghilning ichide yatar.
15 Körgende u dem ëlish ornining yaxshiliqini
we yërining munbetlikini,
artip yükning ëghirini mürisige,
qul bolup, japaliq ishqa mejbur bolar.
16 Dan Isra’il qebilisidin biri bolar,
u öz xelqige adil höküm qilar.
17 U yilandek yol boylirida,
zeherlik yilandek chighir yollarda,
chëqip atning tuyiqini,
arqisigha yiqitar atliqlarni.
18 I Perwerdigarim, qutquzushungni kütmektimen!
19 Gad qaraqchilarning hujumigha uchrar.
Lëkin, u keynidin hujum qilip, zerbe bërer.
20 Ashërning zëmini be’eyni mol ashliq ambiri bolup,
padishahlarni u teminler xas lezzetlik tamaqliri bilen.
21 Naftali erkin ana këyiktur,
u tughar söyümlük bala këyiklerni.
22 Yüsüp mëwilik derextur.
U bulaqqa yëqindur.
Uning shaxliri halqip öter tamdin.
23 Shiddetlik hujum qilar düshmen owchiliri uninggha,
oqyalar dehshetlik ëtilar uninggha,
24 lëkin uning yayi mezmut yenila,
uning qolliri küchlük yenila.
Tayanghachqa u Yaqup ëtiqad qilghan qadir Xudagha,
yeni Isra’ilning Padichisigha, Qoram Tëshigha.
25 Atang ibadet qilghan Xuda sanga yardem qilar,
hemmige qadir Xuda sëni bextlik qilar.
U sanga xasiyetlik yamghur yaghdurup,
yerdiki bulaqlarni teqdim qilar.
At-kaliliringni hem awutup,
ewladliringni hessilep köpeyter.
26 Atang Xudadin ërishken bu bext,
qedimki tagh choqqiliridinmu,
ëdirliqlardiki bayliqlardinmu büyüktur.
Mana bu bext-sa’adet Yüsüpning bëshigha,
yeni qërindashliridin tallanghinigha qonar.
27 Binyamin goya yirtquch chilböre.
U etigini tutqinini yalmap,
këchisi oljilarni böler.”
28 Isra’ilning bu on ikki oghli Isra’il xelqining on ikki qebilisining bowiliri boldi. Bu sözler – Yaqupning herbir oghligha qilghan layiq xeyrlik du’asidur.
Yaqupning wapati
29 Yaqup oghullirigha mundaq dep tapilidi:
– Ejdadlirimning qëshigha këtidighangha az qaldim. Siler mëni ata-bowilirimning yënigha, yeni Xitlardin bolghan Efronning ëtizliqidiki öngkürge depne qilinglar. 30 Bu öngkür Ken’andiki Mamrening sherq teripidiki Makpëlah yëzisida bolup, Ibrahim u öngkür bilen yerni Xitlardin bolghan Efrondin yerlik qilish üchün sëtiwalghanidi. 31 Ibrahim we ayali Sare u yerge qoyulghan. Is’haq we ayali Ribeqamu u yerge qoyulghan. Men Lëyahnimu u yerge depne qildim. 32 U yer bilen öngkür Xitlardin sëtiwëlinghan bolup, siler mëni shu yerge qoyunglar. 33 Yaqup oghullirigha bu sözlerni qilghandin këyin, yëtipla, nepisi toxtap, ejdadlirining qëshigha ketti.
*10 50 Yaqupning depne qilinishi
1 Yüsüp atisining jesitige özini tashlap, hesret bilen yighlap, uning yüzini söydi. 2 Këyin, Yüsüp qol astidiki tëwiplirigha atisining jesitini momlashni buyrudi. 3 Ular adetliri boyiche qiriq kün ichide jesetni chirishtin saqlash xizmitini tamamlidi. Misirliqlar uninggha yetmish kün matem tutti.
4 Qariliq tutush mezgili ötkendin këyin, Yüsüp padishahning emeldarlirigha:
– Ëghir körmisenglar, padishahqa mundaq denglar: 5 “Atam jan üzüsh aldida mëni özini Ken’anda teyyarlap qoyghan yerlikke qoyushumgha qesem qildurghanidi. Shuning üchün, manga ijazet berse, u yerge bërip atamni depne qilip kelsem”, – dëdi.
6 Padishah uninggha:
– Barsun, atisigha bergen qesimi boyiche depne qilsun, – dep jawab qayturdi.
7 Buning bilen, Yüsüp atisini depne qilghili ketti. Padishahning barliq xizmetchiliri, orda emeldarliri we Misirdiki közge körüngen erbablar Yüsüp bilen bille bërishti. 8 Yüsüpning pütün a’ilisi, qërindashliri we atisining jemetlirimu uning bilen bille bardi. Peqet Yüsüpning kichik baliliri we qoy-kalilirila Goshende qalghanidi. 9 Uning bilen bille barghanlarning ichide yene jeng harwilirigha olturghanlar we atliqlarmu bar idi. Shundaq qilip, ular goya chong bir qoshundek boldi.
10 Ular I’ordan deryasining nërisidiki Atad dëgen yerdiki xamangha kelgende, qattiq yigha-zar qilishti. Yüsüpler u yerde yette kün haza tutti. 11 Buni körgen Ken’anliqlar: “Misirliqlarning depne murasimi nëmidëgen daghdughiliq” dëyishkenidi. Shunga, bu yerge Abël-mizra’im [menisi “Misirliqlarning haza tutushi”] dep nam qoyuldi.
12 Shundaq qilip, Yaqupning oghulliri atisining tapshuruqi boyiche 13 uning jesitini Ken’angha apirip, Mamrening sherqidiki Makpëlahtiki öngkürge depne qildi. Bu öngkür Ibrahim Xit qebilisidin bolghan Efrondin qebristanliq üchün sëtiwalghan ëtizliqta idi. 14 Yüsüp atisini depne qilip bolup, öz qërindashliri we depne murasimigha qatnashqan barliq kishiler bilen bille Misirgha qaytip keldi.
Yüsüpning qërindashlirini xatirjem qilishi
15 Yüsüpning atisi ölgendin këyin, uning qërindashliri: “Eger Yüsüp könglide burun uninggha yamanliq qilghinimiz üchün adawet saqlap, bizdin intiqam alimen dëse, qandaq qilimiz?” dep oylashqanidi. 16 Shunga, ular bir kishi arqiliq Yüsüpke:
– Atimiz jan üzüsh aldida, 17 bizge sanga buni ëytip qoyushimizni tapilighan: “Akiliring sanga yamanliq qilip qoydi. Ularning gunahini kechürüm qiliwet”. Shuning üchün, sendin bizning xataliqimizni kechürüm qilishingni soraymiz. Biz bolsaq atang ibadet qilghan Xudaning xizmetkarliri, – dep söz yetküzdi.
Yüsüp bu sözni anglap yighliwetti.
18 Andin, Yüsüpning qërindashliri uning aldigha bërip, bëshi yerge tegküche tezim qilip, mundaq dëdi:
– Biz sëning qulung bolayli!
19 Yüsüp ulargha:
– Qorqmanglar! Men höküm qilip jazalaydighan Xuda emesmen! 20 Siler eslide manga ziyankeshlik qilmaqchidinglar, lëkin Xuda nurghun kishilerning hayatini saqlap qëlish üchün, yaman ishinglarni yaxshi ishqa aylandurdi. Bügün mana shunche nurghun kishiler hayat qaldi. 21 Siler qorqmanglar. Men choqum silergimu perzentliringlarghimu ghemxorluq qilimen, – dëdi.
Yüsüp qërindashlirigha mëhribanliq bilen teselli bërip, ularni xatirjem qildi.
Yüsüpning alemdin ötüshi
22 Yüsüp we uning atisining uruq-jemeti Misirda olturaqliship qalghanidi. Yüsüp bir yüz on yëshida alemdin ötti. 23 Uning ömri shunchilik uzun boldiki, u hetta oghli Efrayimning üchinchi ewladini körüshke muyesser bolghan. Yüsüp Manassening oghli Makirning oghullirinimu öz qoynigha alghan. 24 U qërindashlirigha:
– Men alemdin ötüshke az qaldim. Xuda choqum silerge köngül bölüp, silerni bu yerdin ëlip, Ibrahimgha, Is’haqqa we Yaqupqa wede qilip bermekchi bolghan zëmingha bashlap baridu, – dëdi.
25 Yüsüp qërindashlirigha yene:
– Xuda silerge ghemxorluq qilip, silerni u yerge ëlip ketken waqitta, mëning jesitimni bille ëlip këtishke mëning aldimda qesem qilinglar! – dëdi.
26 Yüsüp bir yüz on yëshida Misirda alemdin ötti. Ular uning jesitini chirishtin saqlash üchün momlap, sanduqqa sëlip qoydi.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
